آشنايي با رشته مشاوره و تفاوت آن با روانشناسي
یک زندگی آرام، شیرین و بدون تنشها بزرگترین آرزوی هر فردی است. آرزویی که دستیابی به آن بسیار دشوار است. چراکه امروزه افزایش مشکلات و پیچیدگی و آمیختگی آنها با یکدیگر، انسانها را بیش از زمانهای گذشته در برابر شرایط دشوار، نامساعد و پرفشار قرار میدهد تا جایی که انواع فشارهای روانی جزء لاینفک زندگی روزمره بسیاری از ما شده است و این به معنای آن است که ایجاد روابط سالم و صمیمانه با همنوعان، داشتن زندگی پرثمر و تحقق نیروهای بالقوهای که در وجود تک تک انسانها به ودیعه گذاشته شده است، به سختی امکانپذیر میباشد. حال چه باید کرد؟
برای ما خیلی پیش آمده که این دو را (مشاوره و روان شناسي) به جای هم به کار برده ایم. ولی احساس می کنم حداقل برای ما که روانشناس یا مشاور هستیم درست نیست که این دو رو به جای هم بکار ببریم چرا که تفاوت های اساسی بین این دو زمینه وجود داره و به نظر تنها وجه شبه این دو راهنمایی کردن شخصی که در روبروی آنها نشسته است می باشد.
رشته راهنمایی و مشاوره یکی از رشتههای علوم انسانی در گروه علوم تربيتي است که بيشتر در زمينه پيشگيري نوع اول و راهنمايي افراد براي كمك به حل مسائل سطحي تر زندگي مانند راهنمايي هاي تحصيلي و شغلي و برنامه ريزي براي حل مسائل و مشکلات دانشآموزان و نوجوانان و حتي آموزش پيش از ازدواج بپردازد.
شخص مشاور به افراد آموزش میدهد که چه کنند تا انتخاب هاي صحيحي در زندگي داشته باشند و دچار گمراهي در زندگي نشوند. و راه پیشرفت و تکامل را راحتتر و سریعتر طی نمایند.
بخش دیگری از فعالیت مشاوره نیز شامل حال افرادی میشود که دچار بحران مثل اختلافات خانوادگي و يا طلاق شدهاند و اکنون نمیدانند که چگونه باید از بحران مورد نظر عبور کرده یا با آن کنار بیایند در اینجا مشاور به فرد مراجعهکننده کمک میکند تا بتواند بر بحران موجود غلبه کند. مشاوره علم مستقل نيست بلكه چكيده اي از تحقیقات و دادههای روانشناسی را برای حل مشکلات مردم به یاری میگیرد.
-
تواناییهای لازم:
خوب گوش دادن و خوب سخن گفتن دو ویژگی مهم و ضروری برای علاقمندان به رشته مشاوره است. یک مشاور باید بتواند با صبر و بردباری و آرامش درونی و همدلی خود، فضای مناسبی برای مراجعهکننده ایجاد کند و به او اجازه دهد که خود را تخلیه کرده و دغدغههای ذهنی خویش را بیان کند. یک مشاور خوب باید از مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و مذهبی روز جامعه نیز اطلاع كافي داشته باشد.
موقعیت شغلی در ایران:
مشاوره دارای ابعاد مختلفی است و میتوان برای انتخاب رشته تحصیلی، ازدواج، شغلیابی، نحوه ارتباط ميان اعضای خانواده یا نحوه روبهرو شدن با بحرانهای دوران نوجوانی و جوانی از راهنماييهاي مشاور استفاده کرد.
در ميان شغل هاي دولتي پست مشاور مدرسه وجود دارد كه فارغ التحصيلان روان شناسي يا مشاوره مي توانند آنرا انتخاب نمايند.
-
درسهای این رشته در طول تحصیل:
دروس پایه و اصلی:
ریاضیات پایه، مبانی جامعهشناسی، انسان از دیدگاه اسلام، روانشناسی عمومی، اصول فلسفه آموزش و پرورش، آمار توصیفی، آموزش و پرورش ابتدایی، راهنمایی و متوسطه، جامعهشناسی آموزش و پرورش، روانشناسی از دیدگاه دانشمندان اسلامی، مبانی راهنمایی و مشاوره، ، آمار استنباطی، روشها و فنون راهنمایی و مشاوره، سنجش و اندازهگیری در علوم تربیتی، روشها و فنون تدریس، نماد خانواده در اسلام و ایران، روانشناسی رشد، روش تحقیق در علوم تربیتی و مشاوره، مقدمات مدیریت آموزشی، روانشناسی یادگیری، تولید و کاربرد مواد آموزشی، مبانی کامپیوتر، روانشناسی شخصیت، روانشناسی تربیتی، آسیبشناسی روانی، مسائل جوانان و نوجوانان، روانشناسی اجتماعی، روانشناسی و آموزش افراد استثنایی، بازی درمانی، اختلالات یادگیری، آسیبشناسی اجتماعی، بهداشت روانی.
