جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 29 Mar 2024
تاریخ انتشار :
يکشنبه ۱۷ ارديبهشت ۱۳۹۱ / ۰۹:۲۸
کد مطلب: 10836
۰

توجه به کيفيت سلامت رواني، حلقه مفقوده زندگي امروز

    در خانه ات نشسته اي و ليوان چاي در دست داري که ناگهان داد و فرياد همسايه ها بلند مي شود و حکايت از يک دعواي خانوادگي دارد که به سادگي به بيرون منزل کشيده شده است. يا وقتي در خيابان به هزار و يک دغدغه ات مي انديشي رانندگاني را مي بيني که ناگهان از خودرو بيرون مي آيند و به جان يکديگر مي افتند آن هم به خاطر يک خراش جزئي روي سپر خودرو...

کافي است صبح که از خانه بيرون مي آيي به چهره افراد بيشتر نگاه کني در اتوبوس، قطار شهري و معابر عمومي چهره هاي شاد و پرانرژي کمتري خواهي ديد. همه ما روزانه تصاويري از اين قبيل را مي بينيم. صفحات حوادث روزنامه ها بوي دود و رنگ خون دارد و آيا نبايد از اين بترسيم که روزي جمعيت راهروي دادگاه ها از حاضران در پارک ها بيشتر شود؟ بالا رفتن آمار اعتياد، طلاق، خودکشي و افسردگي در هر جامعه اي شايد به نوعي دلالت بر نبود سلامت روان داشته باشد.


سلامت رواني اثربخش
اين سوالي است که به احتمال زياد هيچ کدام از ما تا به حال از خود نپرسيده ايم. شايد اگر هر کدام از ما يک بار اين سوال را از خود مي پرسيد کيفيت سلامت رواني به حلقه مفقوده زندگي ما بدل نمي شد. مشاهده فحش و فرياد و آزار و دعوا در کوچه و خيابان، خشونت و انحراف و اعتياد در صفحه حوادث روزنامه ها و راهروهاي شلوغ دادگاه ها بخش گريزناپذيري از زندگي ما شده است. آيا بهداشت رواني جامعه و فرد شايسته چنين بي توجهي است؟


واقعا بهداشت رواني چيست؟
سازمان بهداشت جهاني، بهداشت رواني را اين گونه تعريف مي کند: «بهداشت رواني در درون مفهوم کلي بهداشت قرار دارد و بهداشت يعني توانايي کامل براي ايفاي نقش هاي رواني و جسمي، بهداشت به معناي نبود بيماري يا عقب ماندگي نيست. انجمن بهداشت رواني کانادا نيز در يک نگاه جامع بهداشت رواني را در ۳ قسمت «نگرش هاي مربوط به خود، نگرش هاي مربوط به ديگران و نگرش هاي مربوط به زندگي، تعريف مي کند. از نظر اين انجمن بهداشت رواني يعني «توانايي سازگاري با ديدگاه هاي خود، ديگران و رويارويي با مشکلات روزمره زندگي.

بهداشت رواني از آن جهت که رابطه مستقيمي با عملکرد فردي- اجتماعي و آسيب هاي رواني- اجتماعي دارد از اهميت زيادي برخوردار است. از ديگر سو موضوع بهداشت رواني و تأمين آن بايد براي مردم، سازمان ها و دولت ها بسيار مهم باشد چرا که با کارايي فردي و اجتماعي افراد و در کنار آن با پيشرفت هاي علمي، صنعتي و... جامعه گره خورده است. حال بايد پرسيد که آيا شدت اهميت اين مسئله به ميزاني رسيده است که بر کارايي و تأثيرگذاري فرد در جامعه ايراني موثر باشد؟


روايت آماري
آمار در اين باره پاسخ روشني نمي دهد چرا که در زمينه ميزان شيوع اختلالات رواني در کشور ما اطلاع رساني دقيقي صورت نمي گيرد. افسردگي، اضطراب، اعتياد و خودکشي همگي مولفه هاي ميزان سلامت رواني يک جامعه مي تواند باشد که معمولا آمار دقيقي از آن ها در کشور ما منتشر نمي شود. اين در حالي است که سازمان بهداشت جهاني اعلام کرده است که سالانه يک ميليون نفر در سراسر جهان و به طور عمده جوانان با خودکشي به زندگي خويش پايان مي دهند. اين سازمان همچنين ادعا کرده است که يک چهارم جمعيت جهان متأثر از يک بيماري رواني در اطرافيان خود هستند.

