دگزامتازون؛ دارویی که باید با احتیاط تجویز شود

با شروع فصل سرما در کشور و افزایش ابتلا به انواع سرماخوردگی‌ها با منشأ ویروسی یا عفونتهای باکتریائی ، حجم استفاده از داروها ، به خصوص داروهای آنتی بیوتیک یا کاهنده درد و التهاب نیز همزمان سیر صعودی پیدا می‌کند.

نکته قابل توجه در این میان عدم تناسب داروهای مصرفی با بیماری و یا مصرف خودسرانه دارو است که علاوه برتحمل هزینه های زاید درمانی و مصرف منابع ارزی در تامین دارو ، باعث افزایش حساسیت بدن به دارو و عدم دریافت پاسخ درمانی مطلوب در یک دوره منطقی درمان می‌شود. دراین میان داروهای کورتونی و در راس آنها دگزامتازون به دلیل خواص ضد التهابی که دارند، جزو داروهای بسیار پرمصرف است و به صورت بی‌رویه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند که آشنائی با خواص و عوارض بعدی آن می‌تواند در کنترل مصرف این دارو مؤثر باشد.
کورتیکواستروئیدها و از آن جمله داروی دگزامتازون، پردنیزولون، بتامتازون و ... داروهایی هستند که عمل‌شان مشابه هورمون‌های غدد فوق کلیوی انسان است و اغلب در مواردی استفاده می‌شود که بدن انسان قادر به ساخت کافی این هورمون‌ها نیست. این داروها در موارد التهاب (تورم، قرمزی، درد) بیماری التهابی مفاصل، بیماری‌های پوستی، خونی، کلیوی، چشم، تیروئید، روده‌ای، آلرژی (حساسیت) شدید و آسم استفاده می‌شود. داروهای کورتونی در اشکال مختلف تزریقی، قرص‌های خوراکی، اشکال موضعی پماد چشمی، پماد داخل گوش، پماد جلدی و اسپری‌‌های استنشاقی استفاده می ‌شود.
دگزامتازون نوعی کورتیکو استروئید طولانی اثر است که در علم پزشکی از آن برای درمان بسیاری از عفونت‌های پوست و عفونت بافت های نرم ناشی از حساسیت یا التهاب استفاده شده و متأسفانه امروزه از این دارو علاوه بر موارد گفته شده، در باشگاه‌های پرورش اندام نیز به وفور استفاده های غیردرمانی می‌شود که به نظر می‌رسد دلیل استفاده از آن به سبب خاصیت جذب و حبس آب در بدن و ایجاد حالت پفکی در اندام‌ها باشد.
مصرف مقدار کم این دارو به مدت کوتاه که در موارد درمانی تجویز می شود به ندرت به عوارض جانبی دارد اما با این وجود، درمان طولانی مدت یا مصرف زیاد این دارو می‌تواند عوارض جانبی ناخوشایند و خطرناکی را به دنبال داشته باشد. ازجمله افزایش وزن و حجم ناشی ازمصرف.
اما با این وجود امروزه مصرف و حتی تجویز گسترده این دارو به ورزشکاران رشته های پرورش اندام و حتی تجویز آن به کسانی کهازلاغری مفرط رنج می برند و قصد افزودن بر وزن خود دارند در سطح گسترده ای در جریان است.
داروی دگزامتازون می توان باعث عوارض جانبی نیز بشود که در صورت طولانی شدن ویا از بین رفتن هر گونه ازاین علائم بایدپزشک را مطلع ساخت عوارض جانبی شامل :‌
1-      تحریک پذیری و ناراحتی معده
2-      استفراغ
3-      سردرد
4-      بی خوابی
5-      افسردگی
6-      اضطراب
7-      آکنه و جوش
8-  افزایش رشد مو
9-  دوره های قاعدگی نامنظم  

سایر عوارض عبارتند از  :
-‌ تضعیف سیستم ایمنی بدن
- به تاخیرانداختن ترمیم زخم‌ها
- ایجاد عوارضی مانند توهم و همچنین اختلالات ذهنی و پیدایش حملات مانیا و جنون
- اثر بر تعادل مایعات و الکترولیت‌های بدن که منجر به احتباس نمک و آب در بدن و در نهایت (ورم) می‌شود
- تاثیر بر توزیع چربی‌ها در بدن و به دنبال آن تجمع چربی‌ها در نواحی خاص بدن مانند پشت بدن و پشت گردن
- افزایش فشارخون، افزایش قندخون (هیپرگلیسمی) و ایجاد دیابت و افزایش چربی‌های خون که همگی فاکتورهای شناخته شده و قوی برای بروز بیماری‌های قلبی – عروقی و سکته‌های قلبی هستند.
- کاهش تراکم استخوان‌ها و پوکی استخوان و همچنین مصرف دوز بالای آن موجب پارگی و یا آسیب تاندون‌ها می‌شود.
- افزایش فشارداخل کره چشم و بروز آب سیاه بویژه در افراد مسن و همچنین بروز آب مروارید.
- کاهش و تضعیف لایه‌های مخاطی دستگاه گوارش بویژه معده که باعث بروز و تشدید زخم‌های گوارشی می‌شوند.  
با توجه به نکات گفته شده باید دقت کرد که مصرف خودسرانه یا طولانی مدت هرگونه دارو بدون مشورت با پزشک متخصص میتواند عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد .