سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ - 19 Mar 2024
تاریخ انتشار :
جمعه ۲ فروردين ۱۳۹۸ / ۰۹:۰۰
کد مطلب: 46791
۲

معنای زندگی چیست؟

معنای زندگی چیست؟
میگنا: انسان در جستجوی معناست و یا حتی برای زیستن محتاج به آن است. تفاوت در معناهای مختلفی که انسان های متفاوت برای زندگی خود قائل اند اصل معناخواه بودن انسان را زیر سوال نمی برد بلکه مهر تاییدی بر این ادعاست که همه نیازمند معنای زندگی هستیم.

بحران معنا

بحران معنا و جستجو برای آن امری است که غالبا مختص دوران مدرن است. انسان اولیه ی در جستجوی غذا و تلاش گر برای حفظ بقا، بیش از آن مشغله داشت که وقتی را به تفکر عمیق در معنای زندگی بگذراند. در طی تاریخ نیز اکثرا دین منبع انسان ها برای پاسخ به پرسش معنا بوده است. اما در دهه های اخیر شاهد پررنگ شدن مسئله معنا در زندگی بشر هستیم؛ که به طرز ظریفی با رفاه و آسودگی نیز پیوند خورده است.

معنا و پوچی

معنا از دیدگاه یالوم اشاره به مفهوم یا انسجام دارد؛ اصطلاحی کلی برای آنچه از بیان چیزی مد نظر است و جستجو برای معنا جستجو برای یافتن انسجام است. در نقطه مقابل معنا، بی معنایی یا پوچی قرار دارد؛ کامو واژه ی پوچ را برای موقعیت اساسی انسان در جهان به کار برد؛ “گرفتاری موجودی متعالی و جویای معنا که باید در جهانی فاقد معنا زندگی کند از دیدگاه وی ما موجوداتی اخلاقی هستیم و آرمان و انتظار ما این است که جهان بنیانی برای قضاوت اخلاقی فراهم کند. اما جهان نسبت به این انتظار بی اعتناست و این تنش میان آرمان انسان و بی تفاوتی جهان است که کامو آن را پوچی موقعیت انسانی می خواند.

قبل از اینکه به بررسی اهمیت معنا در زندگی بپردازیم، باید این نکته را در نظر گرفت که عده ای از صاحب نظران درباره ی معنا داشتن زندگی تردید دارند، مثلا روانشناس مشهور جولین جینز چنین اظهار دارد: هیچ پاسخی وجود ندارد؛ زیرا کلمات اند که معنا دارند، نه زندگی یا افراد یا خود جهان.برخی دیگر مانند چهره های سرشناسی چون کامو و سارتر معتقدند که معنایی بیرون از افراد برای کشف کردن وجود ندارد. درواقع معنا مقوله ای کشف کردنی نبوده و ابداع کردنی است و هر انسانی باید خود معنای زندگی خویشتن را بسازد.

اهمیت معنا

اهمیت معنا به عنوان نیروی محرکه و برانگیزاننده در زندگی امری است که بر کسی پوشیده نیست. اما از دیدگاه وجودی، وجود معنا حتی در ارتباط با مرگ نیز امری مهم است. پژوهش ها و تجربه درمانگران بالینی حکایت از این امر داردکه کسانی که در زندگی معنای ژرف تری داشته اند، هنگام مرگ نیز با ناامیدی کمتری مواجه بوده اند. این نظر احتمالا به اصلی بازمی گردد که بیان می دارد، هرچه عمیق تر زندگی کنی و از زندگی بیشتر بهره ببری، در هنگام مواجه با مرگ حسرت کمتری را تجربه خواهی کرد؛ و معنا، امری است که این ژرفا و عمق را به زندگی می بخشد. در باب اهمیت معنا، یونگ نیز بیان می کند که: معنا بسیاری چیزها و شاید همه چیز را قابل تحمل می کند.

فرانکل و معنا

ویکتور فرانکل از اولین درمانگرانی است که در درمان بالینی، معنا را به عنوان عنصری کلیدی، مورد توجه قرار داد و حتی شیوه خود را معنا درمانی (logotherapy)  نامید. وی در کتاب مشهور انسان در جستجوی معنا از تجربیات سخت و طاقت فرسای خود در اردوگاه آشویتس می گوید و راه نجات را در معنا یابی می داند، بخصوص یافتن معنا در رنج هایی که انسان متحمل می شود؛ و از نظر وی:” معنای زندگی این است که به زندگی معنا ببخشیم. ” ویکتور فرانکل همچنین سه راه برای یافتن معنا در زندگی پیشنهاد می کند:

انجام کاری ارزشمند، تجربه ارازش هی والا، تحمل درد و رنج

انجام کاری ارزشمند: تجربه ارزش های والا، انجام فعالیتی مفید برای زندگی خود و یا دیگران
تجربه ارزش های والا: درک و تجربه ی طبیعت، فرهنگ و یا عشق
تحمل درد و رنج: درک این نکته که هدف زندگی گریز از درد و رنج نیست بلکه درد و رنجی را که باعث ایجاد معنا می شود باید تاب آورد و تحمل کرد.