بر اساس گزارش اين سازمان در سال ۲۰۱۱ حداقل يک ميليون و ۱۸ هزار بيمار رواني مزمن در ۱۴۴ کشور ضعيف و در حال توسعه جهان وجود داشته است. اما آمار داخلي به گونه ديگري است.

رئيس انجمن روان پزشکان کشور در گفت و گو با ايسنا با بيان اين که افسردگي يکي از عمده ترين بيماري هايي است که ارگانيسم انسان را به استرس شديد دچار مي کند گفته است: استرس بر همه بيماري ها از جمله جوش خوردن استخوان ها و بهبود زخم ها گرفته تا درمان زخم معده و بيماري هاي عفوني تأثير منفي مي گذارد. دکتر احمد جليلي با اشاره به آمار افسردگي در ايران و جهان گفت: آمار مختلفي در اين زمينه وجود دارد. بر اساس يکي از اين آمار ۲۵ درصد از کل جمعيت هر کشور به نحوي از يک يا چند بيماري رواني رنج مي برند. اين آمار در ايران حدود ۳۳ درصد است که  دوسوم آن را مبتلايان به افسردگي تشکيل مي دهند.

به گزارش فارس با بررسي هاي انجام شده در روستاهاي کشور نيز مشخص شد حدود ۳۵ درصد زنان دچار بيماري رواني هستند. اين در حالي است که مديرکل دفتر سلامت رواني، اجتماعي و اعتياد وزارت بهداشت با استناد به آمار ۱۰ سال پيش اعلام کرد که بيماري هاي رواني در بزرگسالان کشور از متوسط شيوع ۲۱ درصدي برخوردار است. به گزارش شايلنا عباسعلي ناصحي افزود: بر اساس اين آمار اختلالات روان در زنان از شيوع ۲۶ درصدي و در مردان کشور از شيوع ۱۶ درصدي برخوردار است. وي همچنين ميزان اختلالات رواني در کودکان کشور را نيز دست کم ۲۰ درصد اعلام کرد. آمار اختلالات رواني در سطح جهان نيز در حال افزايش است. به گزارش مهر، پروفسور حميد قدس استاد دانشگاه سنت جرج لندن با اشاره به اين که ۴۵۰ ميليون نفر در جهان دچار اختلالات رواني هستند گفت: ۱۲۱ ميليون نفر نيز از افسردگي رنج مي برند و پيش بيني مي شود تا سال ۲۰۲۰ اين بيماري ها در جهان ۱۵ درصد افزايش داشته باشد.

برخي آمار نيز ميزان شيوع اختلالات رواني در کشور را حدود ۲۲ درصد نشان مي دهد که نسبت به جمعيت کشور حدود ۱۵ ميليون نفر را در بر مي گيرد. به گزارش خبر آنلاين در بين انواع اختلالات نيز اضطراب و افسردگي بيشترين آمار را دارد و جمعيتي بين ۱۰ تا ۱۲ درصد ايراني ها به آن مبتلايند. اين گزارش حاکي است بيماري هاي رواني هم اکنون رتبه دوم بيماري ها را در کشور ما دارد. در اين بين رئيس ستاد سامان دهي بيماران رواني مزمن سازمان بهزيستي کشور با استناد به آمار منتشر شده توسط سازمان بهداشت جهاني در سال ۲۰۰۷ مي گويد: ۲۵ درصد جمعيت جهان به نوعي با طيف هاي گوناگون بيماري هاي روحي و رواني دست به گريبان اند و اين در حالي است که بيماري هاي رواني و افسردگي يکي از ۵ بيماري دنيا به شمار مي رود که ۶۰ درصد مرگ و مير در دنيا را به خود اختصاص داده است. به گزارش ايسنا دکتر حسين نحوي نژاد مي افزايد: افسردگي چهارمين عامل سال هاي از دست رفته عمر به دليل ناتواني در دنيا به شمار مي رود که اين علت اولين عامل سال هاي از دست رفته عمر به دليل ناتواني فرد در ايران است. اما آمار ديگري نيز وجود دارد که اختلاف زيادي با نمونه هاي قبلي دارد. سوم اسفندماه سال گذشته احمد نوربالا عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي در دومين همايش سالانه سلامت روان و رسانه به افزايش ۶۰ درصدي ميزان بيماري هاي رواني طي ۹ سال اشاره کرد و گفت: ۲ مورد مطالعه اي که در سال هاي ۱۳۷۸ و ۸۷ انجام شده نشان مي دهد که ميزان شيوع اختلال هاي رواني در ميان ايرانيان در فاصله ۹ سال ۶۰ درصد افزايش پيدا کرده و به اندکي بيش از ۳۴ درصد رسيده است.