دروس تخصصی :
راهنمایی و مشاوره تحصیلی، راهنمایی و مشاوره شغلی، کاربرد آزمونهای روانی (هوش، استعداد، رغبت)، کاربرد آزمونهای تشخیصی و شخصیت در مشاوره، نظریه مشاوره و رواندرمانی، راهنمایی و مشاوره گروهی، مشاوره خانواده، مددکاری اجتماعی در مشاوره، روشهای تغییر و اصلاح رفتار، متون تخصصی زبان، پروژه تحقیقاتی، تمرین عملی مشاوره (فعالیتهای راهنمایی)، تمرین عملی مشاوره (فعالیتهای مشاورهای).
-
تفاوت رشتههاي مشاوره و روانشناسي باليني:
*دانش آموزان گروه تجربی هم میتوانند در انتخاب رشته تحصيلي، روانشناسی را انتخاب کنند، اما مشاوره مختص به داوطلبان گروه انسانی است. رتبه هاي برتر كنكور روانشناسي را به رشته مشاوره ترجيح مي دهند. چون سطح علمي روانشناسي بالالتر از مشاوره است.
*رشتههاي راهنمایی مشاوره و روانشناسی با هم همپوشاني دارند اما در 30 واحد درسی باهم تفاوت دارند. البته اگرچه سایر واحدهاي درسي آنها مشابهاند اما اين، لزوماً بدان معنا نیست که به یک شیوه یکسان آموزش داده میشوند، بلکه تأکیدات در هر رشته متفاوت با ديگري است.
*حيطه كاري اين دو رشته تا حدودي به هم نزديك است؛ اما نكته اصلي آن است كه مشاوران، بيشتر در راستاي راهنمايي و پيشگيري از بروز فشارهاي رواني، به افراد سالم از حيث رواني مشاوره ميدهند درحاليكه روانشناسان بيشتر درصدد پيشگيري نوع دوم و سوم براي درمان افرادي هستند كه به نوعي از يك اختلال رواني رنج ميبرند.
*مشاور بعد از فارغ التحصیلی در دوره کارشناسی ارشد میتواند برای خود دفتری دایر کند و به ارائه خدمات مشاورهای از قبیل مشاوره خانواده (که شامل ازدواج، مسائل زناشویی، مسائل عاطفی و ...)، شغلی و تحصیلی بپردازد.
اما یک روانشناس (ترجیحا بالینی) بعد از فارغ التحصیلی در دوران کارشناسی ارشد میتواند دفتر و يا مطبی دایر کند و به درمان افرادی که دارای مشکلات روانی رفتاري و اجتماعي هستند بپردازد. به افرادی که به روانشناس بالینی مراجع میکنند عنوان بیمار داده میشود چون دارای بيماريهاي روانی هستند. روانشناسان اغلب در بیمارستانهای روانی مشغول به کار می شوند.
-
يكي از اساسی ترین تفاوت هاي روان شناسی و مشاوره به بعد زمانی اشاره دارد: یعنی اینکه روانشناس برای مشکل یا عواملی که در گذشته برروی فرد داشته تاکید می کند اما مشاوره آینده نگر هست و معمولا به انتخاب های افراد مربوط می شود. به این صورت که یک مشاور فرد را برای تصمصم گیری بین دو یا چند انتخاب برای آینده راهنمایی می کند. و در اين رابطه از اسناد،بخشنامه ها، آيين نامه ها و قوانين نيز كمك مي گيرد.
شخصی که به مشاوره مراجعه می کند، مراجع نام دارد لذا شخصی است که سالم است و تنها نیاز به راهنمایی دارد ولی شخصی که به روان شناس مراجعه می کند ادرگير برخي از افكار منفي،توهمات و هذيان هايي است كه ناشي از اختلالات روانی است و عملكرد فرد را مختل كرده است و وي از اين مسئله رنج می برد و نیازمند مداخله می باشد.
