جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 29 Mar 2024
تاریخ انتشار :
شنبه ۲۴ آذر ۱۳۹۷ / ۲۱:۴۳
کد مطلب: 46042
۱
۱

روان‌شناسی درد!

شهريار شكروي
روان‌شناسی درد!
میگنا: درد از بدیهی­ ترین مفاهیم در زندگی بشر است؛ حسی عریان که از همان آغازین روزهای زندگی انسان همراه اوست. اما واقعا درد چیست؟ شاید در ساده‌ترین تعریف بتوان آن را احساس ناخوشایند قلمداد کرد! اما آیا واقعا این تعریف، شرحی جامع و مانع برای درد است؟ آن‌وقت مثلا حسادت که آن هم احساسی ناخوشایند است، یک درد محسوب می­شود؟

شاید در آغاز، شنیدن لفظ روان‌شناسی درد کمی برای ما عجیب باشد. اما وقتی کمی در آن دقیق­تر می­شویم، به این نتیجه می­رسیم واکاوی این موضوع، نیاز به ساعت­ها پژوهش و مطالعه دارد. در این زمینه، بی­ نهایت پرسش وجود دارد و بی­ نهایت پاسخ هم باید برای آن به دست آورد. این پرسش که آیا دردهای روحی هم درد هستند یا درد فقط باید جنبه فیزیکال داشته باشد؟ اینکه درد فیزیکال می­تواند به یک درد روحی تبدیل شود و بالعکس؟ یا برای مثال می­توان ساعت­ها به این موضوع فکر کرد که آیا ممکن است درد را با دستگاه خاصی اندازه گرفت؟ مثلا وقتی پای شما پیچ می­خورد بازوبندی را به دست شما ببندند و بگویند تو 17 واحد درد داری؟
و از همه مهم­تر، نحوه مقابله با درد است.

روان‌شناسی درد به‌دنبال این موضوع است که چگونه می­توان اثرات مخرب درد را کم کرد و با آن کنار آمد؟ چگونه می­توان درد را از بین برد و آن را با حس خوشایندی جایگزین کرد؟

در همین زمینه، با جناب آقای دکتر علی خطیبی، استاد دانشگاه بیلکنت آنکارا و متخصص روان‌شناسی درد، به گفت‌وگو نشستیم و دقایقی به‌اتفاق به واکاوی مفهوم درد پرداختیم. لطفا با ما همراه باشید.
 
کمی در مورد خودتان برای خوانندگان توضیح می­فرمایید؟
علی خطیبی هستم استاد دانشگاه بیلکنت آنکارا. به‌طور تخصصی در حوزه روان‌شناسی درد کار می­کنم. لیسانسم را در دانشگاه گیلان رشته زیست‌شناسی خواندم، فوق‌لیسانس روان‌شناسی را در دانشگاه شهید بهشتی گرفتم و بعد برای ادامه‌تحصیل به نروژ رفتم و الان هم در دانشگاه آنکارا مشغول به تدریس و پژوهش هستم.
 
لطفا کمی درمورد روان‌شناسی درد برای خوانندگان ما توضیح بفرمایید؟

 وقتی نام درد به میان می­آید، ما معمولا به یک دست شکسته، یک بافت آسیب‌دیده یا چیزی شبیه آن فکر می­کنیم و تصور می‌کنیم حتما یک عامل فیزیکی باید وجود داشته باشد یا باید چکشی به دست ما بخورد تا دردی به وجود بیاید. درواقع این نگاه، نگاهی است که الان سال‌هاست که زیر سوال رفته است. به‌خاطر اینکه در این نگاه حتما باید عینیتی وجود داشته باشد. حتما بافتی مجروحی باید باشد تا آسیب را انتقال دهد و مغز احساس درد کند. نگاه مدرن به درد به این صورت است که درد، پدیده‌ای هیجانی است. انجمن جهانی مطالعه درد، این مقوله را تجربه هیجانی ناخوشایندی تعریف می­کند که می­تواند همراه با آسیب بافتی باشد یا نباشد. دیگر لزوم آسیب بافتی برای احساس درد، از تعریف آن حذف شده است.

می­شود مصداق­های این موضوع را هم بیان بفرمایید؟
مثلا ما نمونه­هایی داریم که به آن درد عضو قطع‌شده می­گویند. من زمانی که در ایران بودم، استادی داشتم که فردی را به من معرفی کرد که آن فرد در زمان جنگ سرباز بود و در درگیری دست چپش از بازو قطع شده بود، ولی می‌گفت من در مچ دست چپ خودم احساس درد می‌کنم؛ یعنی این ذهن فرد بود که داشت درد را ایجاد می­کرد، وگرنه این درد نمی­توانست در عضوی که به‌صورت فیزیکی وجود نداشت، احساس شود. این مورد یکی از موضوعاتی بود که باعث شد در مفهوم درد تجدیدنظر کنم. موضوع دیگر نیز دردهای مزمن بود. در‌حال‌حاضر 19درصد جمعیت بالغ اروپا از دردهای مزمن رنج می­برند. بسیاری از این دردها روان‌زاد است و در اثر این به وجود می­آید که ذهن شخصی برای مدتی درگیر درد یک بافت خاص شده. حال ممکن است بافت بعد از مدتی کاملا بهبود یابد اما در بسیاری از موارد، درد در ذهن فرد ماندگار می­شود.