همه سراغ روان شناس نمي روند
در حالي که نمي توان بر اساس آمار غيرواقعي برنامه ريزي منسجمي کرد دانستن اين نکته که تعداد زيادي از افراد جامعه بنا به دلايل فرهنگي، مشکلات رواني خود را با متخصصان امر در ميان نمي گذارند، حکايت از وجود جمعيتي مخفي از بيماران رواني در کشور دارد. همچنين کساني را که نسبت به بيماري خود آگاهي ندارند و خود را فردي سالم مي پندارند نيز بايد به اين جمعيت افزود. به گفته دبير انجمن علمي روان پزشکان کشور کمتر از ۱۰ درصد از کساني که اختلالات رواني دارند به پزشک يا مراکز درماني مراجعه مي کنند. دکتر مظاهر در بيان علت اين موضوع مي گويد: اين افراد خود را بيمار نمي دانند يا به علل فرهنگي به پزشک مراجعه نمي کنند. شايد يکي از پيامدهاي ناگوار بروز اختلالات رواني در جامعه، افزايش مراجعات به افرادي است که هيچ علم و تخصصي در زمينه روان پزشکي و روان شناسي ندارند اما متاسفانه از اقبال نسبي برخوردارند. اين افراد در قالب دعانويس، رمال و فال گير، از ساده انديشي برخي افراد نهايت بهره را مي برند و آن ها را سرکيسه مي کنند. مطالعات کشوري نشان مي دهد حدود ۱۰ درصد جمعيت ۱۵ تا ۶۵ سال کشور به اين قبيل افراد مراجعه مي کنند. يکي ديگر از دلايل مراجعه نکردن افراد نزد پزشک و مراکز درماني نيز وحشت از «انگ خوردن» است. به گفته دکتر جليلي مردم به دليل «انگ» رواني بودن به روان پزشک مراجعه نمي کنند که اين عامل باعث افزايش آمار بيماران رواني خواهد شد از طرفي اين موضوع باعث خوددرماني مي شود و افراد به راحتي از داروخانه ها داروي آرام بخش تهيه مي کنند که باعث تشديد بيماري و حتي بهبود نيافتن فرد شود بنابراين بايد با فرهنگ سازي درست مردم را تشويق به مراجعه نزد روان پزشک کرد. دکتر شهرياري نيز در اين باره مي گويد: متاسفانه در جامعه ما کسي که نياز به خدمات و مشاوره هاي روان پزشکي دارد مي ترسد در صورت مراجعه به روان پزشک يا روان شناس به وي انگ ديوانه زده شود و به همين دليل نيز ترجيح مي دهد اصلا به متخصص مربوطه مراجعه نکند. اما از سوي ديگر مسئله ناآشنايي مردم با انواع بيماري هاي رواني مي تواند علت مراجعه نکردن به روان شناسان و روانپزشکان باشد.

فرخنده رحماني مددکار اجتماعي نيز بي اطلاعي افراد مبتلا به بيماري رواني از بيماري شان را يکي از دلايل افزايش بيماري هاي رواني مي داند و مي گويد: بيشتر اين افراد تصور مي کنند که عادي و متعادل اند و در نتيجه به فکر درمان نيستند و وقتي به مراکز مشاوره، بهزيستي و درماني مراجعه مي کنند که بيماري شان تشديد و مزمن شده است. بدون شک کار فرهنگي و رسانه اي تاثير فراواني در آشنايي مردم با اختلالات رواني و شکستن تابوي وحشت از انگ خوردن دارد.


