يکي از بزرگترين دغدغه هاي ذهني داوطلبان اين است که به چه روشي بايد براي کنکور، درس بخوانند :
آيا بايد متفاوت از دوران مدرسه درس بخوانند ؟
آيا حتما" بايد از کلاسهاي کنکورو روشهاي تستي استفاده کنند؟
آيا بايد از کتابها و جزوات خاصي استفاده کنند؟
آيا بايد خط به خط مطالب را حفظ کنند؟
آيا بايد شب و روز درس بخوانند؟
آيا بايد از خواب و خوراک و ورزش و تفريح بگذرنند؟
چه بايد کرد ؟ کدام راه به موفقيت در کنکور ختم مي شود ؟ و .....

از اين به بعد سعي مي کنم ، جواب اين سوالات را به همراه مطالب جديد و دانستنيهاي مفيد در هر مقاله بگنجانم . ولي براي شروع، اضطرار بحث چگونگي درس خواندن ، بيشتر محسوس است .

اولا" به علت مهم بودن معدل در کنکورهاي سال آينده، بايد در طول تحصيل بسيار خوب و عميق درس بخوانيد و با معدل عالي ديپلم بگيريد ، در راستاي همين برنامه سازمان سنجش هم با مفهومي کردن سوالات در يکي دو سال اخير داوطلبان کنکور را به خواندن دقيق کتب درسي و عدم استفاده از روشهاي کوتاه و تستي تشويق کرده است .

اين جملات را شايد خيلي شنيده باشيد :
کنکور خيلي سخت بود !!!
سوالات وقت گير بود ، هر چي حل مي کردم به جواب نمي رسيدم !!!
همه ي اونارو حفظ بودم ولي نمي تونستم از 4 گزينه يکي رو انتخاب کنم !!!
بعضي سوالا اصلا" از کتاب نبود !!! و....
چرا ؟
چرا اينگونه شده ؟
چرا داوطلبان نمي توانند آن طور که بايد و شايد به سوالات جواب دهند؟
بعد از بررسي سوالات 10 سال گذشته ي کنکور و مقايسه و تحليل روند سوالات به اين نتيجه رسيديم که سوالات به سمت مفهومي و دقيق شدن پيش مي روند ، يعني کاملا" از کليشه اي بودن خارج شده اند .

همچنين سازمان سنجش تصميم گرفته است، دقيقا" فقط از متون ،مثالها و تمارين کتب درسي و مطالب مفهومي وابسته به آنها سوال طرح کنند .
گزينه ها را طوري طراحي کنند که فقط کساني که آن مطلب را کامل فهميده و يادگرفته اند، بتوانند از بين گزينه ها درست ترين را انتخاب کنند .
در سوالات ، کاملا" مشهود است که داوطلبان باهوش تر ، پرتلاش تر ،ماهرتر، دقيقتر و بهتر را غربال خواهند شد .

متاسفانه چون برخي مراکز پيش دانشگاهي و دبيرستانها و مخصوصا" کلاسهاي کنکور دانش آموزان را به سوي سطحي خواندن و حفظ کردن مطالب سوق مي دهند و دانش آموزان به جاي اينکه دروس را تشريحي و دقيقتر بياموزند و نقاط ضعف خود را مرتفع کنند ، روش تستي خواندن و نحوه ي تست زدن را مي آموزند.

در اين ميان سازمان سنجش براي مقابله با اين نظام غلط و غير اصولي ، سياستهايي ( مفهومي ترکردن سوالها و تاثير معدل نهايي سال سوم متوسطه ) را در پيش گرفته است تا داوطلبان براي فراگيري دقيق و عميق درسها ارزش بيشتري قائل شوند .

سازمان سنجش ادعا کرده :
سوالات به طور متوسط در سطح پاسخگويي 20تا 25درصد از داوطلبان است که از سطح علمي خوبي برخوردارند و براي ما توان پاسخگويي آنها مهم است .
در حقيقت در کنکور سراسري سوالي خوب و استاندارد است که در يک گروه آزمايشي بين 10تا30 درصد داوطلبان بتوانند به آن پاسخ صحيح بدهند.