در مجموع مشاوران مشكلات خفيف و سطحي تر مانند مشكلات دانش آموزان و دانشجویان و افرادی که نیازمند راهنمایی در انتخاب ها (انتخاب رشته،شغل و همسر) می باشند سروکار دارند و همچنین افرادی که نیازمند برنامه ریزی می باشند و برای انتخابهای آینده خود دچار فشار هستند و معمولا جلسات مشاوره در يك يا دو جلسه به ثمر مي رسد اما جلسات مداخلات روان شناس شايد در برخي اوقات به 15 جلسه و يا بيشتر مي رسد . در دنيا رشته مستقل مشاوره وجود ندارد بلكه روانشناسي مشاوره است كه به خدمات ياورانه مي پردازد.
-
برای ما خیلی پیش آمده که این دو را (مشاوره و روان شناسي) به جای هم به کار برده ایم. ولی احساس می کنم حداقل برای ما که روانشناس یا مشاور هستیم درست نیست که این دو رو به جای هم بکار ببریم چرا که تفاوت های اساسی بین این دو زمینه وجود داره و به نظر تنها وجه شبه این دو راهنمایی کردن شخصی که در روبروی آنها نشسته است می باشد.
رشته راهنمایی و مشاوره یکی از رشتههای علوم انسانی در گروه علوم تربيتي است که بيشتر در زمينه پيشگيري نوع اول و راهنمايي افراد براي كمك به حل مسائل سطحي تر زندگي مانند راهنمايي هاي تحصيلي و شغلي و برنامه ريزي براي حل مسائل و مشکلات دانشآموزان و نوجوانان و حتي آموزش پيش از ازدواج بپردازد.
شخص مشاور به افراد آموزش میدهد که چه کنند تا انتخاب هاي صحيحي در زندگي داشته باشند و دچار گمراهي در زندگي نشوند. و راه پیشرفت و تکامل را راحتتر و سریعتر طی نمایند.
بخش دیگری از فعالیت مشاوره نیز شامل حال افرادی میشود که دچار بحران مثل اختلافات خانوادگي و يا طلاق شدهاند و اکنون نمیدانند که چگونه باید از بحران مورد نظر عبور کرده یا با آن کنار بیایند در اینجا مشاور به فرد مراجعهکننده کمک میکند تا بتواند بر بحران موجود غلبه کند. مشاوره علم مستقل نيست بلكه چكيده اي از تحقیقات و دادههای روانشناسی را برای حل مشکلات مردم به یاری میگیرد.
-
تواناییهای لازم:
خوب گوش دادن و خوب سخن گفتن دو ویژگی مهم و ضروری برای علاقمندان به رشته مشاوره است. یک مشاور باید بتواند با صبر و بردباری و آرامش درونی و همدلی خود، فضای مناسبی برای مراجعهکننده ایجاد کند و به او اجازه دهد که خود را تخلیه کرده و دغدغههای ذهنی خویش را بیان کند. یک مشاور خوب باید از مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و مذهبی روز جامعه نیز اطلاع كافي داشته باشد.
موقعیت شغلی در ایران:
مشاوره دارای ابعاد مختلفی است و میتوان برای انتخاب رشته تحصیلی، ازدواج، شغلیابی، نحوه ارتباط ميان اعضای خانواده یا نحوه روبهرو شدن با بحرانهای دوران نوجوانی و جوانی از راهنماييهاي مشاور استفاده کرد.
در ميان شغل هاي دولتي پست مشاور مدرسه وجود دارد كه فارغ التحصيلان روان شناسي يا مشاوره مي توانند آنرا انتخاب نمايند.
-
درسهای این رشته در طول تحصیل:
دروس پایه و اصلی:
ریاضیات پایه، مبانی جامعهشناسی، انسان از دیدگاه اسلام، روانشناسی عمومی، اصول فلسفه آموزش و پرورش، آمار توصیفی، آموزش و پرورش ابتدایی، راهنمایی و متوسطه، جامعهشناسی آموزش و پرورش، روانشناسی از دیدگاه دانشمندان اسلامی، مبانی راهنمایی و مشاوره، ، آمار استنباطی، روشها و فنون راهنمایی و مشاوره، سنجش و اندازهگیری در علوم تربیتی، روشها و فنون تدریس، نماد خانواده در اسلام و ایران، روانشناسی رشد، روش تحقیق در علوم تربیتی و مشاوره، مقدمات مدیریت آموزشی، روانشناسی یادگیری، تولید و کاربرد مواد آموزشی، مبانی کامپیوتر، روانشناسی شخصیت، روانشناسی تربیتی، آسیبشناسی روانی، مسائل جوانان و نوجوانان، روانشناسی اجتماعی، روانشناسی و آموزش افراد استثنایی، بازی درمانی، اختلالات یادگیری، آسیبشناسی اجتماعی، بهداشت روانی.