منشاء اختلالات رواني از چيست؟
عوامل مختلفي در افزايش اختلالات رواني در جامعه تاثيرگذار است. به گزارش خراسان دانشيار گروه روان پزشکي دانشگاه علوم پزشکي تهران علل بروز و شيوع بيماري هاي رواني را تک عاملي نمي داند بلکه تجزيه تحليل آن را دشوار توصيف مي کند و مي گويد: معمولا عوامل بسيار متعددي که برخي از آن ها شناخته شده و برخي ديگر ناشناخته اند در بروز و شيوع بيماري هاي رواني موثر است. دکتر همايون اميني مي افزايد: بنابراين وقتي بخواهيم براي پيش گيري از بيماري هاي رواني اقدامي انجام دهيم به دليل اين که عوامل ناشناخته متعددي در بروز بيماري ها نقش دارند ممکن است موفق نباشيم اما به هر حال در هر جامعه اي برخي عوامل اگر افزايش پيدا کند احتمالا بيماري هاي رواني افزايش پيدا مي کند اين روان پزشک در ادامه به مشکلات اقتصادي اشاره مي کند و مي گويد: کاهش مشکلات اقتصادي و برنامه ريزي براي اقتصاد کشورها معمولا در دست دولت هاست و آمار نشان مي دهد که هر زمان فقر يا مشکلات اقتصادي در جامعه افزايش پيدا مي کند به دليل تبعات ناشي از آن بيماري هاي رواني افزايش پيدا مي کند و برعکس هر وقت فقر و مشکلات اقتصادي کاهش پيدا مي کند ممکن است برخي از بيماري هاي رواني نيز کاهش يابد.

وي جنگ و نابه ساماني هاي اجتماعي را نيز در افزايش برخي بيماري هاي رواني موثر مي داند در حالي که برخي حوادث طبيعي از جمله سيل و زلزله نيز بر افزايش مشکلات رواني موثر است.

کارشناسان عوامل ديگري مثل برآورده نشدن نيازهاي اوليه، ناکامي، استرس، يادگيري، مسائل اجتماعي و رسانه هاي جمعي و... را از عمده ترين تاثيرگذاران بر بهداشت رواني ذکر مي کنند. همچنين افزايش مصرف مواد مخدر صنعتي و سنتي نيز يکي ديگر از عوامل موثر بر بالا رفتن ميزان اختلالات رواني در يک کشور است.

اين در حالي است که به گفته حسين نحوي نژاد رئيس ستاد بيماران رواني و مزمن سازمان بهزيستي مشکلات رواني و روحي نيز تبعات جدي از نظر مسائل اقتصادي و اجتماعي جامعه بر جاي مي گذارد به طوري که فرد و خانواده اش از چرخه توليد و اقتصاد خارج مي شوند.


چه بايد کرد؟
متخصصان و کارشناسان از مراجعه نکردن افراد به مراکز درماني و مشاوره به عنوان يکي از عوامل موثر در تهديد سلامت رواني جامعه ياد مي کنند اما در برابر اين دغدغه مسئله ديگر نيز ذهن را به خود مشغول مي کند و آن اين است که آيا به تعداد مورد نياز متخصص و مرکز درماني وجود دارد و بيمه ها از اين افراد حمايت مي کنند؟ به گزارش ايسنا رئيس انجمن علمي روان پزشکان از کمبود حداقل ۳۰ هزار تخت رواني در کشور مي گويد و مي افزايد: کمبود تخت هاي رواني و نبود پوشش بيمه اي مناسب بيماري هاي رواني از مشکلات اصلي روان پزشکي کشور است. به گفته دکتر جليلي در حال حاضر در کشور حداقل به ۴۰ هزار تخت روان پزشکي نياز است و اين در حالي است که تا اواخر سال ۸۸ حدود ۱۰ هزار تخت روان پزشکي در کشور موجود بود. دکتر شهرياري نيز عضو کميسيون بهداشت در اين باره مي گويد: ابتلاي افراد به بيماري هاي رواني متاسفانه روز به روز بيشتر مي شود و اين خطر جدي است. به همين دليل از چند سال پيش در نظام بهداشتي درماني کشور مشاوره هاي روان پزشکي پيش بيني شد و اقداماتي نيز انجام گرفت اما اين مسئله هرگز جدي گرفته نشد به گزارش انتخاب دکتر مظاهرنيز با اشاره به خدمات بيمارستان به بيماران رواني افزود: هم اکنون تعداد تخت هايي که در کشور براي اين بيماران وجود دارد ۱۰هزار تخت است که در مراکز درماني خصوصي و دولتي وجود دارد اما به ۳برابر شدن اين ميزان نياز داريم عليرضا عزيزي يک کارشناس مسائل اجتماعي نيز در گفت وگو با خراسان ضمن بيان اين نکته که در سال هاي اخير مراکز مشاوره در سطح کشور گسترش چشمگيري داشته است، تصريح کرد: مشاوره بايد به جزئي از زندگي هر فردي تبديل شود و همه حتي کساني که تصور سلامت کامل دارند بايد به اين مراکز مراجعه کنند.


