پاسخ وزیر به منتقدان3-3-6 + مشروح گفتگو
۱۳۹۱/۰۷/۰۱
پژوهشگاه 10پژوهشگرداشت 180چایی‌بریز
حمید رضا حاجی بابایی سکاندار وزارت آموزش و پرورش است. وزارتخانه ای که سر و کارش با 900 هزار فرهنگی و بیش از 12 میلیون دانش آموزی است که قرار است آینده کشور را رقم بزنند. این معلم همدانی الاصل 53 ساله، چهار دوره سابقه نمایندگی مجلس در دوره های پنجم، ششم، هفتم و هشتم را در کارنامه کاریش دارد. او یازدهمین وزیر آموزش و پرورش پس از پیروزی انقلاب اسلامی و شصت و چهارمین وزیر از سال 1300 است. حاجی بابایی در آبان ماه 1388 موفق شد با رای نمایندگان پا به وزارتخانه ای بگذارد که به گفته خودش نیازمند تغییر و تحولات زیادی پس از 30 سال بود. تغییراتی همچون بازنگری در محتوای کتابهای درسی، ارتقای سطح علمی و توانمندی و خلاقیت دانش آموزان، تغییر نظام آموزشی و تمرکز بر تربیت دانش آموز در مقطع ابتدایی، ساماندهی مراکز تربیت معلم و ... . او دو سال پس از حضورش در این وزارتخانه موفق شد، سند تحول بنیادین را که به گفته خودش حاصل تلاش و تحقیق بیش از دو هزار نخبه تعلیم و تربیت بود، در 22 آذرماه و پس از تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، رونمایی کند و بلافاصله پس از این رونمایی اقدامات اجرایی شدن سند را که بالغ بر 200 طرح و برنامه بود، آغاز کرد.
تاسیس دانشگاه فرهنگیان، تغییر محتوای کتابهای درسی اول ابتدایی و دوم، تغییر نظام آموزشی از 5.3.4 به 6.3.3، حذف پیش دانشگاهی، تعطیلی پنج شنبه ها و ... از مهمترین اقدامات حاجی بابایی از زمان آغاز وزارتش بوده است که البته اجرای هریک از آنها با واکنشهای متفاوت و موافقان و مخالفانی همراه شد تا آنجا که حتی عده ای از نمایندگان خواهان استیضاح او شدند. با این همه او همچنان بر روند تغییراتی که آغاز کرده مصر است که شاید مهمترین آن تغییر نظام آموزشی است. به همین بهانه و در آستانه شروع سال تحصیلی با او به گفتگو نشستیم که در ادامه می خوانید:
خبرگزاری مهر : آقای وزیر شما بارها از تحول در آموزش و پرورش و اقدامات گسترده این وزارتخانه در راستای این تحول صحبت کرده اید، اما اکنون تصور عموم از سند تحول تنها به 6.3.3 و تعطیلی پنج شنبه ها ختم می شود؛ آیا تحول در آموزش و پرورش به این دو مورد ختم می شود. لطفاً توضیح بدهید که با تحول در آموزش و پرورش چه چیزی قرار است به سر سفره دانش آموز، معلم و والدین بیاید؟
ــ حمید رضا حاجی بابایی وزیر آموزش و پرورش: نگاه سند تحول بنیادین به آموزش و پرورش نگاه بنیادی و نوسازی است. به این معنی که هر چیزی که در آموزش و پرورش وجود دارد، باید نوسازی و به روز شود. این نوسازی شامل امکانات و فناوری های جدید در بحث سخت افزار و نرم افزار است. در این سند نگاه به دانش آموز تغییر کرده و دیگر دانش آموز منبعی از حفظیات دروس نیست. بلکه دانش آموز مخلوقی از خداوند است که قابلیت رشد و تربیت دارد و باید در پنج عنصر علم ، ایمان، عمل، اخلاق و تفکر بالندگی پیدا کند. همچنین دانش آموز باید در این پنج عنصر رابطه با خود، خدا، خلق و مخلوقات را بیاموزد. در سند تحول درصدد هستیم تا حافظه محوری حذف شود نه حافظه. چرا که حافظه از مولفه های تفکر و اندیشه است اما نباید تدریس و فعالیت های معلم به گونه ای باشد که دانش آموز بدنبال حافظه محوری باشد. متاسفانه در نظام گذشته دانش آموز با حفظ کردن یکسری فرمول و مطالب نمرات لازم را می گرفت و به همین ترتیب هم وارد دانشگاه می شد. عده ای ممکن بود در مسیر زندگی موفق شوند و عده ای نیز ناموفق. اما در نظام جدید، تربیت دانش آموز به گونه ای است که دانش آموز در هر زمانی که اراده کند به مدرسه یا دانشگاه نرود، می تواند کار و شغلی برای خود در جامعه بدست بیاورد. همچنین در نظام جدید، نقش خانواده ها در این سند بسیار پررنگ است و آنها نیز دغدغه تعلیم و تربیت فرزندانشان را دارند. این اقدام موجب آرامش بیشتر خانواده ها درباره آینده فرزندانشان می شود و دیگر هیچگاه نگران آنها نخواهند بود.در مجموع باید بگویم آنچه که با تدوین سند تحول به سر سفره دانش آموز و والدین و مردم می آید، یک نقشه است. نقشه ای که از این به بعد تمامی کتابها براساس آن تالیف می شود. کلاس و مدرسه و معلم براساس آن آماده و تربیت می شوند. روش های تدریس مطابق با نقشه سند تحول شکل می گیرد و صدها اقدام دیگر تا طعم شیرین تغییر و تحول در نظام تعلیم و تربیت احساس شود.
* چه تضمینی وجود دارد که با سند تحول همه این اقدامات و اتفاقات برای دانش آموزی که شما تعریف کرده اید، بیافتد؟ آیا شما تضمین می کنید که دانش آموز 11 سال آینده با خروجش از مدرسه جذب بازار کارمی شود؟
ــ تضمین، اجرای همین سند است. متاسفانه یکی از اشتباهات منتقدان در مواجهه با این سند آن است که آنها گمان می کنند که سند به صورت کامل اجرا شده است. ما هنوز اقدامی چندانی در راستای سند تحول انجام نداده ایم. ما تازه در ابتدای اجرای سند هستیم. ما می خواهیم تربیت دانش آموز به گونه ای باشد تا آنها آینه تمام نمای جامعه باشند و در نهایت به جایی برسیم که دانش آموز براساس نیاز جامعه و همچنین مطابق با استعدادها، فطرت و توانمندی های فرد تربیت شود. تضمینی اینکه یک بچه تازه متولد شده مهندس شود، چیست؟ جز این است که باید خوب درس بخواند و حمایت شود. من هم می گویم تنها تضمین همه این اتفاقات خوب برای دانش آموزان و والدین اجرای سند است. سندی که پشتوانه تحقیقات پانصد تا ششصد محقق را دارد و به جرات باید گفت که یکی از قوی ترین، عمیق ترین و کارآمدترین سندهای تدوین شده جمهوری اسلامی ایران در 33 سال اخیر است.