حال با اين اوصاف ، پس بايد براي موفقيت در کنکور چگونه درس بخوانيم ؟!!! آيا در واقع ،راهکارهاي عملي براي درس خواندن وجود دارد که منجر به موفقيت در کنکور شود ؟
بله !!!
الف ) بايد در طول سال تحصيلي حداکثر استفاده را از مدرسه ، کلاسها ، معلمين و دانش آموزان زرنگ کلاس بکنيم .
چگونه ؟؟؟
1- قبل از کلاس ، روزنامه وار درسي را که قرار است تدريس شود را مي خوانيم .
2- خيلي خوب و دقيق به درس و صحبت هاي معلم (که باعث بهتر جا افتادن مطلب مي شود) گوش مي کنيم و فعالانه نکات مهم و اشکالات خود را يادداشت مي کنيم .
3- در آخر کلاس تمام اشکالاتي را که در ذهنمان است را مي پرسيم .
( تا اينجا 60% يادگيري انجام شده است ) حال 40% بقيه :
4- دروس آن روز را همان روز مي خوانيم و برخي تمرينهاي کليدي را انجام مي دهيم تا درس و کاربرد آن کاملا" جا بيفتد و به بهترين وجه در حافظه حک شود .
5 – دوره ي دروس و تکميل تمرينهاي حل نشده را به روزي که فرداي آن ، اين دروس را داريم موکول مي کنيم .
6- حل تستها و تمارين بيشتر را به روزهاي تعطيل و جمعه موکول مي کنيم .
7- برخي مطالب (مانند لغات زبان ، مترادفهاي فارسي ، تاريخ ادبيات ، نام اشخاص و مکانها و تاريخ حوادث مهم ، فرمولهاي رياضي و فيزيک و...) را يادداشت کرده ، در وقت هاي تلف شده (داخل مترو يا اتوبوس ، زنگ تفريح و زنگهاي بيکاري ، منتظر ماندن در مکانهاي مختلف ) مرور مي کنيم .
ب) بايد از منابع موثق و مفيد براي درس خواندن استفاده کنيم .
چگونه؟؟؟
به تاکيد موکد سازمان سنجش، طراحان سوالات کنکور بايد از متن کامل کتابهاي درسي تدريس شده در دبيرستان و پيش دانشگاهي سوال دربياورند، مخصوصا" در 2-3 سال اخير که از قسمتهاي بسيار ساده ي کتابها ( فيزيک ، در کنکور 84 ) چند سوال مفهومي درآورده بودند که نزديک به 85% دانش آموزان نتوانسته بودند به آن جواب دهند .
پس واضح و مشخص است که اکثريت داوطلبان به متن کتابها اصلا" اهميت نمي دهند .
اکثر داوطلبان با متن کتابها اين گونه برخورد مي کنند :

زبان و ادبيات فارسي :

از تاريخ ادبيات ، فقط اسم نويسنده و نام کتابها را حفظ مي کنند.
درمورد نثرها فقط کلمات مهم و خود آزمايي ها را مي خوانند .
در مورد شعرها به معني شعر و اصطلاحات مهم اکتفا مي کنند .
درحالي که ، براي پاسخ دادن به سوالات ادبيات (بخصوص در 3-4 سال اخير)
بايد به همه ي کتاب مسلط مي بوديم ، چگونه ؟؟؟:
1- تمام درآمدها و تاريخ ادبياتها را خط به خط مي خوانيم و به همه ي نکاتش از قبيل املا، نگارش ، صنايع ادبي اشاره شده ، نام مکانها ، اشخاص و
سبک ادبي آنها، کتب ، تاريخ حوادث و وقايع و... توجه مي کنيم ، و موارد مهم را فيش برداري * مي کنيم .
2- متن تمام درسها چه شعر ، چه نثر ، چه داستان و ... را خط به خط مي خوانيم و موارد زير را در هنگام خواندن بکار مي بريم :
_ دور کلمات مهم از نظر املايي خط مي کشيم .
_ زير کلمات مهم از نظر معنايي خط مي کشيم .
_ صنايع ادبي(مخصوصا" تشبيهات ، تلميحات ، کنايه ها ، مجازها و...) موجود در متن را با مداد کنار هر جمله مي نويسيم .
_ قسمت توضيحات را دقيق و کامل مي خوانيم و تمام معاني آورده شده براي يک کلمه يا اصطلاح را حفظ مي کنيم ، نه يک يا دو معني را.
3-از معلم خود مي خواهيم تمام خود آزمايي ها و پرسشهاي آخر درس را تک به تک حل کند و در مورد آنها سر کلاس صحبت کند !!!
چون در کنکور 2 سال پيش دقيقا" از شعري که اصلا" در کتابهاي درسي نبود سوالي داده بودند که حتما" بايد آن شعر را همرا با معني و مفهوم آن بلد مي بودي تا بتواني پاسخ آن تست را بدهي ، بعد از بررسي متوجه شديم که در يکي از خود آزمايي ها فقط گفته بود فلان شعر را در کلاس بخوانيد و در مورد آن بحث کنيد .
4- اعلام و فهرست منابع و اشخاص و مکانها را از آخر هر کتاب بخوانيد و فيش برداري کنيد .
5- کتاب زبان فارسي (دستور يا گرامر) را خط به خط بخوانيد (فقط به خواندن تعاريف اکتفا نکنيد) و تمام مثالها و تمرينهاي موجود را حل کنيد، قواعد را حفظ نکنيد بلکه ياد بگيريد تا بتوانيد در هنگام نوشتن و خواندن متون ديگر از اين قواعد استفاده کنيد و براي جلوگيري از پديده ي فراموشي ، به دوره ، از روي کتاب درسي خودتان ، فيش برداري هاي خودتان و تستهاي سالهاي قبل بپردازيد .

عربي :

اکثر داوطلبان به هيچ عنوان از کتاب درسي استفاده نمي کنند ، چون اين درس در پيش دانشگاهي (بجز در رشته ي انساني ) تدريس نمي شود ،
کتب عربي به فراموشي سپرده مي شوند و همه به خواندن يک کتاب کمک درسي يا جزوه و زدن تستهاي طبقه بندي قناعت مي کنند ، در حالي که در سالهاي اخير خيلي به ترجمه و درک مطلب در عربي اهميت داده شده است و خيلي از تستهاي قواعد هم در صورت معني کردن درست سوال و گزينه ها حل مي شوند .
پس بايد به کل کتاب اشراف داشته باشيد . اما چگونه ؟؟؟
1- ابتدا بايد قواعد هر درس را از روي کتاب و جزوه ي مدرسه بخوانيم .
2- تمرينهاي هر درس را بدون نگاه کردن به پاسخها حل مي کنيم و تک تک آنها را در طول حل کردن معني مي کنيم .
3- بعد از جا افتادن قواعد، متن آن درس را خط به خط مي خوانيم و جملات را تجزيه و تحليل و معني مي کنيم .
4- سعي کنيد معني کلمات را در جمله ياد بگيريد تا بهتر در ذهن بماند .
5- تستهاي عربي را به صورت مخلوط بزنيد نه به صورت طبقه بندي ، زيرا مثلا" وقتي شما در حال زدن تست مجرورات هستيد ، مسلما" ناخودآگاه گزينه اي که کسره دارد را انتخاب مي کنيد و متوجه نمي شويد بالاخره آن درس را ياد گرفته ايد يا نه!!!
6- در حين زدن تست، سوالها و تک تک گزينه ها را معني کنيد حتي اگر تست ترجمه نباشد و فقط قواعد را در نظر داشته باشد.

بينش اسلامي :

