نقش مدرسه در کاهش عوارض کودکان مبتلا به صرع

صرع يک بيماري مزمن عصبي مرکزي است که روي عملکرد کودک تاثير مي گذارد. کودکان مبتلا به صرع به ميزان زيادي در خطر ابتلا به مشکلات رفتاري-تکاملي قرار دارند و سطوح افزايش يافته اي از اختلالات رفتاري و شناختي مانند نوسان خلق، کاهش توجه، تحريک پذيري، پرتحرکي و مشکل در درک رياضيات و اختلالات يادگيري در آن ها گزارش مي شود. دکتر فاطمه محرري فوق تخصص روان پزشکي اطفال و عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي مشهد با بيان اين مطلب به خراسان مي گويد: نتايج مطالعات متعددي نشان مي دهد که کودکان مبتلا به صرع، مهارت هاي اجتماعي کمتري متناسب با سن خود دارند و فقدان مهارت هاي اجتماعي و از طرفي کاهش قدرت تمرکز و توجه در اين کودکان باعث مي شود در دستيابي به کفايت اجتماعي لازم دچار مشکل شوند.با توجه به محدوديت هايي که اين بيماري براي کودکان ايجاد مي کند، خانواده هاي آنان هميشه نگراني هاي زيادي در خصوص عملکرد فرزندشان در موقعيت هاي مختلف اجتماعي دارند، يکي از مهم ترين اين موقعيت ها، حضور در مدرسه است. دکتر محرري با بيان اين که بيشتر کودکان مبتلا به صرع مي توانند در کنار ساير دانش  آموزان ادامه تحصيل بدهند، تصريح مي کند: البته آن دسته از کودکان مبتلا به صرع که دچار اختلال يادگيري هستند، بايد در مدارس ويژه حضور يابند زيرا خود بيماري صرع و داروهاي مرتبط با آن ممکن است در يادگيري کودک اختلال ايجاد کند، البته عوامل ديگر مثل کاهش توجه و تمرکز، حضور در مدرسه، کم شدن اعتماد به نفس، اضطراب و نگراني هم مي تواند باعث اختلال در يادگيري کودکان مبتلا به صرع شود. يک بار ديگر تاکيد مي کنيم که تعداد بسيار زيادي از اين کودکان مي توانند در کنار بچه هاي معمولي تحصيل کنند و اگر صرع آن ها کنترل شده باشد، هيچ مانعي در اين امر وجود ندارد.



صرع در سيستم آموزشي


اولين نکته در مديريت صحيح کودکان مبتلا به صرع در مدرسه، اين است که يک رابطه قوي، مداوم و سالم بين مدرسه و خانه وجود داشته باشد. والدين بايد اولياي مدرسه را در جريان ابتلاي کودکشان به صرع قرار دهند و معلم وي بداند در هنگام وقوع تشنج چه اقداماتي بايد انجام دهد. نکته ضروري اين است که معلم و والدين نبايد محدوديت هاي غيرضروري در زمينه فعاليت کودک در مدرسه ايجاد کنند و فقط محدوديت هايي که پزشک معالج درباره درس و فعاليت هاي فيزيکي کودک وضع کرده است بايد اجرا شود.اگر دانش آموز بايد در بين روز دارو مصرف کند و توان مصرف آن را دارد بايد با آموزش هاي لازم، دريافت دارو را به عهده خود او گذاشت. اگر اولياي مدرسه اين مسئوليت را مي پذيرند، بايد به موقع داروها را در اختيار کودک بگذارند. ممکن است دانش آموز به علت عوارض داروها مثل خواب آلودگي و گيجي در مصرف دارو تعلل کند که در اين موارد مي توان از پزشک معالج خواست که در صورت امکان داروها را به گونه اي تجويز کند که نيازي به مصرف دارو در طول روز نباشد.همچنين کودکان مبتلا به صرع در خصوص ورزش و فعاليت هاي بدني محدوديت هايي دارند که بايد معلم و مربي از آن مطلع باشند. اين فوق تخصص روان پزشکي با بيان اين که در مواردي که صرع کودک کنترل شود، وي مي تواند همراه با ديگر همسالان در ورزش هاي جمعي شرکت کند مي گويد: البته بهتر است از ورزش هايي که در ارتفاع يا با فاصله از زمين انجام مي شود مانند ژيمناستيک و ورزش هاي رزمي که احتمال وارد شدن ضربه به سر وجود دارد، پرهيز شود.همچنين ورزش شنا در استخر تحت نظر مربي براي کودکي که صرع کنترل شده دارد، مجاز است ولي شنا در دريا حتي براي کودکي که صرع کنترل شده دارد، ممنوع است.