گرچه فعالیت های فرانکل در حوزه ی اهمیت بخشیدن به معنا شایسته ی تقدیر و با اهمیت است، اما نقدی که به وی مطرح می شود در نظر نگرفتن سایر جنبه های وجودی (مرگ، آزادی، تنهایی) و صرف پرداختن به روان درمانی از طریق بحران معناست.

یالوم و معنا

اروین یالوم، دیگر روانشناس وجودی، راه های دیگری را که افراد در مواجه با معضل معنا در پیش می گیرند را معرفی میکند، دو راه حل فردی (در ارتباط با خود شخص) و سه راه حل جمعی (در ارتباط با دیگران)  در خصوص معنایابی وجود دارد؛ ابتدا دو راه حل فردی و سپس سه راه حل جمعی مطرح می شود:

لذت گرایی: نقل قول معروف ” زندگی یک هدیه است، از آن لذت ببرید” مصداقی خوب برای بیان این اصل است؛ این که در نهایت ما شاید معنا و چرایی زندگی را درک نکنیم. اما می توانیم از فرصت زیستن که فقط یک بار به ما ارزانی شده استفاده کرده و با وجود حیرت و درک نکردن چرایی ها به زندگی عشق بورزیم.

خود شکوفایی: اگر هرم مازلو را بخاطر آوریم، راس هرم وی با این کلمه خودنمایی می کند. در این راه حل، معنای زندگی یافتن استعداد ها و تلاش حداکثری برای شکوفایی آن هاست.

نوع دوستی: این باور که بخشش، سودمند بودن برای دیگران و زیباتر کردن زندگی آنان عملی پسندیده است، خود سرچشمه قدرتمند معناست. معنایی که توانایی سیراب کردن روحی در جستجوی معنا را، چه از نظر دین داران و چه غیر دین داران، داراست.

فداکاری برای یک آرمان: ” به یک کل بپیوندید و با جان و دل به آن بپردازید. معنای زندگی در فرصتی است که به ما می دهد تا چیزی عظیم تر از خود خلق کنیم و یا بر چیزی عظیم تر از خود تاثیر بگذاریم این چیز می تواند هر گروهی باشد به شرطی که همه ی اصالت نهفته فرد را بیدار کند و آرمانی به او ببخشد که با مرگش فرو نریزد و از هم نپاشد. این سخن ویل دورانت به زیبایی بیانگر اهمیت این راه حل است.

خلاقیت: آفرینش چیزی نو، چیزی پژواک تازگی، زیبایی و هماهنگی است. پادزهر نیرومند احساس پوچی و بی معنایی است. آفرینش خود بهانه بودن خویش است و پرسش چرایی را به چالش می کشد و آفریدن عملی است که حس معنا را به زندگی می بخشد.

راه حل بحران معنا

در نهایت، معنا مفهومی اگزیستانسیال است که یالوم راه مواجهه با آن را متفاوت از سه مفهوم دیگر اگزیستانسیال (مرگ، تنهایی و آزادی) می داند. درباره سه مفهوم اخیر پیشنهاد یالوم مواجهه مستقیم و غوطه ور شدن در برخورد با آن هااست. اما مورد معنا موضع وی دور شدن و درگیر نشدن با مفهوم پوچی و غوطه ور شدن در جریان زندگی است. وی بیان می کند که نظام های خداباور و بی خدا هر دو توافق دارند که درست و پسندیده آن است که فرد خود را در جریان زندگی غوطه ور کند.

بی معنایی دوست من، جوهر زندگی است.
همیشه و همه جا با ماست.. حتی جایی که کسی نمی خواهد ببیندش، حی و حاضر است…
نفس بکشید! این بی معنایی را که ما را دربرگرفته نفس بکشید که همانا کلید دانایی است،کلید شادی بی ­پایان.
«میلان کوندرا»

منابع:
_یالوم، اروین (۱۳۹۱)، روان درمانی اگزیستانسیال؛ مترجم: سپیده حبیب، تهران: نشرنی
_فرانکل، ویکتور (۱۳۸۱)، انسان در جستجوی معنی؛ مترجم: مهین میلانی، نهضت صالحیان، تهران: نشر درسا

 
مرجع : روان حامی
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
متوجه رابطه شوهرم با خواهرم شدم. چه کار کنم؟
بیمارستان روانپزشکی امین آباد تهران
سه گام مهم برای تقویت تاب آوری کودکان
مردم هرگز خوشبختی خود را نمیشناسند اما خوشبختی دیگران همیشه جلو دیدگان آنهاست به داشته هاي خود عميق تَر نگاه كنيم