اتهام «تابستان» در افزایش آمار جرایم
هرچند که آمار جرم جوانان در فصل تابستان و شرایط محیطی و اجتماعی خاصی آن افزایش می‌یابد، اما با عبور از فصل تابستان این کنش‌های انحرافی از بین نخواهند رفت و حجم قابل‌توجهی از این رفتارهای انحرافی به فصل‌های سرد منتقل خواهد شد.
در ارتباط با افزایش احتمالی آمار جرم در ماه‌های آتی که فصل تابستان را شامل خواهد شد نکاتی شایان گفتن است.ابتدا توجه به این نکته لازم است که فصل تابستان از آن جهت که یک عامل طبیعی به نام گرما بر آن حاکم است، به تنهایی نمی‌تواند علت اصلی افزایش جرم در افراد باشد،هر چند که شرایط آب و هوایی و فیزیولوژیکی در ارتکاب به جرم ایفای نقش می‌کنند،اما در ارتباط با شرایط موجود در جامعه کنونی ما، عوامل متعددی هستند که در گرایش و افزایش ارتکاب جرم نقش‌آفرینی می‌کنند. در زیر به برخی از این عوامل اشاره شده است:
1. برخی عوامل در جامعه موجب «پایین آمدن سن جرم» به شکلی روزافزون شده‌اند، بنابراین در سالهای اخیر همواره شاهد افزایش آمار جرم در بین نوجوانان و جوانان بوده‌ایم. برخی از این عوامل عبارتند از: انتقال فرهنگ جرم و سرایت‌پذیر بودن کنش‌های انحرافی در بستر خانواده و آموختن الگوهای رفتاری از افراد خانواده و از شیوه عمل نیروهای کنترل رسمی (مانند آموختن کنش‌ها و واکنش‌های خشونت بار، پرخاشگری، فحاشی، ضرب و شتم و...)، بقا و رشد روزافزون مسایل و آسیب‌های اجتماعی به عنوان علت بروز رفتارهای نابهنجار (مثل فقر، بیکاری و نابرابری اجتماعی که می‌توانند موجب گرایش افراد بیشتری از گروه‌های سنی مختلف به جرایم مواد مخدری، روسپی‌گری و سرقت شوند)، بهره کشی و سوءاستفاده از افراد کم سن حتی کودکان در فعالیت‌های انحرافی (مثل تکدی، سرقت، حمل مواد مخدر، تن فروشی)
2. برخی جرایم در جامعه به همراه و به موازات اکتشافات و ظهور و ورود تکنولوژی‌های جدید نمایان می‌شوند و به فراخور موضوع‌شان، گروهی یا نسلی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، مانند جرایم اینترنتی. در این جرم با توجه به اینکه تعداد زیادی از کاربران اینترنت را جوانان تشکیل می دهند، بنابراین نسبت بالاتری از جرایم اینترنتی نیز در جوانان یافت میشود.
بعلاوه جرم انگاری برخی رفتارها در جوانان نیز بر آمار جرم اثر می‌گذارد از جمله: نوع پوشش جوانان که در تابستان به تبعیت از ویژگی فصل گرما تغییر می‌کند و از جانب نیروهای انتظامی به مثابه جرم تلقی شده و با جمعی از جوانان برخورد انتظامی و قضایی میشود. این عوامل نیز در افزایش آمار جرم در بین جوانان به ویژه در فصل تابستان اثرگذار است.
3 . جامعه‌پذیری فرایندی است که طی آن افراد با هنجارها و ارزش‌ها و در نهایت با قانون آشنا و همنوا می‌شوند. فرایند جامعه پذیری در کودکان و نوجوانان در همنوایی با جامعه وهنجارهای آن از اهمیت بالایی برخوردار بوده و تاخر و اختلال در این فرایند میتواند موجب بروز رفتارهای انحرافی و جرم در نوجوانان و جوانان و حتی پس از آن شود.
تعارض و تضاد هنجارها ، روبرو شدن با ارزش‌های متعارض و متضاد، عدم حاکمیت قانون و بی‌قانونی در جامعه، به علاوه وجود تفاوت در ارزش‌هایی که در خانواده تعلیم میشود با ارزش‌های تحمیلی که در جامعه دنبال میشود، نوجوانان و جوانان را دچار ناهمنوایی و سرگشتگی می‌کند و آنها را در معرض رفتارهایی قرار می‌دهد که ناخواسته از منظر قانون جرم تلقی میشود.