* آیا این امکان وجود نداشت که سند تحول بنیادین با همان رویکرد قبلی آموزش یعنی نظام 5.3.4 تدوین واجرا می شد و دانش آموزان نیز با رویکردی که شما به آن اشاره کردید تربیت می شدند؟
ــ نه. چون همه کشورها عمده تمرکزشان در حوزه تعلیم و تربیت روی مقطع ابتدایی است. کشورهایی همچون فرانسه درصدد هستند تا دوران ابتدایی خود را به هشت سال افزایش دهند. ما نیز براساس بررسی های صورت گرفته و تجارب سایر کشورها به این نتیجه رسیدیم که ابتدا باید پیش دانشگاهی با توجه به اینکه مشکلی از تربیت را حل نکرده بود، حذف می شد. در گام بعدی کارشناسان به این نتیجه رسیدند که طلایی ترین دوران دانش آموز، دوره ابتدایی است؛ پس ما می بایست آن را غنی می کردیم. چه، دوره ابتدایی تعریف و ویژگی های خاصی مانند رابطه معلم و دانش آموز، احترام متقابل، حساسیت بیشتر خانواده ها، نبود بحران های دوران بلوغ و ... را دارد. استانداردهایی که پس از بررسی های صورت گرفته نشان داد، پنج سال زمانی کافی برای رعایت این استانداردها نبوده و باید یکسال دیگر به این دوره افزوده می شد. به همین دلیل ششم ابتدایی ایجاد شد. پس این موضوع هیچ ارتباطی به من نوعی ندارد. محققان 30 سال در حال بررسی این موضوع بودند و ایجاد پایه ششم ابتدایی از سال 1368 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است.
* اکنون این سوال پیش می آید که تحولات آموزشی در دنیا اصولاً از پایه ابتدایی شکل می گیرد نه از لایه های میانی. اگر قرار است تغییری صورت گیرد چرا از پایه اول ابتدایی شروع نشد. چرا دانش آموز پنجم ابتدایی به یکباره شاهد آن است که به جای اول راهنمایی باید به کلاس ششم ابتدایی برود؟
ــ اولاً باید توضیح بدهم که تغییر و تحول ما براساس تجارب دنیا شکل گرفته است. در همه دنیا برای تحول در حوزه تعلیم و تربیت یک فرصت زمانی تعریف می شود. ما نیز باید تا سال 1404 شاهد تحولاتی در مدارس کشور باشیم که در همین زمینه راههای مختلف را برای رسیدن به افق 1404 در مقایسه با دیگر کشورها بررسی کردیم.
* می شود مصداقی تر صحبت کنید؟
ــ بله کشوری همچون لبنان مدت زمان 12 سال را برای تحول در نظر گرفته است که به یکباره این اتفاق را انجام می دهد. کشوری مثل ایرلند و برخی از کشورهای اروپایی که هم اکنون حضور ذهن ندارم مدت زمان شش ساله را برای تحول در نظر گرفته اند. ما نیز همانند این کشورها تلاش کردیم که برای تحول برش بزنیم. دیگر هیچ کشوری در دنیا برای تحول در تعلیم و تربیت از پایه اول ابتدایی شروع نمی کند. ما اگر می خواستیم تحول را از پایه اول شروع کنیم، 12 سال طول می کشید تا پیش دانشگاهی حذف و تنها در سال 1404 موفق به تغییر ساختار بودیم. ضمن آنکه باید بگویم ایجاد پایه ششم ابتدایی به معنای مطلق تحول نیست. هدف ما بیشتر تحول در محتواست. درصدد هستیم تا هر روز محتوا را براساس نقشه پیش رویمان غنی تر کنیم. برای سرعت بخشیدن به کارهایمان باید چند اقدام را به صورت همزمان انجام می دادیم. هم اکنون در کنار ایجاد پایه ششم ابتدایی، کتاب دوم و ششم ابتدایی را تدوین کرده ایم. ادعا ندارم که این کتاب ها ایرادی ندارد. اما حرف این است که وزیرهای پس از من نیز نمی توانند ادعا کنند که کتابی بی عیب و نقص چاپ خواهند کرد.همانگونه که وزیرهای پیشین نیز چنین ادعایی نداشتند.
* در صحبت هایتان به بلوغ و نشاط دانش آموزی اشاره کردید. دانش آموز به هر جهت در سن 11 یا 12 سالگی دچار بحران های دوره بلوغ می شود. حال چه این دانش آموز در دوره ابتدایی باشد، چه در دوره راهنمایی.
ــ نه اینگونه نیست. ما دوره ابتدایی را تا 12 سالگی تعریف کردیم، چون معتقدیم 12 سالگی بهترین فرصت برای شکل دهی شاکله شخصیتی افراد است و هر آنچه را که بخواهیم، او انجام می دهد. بنابراین دانش آموز ششم ابتدایی آمادگی شکل گیری شخصیتی را براساس خواسته انقلاب اسلامی، پدر و مادر دارد. اما زمانیکه دانش آموز به مقطع راهنمایی می رود، با توجه به تعاریف و ویژگی های این دوره دچار بحران هایی می شود که دیگر چندان حاضر به شکل دهی شخصیت خود نیست.
* دانش آموزان پنجم ابتدایی که قرار است امسال به کلاس ششم ابتدایی بروند، دچار استرس شده اند. آیا پیش بینی مباحث روان شناسی و مشاوره لازم را برای این گروه از دانش آموزان کرده اید؟
ــ من چندان به این موضوع اعتقادی ندارم. اول اینکه اضافه شدن یک پایه هیچ فرقی به حال دانش آموز ندارد و او باید 12 سال تحصیلی را طی کند. ثانیاً اینکه من در طول تابستان با بسیاری از دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی برخورد کرده و آنها با افتخار به من می گفتند که من دانش آموز ششم ابتدایی هستم. آنها حس خوبی نسبت به این اتفاق جدید داشته و آن را از افتخارات خود می دانند.
* در سند تحول بنیادین چهار مقطع سه ساله تعریف شده است تا دانش آموز اول دبستانی در کنار ششم دبستانیها تحصیل نکنند اما اکنون برای سال تحصیلی جدید این اتفاق در حال رخ دادن است.
ــ بله می دانم. اشکالی ندارد، چون ما در ابتدای راه هستیم، نمی توان همه اقدامات را با هم انجام داد. ما امسال اینگونه برنامه ریزی کردیم اما برای سالهای بعد مراحل تحصیل به چهار تا سه سال تقسیم می شود. ضمن آنکه هم اکنون که در حال گفتگو با شما هستم برخی از مدارس شهر تهران و سایر استان های کشور به صورت آزمایشی نظام تحصیلی چهار دوره سه ساله را راه اندازی کرده اند. برخی از مدارس دو نوبته سه سال اول ابتدایی را در نوبت صبح و سه سال دوم را در نوبت عصر برگزار می کنند.
* شما یکبار می گویید باید چند کار را همزمان انجام داد و درجای دیگر می گویید که نمی توان همه اقدامات را به صورت یکجا برای دانش آموز فراهم کنید.
