نخستین ماهواره دانش آموزی ایران پرواز خواهد کرد؟
کوچکترین موجود فضایی ایران در آرزوی پرواز!
«البرزست1» نخستین ماهواره دانش آموزی ایران دو سال پس از رونمایی نمونه اولیه آن هنوز امکان پرواز پیدا نکرده اما «علی خورشیدی بنام» که امسال از دبیرستان هم فارغ‌التحصیل شده و در رشته مهندسی هوافضا تحصیل می کند، همچنان امیدوار است پرواز رویای بزرگ خود را در مرزهای فضا تماشا کند.
به گزارش ایسنا با ساخت نمونه مهندسی ماهواره و تست موفقیت آمیز آن، تحقق این رویا و پرواز نخستین ماهواره دانش آموزی ایران تنها نیازمند حمایت های فنی و مالی از سوی دستگاه‌های ذی ربط است.
علی خورشیدی در پاسخ به این سوال که با توجه به ساختار نسبتا پیچیده ماهواره و دشواری‌های طراحی و ساخت آن چه طور تصمیم به ساخت ماهواره گرفته است، گفت: ایده اولیه ساخت این ماهواره سال 87 و پس از پرتاب ماهواره «امید» در ذهن من شکل گرفت. در آن موقع دانش آموز سال اول دبیرستان بودم. پس از آن یکی، دو سالی صرف تحقیقات ساخت ماهواره شد که متوجه شدم امکان ساخت ماهواره و پرتاب آن به ارتفاع بالا را ندارم؛ بنابراین تحقیقات را در زمینه ساخت ماهواره با قابلیت پرتاب در نزدیکی مرزهای فضا (نزدیک به فضا) ادامه دادم و تابستان 89 موفق به ساخت نمونه مهندسی این ماهواره شدم.
وی خاطرنشان کرد: بعد از ساخت نمونه اولیه، اصلاحات متعددی روی آن انجام شد ولی به دلیل عدم حمایت‌ها، گرفتاری‌های کنکور و مشکلاتی که پیش آمد تاکنون موفق کسب مجوزها و ابزارهای لازمه جهت پرواز نشده ام.
خورشیدی درباره ماهواره دانش آموزی و تفاوت آن با ماهواره های معمول گفت: نامگذاری این ماهواره به عنوان ماهواره دانش آموزی یا نزدیک به فضا بر اساس استانداردهای بین‌المللی است و ساخت چنین ماهواره‌هایی در کشورهای پیشرفته اغلب توسط دانش آموزان و دانشجویان و سایر علاقمندان انجام میشود. این قبیل ماهواره ها معمولا توسط بالن یا راکت تا ارتفاع زیر فضا پرتاب می شوند و پس از پایان ماموریت به زمین برمی گردند.
وی تصریح کرد: هدف اصلی از ساخت ماهواره دانش آموزی، فرهنگ سازی ورود دانش‌آموزان به عرصه فضا و تحقیقات زیر جوی بوده است. با ساخت این نوع ماهواره‌ها که اساسی تقریبا مشابه ماهواره‌های بزرگ‌تر داشته و به عنوان بسته‌ای تحقیقاتی به ارتفاع نزدیک به فضا پرتاب می‌شوند، دانش‌آموزان با هزینه‌ای نسبتا اندک کار جدی در حوزه ساخت ماهواره و تحقیقات فضایی را تجربه می‌کنند.
البته در صورت حمایت مراکز مربوطه می‌توان استفاده‌های متنوعی از این ماهواره کرد، بدین منظور قابلیت نصب بیش از 20 حسگر مختلف در «البرزست 1» وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توان اطلاعات مختلفی از محیط پرواز ماهواره جمع‌آوری و دریافت کرد. این ماهواره امکان عکس‌برداری و فیلم‌برداری از ارتفاع 30 کیلومتری و پایین‌تر را هم دارد.