دروس تخصصی :
راهنمایی و مشاوره تحصیلی، راهنمایی و مشاوره شغلی، کاربرد آزمونهای روانی (هوش، استعداد، رغبت)، کاربرد آزمونهای تشخیصی و شخصیت در مشاوره، نظریه مشاوره و رواندرمانی، راهنمایی و مشاوره گروهی، مشاوره خانواده، مددکاری اجتماعی در مشاوره، روشهای تغییر و اصلاح رفتار، متون تخصصی زبان، پروژه تحقیقاتی، تمرین عملی مشاوره (فعالیتهای راهنمایی)، تمرین عملی مشاوره (فعالیتهای مشاورهای).
-
تفاوت رشتههاي مشاوره و روانشناسي باليني:
*دانش آموزان گروه تجربی هم میتوانند در انتخاب رشته تحصيلي، روانشناسی را انتخاب کنند، اما مشاوره مختص به داوطلبان گروه انسانی است. رتبه هاي برتر كنكور روانشناسي را به رشته مشاوره ترجيح مي دهند. چون سطح علمي روانشناسي بالالتر از مشاوره است.
*رشتههاي راهنمایی مشاوره و روانشناسی با هم همپوشاني دارند اما در 30 واحد درسی باهم تفاوت دارند. البته اگرچه سایر واحدهاي درسي آنها مشابهاند اما اين، لزوماً بدان معنا نیست که به یک شیوه یکسان آموزش داده میشوند، بلکه تأکیدات در هر رشته متفاوت با ديگري است.
*حيطه كاري اين دو رشته تا حدودي به هم نزديك است؛ اما نكته اصلي آن است كه مشاوران، بيشتر در راستاي راهنمايي و پيشگيري از بروز فشارهاي رواني، به افراد سالم از حيث رواني مشاوره ميدهند درحاليكه روانشناسان بيشتر درصدد پيشگيري نوع دوم و سوم براي درمان افرادي هستند كه به نوعي از يك اختلال رواني رنج ميبرند.
*مشاور بعد از فارغ التحصیلی در دوره کارشناسی ارشد میتواند برای خود دفتری دایر کند و به ارائه خدمات مشاورهای از قبیل مشاوره خانواده (که شامل ازدواج، مسائل زناشویی، مسائل عاطفی و ...)، شغلی و تحصیلی بپردازد.
اما یک روانشناس (ترجیحا بالینی) بعد از فارغ التحصیلی در دوران کارشناسی ارشد میتواند دفتر و يا مطبی دایر کند و به درمان افرادی که دارای مشکلات روانی رفتاري و اجتماعي هستند بپردازد. به افرادی که به روانشناس بالینی مراجع میکنند عنوان بیمار داده میشود چون دارای بيماريهاي روانی هستند. روانشناسان اغلب در بیمارستانهای روانی مشغول به کار می شوند.
-
يكي از اساسی ترین تفاوت هاي روان شناسی و مشاوره به بعد زمانی اشاره دارد: یعنی اینکه روانشناس برای مشکل یا عواملی که در گذشته برروی فرد داشته تاکید می کند اما مشاوره آینده نگر هست و معمولا به انتخاب های افراد مربوط می شود. به این صورت که یک مشاور فرد را برای تصمصم گیری بین دو یا چند انتخاب برای آینده راهنمایی می کند. و در اين رابطه از اسناد،بخشنامه ها، آيين نامه ها و قوانين نيز كمك مي گيرد.
شخصی که به مشاوره مراجعه می کند، مراجع نام دارد لذا شخصی است که سالم است و تنها نیاز به راهنمایی دارد ولی شخصی که به روان شناس مراجعه می کند ادرگير برخي از افكار منفي،توهمات و هذيان هايي است كه ناشي از اختلالات روانی است و عملكرد فرد را مختل كرده است و وي از اين مسئله رنج می برد و نیازمند مداخله می باشد.
در مجموع مشاوران مشكلات خفيف و سطحي تر مانند مشكلات دانش آموزان و دانشجویان و افرادی که نیازمند راهنمایی در انتخاب ها (انتخاب رشته،شغل و همسر) می باشند سروکار دارند و همچنین افرادی که نیازمند برنامه ریزی می باشند و برای انتخابهای آینده خود دچار فشار هستند و معمولا جلسات مشاوره در يك يا دو جلسه به ثمر مي رسد اما جلسات مداخلات روان شناس شايد در برخي اوقات به 15 جلسه و يا بيشتر مي رسد . در دنيا رشته مستقل مشاوره وجود ندارد بلكه روانشناسي مشاوره است كه به خدمات ياورانه مي پردازد.
-
مرجع : كتاب آشنايي با رشتههاي دانشگاهي