بالا رفتن سن جامعه پذیری در نوجوانان (در مواردی تا سالها بالاتر و در مواردی بسیار بالاتر و یا حتی هرگز) از منظر حقوقی به این معناست که سن مسئولیت قضایی و کیفری در جوانان افزایش یافته است. با توجه به این مطالب، به علت اختلال و تاخر در جامعه پذیری در بین نوجوانان حجم جرم و رفتارهای انحرافی در این گروه سنی افزایش یافته است.
4. با توجه به افزایش روز افزون گرانی، بیکاری و فقر در جامعه بسیاری از خانواده‌ها توانایی فرستادن فرزندان خود به کلاس‌های آموزشی و بهره برداری از امکانات رفاهی و تفریحی در فصل تابستان را از دست داده‌اند. به علاوه خانواده‌هایی که فرزندان آنها در فصل تابستان به فعالیت‌های کاری و درآمدزا مشغول می شده‌اند، به علت کسادی کسب و کار و بی‌رونقی بازار کار از کاریابی محروم شده‌اند. آنچه به عنوان فعالیت جایگزین برای نوجوانان و جوانان در تابستان امسال متصور است، حضور بیش از پیش آنها در کوچه‌ها و خیابان‌ها و تعامل با فرهنگ خشونت زده، کم گذشت، بد زبان و مزاحم پرور خیابان است.
افزایش ترددها و حضور این گروه‌های سنی در خیابان‌ها، پارکها و معابر به طور طبیعی به افزایش آمار نزاع و درگیری، فحاشی، مزاحمت و ایجاد شدن روابط انحرافی و خارج از نظارت و کنترل خانواده‌ها منجر خواهد شد و البته شکل‌گیری رفتارهای انحرافی در افراد و عضو شدن آنها در گروه‌های انحرافی حتی با از بین رفتن زمینه‌های بروز این انحرافات از بین نخواهند رفت.
بنابراین هرچند که آمار جرم در جوانان در تابستان و شرایط محیطی و اجتماعی خاصی ایجاد میشود اما با عبور از فصل تابستان این کنش‌های انحرافی از بین نخواهند رفت و حجم قابل توجهی از این رفتارهای انحرافی به فصل‌های سرد منتقل خواهد شد. به علاوه، تجربه کنش انحرافی و فرهنگ جرم به همراه برخی از افراد از روز اول مهر وارد مدارس و غیره میشود و با تعامل گسترده و چهره به چهره در آن محیط‌ها فرایند انتقال فرهنگ جرم شدت خواهد گرفت و در نهایت اثرات مخرب و آسیب زای نابسامانی‌های اقتصادی بر شرایط اجتماعی و فرهنگی بروز نموده و تا سالها در جامعه پایدار خواهد ماند.
سعید خراطها، قانون
1. برخی عوامل در جامعه موجب «پایین آمدن سن جرم» به شکلی روزافزون شده‌اند، بنابراین در سالهای اخیر همواره شاهد افزایش آمار جرم در بین نوجوانان و جوانان بوده‌ایم. برخی از این عوامل عبارتند از: انتقال فرهنگ جرم و سرایت‌پذیر بودن کنش‌های انحرافی در بستر خانواده و آموختن الگوهای رفتاری از افراد خانواده و از شیوه عمل نیروهای کنترل رسمی (مانند آموختن کنش‌ها و واکنش‌های خشونت بار، پرخاشگری، فحاشی، ضرب و شتم و...)، بقا و رشد روزافزون مسایل و آسیب‌های اجتماعی به عنوان علت بروز رفتارهای نابهنجار (مثل فقر، بیکاری و نابرابری اجتماعی که می‌توانند موجب گرایش افراد بیشتری از گروه‌های سنی مختلف به جرایم مواد مخدری، روسپی‌گری و سرقت شوند)، بهره کشی و سوءاستفاده از افراد کم سن حتی کودکان در فعالیت‌های انحرافی (مثل تکدی، سرقت، حمل مواد مخدر، تن فروشی)
2. برخی جرایم در جامعه به همراه و به موازات اکتشافات و ظهور و ورود تکنولوژی‌های جدید نمایان می‌شوند و به فراخور موضوع‌شان، گروهی یا نسلی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، مانند جرایم اینترنتی. در این جرم با توجه به اینکه تعداد زیادی از کاربران اینترنت را جوانان تشکیل می دهند، بنابراین نسبت بالاتری از جرایم اینترنتی نیز در جوانان یافت میشود.
بعلاوه جرم انگاری برخی رفتارها در جوانان نیز بر آمار جرم اثر می‌گذارد از جمله: نوع پوشش جوانان که در تابستان به تبعیت از ویژگی فصل گرما تغییر می‌کند و از جانب نیروهای انتظامی به مثابه جرم تلقی شده و با جمعی از جوانان برخورد انتظامی و قضایی میشود. این عوامل نیز در افزایش آمار جرم در بین جوانان به ویژه در فصل تابستان اثرگذار است.
3 . جامعه‌پذیری فرایندی است که طی آن افراد با هنجارها و ارزش‌ها و در نهایت با قانون آشنا و همنوا می‌شوند. فرایند جامعه پذیری در کودکان و نوجوانان در همنوایی با جامعه وهنجارهای آن از اهمیت بالایی برخوردار بوده و تاخر و اختلال در این فرایند میتواند موجب بروز رفتارهای انحرافی و جرم در نوجوانان و جوانان و حتی پس از آن شود.
تعارض و تضاد هنجارها ، روبرو شدن با ارزش‌های متعارض و متضاد، عدم حاکمیت قانون و بی‌قانونی در جامعه، به علاوه وجود تفاوت در ارزش‌هایی که در خانواده تعلیم میشود با ارزش‌های تحمیلی که در جامعه دنبال میشود، نوجوانان و جوانان را دچار ناهمنوایی و سرگشتگی می‌کند و آنها را در معرض رفتارهایی قرار می‌دهد که ناخواسته از منظر قانون جرم تلقی میشود.
بالا رفتن سن جامعه پذیری در نوجوانان (در مواردی تا سالها بالاتر و در مواردی بسیار بالاتر و یا حتی هرگز) از منظر حقوقی به این معناست که سن مسئولیت قضایی و کیفری در جوانان افزایش یافته است. با توجه به این مطالب، به علت اختلال و تاخر در جامعه پذیری در بین نوجوانان حجم جرم و رفتارهای انحرافی در این گروه سنی افزایش یافته است.
4. با توجه به افزایش روز افزون گرانی، بیکاری و فقر در جامعه بسیاری از خانواده‌ها توانایی فرستادن فرزندان خود به کلاس‌های آموزشی و بهره برداری از امکانات رفاهی و تفریحی در فصل تابستان را از دست داده‌اند. به علاوه خانواده‌هایی که فرزندان آنها در فصل تابستان به فعالیت‌های کاری و درآمدزا مشغول می شده‌اند، به علت کسادی کسب و کار و بی‌رونقی بازار کار از کاریابی محروم شده‌اند. آنچه به عنوان فعالیت جایگزین برای نوجوانان و جوانان در تابستان امسال متصور است، حضور بیش از پیش آنها در کوچه‌ها و خیابان‌ها و تعامل با فرهنگ خشونت زده، کم گذشت، بد زبان و مزاحم پرور خیابان است.
افزایش ترددها و حضور این گروه‌های سنی در خیابان‌ها، پارکها و معابر به طور طبیعی به افزایش آمار نزاع و درگیری، فحاشی، مزاحمت و ایجاد شدن روابط انحرافی و خارج از نظارت و کنترل خانواده‌ها منجر خواهد شد و البته شکل‌گیری رفتارهای انحرافی در افراد و عضو شدن آنها در گروه‌های انحرافی حتی با از بین رفتن زمینه‌های بروز این انحرافات از بین نخواهند رفت.
بنابراین هرچند که آمار جرم در جوانان در تابستان و شرایط محیطی و اجتماعی خاصی ایجاد میشود اما با عبور از فصل تابستان این کنش‌های انحرافی از بین نخواهند رفت و حجم قابل توجهی از این رفتارهای انحرافی به فصل‌های سرد منتقل خواهد شد. به علاوه، تجربه کنش انحرافی و فرهنگ جرم به همراه برخی از افراد از روز اول مهر وارد مدارس و غیره میشود و با تعامل گسترده و چهره به چهره در آن محیط‌ها فرایند انتقال فرهنگ جرم شدت خواهد گرفت و در نهایت اثرات مخرب و آسیب زای نابسامانی‌های اقتصادی بر شرایط اجتماعی و فرهنگی بروز نموده و تا سالها در جامعه پایدار خواهد ماند.
سعید خراطها، قانون