خورشیدی بنام درباره نحوه ارسال اطلاعات از این ماهواره به زمین هم گفت: «البرز ست 1» به وسیله بالن‌های هواشناسی 600 یا 1000 گرمی که با گاز هیدروژن یا هلیم پر شده‌اند تا ارتفاع 30 کیلومتری بالا می‌رود و تا ارتفاع 10 کیلومتری اطلاعات تهیه شده را از طریق سرویس پیام کوتاه به ایستگاه زمینی ارسال می‌کند. علت محدود بودن این امکان تا ارتفاع 10 کیلومتری این است که شرکت‌های خدمات تلفن همراه بیش از این ارتفاع (10 کیلومتری) را پشتیبانی نمی‌کنند.
ماهواره برای مخابره اطلاعات به ایستگاه زمینی از مودم جی اس ام استفاده می‌کند و با قرار دادن سیم کارت در ماژول ویژه طراحی شده برای مودم، ماهواره از رایانه پرواز خود دستور می‌گیرد و تمامی اطلاعات را توسط این مودم و سیم کارت درون آن به ایستگاه زمینی مخابره می‌کند که تمامی این اطلاعات توسط سیستم پیام کوتاه (sms) به اپراتور می‌رسد.
وی تصریح کرد: با توجه به محدودیت برد این سیستم، این شیوه فقط جهت اطمینان از سلامت کارکرد ماهواره استفاده میشود. از ارتفاع 10 کیلومتر به بالا مودم و سامانه‌های راه‌انداز آن توسط رایانه پرواز به حالت خاموشی موقت می‌رود و تمامی اطلاعات در داخل حافظه میکرو اس دی در داخل رایانه پرواز ماهواره ذخیره شده و طبق زمان‌بندی دوربین تعبیه شده در ماهواره از محیط پیرامونی عکس و فیلم تهیه می‌کند. البته در هنگام بازگشت نیز این ماهواره (به محض آنتن دهی مجدد) می تواند دوباره اطلاعات خود را از طریق پیام کوتاه به زمین مخابره کند.
این اطلاعات و تصاویر پس از بازگشت ماهواره به زمین بازیابی می‌شوند.
خورشیدی بنام درباره نحوه بازگشت ماهواره به زمین هم به ایسنا گفت: پس از رسیدن محموله به ارتفاع حدود 30 کیلومتر یا بالن منفجر میشود یا سیستم جداسازی ویژه ماهواره به صورت خودکار وارد عمل میشود و بلافاصله چترهای نجات ماهواره باز می‌شوند و اطلاعات دریافتی توسط سامانه مکان‌یابی جهانی (GPS) را برای ارسال به مودم جی اس ام می‌فرستد. به محض رسیدن ماهواره به ارتفاع 10 کیلومتری، مودم جی اس ام به صورت خودکار روشن میشود. از این مرحله به بعد، بازیابی ماهواره آغاز میشود که با یافتن ماهواره در سطح زمین و برداشتن اطلاعات از روی حافظه و بررسی آنها ماموریت به پایان می رسد. یک نرم افزار آنلاین پیش بینی پروازی نیز برای این ماهواره در نظر گرفته شده است که مسیرهای پروازی، طول ماموریت و منطقه فرودی را با توجه به شرایط آب و هوایی پیش بینی می کند.
وی در ادامه درباره پرتاب این ماهواره گفت: پرتاب این ماهواره مستلزم حمایت‌های بخش‌های مختلف است؛ مثلا نیازمند استفاده از بالن هواشناسی هستیم که باید هماهنگی‌های لازم برای انتقال این ماهواره با بالن‌های هواشناسی که معمولا از فرودگاه‌ها به هوا فرستاده می‌شوند، انجام شود. ردیابی ماهواره هم مستلزم در اختیار داشتن یک خودرو BTS سیار از سوی اپراتورهای تلفن همراه است. تامین دوربین مورد استفاده در نمونه واقعی ماهواره هم که باید ضد لرزش، ضد ضربه و ضد آب و سرما باشد که متاسفانه قیمت آن بسیار بالاست و مستلزم حمایت مراکز ذی‌ربط است.