ــ بله درست است. از ابتدا در شورای عالی انقلاب فرهنگی نظام 6.3.3 تصویب شد و بعدها با نظر کارشناسی به چهار دوره سه ساله تقسیم شد. ما ابتدا برنامه هایمان را براساس همان 6.3.3 ریل گذاری کردیم. وقتی امسال مشغول انجام دادن 40 فعالیت به صورت همزمان هستیم دیگر نمی توانیم روی سایر کارها به صورت متمرکز توجه داشته باشیم. برای امسال راه اندازی پایه ششم ابتدایی، تعطیلی پنج شنبه ها، تک نوبته کردن مدارس، افزایش مدارس تیزهوشان، استثنایی، شاهد، مدارس قرآنی، اجرای آزمایشی چهار دوره سه ساله و .. را در دستور کار خود قرار داده ایم. همچنین با رویکرد مباحث روان شناسی دانش آموز، اجرای آزمایشی نظام "دوری" را شروع کرده ایم.
* توضیحات بیشتری درباره این نظام می دهید؟
ــ بررسیها نشان داده است که دانش آموز پایه اول ابتدایی با اتمام تحصیل و تغییر معلم، دو تا سه ماه طول می کشد تا با معلم کلاس دوم ابتدایی هماهنگ شود که این خود می تواند تبعات جبران ناپذیری برای دانش آموز داشته باشد. در نظام "دوری" اینگونه تعریف شده است که سه پایه اول ابتدایی توسط یک معلم تدریس شود که البته هم اکنون در مرحله آزمایشی اجرای آن هستیم و باید زیرساخت های لازم را برای آموزش معلمان و آمادگی دانش آموز فراهم کنیم. اگر خوب نگاه کنیم می بینیم که ما به همه جوانب دانش آموز توجه کرده و اقدامات گسترده ای نیز انجام داده و یا می دهیم. اما منتقدها چون نمی توانند به سایر اقدامات آموزش و پرورش همچون آمادگی کلاسها و مدارس و کتاب انتقاد کنند، تنها به موضوع 6.3.3 و تعطیلی پنج شنبه ها و یا محتوای کتاب ها انتقاد دارند.
* برخی از این انتقادها بجاست. به عنوان مثال در حوزه کتاب کارشناسان آموزشی می گویند اگر قرار باشد یک فصل از کتاب تغییر کند، ابتدا به صورت آزمایشی در چند مدرسه، سپس در سطح یک یا چند استان و در نهایت به صورت کشوری اجرا می شود. به عبارت دیگر تغییر یک فصل از کتاب یک تا دو سال زمان می برد. حال سوال این است که چگونه تیم پژوهشی شما در شرایطی که پژوهشگاه آموزش و پرورش با سازمان پژوهشی ادغام شده است، توانسته در مدت دو تا سه ماه کتاب های پایه دوم را تغییر و کتاب های پایه ششم را تالیف کند. آیا قبول ندارید که محتوای این کتاب ها با ایراداتی همراه است؟ چگونه پشتوانه پژوهشی کتاب ها را توجیه می کنید؟
ـــ اولا درباره ادغام پژوهشگاه باید توضیح بدهم که اسم سازمان ما "سازمان پژوهش و برنامه ریزی" است. ما تا پیش از این نمی دانستیم که در کجای این سازمان پژوهش انجام می شود. مگر می شود در چنین سازمانی، پژوهش را در یک سر دنیا انجام داد و برنامه ریزی را در جای دیگر. موضوع دیگر آن است که پژوهشگاه براساس نظر شورای عالی آموزش و پرورش ادغام شد. ما با پژوهشگاهی مواجه بودیم که 10 پژوهشگر داشت و 180چایی بریز.
* اما پژوهشگاه یک نهاد کاملاً مستقل بود. مگر می شود نهاد مستقلی را به این سادگی ادغام کرد؟
ــ پژوهشگاه معلم دو قسمت بود که یک قسمت آن زیر نظر سازمان پژوهش به کار خود ادامه می داد که این بخش را سال قبل تر از آن با سازمان پژوهش ادغام کردیم. بار دیگر تاکید می کنم که نمی توان پژوهش را در جایی و برنامه ریزی را در جای دیگر انجام داد و باید این دو نهاد با یکدیگر ادغام می شدند. از سویی پژوهشگاه بودجه مستقل داشت برای پژوهش نه اشتغال زایی. اما بررسی کنید ببینید چه میزان از این بودجه صرف پژوهش می شد و چه میزان برای حقوق کارمندان در نظر گرفته می شد. پس از ادغام پژوهشگاه ما یک پژوهشگر را از کار بیکار نکردیم. خدمت گزاران را نیز در جاهای دیگر مشغول به کار کرده ایم.
* پس با این اقدامات شما معتقدید که کتابهای پایه ششم ابتدایی با پشتوانه پژوهشی تالیف و تدوین شده است؟
ــ من نمی گویم که این کتابها خالی از اشکال نیست اما معتقدم که نکات مثبت آن از نکات منفی آن بیشتر است. هم اکنون عده ای درباره کتاب های پایه ششم ابتدایی نقد می کنند و در سایت های مختلف مقاله چاپ می کنند. همین افراد در جلسه ای حضور داشته و اعلام کردند که تغییرات کتاب ها در سال اول باید 5 درصد، در سال دوم 10 درصد، در سال سوم 25 درصد باشد. در همان جلسه به آنها گفتم که با این اوصاف باید 72 سال برای تغییر محتوای کتابهای 12 سال تحصیلی دانش آموز وقت صرف کرد. حرف من این است که در طول 33 سال گذشته کدام کتاب آموزشی بوده که پس از تالیف،عاری از هر گونه عیب و ایراد باشد. در طول انقلاب اسلامی کدام مولف کتاب بوده است که کتابهای درسی را براساس نقشه تالیف کرده باشد؟چه زمانی بوده که وزارتخانه در کنار کتابهای درسی، راهنمای معلم و 40 ساعت لوح فشرده تدریس به معلمان داده است. من در دوران وزارتم این کارها را انجام دادم. قطعاً ایراد وجود دارد که پس از بررسی آن را برطرف می کنیم. ما امسال تمام اصلاحات کتاب پایه اول را انجام داده ایم.
* یکی از کتابهای پایه ششم ابتدایی پژوهش و فناوری است. دانش آموز در کتاب فناوری گام به گام درباره نحوه کار با کامپیوتر و سایت های اینترنتی آشنا می شود. حال سوال این است که این کتاب برای دانش آموز روستایی که هیچکدام از این امکانات را ندارد، چگونه می تواند کارایی داشته باشد؟
ــ ما برای سال تحصیلی جدید اعلام کرده ایم که ششم ابتدایی در اولویت فناوری جدید است و باید به تمام دانش آموزان ششم ابتدایی فناوری های لازم داده شود. آموزش و پرورش در این حوزه زیرساخت های لازم را در روستاها ایجاد کرده و اصلا به همین دلیل مجتمع های روستایی راه اندازی شده است. دانش آموز روستایی از طریق این مجتمع ها می تواند به فناوری های جدید دسترسی پیدا کند و هیچ مشکلی در این درس نداشته باشد. همچنین در برخی از استانها از جمله خوزستان اتوبوس فناوری از دو سال پیش راه اندازی شده است. در حوزه فناوری پیشرفت ای خوبی داشته ایم و هم اکنون 24 هزار مدرسه در سراسر کشور مجهز به فناوری هایی همچون تخته دیجیتال، کامپیوتر و ... شده است. البته افق دید ما به این موارد ختم نمی شود و ما درصدد هستیم به جایی برسیم که هر دانش آموز یک لپ تاپ داشته تا از طریق اینترانت ملی و شبکه مدرسه با یکدیگر در ارتباط باشند.
