چگونه سالمندان را دلبسته زندگی نگه داریم؟

میگنا: بنا بر آمارها، جمعیت سالمندان جهان تا 40 سال آینده دو برابر خواهد شد. در ایران نیز پیش‌بینی می­‌شود جمعیت سالمندان تا سال 1400 به 10 درصد افزایش پیدا کند. این روند رشد جمعیت سالمندان، نیازمند توجهات بیشتری از سوی همگان برای رفع صحیح نیازها و مشکلات آنان است.
 

سازگاری موفقیت‌آمیز با سالمندی، منوط به شناسایی و استفاده از روش‌­های مناسب زندگی و جانشین­‌های آن در جهت هدف دادن به زندگی است. «دل­بستگی» یک رابطه هیجانی خاص است که مستلزم تبادل لذت، مراقبت و آسایش بوده و موجب پیامد عاطفی عمیقی می­‌گردد که شخص با افراد خاص در زندگی برقرار کرده و از آن طریق، احساس نشاط و شعف می‌نماید و به هنگام استرس، از اینکه آن­ها را در کنار خود دارد، احساس آرامش می‌کند. دل­بستگی ارتباط و پیوند روانی پایدار بین انسان‌ها است.

این موضوع، در سالمندان نیز اهمیت خاص خود را داشته و سبک‌های متعددی برای آن برشمرده می‌شود که هر یک، ویژگی­‌های خاص خود را دارند و سبب می­‌شوند افراد به شیوه­‌های متفاوتی نسبت به زندگی و حوادث عکس‌العمل نشان دهند. این موضوع، مورد توجه محققینی از دانشگاه علوم پزشکی مازندران قرار گرفته تا در این خصوص پژوهشی را انجام دهند.

در پژوهش مروری فوق که به‌منظور بررسی سبک دلبستگی سالمندان و عوامل مرتبط با آن انجام شده، احمدی خطیر و همکارانش، مقالاتی را که از سال2000 تا پایان سال2016 میلادی در زمینه سبک دلبستگی سالمندان 60 سال و بالاتر به زبان فارسی و انگلیسی منتشر شده بودند، مورد بررسی دقیق قرار داده‌اند.

براساس نتایج به‌ دست‌ آمده از این مطالعه، افزایش حمایت اجتماعی از طریق خانواده و اجتماع و در نتیجه ایجاد الگوی مناسب دل­بستگی، سبب افزایش خود مراقبتی، خودکارآمدی، بهبود تغذیه و فعالیت و نیز افزایش انگیزه برای تغییرات مثبت در سالمندان می­‌گردد.
این نتایج همچنین حاکی از آن هستند که بهبود ارتباطات، همراهی خانواده و سکونت در منازل، در الگوی صحیح دل­بستگی سالمندان مؤثر است و ارائه‌دهندگان خدمات سلامتی باید به این موارد توجه ویژه‌ای نمایند.

به گفته محققین فوق، دست‌اندرکاران امور سالمندان لازم است با شناسایی صحیح ویژگی­‌های فردی سالمندان و براساس آنها، آموزش­‌های مبتنی بر معنویت را به آنان ارائه داده و همچنین با تشکیل گروه­‌هایی از سالمندان که مشکلاتی مشابه دارند، به‌طور ویژه به رفع نیازهای آن‌ها توجه نمایند.

از دیگر نکات به‌ دست‌ آمده از این پژوهش باید به این مورد اشاره کرد که سبک دلبستگی ایمن سالمندان ساکن در منازل، بالاتر از سالمندان ساکن در آسایشگاه­ها است. همچنین، سبک دلبستگی اجتنابی و اضطرابی در بین سالمندان ساکن در آسایشگاه شیوع بیشتری داشته است.

محققین فوق همچنین تصریح کرده‌اند که ملاقات بستگان و دریافت حمایت عاطفی از سوی خانواده با سبک دل­بستگی ایمن ارتباط دارد. بنابراین، با توجه به افزایش طول عمر، شبکه­‌های حمایتی خانواده از منابع مهم پشتیبانی برای سالمندان محسوب می­‌شوند و رابطه مستقیمی با بالا بودن دلبستگی آن­ها دارند.

نتایج این پژوهش که در مجله «تعالی بالینی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران منتشر شده، می‌تواند سبب شناخت بهتر و پیش­بینی وضعیت نگرش و رضایتمندی سالمندان ­شود و با توجه به وضعیت آن­ها، راهنمای مناسبی در برنامه ­ریزی­‌های روان­شناختی وزندگی‌شان ارائه دهد.

منبع: احمدی خطیر، م. و همکاران. 1396. سبک دلبستگی سالمندان و عوامل مرتبط با آن. تعالی بالینی، 6(2): 11-1.