دردهای عاطفی، مثل دردهای ناشی از شکست عشقی را هم می­توان در این حوزه طبقه‌بندی کرد؟
اتفاقا این نکته جالبی است. زمانی‌که در مونترال بودم، آزمایش­هایی در آنجا انجام شده بود و یکسری مراکز دیگر هم درحال انجام آزمایش­هایی مشابه آن بودند. موضوع آزمایش این بود: «آیا ما مفهومی را که درد اجتماعی، شکست عشقی یا موارد شبیه این می­دانیم، در تعریف کلاسیک درد می­گنجد یا خیر؟»
در آن زمان داده­هایی به دست آمده بود که این موضوع را تایید می­کرد. جا دارد به یک نکته اینجا اشاره کنم حسگرهایی که در جواب مشاهده درد در دیگران فعال می­شود، همان حسگرهایی هستند که وقتی خودمان درد داریم، در ذهنمان فعال می­شوند. حال علاوه‌برآن، زمانی‌که فرد درمورد شکست عشقی یا درمورد کاری که انجام داده و بعد در آن کار شکست خورده است، فکر می­کند، این موضوع در ذهنش حالتی شبیه حالتی را ایجاد می­کند که انگار فرد واقعا درد فیزیکی را تحمل می­کند. حال این موضوع می­تواند هنگام مشاهده شکست­ها و دردهای دیگران هم باشد.
 
چه التیام و پادزهری برای دردهای عاطفی وجود دارد؟
درست مثل کسانی که درد فیزیکی دارند؛ یعنی اگر کسی کمر درد داشته باشد، به او توصیه می­کنیم که دو کار اساسی انجام دهد؛ اول اینکه سعی کند ذهن خودش را از موضع درد منحرف کند؛ دقیقا مانند بچه­ای که قرار است واکسن بزند و اطرافیان حواس او را پرت می­کنند تا درد کمتری تحمل کند یا مثلا در بعضی دندان‌پزشکی­ها زمانی که پزشک روی دندان شما کار می­کند، مانیتوری بالای سر شما قرار دارد که در آن فیلم مناظر طبیعی یا بعضی نماهای سرگرم‌کننده را نشان می­دهند تا تمرکز فرد از جایی که درد در آن وجود دارد، پرت شود. درمورد درد عاطفی هم این کار باید انجام ­شود؛ پس اگر شما روی موضوعی که درد ایجاد می­کند، تمرکز کنید، بیشتر آن را حس خواهید کرد و یادتان باشد حتی اگر درد فیزیکی هم وجود داشته باشد، درصورت‌امکان نباید فعالیت‌های فیزیکی‌تان را به‌طورکامل کنار بگذارید. برای مثال به فرد می‌توان گفت اگر می­توانی جعبه را بردار، چیزی را جا­به جا کن! شاید کمرت درد بگیرد، اما این کار، بسیار برایت مفید است. یا مثلا اگر از پله‌ها بالا بروی، شاید زانویت درد بگیرد، ولی سعی کن فعالیت‌های فیزیکی‌ات را حتی­الامکان کنار نگذاری. درمورد دردهای هیجانی هم این موارد کاربرد دارد. اولا سعی کنید ذهنتان را از این قضیه بردارید و به روند عادی برگردید و ثانیا خودتان را بیشتر درگیر زندگی و فعالیت مثبت کنید که ذهن بتواند بازده معمولی خودش را برگرداند و یادتان باشد این موضوع هم اعتمادبه‌نفس و هم روحیه‌تان را بالا می‌برد و تقویت می‌کند. همچنین نباید تفریحاتی را که تا قبل از وقوع اتفاق انجام می­دادید، کنار بگذارید؛ چون حتی ممکن است بیشتر از قبل تفریح کنید. و نیز اگر کاری وجود دارد که برایتان آرامش‌بخش است، حتما به‌دنبال انجام آن باشید.

و توصیه آخر به خوانندگان موفقیت؟
یادتان باشد بدترین کاری که در زمان داشتن درد می‌توانیم انجام دهیم، تمرکزکردن برروی آن درد است؛ چون هرچه بیشتر به آن فکر کنیم، آن را بزرگ‌تر می‌کنیم و درنتیجه تحملش سخت‌تر خواهد شد.. دیروز با چند تن از استادان بحثی داشتیم مبنی بر اینکه که با دادن مجموعه‌ای از تمرین‌ها تمرکز را از درد دور کنیم و آن را به‌سمت محرک­های هیجانی که می­تواند برای فرد اثر مثبتی داشته باشد، سوق دهیم. درمان درد هم همین است. باید یاد بگیریم که به درد فکر نکنیم و آن  را یک تجربه درنظر بگیریم و تمام دغدغه ما این نباشد که درحال‌حاضر با درد دست‌وپنجه نرم می‌کنم. در خیلی مواقع درد و ناراحتی می­تواند نتیجه مثبت داشته باشد. ما در ادبیات هم ابیاتی در تایید این موضوع داریم که بعضی دردها انسان را به تعالی می­رساند.

مرد را دردی اگر باشد، خوش است
درد بی­دردی علاجش آتش است
 
مرجع : مجله موفقیت
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

Iran, Islamic Republic of
خیلی سطحي
دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
کسانی که شما را دوست دارند حتی اگر هزار دلیل برای رفتن وجود داشته باشد هرگز رهایتان نخواهند کرد، آنها یک دلیل برای ماندن خواهند یافت.