روانشناسی پیش‌داوری

چه كنيم تا ديگران را قضاوت نكنيم؟ چرا با اين‌كه همه ما مي‌دانيم قضاوت كردن بر رفتار و گفتار ديگران از زشت‌ترين و آزاردهنده‌ترين ناهنجاري‌هاي رفتاري ما ايراني‌هاست، اما بيشتر اوقات آگاهانه يا ناآگاهانه مرتكب آن مي‌شويم. درحالي كه اگر هريك از ما بدرستي خود را بشناسد و تاثير قضاوت‌هاي نادرست خود را بر زندگي افراد ببيند و اين نكته را درك كند كه گاهي قضاوت‌هاي نادرست مي‌تواند مسير زندگي ديگران را تغيير دهد، به طور قطع در قضاوت عجله نكرده و بسياري از اوقات ترجيح مي‌دهد كه از قضاوت بپرهيزد و انجام اين موضوع مهم را به افراد داراي صلاحيت بسپارد.
در واقع پیش داوری بر اساس منطق و واقعیت نیست بلکه بر پایه مجموعه ای از فرضیات، مفاهیم نیمه درست و گمانه زنی ها شکل می گیرد و مبتنی بر تعمیم غلط و انعطاف ناپذیر است. برای مثال هنگامی که با فرد جدید و ناآشنا برخورد می کنیم، به جای اینکه سعی کنیم او را بشناسیم، صرفا به این دلیل که فرد مورد نظر عضو صنف یا گروهی است ، در مورد تمام ویژگی ها و خصوصیات وی قضاوت می کنیم. اگر پیش داوری نوعی نگرش است، تبعیض تجلی آن و تحقیر یا برچسب زدن، پیامدهای آن می باشد. بخش عمده ای از پیش داوری بصورت ناآگاهانه انجام می شودو در فرضیات قالبی روزمره در مورد سایرین نمود پیدا می کند. این تعمیم ها رفتار ما را تحت تاثیر قرار می دهند و موجب می شود که در مورد بخش های مختلف اجتماع تبعیض قائل شویم. غالبا یاد گرفتیم که حقایق را به غلط تعمیم می دهیم. نه به دلیل بد خواهی یا تنفر، بلکه به این دلیل که در اغلب موارد این کار آسانتر از درک تفاوت ها و پیچیدگی های واقعی دنیای اطرافمان است. در ابتدا ممکن است فکر کنیم که زنان عاطفی تر از مردان اند. یا قوم خاصی را خسیس یا ساده لوح فرض کنیم. این فرض ها و بیانات مبتنی براطلاعات ناقص و ناکافی است که به تدریج از انها برای طبقه بندی و در نهایت قرار دادن اعضای این گروه ها در قالب های سفت و سخت و تغییر ناپذیر استفاده می کنیم. روانشناسان معتقدند که پیش داوری حاصل تمایل طبیعی ما برای قالب بندی جهان به منظور معنا دادن به آن است. این قالب ها مبتنی بر واقعیت نیستند بلکه بر اساس تجارب قبلی محدود ما که آن را درست و قطعی تلقی می کنیم، شکل می گیرد. جهت دست یافتن به درک درستی از پیش داوری، روانشناسان مطالعاتی را در زندگی روزمره انجام داده اند. برای مثال در یکی از پژوهش های مشهور در این حوزه، یک گروه 22 نفری از پسرانی که در یک اردوی تابستانی شرکت کرده بودند به دو گروه به نام ( مارها و عقب ها) تقسیم شدند. سپس دو گروه در یک سری فعالیت های رقابتی که مستلزم عملکرد اعضای گروه ها در مقابل یکدیگر بود، شرکت کردند. پس از مدت کوتاهی اعضای هر گروه ، نگرش های منفی و تصورات قالبی در مورد اعضای گروه مقابل پیدا کردند. از جمله اینکه تمام مارها متقلب اند. و همه عقاب ها در فعالیت ورزشی ضعیف عمل می کنند. این تجربه نشان می دهد که افراد به سرعت با گروه های خود همانندسازی کرده و ویژگی های نادرست را به اعضای گروه دیگر نسبت داده و احساسات تنفر آمیز در مورد آنها کسب می کنند.
چگونه پیش داوری را مورد چالش قرار دهیم؟
این باور که نزدیکی موجب دشمنی می شود، همیشه درست نیست. نزدیکی به سایر گروهها در اجتماع غالبا منجر به تحمل و پذیرش نگرش ها و ارزش های آنان می شود. هر یک از ما مسئولیم با تعصب و پیش داوری مقابله کنیم و می توانیم نقش قابل ملاحظه ای را در کاهش سطوح تبعیض در جامعه ایفا کنیم.
سوالات زیر می تواند دید ما را نسبت به ارزش ها و نگرش هایی که نسبت به دیگران داریم واقع بینانه تر سازد:
- آیا این نگرش یا ارزش صحیح است؟
- آیا به تمام حقایق مرتبط با آن دسترسی داریم؟
- آیا به جای در نظر گرفتن تویر کامل، بر یک یا چند بعد منفی تمرکز کرده ام؟
- آیا به شیوه ای نا عادلانه به این فرد یا گروه برچسب می زنم؟
بررسی نگرش ها و ارزش ها با استفاده از سوالات فوق، گام بلندی در جهت آگاهی از تعصبات و در نتیجه چالش با پیش داوری ها است.