خورشیدی بنام در پاسخ به این سوال که آیا طرح خود را در جشنواره ها و مسابقات دانش آموزی هم ارائه کرده یا نه گفت:
طرح ماهواره دانش‌آموزی در جشنواره خوارزمی در مرحله کشوری مورد داوری قرارگرفت اما با کمال تعجب تنها موفق به کسب رتبه دوم استانی شد در حالی که چنین طرحی در صورت داوری مناسب در جشنواره می‌توانست حائز رتبه‌های برتر کشوری باشد. علت این مساله روند نامناسب داوری طرح‌ها، عدم دقت و توجه کافی و شتابزدگی در ارزیابی طرح‌ها و عدم استفاده از داوران متخصص است به طوری که ارزیابی این طرح در مجموع 10 دقیقه طول کشید و شاید پنج دقیقه هم برای دفاع از آن به من فرصت داده نشد و در آخر هم به دلیل عدم شناخت از این سیستم‌ها عنوان کردند که این طرح اصلا ماهواره نیست در حالی که این نوع ماهواره‌های نزدیک به فضا در دنیا کاملا شناخته شده هستند و قدمتی حدود 40 ساله دارند. مشکل دیگری که در جشنواره جوان خوارزمی وجود داشت تغییر گروه طرح از هوا فضا به الکترونیک بود. این طرح از لحاظ الکترونیکی در مقایسه با طرح‌های گروه الکترونیک برتری چندانی نداشت چون مساله اصلی، ایده طرح و جمع کردن سیستم‌های مختلف در قالب یک ماهواره بود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: تقاضای من از همه متخصصان و مسوولان این است که تلاش های جوانان را دست کم نگیرند و با برخوردهای نامناسب آنها را دلسرد نکنند. در حال حاضر پرواز ماهواره البرزست مستلزم حمایت برخی سازمانها در تامین دوربین، بالن و چتر نجات و سیستم ردیابی است که امیدوارم با فراهم شدن امکان آن زمینه ای برای ورود هر چه بیشتر دانش آموزان به عرصه های جدید هوافضایی فراهم شود.
«البرزست1» نخستین ماهواره دانش آموزی ایران دو سال پس از رونمایی نمونه اولیه آن هنوز امکان پرواز پیدا نکرده اما «علی خورشیدی بنام» که امسال از دبیرستان هم فارغ‌التحصیل شده و در رشته مهندسی هوافضا تحصیل می کند، همچنان امیدوار است پرواز رویای بزرگ خود را در مرزهای فضا تماشا کند.
به گزارش ایسنا با ساخت نمونه مهندسی ماهواره و تست موفقیت آمیز آن، تحقق این رویا و پرواز نخستین ماهواره دانش آموزی ایران تنها نیازمند حمایت های فنی و مالی از سوی دستگاه‌های ذی ربط است.
علی خورشیدی در پاسخ به این سوال که با توجه به ساختار نسبتا پیچیده ماهواره و دشواری‌های طراحی و ساخت آن چه طور تصمیم به ساخت ماهواره گرفته است، گفت: ایده اولیه ساخت این ماهواره سال 87 و پس از پرتاب ماهواره «امید» در ذهن من شکل گرفت. در آن موقع دانش آموز سال اول دبیرستان بودم. پس از آن یکی، دو سالی صرف تحقیقات ساخت ماهواره شد که متوجه شدم امکان ساخت ماهواره و پرتاب آن به ارتفاع بالا را ندارم؛ بنابراین تحقیقات را در زمینه ساخت ماهواره با قابلیت پرتاب در نزدیکی مرزهای فضا (نزدیک به فضا) ادامه دادم و تابستان 89 موفق به ساخت نمونه مهندسی این ماهواره شدم.
وی خاطرنشان کرد: بعد از ساخت نمونه اولیه، اصلاحات متعددی روی آن انجام شد ولی به دلیل عدم حمایت‌ها، گرفتاری‌های کنکور و مشکلاتی که پیش آمد تاکنون موفق کسب مجوزها و ابزارهای لازمه جهت پرواز نشده ام.