* مشکل دیگر برای نظام جدید 6.3.3 تامین فضای آموزشی برای دانش آموزان کلاس ششمی است. به گفته معماران مدرسه ساز، معماری مدارس فعلی براساس نظام گذشته یعنی 5.3.3 ساخته شده است. کلاس های تامین شده برای ششم ابتدایی ها گویا استانداردهای لازم را ندارد و یا آنکه مدیران مجبور هستند تا از فضاهایی همچون آزمایشگاه، نمازخانه و یا اتاق خود برای کلاس ششم استفاده کنند. در شرایطی که هنوز زیرساخت های لازم برای اجرای این نظام وجود ندارد، چرا وزیر آموزش و پرورش در اجرای آن تعجیل می کند؟ آیا قرار است رویکرد جدیدی را در ساخت و ساز مدارس به کار گیرید؟
ــــ من روزی که به وزارت آموزش و پرورش آمدم تنها 560 هزار کلاس درس وجود داشت که از این تعداد 185 هزار کلاس در نوبت عصر بودند. تا آخر سال تحصیلی که گذشت 100 هزار کلاس صبحی شد، 20 تا 30 هزار کلاس تا اول مهرماه صبحی می شوند. برای تامین کلاس های ششم ابتدایی ما تنها به 40 هزار کلاس نیاز داریم. من براحتی می توانستم بگویم که این تعداد کلاس را از طریق بعدازظهری کردن دانش آموزان برای ششم ابتدایی فراهم کنند و هیچگاه این همه انتقادهای تند و تیز بر من وارد نمی شد. اما من خواستم همزمان با راه اندازی ششم ابتدایی اکثریت کلاس ها صبحی شود که خوشبختانه این اتفاق افتاد و در حدود 130 هزار کلاس درس را به نوبت صبح آورده ام. از لحاظ معماری هم باید توضیح بدهم که مگر می شود مدرسه ای با ضریب 5 کلاس ساخت؟! خوشبختانه در این حوزه هیچ مشکلی وجود ندارد و کلاس های لازم تامین شده است. کلاس ها یا ساخته شده و یا آنکه اگر یک کلاس بزرگتر از حد استاندارد بوده با تیغه کشی هم کلاس را استاندارد کرده و هم فضا برای دانش آموزان ششم ابتدایی ایجاد کرده ایم. البته نمی گویم که در برخی از موارد استثنایی اشکالی وجود ندارد، اما صبحی کردن مدارس کار بزرگتری بود که ما در این حوزه بسیار موفق عمل کردیم.
* پس قبول دارید که بعضی از کلاسها یا کوچک تر شده است یا از سایر فضای مدرسه استفاده شده است؟
ــ نه این را قبول ندارم. من گفتم ممکن است تعدادی از کلاسها از حد استاندارد بزرگ تر باشد که ما با تیغه کشی آنها را به حد استاندارد رسانده ایم. ضمن آنکه می توانم اعلام کنم هر دانش آموزی که مشکل کوچک بودن کلاس را دارد می تواند در کلاس های بزرگ تر در نوبت عصر تحصیل کند. اما موضوع این است که والدین و دانش آموز خود آن را قبول نمی کنند.
* از دیگر اشکالات گرفته شده به 6.3.3 ،حذف نامحسوس پیش دبستانی ها و نبود فضای لازم برای آنها در نوبت صبح است. این در شرایطی است که شما بارها و بارها در سخنرانی هایتان تاکید ویژه ای روی پیش دبستانی کرده و معتقدید که باید پیش دبستانی همگانی شود.
ــ بله. همچنان نیز به این امر تاکید می کنم. اما با حذف نامحسوس آن مخالفم. زمانیکه وزیر آموزش و پرورش شدم تنها 25 درصد نوآموزان تحت پوشش پیش دبستانی بودند، اما در حال حاضر این آمار به مرز 45 درصد رسیده است. در زمان وزارتم اداره کل پیش دبستانی ایجاد شد که در طول این 33 سال وزارتخانه چنین اداره کلی نداشت و هم اکنون در سه مورد سیاست گذاری و پایش، کتاب و محتوا و مجوز به ترتیب معاونت ابتدایی، سازمان پژوهش و معاونت مشارکتهای مردمی دخالت دارند. مشکل اصلی پیش دبستانی ها این است که مدیر مدرسه می خواهد در کنار کار مدیریتش، شرکتی را تاسیس و کلاسهای مدرسه خود را به پیش دبستانی اجاره دهد که این خلاف قانون بود و ما با آن برخورد کردیم. اما با این وجود به آنها اجازه داده شد که کلاسهای خالی خود را در هر مدرسه ای چه درنوبت صبح و چه در نوبت عصر به مربیان پیش دبستانی یا معلمان بازنشسته اجاره دهند. با این دستورالعمل هم اکنون بیش از 9 هزار مجوز برای مربیان پیش دبستانی صادر شده است که 800 هزار مجوز تنها مربوط به شهر تهران است.
* خب گلایه مدیران مدرسه این است که با شش کلاسه شدن دبستان ها دیگر فضایی برای ایجاد پیش دبستانی وجود ندارد؟
ــ اگر منظور مدیران این است که مدارس ابتدایی را با بعداز ظهری کردن فدای پیش دبستانی ها کنیم، بله همچنان مخالفم. این کار نه منطقی است ونه عقلانی. اقدامات ما در راستای درآمدزایی بیشتر مربیان پیش دبستانی است. در گذشته انتقاد می شد که همه مدارس را به دو شرکت برای راه اندازی پیش دبستانی ها اجاره داده اند، ما جلوی این کار را گرفته و اکنون 500 شرکت را که صاحبانش خود مربیان هستند مجوز داده ایم.
* نمایندگان مجلس به ویژه اعضای کمیسیون به شدت پیگیر کار استخدام مربیان پیش دبستانی در وزارتخانه هستند. آیا با کمیسیون آموزش مجلس برای استخدام مربیان در وزارتخانه به نتیجه رسیده اید؟
ــ مربیان حق طبیعی خودشان را می گویند، ما نیز اعلام کرده ایم از قانون تبعیت می کنیم. قرار شد که هر وقت آزمونی گرفته شود، مربیان پیش دبستانی نیز شرکت کنند. تا پیش از این نیز هیچ منع قانونی برای شرکت مربیان پیش دبستانی در آزمون وجود نداشت. هم اکنون نیز اعلام می کنم هیچ مشکلی برای آزمون دهی مربیان وجود ندارد و حتی ما آنها را در اولویت قرار می دهیم.