خوشبختانه کتب درسي بينش ، بيشترين مورد استفاده را بين داوطلبان دارد. ولي باز هم اشکالاتي در مطالعه ي آن ديده مي شود ، مثلا" اکثر داوطلبان به کتابهاي قرآن 2و3 توجه نمي کنند در حاليکه بين 5 تا6 سوال از آنها مطرح خواهد شد .
خود کتاب بينش را هم کاملا" سطحي ، طوطي وار حفظ مي کنند .
به همه ي اسمها و کتابها و تاريخها و آيه ها توجه نمي کنند ، پس حتي همين بينش به ظاهر ساده را هم بايد بهتر از اينها بخوانيم ، چگونه ؟؟؟
1- همه ي درسهاي کتاب بينش را خيلي خوب مي خوانيم و ياد مي گيريم .
2- سعي مي کنيم عربي و فارسي تمام آيه ها را و اين که اين آيه يا حديث در مورد چه موضوعي است را خوب ياد بگيريم و به خاطر بسپاريم .
3- تمام اسامي و نام کتابها و تاريخ هاي مهم ( خصوصا" دروس امامها در بينش دوم ) را که حتي در زير نويس آمده ، به خاطر مي سپاريم .
4- قرآن 2و3 را خوب و بخش به بخش عربي و فارسي باهم ، مي خوانيم و ياد ميگيريم تمام سر فصلها و اين که کدام سوره مربوط به کدام موضوع
است را خوب به خاطر مي سپاريم .
5- بسيار مهم !!!
مساله ي اصلي بسياري از داوطلبان براي بينش فراموش کردن آن است نه خواندن آن .
براي جلوگيري از اين پديده به دستورات زير عمل کنيد :
_ زود به زود دروس خوانده شده را دوره کنيد و تستهاي آنها حداقل يک هفته پس از آخرين دوره بزنيد.
_ بهتر است دوره فقط از روي کتاب درسي خودتان باشد ، چون وقتي شما براي اولين بار از روي کتاب درسي مطلب را حفظ کرده ايد ، دقيقا" در حافظه ي بينايي شما شکل و رنگ و طرح و مطالب آن صفحه حک مي شود ، پس اگر دوره هم هميشه از روي يک منبع باشد ، مي تواند به ياد آوري توسط حافظه ي بينايي کمک کند .
_از خواندن جزوات خلاصه شده و گلچين شده ي بينش بپرهيزيد ، زيرا خط به خط کتاب و حتي زير نويسها مهم هستند و مورد سوال واقع خواهند شد .
_ احکام را خوب ياد بگيريد بعد حفظ کنيد ، زيرا که جملات دروس احکام کمي ثقيل هستند و اگر شما درست حکم را متوجه نشويد ، قطعا" تست را اشتباه خواهيد زد .

زبان انگليسي :

کتاب زبان هم تقريبا" محروم واقع شده است .
اکثر داوطلبان گرامر را از روي جزوات مي خوانند و معني لغات را هم از آخر هر درس و يا لغتهاي نوشته شده ، همراه با معني ( به صورت فلش کارت و ....) حفظ مي کنند .
در حالي که لغات زبان بسيار زياد و فرارند و بايد راهکارهاي بهتري براي يادگيري آنها به کار گيريم . چگونه ؟؟؟
1- کتاب زبان ( مخصوصا" پيش دانشگاهي ) را از ابتدا شروع مي کنيد به خواندن و در آوردن معني لغات از ديکشنري ( زيرا لغتي که در جمله ياد گرفته شود و با پيدا کردن به حافظه سپرده شده باشد ، خيلي عميقتر و بهتر از لغتي که خارج از جمله با معني حاضر و آماده حفظ شده است ،
در ذهن باقي مي ماند ).
2- تمام بخش هاي کتاب زبان از جمله لغات ، متنها ، صورت و پاسخ تمرينها و....
را بايد بخوانيد و لغاتش را در آوريد نه اين که به لغات آخر هر درس اکتفا کنيد .
2- از معلم خود بخواهيد تمام تمرينها را حل کند .
3- لغتها را سعي کنيد با يک يا چند مترادف انگليسي ياد بگيريد .
4- لغتهاي مترادف و متضاد در کنار هم بسيار راحتتر به خاطر سپرده مي شوند .
5- تستهاي زبان را به صورت مخلوط بزنيد نه طبقه بندي .
6- در هنگام زدن تست چه گرامر باشد چه درک مطلب و چه تست لغت ، صورت تست و گزينه ها را معني کرده و لغات جديد را فيش برداري کنيد.
اين کار به شما کمک مي کند دايره ي لغاتتان بسيار وسيع شود .
مخصوصا" اگر داوطلب شرکت در کنکور منحصرا" زبان هم هستيد .
اين يکي از کارهاي واجب بر شما خواهد بود .
7- صحبت کردن در کلاس با همکلاسي ها يا در خانه با يکي از افراد تحصيل کرده ، به زبان انگليسي دشوار ولي بسيار مفيد خواهد بود.
8– لغات زبان را ، از روي کتاب درسي خودتان و درجمله دوره کنيد .
9- لغات مهم را فيش برداري کنيد تا در وقتهاي تلف شده (اتوبوس ، مترو ، مطب دکتر يا صفهاي مختلف ) بتوانيد مروري برآنها داشته باشيد.

