اختصاص دفتري به برنده جايزه نوبل در دانشگاه صنعتي شريف
جام جم آنلاين: سفر پروفسور پيتر آگر، برنده جايزه نوبل شيمي سال 2003 به ايران يكي از اتفاقاتي بود كه زمزمه‌هاي آن از ابتداي ماه گذشته به گوش مي‌رسيد و در نهايت با ورود او به ايران در اواخر خردادماه تا چند روزي سرخط خبرهاي علمي كشور به اين موضوع اختصاص يافت.حضور يك هفته‌اي پروفسور آگر در ايران تنها مورد توجه رسانه‌هاي داخلي نبود چرا كه اين موضوع آنقدر جالب و در نوع خود مورد توجه بود كه AAAS (انجمن آمريكايي پيشرفت علم) درباره اين سفر و ره‌آورد آن، مقاله‌اي مفصل منتشر كرده است.
اين مقاله با تيتري درشت از مثبت بودن سفر آگر و همراهانش به ايران خبر داده و تاكيد كرده است: اين هيات آمريكايي كاملا تحت تاثير سيستم آموزش و پرورش و تحقيقات اين كشور قرار گرفته و با استقبال گرم رهبران علمي،پژوهشگران و دانشجويان ايراني روبه‌رو شده‌اند.
مقدمات سفر آگر به ايران اوايل سال جاري ميلادي هنگامي كه نمايندگان AAAS در نيويورك با وزير امورخارجه، علي اكبر صالحي صحبت مي‌كردند، شكل گرفت. در اين سفر، هيات كوچكي از جمله مري همسر آگر و نورمن نيوراي‌تر، مشاور ارشد مركز AAAS در ديپلماسي علم حضور داشتند. اين هيات كه به ميزباني و دعوت دكتر نسرين سلطانخواه، معاون علم و فناوري رياست جمهوري، به ايران آمده بود، سخنراني‌هايي در جمع دانشگاهيان نخبه ايراني داشت و با عده‌اي از مقامات دولتي وعلمي كشور ديدار كرد. آنها همچنين با رئيس‌جمهور، ديداري داشتند كه در آن احمدي‌نژاد با تاكيد بر ارزش‌هاي جهاني علم و دانش، تحقيقات علمي را براي تمام بشريت موثر ومفيد دانست.
به گفته قائم مقام بنياد ملي نخبگان، اين نخستين برنامه دعوت از بزرگان علمي جهان براي حضور و سخنراني‌هاي علمي در كشور بوده است. به گفته دكتر سعيد سهراب‌پور، با توجه به دستاوردهاي علمي پروفسور آگر شالوده پيشرفت علمي اين دانشمند طي چند سال فعاليت علمي شكل گرفته است و وي تاكنون با توجه به دستاوردها و تحقيقات علمي خود جوايز با ارزشي از دانشگاه‌هاي برتر جهان دريافت كرده كه مهم‌ترين آن، جايزه نوبل شيمي در سال 2003 بوده است. اين دانشمند نخبه تاكنون موفق به دريافت دكتري افتخاري از بسياري از دانشگاه‌هاي برتر جهان شده و كتاب‌هاي متعددي در زمينه شيمي و پزشكي تاليف كرده است، همچنين مقالات بسياري از تحقيقات وي در زمينه ميكروب‌شناسي و شناسايي عامل بيماري‌ها در مجلات بين‌المللي پزشكي به چاپ رسيده است.
پروفسور آگر در مدت حضورش در ايران سه سخنراني كليدي انجام داد؛ در اولين سخنراني در بنياد ملي نخبگان درباره نقش نخبگان علمي در جامعه سخن گفت و در دانشگاه صنعتي شريف نيز درباره كانال‌هاي غشاي سلولي و در مورد تحقيقاتش كه به كسب جايزه نوبل شيمي منجر شد، صحبت كرد.
سومين سخنراني آگر در دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني تهران انجام شد؛ او كه در حال حاضر رياست موسسه تحقيقات مالارياي جان هاپكينز را به عهده دارد، در اين نشست درباره بهداشت عمومي در زندگي براي حاضران در سالن صحبت كرد.
همراهان آگر از جمله پروفسور نيوراي‌تر هم در اين سفر بيكار نبودند. نيوراي‌تر در مورد همكاري‌هاي علمي بين‌المللي و ديپلماسي علم با جمع 700 نفره‌اي از اعضاي هيات علمي و دانشجويان در دانشگاه شهيد بهشتي صحبت كرد. مري آگر نيز در انجمن غيردولتي همسران ديپلمات‌ها، سخنراني كرد و درباره تجربياتش به عنوان همسر يك برنده جايزه نوبل سخن گفت، سپس بازديدي از يك مدرسه دخترانه داشت.
علم، زمينه مشترک همکاري کشورها
به اعتقاد رئيس بنياد ملي نخبگان كه ميزبان اصلي آگر و هيات همراهش در ايران بود، دانشي كه در طول تاريخ به دست ما رسيده، حاصل تلاش همه ملت‌هاست و متعلق به يك محدوده جغرافيايي نيست بلكه به همه جهانيان تعلق دارد. سلطانخواه با تاكيد بر آن كه بين دانشمندان نبايد مرزي باشد، افزود: اميدواريم در آينده نهادي جهاني داشته باشيم كه همه دانشمندان جهان، علم و فناوري را در اختيار همه كشورها بويژه ملل محروم قرار دهند.