خورشیدی درباره ماهواره دانش آموزی و تفاوت آن با ماهواره های معمول گفت: نامگذاری این ماهواره به عنوان ماهواره دانش آموزی یا نزدیک به فضا بر اساس استانداردهای بین‌المللی است و ساخت چنین ماهواره‌هایی در کشورهای پیشرفته اغلب توسط دانش آموزان و دانشجویان و سایر علاقمندان انجام میشود. این قبیل ماهواره ها معمولا توسط بالن یا راکت تا ارتفاع زیر فضا پرتاب می شوند و پس از پایان ماموریت به زمین برمی گردند.
وی تصریح کرد: هدف اصلی از ساخت ماهواره دانش آموزی، فرهنگ سازی ورود دانش‌آموزان به عرصه فضا و تحقیقات زیر جوی بوده است. با ساخت این نوع ماهواره‌ها که اساسی تقریبا مشابه ماهواره‌های بزرگ‌تر داشته و به عنوان بسته‌ای تحقیقاتی به ارتفاع نزدیک به فضا پرتاب می‌شوند، دانش‌آموزان با هزینه‌ای نسبتا اندک کار جدی در حوزه ساخت ماهواره و تحقیقات فضایی را تجربه می‌کنند.
البته در صورت حمایت مراکز مربوطه می‌توان استفاده‌های متنوعی از این ماهواره کرد، بدین منظور قابلیت نصب بیش از 20 حسگر مختلف در «البرزست 1» وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توان اطلاعات مختلفی از محیط پرواز ماهواره جمع‌آوری و دریافت کرد. این ماهواره امکان عکس‌برداری و فیلم‌برداری از ارتفاع 30 کیلومتری و پایین‌تر را هم دارد.
خورشیدی بنام درباره نحوه ارسال اطلاعات از این ماهواره به زمین هم گفت: «البرز ست 1» به وسیله بالن‌های هواشناسی 600 یا 1000 گرمی که با گاز هیدروژن یا هلیم پر شده‌اند تا ارتفاع 30 کیلومتری بالا می‌رود و تا ارتفاع 10 کیلومتری اطلاعات تهیه شده را از طریق سرویس پیام کوتاه به ایستگاه زمینی ارسال می‌کند. علت محدود بودن این امکان تا ارتفاع 10 کیلومتری این است که شرکت‌های خدمات تلفن همراه بیش از این ارتفاع (10 کیلومتری) را پشتیبانی نمی‌کنند.
ماهواره برای مخابره اطلاعات به ایستگاه زمینی از مودم جی اس ام استفاده می‌کند و با قرار دادن سیم کارت در ماژول ویژه طراحی شده برای مودم، ماهواره از رایانه پرواز خود دستور می‌گیرد و تمامی اطلاعات را توسط این مودم و سیم کارت درون آن به ایستگاه زمینی مخابره می‌کند که تمامی این اطلاعات توسط سیستم پیام کوتاه (sms) به اپراتور می‌رسد.
وی تصریح کرد: با توجه به محدودیت برد این سیستم، این شیوه فقط جهت اطمینان از سلامت کارکرد ماهواره استفاده میشود. از ارتفاع 10 کیلومتر به بالا مودم و سامانه‌های راه‌انداز آن توسط رایانه پرواز به حالت خاموشی موقت می‌رود و تمامی اطلاعات در داخل حافظه میکرو اس دی در داخل رایانه پرواز ماهواره ذخیره شده و طبق زمان‌بندی دوربین تعبیه شده در ماهواره از محیط پیرامونی عکس و فیلم تهیه می‌کند. البته در هنگام بازگشت نیز این ماهواره (به محض آنتن دهی مجدد) می تواند دوباره اطلاعات خود را از طریق پیام کوتاه به زمین مخابره کند.
این اطلاعات و تصاویر پس از بازگشت ماهواره به زمین بازیابی می‌شوند.