پایان بخش اول
حمید رضا حاجی بابایی سکاندار وزارت آموزش و پرورش است. وزارتخانه ای که سر و کارش با 900 هزار فرهنگی و بیش از 12 میلیون دانش آموزی است که قرار است آینده کشور را رقم بزنند. این معلم همدانی الاصل 53 ساله، چهار دوره سابقه نمایندگی مجلس در دوره های پنجم، ششم، هفتم و هشتم را در کارنامه کاریش دارد. او یازدهمین وزیر آموزش و پرورش پس از پیروزی انقلاب اسلامی و شصت و چهارمین وزیر از سال 1300 است. حاجی بابایی در آبان ماه 1388 موفق شد با رای نمایندگان پا به وزارتخانه ای بگذارد که به گفته خودش نیازمند تغییر و تحولات زیادی پس از 30 سال بود. تغییراتی همچون بازنگری در محتوای کتابهای درسی، ارتقای سطح علمی و توانمندی و خلاقیت دانش آموزان، تغییر نظام آموزشی و تمرکز بر تربیت دانش آموز در مقطع ابتدایی، ساماندهی مراکز تربیت معلم و ... . او دو سال پس از حضورش در این وزارتخانه موفق شد، سند تحول بنیادین را که به گفته خودش حاصل تلاش و تحقیق بیش از دو هزار نخبه تعلیم و تربیت بود، در 22 آذرماه و پس از تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، رونمایی کند و بلافاصله پس از این رونمایی اقدامات اجرایی شدن سند را که بالغ بر 200 طرح و برنامه بود، آغاز کرد.
تاسیس دانشگاه فرهنگیان، تغییر محتوای کتابهای درسی اول ابتدایی و دوم، تغییر نظام آموزشی از 5.3.4 به 6.3.3، حذف پیش دانشگاهی، تعطیلی پنج شنبه ها و ... از مهمترین اقدامات حاجی بابایی از زمان آغاز وزارتش بوده است که البته اجرای هریک از آنها با واکنشهای متفاوت و موافقان و مخالفانی همراه شد تا آنجا که حتی عده ای از نمایندگان خواهان استیضاح او شدند. با این همه او همچنان بر روند تغییراتی که آغاز کرده مصر است که شاید مهمترین آن تغییر نظام آموزشی است. به همین بهانه و در آستانه شروع سال تحصیلی با او به گفتگو نشستیم که در ادامه می خوانید:
خبرگزاری مهر : آقای وزیر شما بارها از تحول در آموزش و پرورش و اقدامات گسترده این وزارتخانه در راستای این تحول صحبت کرده اید، اما اکنون تصور عموم از سند تحول تنها به 6.3.3 و تعطیلی پنج شنبه ها ختم می شود؛ آیا تحول در آموزش و پرورش به این دو مورد ختم می شود. لطفاً توضیح بدهید که با تحول در آموزش و پرورش چه چیزی قرار است به سر سفره دانش آموز، معلم و والدین بیاید؟
ــ حمید رضا حاجی بابایی وزیر آموزش و پرورش: نگاه سند تحول بنیادین به آموزش و پرورش نگاه بنیادی و نوسازی است. به این معنی که هر چیزی که در آموزش و پرورش وجود دارد، باید نوسازی و به روز شود. این نوسازی شامل امکانات و فناوری های جدید در بحث سخت افزار و نرم افزار است. در این سند نگاه به دانش آموز تغییر کرده و دیگر دانش آموز منبعی از حفظیات دروس نیست. بلکه دانش آموز مخلوقی از خداوند است که قابلیت رشد و تربیت دارد و باید در پنج عنصر علم ، ایمان، عمل، اخلاق و تفکر بالندگی پیدا کند. همچنین دانش آموز باید در این پنج عنصر رابطه با خود، خدا، خلق و مخلوقات را بیاموزد. در سند تحول درصدد هستیم تا حافظه محوری حذف شود نه حافظه. چرا که حافظه از مولفه های تفکر و اندیشه است اما نباید تدریس و فعالیت های معلم به گونه ای باشد که دانش آموز بدنبال حافظه محوری باشد. متاسفانه در نظام گذشته دانش آموز با حفظ کردن یکسری فرمول و مطالب نمرات لازم را می گرفت و به همین ترتیب هم وارد دانشگاه می شد. عده ای ممکن بود در مسیر زندگی موفق شوند و عده ای نیز ناموفق. اما در نظام جدید، تربیت دانش آموز به گونه ای است که دانش آموز در هر زمانی که اراده کند به مدرسه یا دانشگاه نرود، می تواند کار و شغلی برای خود در جامعه بدست بیاورد. همچنین در نظام جدید، نقش خانواده ها در این سند بسیار پررنگ است و آنها نیز دغدغه تعلیم و تربیت فرزندانشان را دارند. این اقدام موجب آرامش بیشتر خانواده ها درباره آینده فرزندانشان می شود و دیگر هیچگاه نگران آنها نخواهند بود.در مجموع باید بگویم آنچه که با تدوین سند تحول به سر سفره دانش آموز و والدین و مردم می آید، یک نقشه است. نقشه ای که از این به بعد تمامی کتابها براساس آن تالیف می شود. کلاس و مدرسه و معلم براساس آن آماده و تربیت می شوند. روش های تدریس مطابق با نقشه سند تحول شکل می گیرد و صدها اقدام دیگر تا طعم شیرین تغییر و تحول در نظام تعلیم و تربیت احساس شود.
* چه تضمینی وجود دارد که با سند تحول همه این اقدامات و اتفاقات برای دانش آموزی که شما تعریف کرده اید، بیافتد؟ آیا شما تضمین می کنید که دانش آموز 11 سال آینده با خروجش از مدرسه جذب بازار کارمی شود؟
ــ تضمین، اجرای همین سند است. متاسفانه یکی از اشتباهات منتقدان در مواجهه با این سند آن است که آنها گمان می کنند که سند به صورت کامل اجرا شده است. ما هنوز اقدامی چندانی در راستای سند تحول انجام نداده ایم. ما تازه در ابتدای اجرای سند هستیم. ما می خواهیم تربیت دانش آموز به گونه ای باشد تا آنها آینه تمام نمای جامعه باشند و در نهایت به جایی برسیم که دانش آموز براساس نیاز جامعه و همچنین مطابق با استعدادها، فطرت و توانمندی های فرد تربیت شود. تضمینی اینکه یک بچه تازه متولد شده مهندس شود، چیست؟ جز این است که باید خوب درس بخواند و حمایت شود. من هم می گویم تنها تضمین همه این اتفاقات خوب برای دانش آموزان و والدین اجرای سند است. سندی که پشتوانه تحقیقات پانصد تا ششصد محقق را دارد و به جرات باید گفت که یکی از قوی ترین، عمیق ترین و کارآمدترین سندهای تدوین شده جمهوری اسلامی ایران در 33 سال اخیر است.