آنچنان كه در مقاله AAAS آمده، با وجود تنش‌هاي مداوم بين‌المللي بر سر مناقشه هسته‌اي ايران و افزايش تحريم‌هاي اقتصادي غرب عليه اين كشور، هيات آمريكايي و ميزبان‌شان اميدوارند چنين ديدارهايي روزي به بهبود اين روابط كمك كند.
پروفسور آگر در گفت‌وگو با AAAS به طور كلي سفر خود به ايران را بسيار مثبت ارزيابي مي‌كند و مي‌افزايد: من و همراهانم با استقبال گرمي از طرف صدها نفر از دانشمندان، دانشجويان، مقامات دولتي و به طور كلي تمام مردمي كه به نوعي با آنها ملاقات كرديم، روبه‌رو شديم. البته جلسات من با استادان و دانشجويان هميشه مثبت است، چراكه ما چيزهاي زيادي براي به اشتراك گذاشتن داريم. از نظر علمي، هيچ مانعي براي ارتباطات وجود ندارد و درها قطعا باز است. آگر پس از بازگشت خود به ايالات متحده، با تاكيد بر اين‌كه اهداف او و همكارانش در اين سفر، بر تعاملات علمي سازنده تمركز داشت، افزود: ما آنجا نبوديم كه كسي را متهم كنيم يا اين‌كه به معايب‌مان اعتراف كنيم. ما در مورد علم صحبت كرديم و براي پيدا كردن زمينه مشترك تلاش كرديم.
اما ره‌آورد اصلي سفر اين برنده جايزه نوبل به ايران، عضويت افتخاري‌اش به عنوان هيات علمي دانشگاه صنعتي شريف و اختصاص دفتري به نام پروفسور آگر در دانشكده شيمي دانشگاه شريف بود. آگر از اين پس قرار است هر سال به مدت 10 روز در دفتر خود در دانشگاه شريف باشد و در سخنراني‌ها و ساير فعاليت‌هاي علمي دانشجويان دوره دكتري رشته‌هاي شيمي و بيوشيمي اين دانشگاه حضور داشته باشد.
علم راهگشاست
به گفته دكتر ابوالحسن وفايي، استاد دانشگاه صنعتي شريف سفر پروفسور آگر و همراهانش به ايران نقطه عطفي مهم بود كه به ايجاد فضاي مساعد و پربار براي ايجاد گفتمان علمي بين دو كشور كمك مي‌كند.
وفايي يكي از چهره‌هاي پيشرو در جامعه علمي ايران است كه نقش موثري در امكان حضور مقامات و برندگان مختلف نوبل از كشورهاي مختلف به ايران داشته است. او كه در ايالات متحده آمريكا و اروپا نيز تدريس مي‌كند، مؤسس و سردبير رئيس ساينتيا ايرانيكا فصلنامه علمي بين‌المللي است كه به زبان انگليسي منتشر مي‌شود.
وفايي در گفت‌وگو با AAASبر پيشرفت خوب ايران در بخش‌هاي مختلف علمي مختلف از جمله پزشكي، تحقيقات سلول‌هاي بنيادي، مهندسي نفت، اكتشاف فضا و فناوري نانو تاكيد مي‌كند و مي‌افزايد: نرخ رشد چاپ مقالات در نشريات علمي توسط محققان ايراني حدود 11 درصد است كه در واقع به طور ميانگين بالاتر از كشورهاي ديگر است. از طرف ديگر در مسابقه بين‌المللي رياضيات دانشجويي سال 2011، تيم دانشگاه صنعتي شريف مقام هفتم را در ميان 77 تيم كسب كرد يعني سه مكان بالاتر از بهترين تيم ايالات متحده، از پرينستون قرار گرفت.
مقاله AAAS در ادامه بر اين نكته تاكيد مي‌كند كه بسياري از رهبران علمي و اعضاي هيات علمي دانشگاه‌هاي ايران در ايالات متحده يا اروپا تحصيل كرده‌اند و هزاران نفر از دانشمندان و مهندسان ايراني در حال حاضر در كشورهاي غربي مشغول به كار هستند. سپس به نقل از آگر و وفايي مي‌افزايد: علم زبان مشتركي است كه به محققان ايراني و آمريكايي امكان مي‌دهد فراتر از درگيري‌هاي سياسي عمل كنند. در روابط بين ايالات متحده و ايران، پژوهش‌هاي علمي به صورت مستمر تعاملاتي را فراهم كرده است كه با وجود تنش‌هاي طولاني سياسي بين دو كشور مي‌توانند بسيار راهگشا باشند.
وفايي در گفت‌وگو با سردبير مجله AAAS مي‌گويد: من براي آينده جهان بسيار خوش‌بين هستم. اگر به جوانان نگاه كنيم، مي‌بينيم كه آنها انگيزه و اشتياق زيادي دارند. آنها رهبران آينده هستند. به اعتقاد من، هيچ تفاوتي بين دانشجويان دانشگاه صنعتي كاليفرنيا و دانشجويان دانشگاه صنعتي شريف وجود ندارد، چراكه همه آنها خواسته‌ها و آرمان‌هاي مشتركي دارند. وفايي در پايان تاكيد مي‌كند: من باور دارم صلح تنها مي‌تواند از طريق آموزش به دست بيايد؛ اين چيزي است كه بايد بر آن تاكيد كرد. بهاره صفوي