ضعف تحصيلي


علل بسيار متفاوتي براي ضعف تحصيلي کودکان مبتلا به صرع بيان شده است. دکتر محرري با اشاره به اين که اختلال شناختي ناشي از صرع، گيجي و خواب آلودگي ناشي از مصرف داروهاي ضدصرع، ضعف توجه و تمرکز، اضطراب و استرس و تنفر از مدرسه از مهم ترين دلايل ضعف تحصيلي دانش آموز مبتلا به صرع قلمداد مي شود، مي گويد:همه اين مشکلات از طريق مشاوره تخصصي با پزشک معالج برطرف مي شود و والدين بايد کودک را در حل آن ياري دهند. گاهي کودک به بهانه بيماري، معلم يا خانواده را فريب مي دهد تا به دليل انجام ندادن تکاليف سرزنش نشود. بايد توجه داشت که کودکان مبتلا به صرع توانايي کافي براي انجام تکاليف درسي را دارند و از اين نظر با کودکان معمولي تفاوتي ندارند و اگر از حمايت خانواده و معلم برخوردار باشند و بيماري شان کنترل شده باشد، مي توانند تکاليف خود را انجام دهند. اين کودکان قادر به گذراندن و شرکت در امتحانات هستند و اگر حملات صرع کاملاً کنترل نشده، وضعيت و شرايط جلسه امتحان با مشورت پزشک ارائه و به اولياي مدرسه توضيح داده مي شود.ضروري است درباره داروهاي ضدتشنج، به ويژه عوارض جانبي آن ها از سوي خانواده اطلاعات کافي به معلم داده شود تا معلم فرصت بيشتر و آموزش دقيق تري را به کودک مبتلا به صرع اختصاص و ارائه دهد اما با وجود رعايت تمام شرايط مذکور و مشاوره با پزشک، هميشه احتمال وقوع حمله در مدرسه براي يک کودک مبتلا به صرع وجود دارد.



تشنج در مدرسه


اين فوق تخصص روان پزشکي اطفال ادامه مي دهد: وقتي حمله تشنج در مدرسه براي کودک مبتلا رخ دهد، تمام بچه ها تحت تاثير قرار مي گيرند. ممکن است بترسند و از اين که همکلاسي آن ها دچار اين وضعيت حاد شده است، مضطرب شوند. در اين مواقع ضروري است اطلاعات منطبق بر واقعيت و متناسب با سن دانش آموزان در اختيار آن ها قرار گيرد. در گام اول بايد به دانش آموزان اطمينان داد که اين حمله براي بقيه خطري ندارد و خطري آن ها را تهديد نمي کند. معلم که از قبل آموزش ديده بايد آن چه را اتفاق افتاده، براي آن ها توضيح دهد و به سوالات بچه ها پاسخ دهد تا اضطراب آن ها باعث دوري و کناره گيري از کودک مبتلا نشود. به هنگام روبه رو شدن با حمله تشنج در مدرسه توصيه مي شود ابتدا معلم با خونسردي و آرامش و ضمن کنترل هيجانات خود و ديگر دانش آموزان به آن ها اطمينان دهد که همکلاسي آن ها به زودي پس از توقف حمله بهبود پيدا مي کند و اين حمله اختياري نيست. سپس کودک را به آرامي روي زمين بخوابانند و چيزي صاف و نرم زير سر وي قرار دهند. تا حد امکان کودک را به پهلو بچرخانند تا راه هوايي او تميز بماند و ترشحات از دهان خارج شود. از باز کردن دهان کودک با فشار و نگه داشتن زبان وي بايد پرهيز کرد همچنين نبايد به هيچ عنوان مايعات در دهان وي ريخت. البته پس از رفع حمله، مصرف مايعات اشکالي ندارد. همچنين نبايد اطرافيان با محکم نگه داشتن بدن کودک سعي در کنترل حمله تشنج داشته باشند. پس از رفع حمله بهتر است کودک تا به دست آوردن هوشياري کامل به اتاق استراحت در مدرسه هدايت شود و سپس مي تواند در کلاس حضور يابد.



ضرورت مصرف صحيح و به موقع دارو


نکته اين جاست که با مصرف منظم داروها حملات تشنج به ميزان بسيار زيادي در کودکان کنترل مي شود. داروها ممکن است چند بار در روز مصرف شود و ضروري است که به موقع مصرف شود تا بهترين تاثير را بگذارد. بنابراين مصرف صحيح و به موقع داروها در کنترل صرعو کاهش حملات تشنج بسيار مهم است و نظارت والدين و معلم در اين امر بسيار ضروري است. اگر قرار است کودک در مدرسه دارو مصرف کند، بايد دارو در اختيار معلم يا مربي او باشد و وي به طور مرتب دارو را سر وقت به کودک بدهد. بنابراين ارائه به موقع دارو به کودک مسئوليت بزرگي است که گاهي به دوش معلم قرار مي گيرد و اگر وي مي پذيرد، آن را به درستي انجام مي دهد.  

صرع به عقب ماندگي ذهني منجر نمي شود
بيماري صرع، منجر به عقب ماندگي ذهني نمي شود و بيشتر کودکان مبتلا به صرع از نظر توانايي هاي ذهني و عقلي مشابه ساير کودکان هستند و ضريب هوشي طبيعي دارند.

دکتر فاطمه محرري فوق تخصص روان پزشکي اطفال با بيان اين مطلب به خراسان مي گويد: به همين دليل پيشرفت تحصيلي در بيشتر اين کودکان طبيعي و همراه با ساير کودکان است و والدين نبايد در اين خصوص نگران باشند. اما گاهي کودک مبتلا به صرع با وجود داشتن هوش طبيعي، عملکرد پايين تري نسبت به همسالان خود دارد. در اين صورت بايد به عوارض برخي داروهاي ضدصرع مثل کاهش توجه و تمرکز،تشنجات تشخيص داده نشده و نبود تمرکز حواس به هنگام آن توجه کرد. بهتر است اين موارد توسط پزشک معالج بررسي و در صورت نياز دارو تعويض شود.     خراسان/ شماره انتشار 18226