پيشگيري بهتر از درمان
دکتر ابهري آسيب شناس اجتماعي درباره پيشگيري از بروز اختلالات رواني مي گويد: ايجاد شادي و نشاط اجتماعي، همين طور رفاه اجتماعي و رفع تبعيض ها و برقراري عدالت اجتماعي مي تواند بهترين عوامل پيشگيري از اختلالات رواني باشد. اين در حالي است که دکتر ناصحي مدير کل دفتر سلامت رواني، اجتماعي و اعتياد وزارت بهداشت معتقد است که در مورد پيشگيري از بيماري هاي روان دست اين وزارتخانه زياد باز نيست زيرا مشکلات جسمي از روش هاي پيشگيري قاطعي برخوردارند اما پيشگيري از اختلالات روان به راحتي پيشگيري از مسائل جسمي نيست و نياز به کار مستمر و پيگيري اقدامات دارد. دکتر اميني نيز در اين باره مي گويد: بايد مهارت هاي اجتماعي و مهارت هاي زندگي را از سنين پيش دبستاني و دبستان آموزش دهيم و بايد به طور سيستماتيک اين آموزش ها به کودکان و حتي والدين آن ها در مدارس داده شود. اما نکته جالبي که در اين زمينه وجود دارد اين است که تجربه نشان داده در جوامعي که مردم اعتقادات ديني کمتر يا سست تري دارند اختلالات رواني بيشتري به چشم مي خورد و تقويت اعتقادات مذهبي و ديني با افزايش ميزان سلامت رواني جامعه رابطه اي مستقيم دارد. به نظر مي رسد وقتش رسيده که از خود بپرسيم سلامت رواني تا چه اندازه در زندگي روزمره ما اثربخش است.

چکيده گزارش
۴۵۰ ميليون نفر در جهان دچار اختلالات رواني هستند و ۱۲۱ ميليون نفر نيز از افسردگي رنج مي برند و پيش بيني مي شود تا سال ۲۰۲۰ اين بيماري در جهان ۱۵ درصد افزايش يابد و برخي آمار در ايران از ابتلاي حدود ۲۲ درصد جمعيت کشور به اختلالات رواني حکايت دارد و تعداد مبتلايان به اضطراب و افسردگي با ۱۰ تا ۱۲ درصد جمعيت کشور، بيشترين درصد آماري را در بر مي گيرد. به گزارش خبر آنلاين، بيمارهاي رواني هم اکنون رتبه دوم بيماري ها را در کشور شامل مي شود و طبق تعريف برخي از انجمن هاي بهداشت رواني جهان، بهداشت رواني، توانايي سازگاري با ديدگاه هاي فرد، ديگران و رويارويي با مشکلات روزمره زندگي تعريف شده است و نبود سلامت رواني در يک جامعه باعث بروز مشکلات و ناهنجاري هاي مختلفي خواهد شد. بنابراين نبايد از سلامت روان غفلت کرد.     خراسان
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
نمی توانی به عقب برگردی و شروع را عوض کنی، ولی می توانی از جایی که هستی آغاز کنی و پایان را عوض کنی...