خورشیدی بنام درباره نحوه بازگشت ماهواره به زمین هم به ایسنا گفت: پس از رسیدن محموله به ارتفاع حدود 30 کیلومتر یا بالن منفجر میشود یا سیستم جداسازی ویژه ماهواره به صورت خودکار وارد عمل میشود و بلافاصله چترهای نجات ماهواره باز می‌شوند و اطلاعات دریافتی توسط سامانه مکان‌یابی جهانی (GPS) را برای ارسال به مودم جی اس ام می‌فرستد. به محض رسیدن ماهواره به ارتفاع 10 کیلومتری، مودم جی اس ام به صورت خودکار روشن میشود. از این مرحله به بعد، بازیابی ماهواره آغاز میشود که با یافتن ماهواره در سطح زمین و برداشتن اطلاعات از روی حافظه و بررسی آنها ماموریت به پایان می رسد. یک نرم افزار آنلاین پیش بینی پروازی نیز برای این ماهواره در نظر گرفته شده است که مسیرهای پروازی، طول ماموریت و منطقه فرودی را با توجه به شرایط آب و هوایی پیش بینی می کند.
وی در ادامه درباره پرتاب این ماهواره گفت: پرتاب این ماهواره مستلزم حمایت‌های بخش‌های مختلف است؛ مثلا نیازمند استفاده از بالن هواشناسی هستیم که باید هماهنگی‌های لازم برای انتقال این ماهواره با بالن‌های هواشناسی که معمولا از فرودگاه‌ها به هوا فرستاده می‌شوند، انجام شود. ردیابی ماهواره هم مستلزم در اختیار داشتن یک خودرو BTS سیار از سوی اپراتورهای تلفن همراه است. تامین دوربین مورد استفاده در نمونه واقعی ماهواره هم که باید ضد لرزش، ضد ضربه و ضد آب و سرما باشد که متاسفانه قیمت آن بسیار بالاست و مستلزم حمایت مراکز ذی‌ربط است.
خورشیدی بنام در پاسخ به این سوال که آیا طرح خود را در جشنواره ها و مسابقات دانش آموزی هم ارائه کرده یا نه گفت:
طرح ماهواره دانش‌آموزی در جشنواره خوارزمی در مرحله کشوری مورد داوری قرارگرفت اما با کمال تعجب تنها موفق به کسب رتبه دوم استانی شد در حالی که چنین طرحی در صورت داوری مناسب در جشنواره می‌توانست حائز رتبه‌های برتر کشوری باشد. علت این مساله روند نامناسب داوری طرح‌ها، عدم دقت و توجه کافی و شتابزدگی در ارزیابی طرح‌ها و عدم استفاده از داوران متخصص است به طوری که ارزیابی این طرح در مجموع 10 دقیقه طول کشید و شاید پنج دقیقه هم برای دفاع از آن به من فرصت داده نشد و در آخر هم به دلیل عدم شناخت از این سیستم‌ها عنوان کردند که این طرح اصلا ماهواره نیست در حالی که این نوع ماهواره‌های نزدیک به فضا در دنیا کاملا شناخته شده هستند و قدمتی حدود 40 ساله دارند. مشکل دیگری که در جشنواره جوان خوارزمی وجود داشت تغییر گروه طرح از هوا فضا به الکترونیک بود. این طرح از لحاظ الکترونیکی در مقایسه با طرح‌های گروه الکترونیک برتری چندانی نداشت چون مساله اصلی، ایده طرح و جمع کردن سیستم‌های مختلف در قالب یک ماهواره بود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: تقاضای من از همه متخصصان و مسوولان این است که تلاش های جوانان را دست کم نگیرند و با برخوردهای نامناسب آنها را دلسرد نکنند. در حال حاضر پرواز ماهواره البرزست مستلزم حمایت برخی سازمانها در تامین دوربین، بالن و چتر نجات و سیستم ردیابی است که امیدوارم با فراهم شدن امکان آن زمینه ای برای ورود هر چه بیشتر دانش آموزان به عرصه های جدید هوافضایی فراهم شود.