* آیا این امکان وجود نداشت که سند تحول بنیادین با همان رویکرد قبلی آموزش یعنی نظام 5.3.4 تدوین واجرا می شد و دانش آموزان نیز با رویکردی که شما به آن اشاره کردید تربیت می شدند؟
ــ نه. چون همه کشورها عمده تمرکزشان در حوزه تعلیم و تربیت روی مقطع ابتدایی است. کشورهایی همچون فرانسه درصدد هستند تا دوران ابتدایی خود را به هشت سال افزایش دهند. ما نیز براساس بررسی های صورت گرفته و تجارب سایر کشورها به این نتیجه رسیدیم که ابتدا باید پیش دانشگاهی با توجه به اینکه مشکلی از تربیت را حل نکرده بود، حذف می شد. در گام بعدی کارشناسان به این نتیجه رسیدند که طلایی ترین دوران دانش آموز، دوره ابتدایی است؛ پس ما می بایست آن را غنی می کردیم. چه، دوره ابتدایی تعریف و ویژگی های خاصی مانند رابطه معلم و دانش آموز، احترام متقابل، حساسیت بیشتر خانواده ها، نبود بحران های دوران بلوغ و ... را دارد. استانداردهایی که پس از بررسی های صورت گرفته نشان داد، پنج سال زمانی کافی برای رعایت این استانداردها نبوده و باید یکسال دیگر به این دوره افزوده می شد. به همین دلیل ششم ابتدایی ایجاد شد. پس این موضوع هیچ ارتباطی به من نوعی ندارد. محققان 30 سال در حال بررسی این موضوع بودند و ایجاد پایه ششم ابتدایی از سال 1368 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است.
* اکنون این سوال پیش می آید که تحولات آموزشی در دنیا اصولاً از پایه ابتدایی شکل می گیرد نه از لایه های میانی. اگر قرار است تغییری صورت گیرد چرا از پایه اول ابتدایی شروع نشد. چرا دانش آموز پنجم ابتدایی به یکباره شاهد آن است که به جای اول راهنمایی باید به کلاس ششم ابتدایی برود؟
ــ اولاً باید توضیح بدهم که تغییر و تحول ما براساس تجارب دنیا شکل گرفته است. در همه دنیا برای تحول در حوزه تعلیم و تربیت یک فرصت زمانی تعریف می شود. ما نیز باید تا سال 1404 شاهد تحولاتی در مدارس کشور باشیم که در همین زمینه راههای مختلف را برای رسیدن به افق 1404 در مقایسه با دیگر کشورها بررسی کردیم.
* می شود مصداقی تر صحبت کنید؟
ــ بله کشوری همچون لبنان مدت زمان 12 سال را برای تحول در نظر گرفته است که به یکباره این اتفاق را انجام می دهد. کشوری مثل ایرلند و برخی از کشورهای اروپایی که هم اکنون حضور ذهن ندارم مدت زمان شش ساله را برای تحول در نظر گرفته اند. ما نیز همانند این کشورها تلاش کردیم که برای تحول برش بزنیم. دیگر هیچ کشوری در دنیا برای تحول در تعلیم و تربیت از پایه اول ابتدایی شروع نمی کند. ما اگر می خواستیم تحول را از پایه اول شروع کنیم، 12 سال طول می کشید تا پیش دانشگاهی حذف و تنها در سال 1404 موفق به تغییر ساختار بودیم. ضمن آنکه باید بگویم ایجاد پایه ششم ابتدایی به معنای مطلق تحول نیست. هدف ما بیشتر تحول در محتواست. درصدد هستیم تا هر روز محتوا را براساس نقشه پیش رویمان غنی تر کنیم. برای سرعت بخشیدن به کارهایمان باید چند اقدام را به صورت همزمان انجام می دادیم. هم اکنون در کنار ایجاد پایه ششم ابتدایی، کتاب دوم و ششم ابتدایی را تدوین کرده ایم. ادعا ندارم که این کتاب ها ایرادی ندارد. اما حرف این است که وزیرهای پس از من نیز نمی توانند ادعا کنند که کتابی بی عیب و نقص چاپ خواهند کرد.همانگونه که وزیرهای پیشین نیز چنین ادعایی نداشتند.
* در صحبت هایتان به بلوغ و نشاط دانش آموزی اشاره کردید. دانش آموز به هر جهت در سن 11 یا 12 سالگی دچار بحران های دوره بلوغ می شود. حال چه این دانش آموز در دوره ابتدایی باشد، چه در دوره راهنمایی.
ــ نه اینگونه نیست. ما دوره ابتدایی را تا 12 سالگی تعریف کردیم، چون معتقدیم 12 سالگی بهترین فرصت برای شکل دهی شاکله شخصیتی افراد است و هر آنچه را که بخواهیم، او انجام می دهد. بنابراین دانش آموز ششم ابتدایی آمادگی شکل گیری شخصیتی را براساس خواسته انقلاب اسلامی، پدر و مادر دارد. اما زمانیکه دانش آموز به مقطع راهنمایی می رود، با توجه به تعاریف و ویژگی های این دوره دچار بحران هایی می شود که دیگر چندان حاضر به شکل دهی شخصیت خود نیست.
* دانش آموزان پنجم ابتدایی که قرار است امسال به کلاس ششم ابتدایی بروند، دچار استرس شده اند. آیا پیش بینی مباحث روان شناسی و مشاوره لازم را برای این گروه از دانش آموزان کرده اید؟
ــ من چندان به این موضوع اعتقادی ندارم. اول اینکه اضافه شدن یک پایه هیچ فرقی به حال دانش آموز ندارد و او باید 12 سال تحصیلی را طی کند. ثانیاً اینکه من در طول تابستان با بسیاری از دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی برخورد کرده و آنها با افتخار به من می گفتند که من دانش آموز ششم ابتدایی هستم. آنها حس خوبی نسبت به این اتفاق جدید داشته و آن را از افتخارات خود می دانند.
* در سند تحول بنیادین چهار مقطع سه ساله تعریف شده است تا دانش آموز اول دبستانی در کنار ششم دبستانیها تحصیل نکنند اما اکنون برای سال تحصیلی جدید این اتفاق در حال رخ دادن است.
ــ بله می دانم. اشکالی ندارد، چون ما در ابتدای راه هستیم، نمی توان همه اقدامات را با هم انجام داد. ما امسال اینگونه برنامه ریزی کردیم اما برای سالهای بعد مراحل تحصیل به چهار تا سه سال تقسیم می شود. ضمن آنکه هم اکنون که در حال گفتگو با شما هستم برخی از مدارس شهر تهران و سایر استان های کشور به صورت آزمایشی نظام تحصیلی چهار دوره سه ساله را راه اندازی کرده اند. برخی از مدارس دو نوبته سه سال اول ابتدایی را در نوبت صبح و سه سال دوم را در نوبت عصر برگزار می کنند.
* شما یکبار می گویید باید چند کار را همزمان انجام داد و درجای دیگر می گویید که نمی توان همه اقدامات را به صورت یکجا برای دانش آموز فراهم کنید.