اخطار !!!

داوطلبان علاقمند به زبان، فقط به شرکت در کنکور منحصرا" زبان اکتفا نکنيد.
حتما" کنکور رشته ي اصلي خود را بدهيد و در کنار آن در کنکور منحصرا" زبان هم شرکت کنيد .
چرا که ظرفيت پذيرش و تنوع رشته در منحصرا" زبان بسيار پايين است .

حال به چگونه خواندن درس رياضي می پردازیم.
درس رياضي براي رشته ي رياضي ، مباحث بسيار گسترده و مهمي را شامل مي شود که بيشترين ضريب را دارد و در بالا و پايين شدن تراز خيلي موثر است .
مواردي که بايد در يادگيري رياضي در نظر گرفته شود ، به قرار زير است :
1- بهتر است رياضيات را از همان اول دبيرستان کم کم و پله پله سر کلاس خوب ياد بگيريم، زيرا که رياضي، درسي زنجيروار است و وقتي سنگ بناي يک مبحث را بد بگذاريد، روي فهميدن و يادگيري خيلي از موارد ديگر تاثيرجبران ناپذيري مي گذارد (قابل توجه بچه هاي سال اول يا دوم که مي خواهند از الان خود را براي کنکور آماده کنند )
2- کتب درسي رياضي بسيار مهمند ، و اين در حالي است که 99درصد دانش آموزان رياضي را فقط از روي جزوه و کتابهاي کمک آموزشي مي خوانند .
3- براي شروع، از کتاب اول دبيرستان شروع کنيد (البته چون مباحث آن بسيار ساده است و اکثرا"در سالهاي بالا تکرار شده است ، لزومي ندارد خط به خط کتاب را بخوانيد و مثالها را حل کنيد. فقط به دوره ي فرمولهاي ارائه شده و حل تمرينهاي سخت آخر هر مبحث بپردازيد.)
4- با اين کار قشنگ روي غلتک مي افتيد و متوجه مي شويد که چگونه بايد با کتاب درسي رياضي کنار بياييد و چقدر مفيد است .   5 – خوب حالا کتابهاي سنگينتر مثل : رياضي سال دوم ، آمار، حسابان ، جبرواحتمال ، هندسه ، ديفرانسيل، گسسته ، هندسه تحليلي (براي رشته ي رياضي ) ، رياضي سال دوم و سوم و پيش دانشگاهي (براي رشته ي تجربي و انساني ) را به ترتيب زير بخوانيد :
• تمام متن کتاب را خط به خط بخوانيد .
• مثالهاي داخل متن را بدون نگاه کردن به حل آنها حل کنيد ، سپس حل خود را با حل کتاب مقايسه کنيد .
• تمرينهاي کتاب را دانه به دانه بدون نگاه کردن به حل المسائل حل کرده ، سپس اشکالات خود را از معلمين ، همکلاسيها ويا ... بپرسيد ، در غير اين صورت به دفترحل تمرين يا حل المسايل مراجعه کنيد .
• هيچگاه فرمولها را حفظ نکنيد ، زيرا بزودي فراموش مي کنيد ، تازه اگر هم فراموش نکنيد ، نمي توانيد در حل تستها از آنها استفاده کنيد ، چون فقط آنها را حفظ کرده ايد و نمي دانيد کجاها کاربرد دارند.
• وقتي مطلب را از روي کتاب خوانديد و مثالها و تمرينها را حل کرديد ، بايد آنقدر از آن مبحث تست بزنيد تا فرمولها و راه حلها به همراه کاربردشان ملکه ي ذهنتان شوند.
• براي دوره و تمرين تست زدن ، از تستهاي کنکورهاي گذشته استفاده کنيد .
مثال : شما مبحث تابع را کامل از کتاب خوانده ايد ، حدود 50 تست از اين مبحث را انتخاب مي کنيد ، 25 تست اول را بدون گرفتن زمان ونگاه کردن به پاسخهاي تشريحي حل کنيد ، يعني دقيقا" ذهن خود را درگير سوالات نماييد و راه حلهاي مختلف را براي رسيدن به پاسخ درست ، امتحان کنيد ، بعد از تمام شدن اين 25 سوال به پاسخ تشريحي مراجعه کنيد و پاسخهاي خود را مقايسه کنيد .
مهم: کنار هر کدام از سوالات که نتوانسته بوديد هيچ راه حلي براي آنها ارائه دهيد علامت منفي و کنار سوالاتي که کامل حل کرديد ولي به پاسخ غلط رسيديد علامت ضربدر و کنار سوالاتي که نصف راه حل را رفته ايد ولي بالاخره هيچ کدام از گزينه هارا درنياورديد ، علامت مثبت بگذاريد و دست آخر ، کنار سوالاتي که با راه حل درست به پاسخ درست رسيده ايد ، هيچ علامتي نگذاريد.
خوب اين کار به چه دردي مي خورد ؟
به درد دوره کردن مفيد و سريع ، يعني در دور دوم که شما خواستيد اين تستها را دوباره بزنيد ، (حداقل بعد از دو هفته )به حل تستهاي علامتدار مي پردازيد و هر کدام را که توانستيد حل کنيد ، علامت کنارش را پاک مي کنيد .
وقتي مي توانيد بگوييد که من به کل اين 25 تست با نکاتش مسلط شده ام ، که هيچ علامتي کنار هيچ تستي باقي نماند .
با اين فرم خواندن و تست زدن، نه نيازي به حفظ کردن فرمولها و نه نيازي به حفظ کردن نکات تستها خواهيد داشت، و نه احساس مي کنيد آن تستها و نکاتشان را پس از مدتي فراموش کرده ايد .

هشدار:

درس رياضي براي رشته هاي تجربي و انساني هم بسيار مهم و نمره آور است ، در حالي که خيلي از بچه هاي تجربي و مخصوصا" انساني کل درس رياضي و يا بخش عظيمي از آن را کنار می گزارند، يعني اصلا" به سراغ رياضي نمي روند.
شما حتي اگر هم، بدون توجه به رياضي از سد کنکور رد شويد و در هر رشته اي که قبول شويد، به خاطر ضعيف بودن درس رياضي اتان در دانشگاه با مشکلات زيادي روبرو خواهيد شد .
در مورد درس فيزيک هم قضيه تقريبا" مشابه است ، فقط شما بايد به متن کتب فيزيک و تعريفها و مثالها هم کاملا" توجه کنيد، مثالهاي داخل متن و تمرينهاي آخر هر فصل هميشه عينا" و يا با کوچکترين تغييري صورت تستهاي کنکور بوده اند .
واين در حالي است که 99% بچه ها اصلا" توجهي به کتاب درسي فيزيک ندارند و وقت گذاشتن روي حل تشريحي مثالها وتمرينها را اتلاف وقت مي دانند .
لذا آمار سازمان سنجش در کنکور 84 نشان مي دهد که فقط 3% از کل بچه ها به چند سوال مفهومي تعريفي فيزيک که مستقيما" از متن کتاب طرح شده بود ، پاسخ صحيح داده اند .

توصيه:

البته در مورد دروس رياضي و فيزيک ، اينکه شما درس را سرکلاس خوب گوش دهيد و بفهميد هم مهم است ، يعني فکر نکنيد که اگر درس را سر کلاس نفهميدم ، بعدا" خودم مي خوانم، ياد مي گيرم . قبل از کلاس درسي را که قرار است داده شود را روزنامه وار بخوانيد تا پيش زمينه ي ذهنتان آماده ي دريافت باشد ، و در هنگام توضيح مبحث آمادگي پرسيدن اشکالات و فهميدن کامل درس را داشته باشد.
بچه ها !!
اينقدر دنبال فرمولهاي طلايي و نکات نقره اي وراه حلهاي کوتاه و کتاب تستهاي معجزه آسا نباشيد ، بلکه کتاب درسيتان را خوب مطالعه کنيد.