ــ بله درست است. از ابتدا در شورای عالی انقلاب فرهنگی نظام 6.3.3 تصویب شد و بعدها با نظر کارشناسی به چهار دوره سه ساله تقسیم شد. ما ابتدا برنامه هایمان را براساس همان 6.3.3 ریل گذاری کردیم. وقتی امسال مشغول انجام دادن 40 فعالیت به صورت همزمان هستیم دیگر نمی توانیم روی سایر کارها به صورت متمرکز توجه داشته باشیم. برای امسال راه اندازی پایه ششم ابتدایی، تعطیلی پنج شنبه ها، تک نوبته کردن مدارس، افزایش مدارس تیزهوشان، استثنایی، شاهد، مدارس قرآنی، اجرای آزمایشی چهار دوره سه ساله و .. را در دستور کار خود قرار داده ایم. همچنین با رویکرد مباحث روان شناسی دانش آموز، اجرای آزمایشی نظام "دوری" را شروع کرده ایم.
* توضیحات بیشتری درباره این نظام می دهید؟
ــ بررسیها نشان داده است که دانش آموز پایه اول ابتدایی با اتمام تحصیل و تغییر معلم، دو تا سه ماه طول می کشد تا با معلم کلاس دوم ابتدایی هماهنگ شود که این خود می تواند تبعات جبران ناپذیری برای دانش آموز داشته باشد. در نظام "دوری" اینگونه تعریف شده است که سه پایه اول ابتدایی توسط یک معلم تدریس شود که البته هم اکنون در مرحله آزمایشی اجرای آن هستیم و باید زیرساخت های لازم را برای آموزش معلمان و آمادگی دانش آموز فراهم کنیم. اگر خوب نگاه کنیم می بینیم که ما به همه جوانب دانش آموز توجه کرده و اقدامات گسترده ای نیز انجام داده و یا می دهیم. اما منتقدها چون نمی توانند به سایر اقدامات آموزش و پرورش همچون آمادگی کلاسها و مدارس و کتاب انتقاد کنند، تنها به موضوع 6.3.3 و تعطیلی پنج شنبه ها و یا محتوای کتاب ها انتقاد دارند.
* برخی از این انتقادها بجاست. به عنوان مثال در حوزه کتاب کارشناسان آموزشی می گویند اگر قرار باشد یک فصل از کتاب تغییر کند، ابتدا به صورت آزمایشی در چند مدرسه، سپس در سطح یک یا چند استان و در نهایت به صورت کشوری اجرا می شود. به عبارت دیگر تغییر یک فصل از کتاب یک تا دو سال زمان می برد. حال سوال این است که چگونه تیم پژوهشی شما در شرایطی که پژوهشگاه آموزش و پرورش با سازمان پژوهشی ادغام شده است، توانسته در مدت دو تا سه ماه کتاب های پایه دوم را تغییر و کتاب های پایه ششم را تالیف کند. آیا قبول ندارید که محتوای این کتاب ها با ایراداتی همراه است؟ چگونه پشتوانه پژوهشی کتاب ها را توجیه می کنید؟
ـــ اولا درباره ادغام پژوهشگاه باید توضیح بدهم که اسم سازمان ما "سازمان پژوهش و برنامه ریزی" است. ما تا پیش از این نمی دانستیم که در کجای این سازمان پژوهش انجام می شود. مگر می شود در چنین سازمانی، پژوهش را در یک سر دنیا انجام داد و برنامه ریزی را در جای دیگر. موضوع دیگر آن است که پژوهشگاه براساس نظر شورای عالی آموزش و پرورش ادغام شد. ما با پژوهشگاهی مواجه بودیم که 10 پژوهشگر داشت و 180چایی بریز.
* اما پژوهشگاه یک نهاد کاملاً مستقل بود. مگر می شود نهاد مستقلی را به این سادگی ادغام کرد؟
ــ پژوهشگاه معلم دو قسمت بود که یک قسمت آن زیر نظر سازمان پژوهش به کار خود ادامه می داد که این بخش را سال قبل تر از آن با سازمان پژوهش ادغام کردیم. بار دیگر تاکید می کنم که نمی توان پژوهش را در جایی و برنامه ریزی را در جای دیگر انجام داد و باید این دو نهاد با یکدیگر ادغام می شدند. از سویی پژوهشگاه بودجه مستقل داشت برای پژوهش نه اشتغال زایی. اما بررسی کنید ببینید چه میزان از این بودجه صرف پژوهش می شد و چه میزان برای حقوق کارمندان در نظر گرفته می شد. پس از ادغام پژوهشگاه ما یک پژوهشگر را از کار بیکار نکردیم. خدمت گزاران را نیز در جاهای دیگر مشغول به کار کرده ایم.
* پس با این اقدامات شما معتقدید که کتابهای پایه ششم ابتدایی با پشتوانه پژوهشی تالیف و تدوین شده است؟
ــ من نمی گویم که این کتابها خالی از اشکال نیست اما معتقدم که نکات مثبت آن از نکات منفی آن بیشتر است. هم اکنون عده ای درباره کتاب های پایه ششم ابتدایی نقد می کنند و در سایت های مختلف مقاله چاپ می کنند. همین افراد در جلسه ای حضور داشته و اعلام کردند که تغییرات کتاب ها در سال اول باید 5 درصد، در سال دوم 10 درصد، در سال سوم 25 درصد باشد. در همان جلسه به آنها گفتم که با این اوصاف باید 72 سال برای تغییر محتوای کتابهای 12 سال تحصیلی دانش آموز وقت صرف کرد. حرف من این است که در طول 33 سال گذشته کدام کتاب آموزشی بوده که پس از تالیف،عاری از هر گونه عیب و ایراد باشد. در طول انقلاب اسلامی کدام مولف کتاب بوده است که کتابهای درسی را براساس نقشه تالیف کرده باشد؟چه زمانی بوده که وزارتخانه در کنار کتابهای درسی، راهنمای معلم و 40 ساعت لوح فشرده تدریس به معلمان داده است. من در دوران وزارتم این کارها را انجام دادم. قطعاً ایراد وجود دارد که پس از بررسی آن را برطرف می کنیم. ما امسال تمام اصلاحات کتاب پایه اول را انجام داده ایم.
* یکی از کتابهای پایه ششم ابتدایی پژوهش و فناوری است. دانش آموز در کتاب فناوری گام به گام درباره نحوه کار با کامپیوتر و سایت های اینترنتی آشنا می شود. حال سوال این است که این کتاب برای دانش آموز روستایی که هیچکدام از این امکانات را ندارد، چگونه می تواند کارایی داشته باشد؟
ــ ما برای سال تحصیلی جدید اعلام کرده ایم که ششم ابتدایی در اولویت فناوری جدید است و باید به تمام دانش آموزان ششم ابتدایی فناوری های لازم داده شود. آموزش و پرورش در این حوزه زیرساخت های لازم را در روستاها ایجاد کرده و اصلا به همین دلیل مجتمع های روستایی راه اندازی شده است. دانش آموز روستایی از طریق این مجتمع ها می تواند به فناوری های جدید دسترسی پیدا کند و هیچ مشکلی در این درس نداشته باشد. همچنین در برخی از استانها از جمله خوزستان اتوبوس فناوری از دو سال پیش راه اندازی شده است. در حوزه فناوری پیشرفت ای خوبی داشته ایم و هم اکنون 24 هزار مدرسه در سراسر کشور مجهز به فناوری هایی همچون تخته دیجیتال، کامپیوتر و ... شده است. البته افق دید ما به این موارد ختم نمی شود و ما درصدد هستیم به جایی برسیم که هر دانش آموز یک لپ تاپ داشته تا از طریق اینترانت ملی و شبکه مدرسه با یکدیگر در ارتباط باشند.
* مشکل دیگر برای نظام جدید 6.3.3 تامین فضای آموزشی برای دانش آموزان کلاس ششمی است. به گفته معماران مدرسه ساز، معماری مدارس فعلی براساس نظام گذشته یعنی 5.3.3 ساخته شده است. کلاس های تامین شده برای ششم ابتدایی ها گویا استانداردهای لازم را ندارد و یا آنکه مدیران مجبور هستند تا از فضاهایی همچون آزمایشگاه، نمازخانه و یا اتاق خود برای کلاس ششم استفاده کنند. در شرایطی که هنوز زیرساخت های لازم برای اجرای این نظام وجود ندارد، چرا وزیر آموزش و پرورش در اجرای آن تعجیل می کند؟ آیا قرار است رویکرد جدیدی را در ساخت و ساز مدارس به کار گیرید؟
ــــ من روزی که به وزارت آموزش و پرورش آمدم تنها 560 هزار کلاس درس وجود داشت که از این تعداد 185 هزار کلاس در نوبت عصر بودند. تا آخر سال تحصیلی که گذشت 100 هزار کلاس صبحی شد، 20 تا 30 هزار کلاس تا اول مهرماه صبحی می شوند. برای تامین کلاس های ششم ابتدایی ما تنها به 40 هزار کلاس نیاز داریم. من براحتی می توانستم بگویم که این تعداد کلاس را از طریق بعدازظهری کردن دانش آموزان برای ششم ابتدایی فراهم کنند و هیچگاه این همه انتقادهای تند و تیز بر من وارد نمی شد. اما من خواستم همزمان با راه اندازی ششم ابتدایی اکثریت کلاس ها صبحی شود که خوشبختانه این اتفاق افتاد و در حدود 130 هزار کلاس درس را به نوبت صبح آورده ام. از لحاظ معماری هم باید توضیح بدهم که مگر می شود مدرسه ای با ضریب 5 کلاس ساخت؟! خوشبختانه در این حوزه هیچ مشکلی وجود ندارد و کلاس های لازم تامین شده است. کلاس ها یا ساخته شده و یا آنکه اگر یک کلاس بزرگتر از حد استاندارد بوده با تیغه کشی هم کلاس را استاندارد کرده و هم فضا برای دانش آموزان ششم ابتدایی ایجاد کرده ایم. البته نمی گویم که در برخی از موارد استثنایی اشکالی وجود ندارد، اما صبحی کردن مدارس کار بزرگتری بود که ما در این حوزه بسیار موفق عمل کردیم.
* پس قبول دارید که بعضی از کلاسها یا کوچک تر شده است یا از سایر فضای مدرسه استفاده شده است؟
ــ نه این را قبول ندارم. من گفتم ممکن است تعدادی از کلاسها از حد استاندارد بزرگ تر باشد که ما با تیغه کشی آنها را به حد استاندارد رسانده ایم. ضمن آنکه می توانم اعلام کنم هر دانش آموزی که مشکل کوچک بودن کلاس را دارد می تواند در کلاس های بزرگ تر در نوبت عصر تحصیل کند. اما موضوع این است که والدین و دانش آموز خود آن را قبول نمی کنند.
* از دیگر اشکالات گرفته شده به 6.3.3 ،حذف نامحسوس پیش دبستانی ها و نبود فضای لازم برای آنها در نوبت صبح است. این در شرایطی است که شما بارها و بارها در سخنرانی هایتان تاکید ویژه ای روی پیش دبستانی کرده و معتقدید که باید پیش دبستانی همگانی شود.
ــ بله. همچنان نیز به این امر تاکید می کنم. اما با حذف نامحسوس آن مخالفم. زمانیکه وزیر آموزش و پرورش شدم تنها 25 درصد نوآموزان تحت پوشش پیش دبستانی بودند، اما در حال حاضر این آمار به مرز 45 درصد رسیده است. در زمان وزارتم اداره کل پیش دبستانی ایجاد شد که در طول این 33 سال وزارتخانه چنین اداره کلی نداشت و هم اکنون در سه مورد سیاست گذاری و پایش، کتاب و محتوا و مجوز به ترتیب معاونت ابتدایی، سازمان پژوهش و معاونت مشارکتهای مردمی دخالت دارند. مشکل اصلی پیش دبستانی ها این است که مدیر مدرسه می خواهد در کنار کار مدیریتش، شرکتی را تاسیس و کلاسهای مدرسه خود را به پیش دبستانی اجاره دهد که این خلاف قانون بود و ما با آن برخورد کردیم. اما با این وجود به آنها اجازه داده شد که کلاسهای خالی خود را در هر مدرسه ای چه درنوبت صبح و چه در نوبت عصر به مربیان پیش دبستانی یا معلمان بازنشسته اجاره دهند. با این دستورالعمل هم اکنون بیش از 9 هزار مجوز برای مربیان پیش دبستانی صادر شده است که 800 هزار مجوز تنها مربوط به شهر تهران است.
* خب گلایه مدیران مدرسه این است که با شش کلاسه شدن دبستان ها دیگر فضایی برای ایجاد پیش دبستانی وجود ندارد؟
ــ اگر منظور مدیران این است که مدارس ابتدایی را با بعداز ظهری کردن فدای پیش دبستانی ها کنیم، بله همچنان مخالفم. این کار نه منطقی است ونه عقلانی. اقدامات ما در راستای درآمدزایی بیشتر مربیان پیش دبستانی است. در گذشته انتقاد می شد که همه مدارس را به دو شرکت برای راه اندازی پیش دبستانی ها اجاره داده اند، ما جلوی این کار را گرفته و اکنون 500 شرکت را که صاحبانش خود مربیان هستند مجوز داده ایم.
* نمایندگان مجلس به ویژه اعضای کمیسیون به شدت پیگیر کار استخدام مربیان پیش دبستانی در وزارتخانه هستند. آیا با کمیسیون آموزش مجلس برای استخدام مربیان در وزارتخانه به نتیجه رسیده اید؟
ــ مربیان حق طبیعی خودشان را می گویند، ما نیز اعلام کرده ایم از قانون تبعیت می کنیم. قرار شد که هر وقت آزمونی گرفته شود، مربیان پیش دبستانی نیز شرکت کنند. تا پیش از این نیز هیچ منع قانونی برای شرکت مربیان پیش دبستانی در آزمون وجود نداشت. هم اکنون نیز اعلام می کنم هیچ مشکلی برای آزمون دهی مربیان وجود ندارد و حتی ما آنها را در اولویت قرار می دهیم.
پایان بخش اول
