ريفلاكس است نه بيماري قلبي
وقتي يك لقمه غذا را در دهان مي‌گذاريم و آن را مي‌بلعيم، معمولا به اين موضوع توجهي نداريم كه اگر آن لقمه به همين راحتي و بدون دردسر پايين نرود و مراحل بدرستي انجام نشود، آن وقت چه اتفاقي خواهد افتاد. در واقع بلعيدن غذا هم مثل نفس كشيدن براي خيلي از ما عادي شده، در حالي كه عده‌اي نمي‌توانند راحت و بي‌دردسر غذا بخورند و با مشكلات خاصي در اين زمينه روبه‌رو هستند.يكي از اين مشكلات كه مي‌تواند فرد را درگير كند و حدود 30 درصد از افراد جامعه نيز از آن رنج مي‌برند، ريفلاكس يا بازگشت محتويات معده به مري است.
دكتر ناصر ابراهيمي درياني، فوق‌تخصص بيماريهاي گوارش و كبد و استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران در اين باره به جام‌جم مي‌گويد: زماني كه غذا وارد معده مي‌شود، دريچه كارديا كه بين مري و معده قرار دارد، بسته خواهد شد تا از برگشت محتويات معده به مري جلوگيري كند، اما براي افرادي كه دچار مشكل ريفلاكس هستند يا ممكن است اين دريچه باز بماند و مرتب اسيد به طرف مري برگردد يا اين كه دريچه گاهي باز‌شده و اسيد را برگرداند.
به گفته وي، سيستم دفاعي بدن انسان براي جلوگيري از برگشت اسيد معده، هم ترشحات بزاق است كه تا حدي اسيد را خنثي مي‌كند و هم حركات جلوبرنده مري، بنابراين چنانچه فردي كه دچار ريفلاكس است، در اين سيستم هم اختلالي داشته باشد و مري نتواند اسيد برگشتي را به طرف معده برگرداند، ريفلاكس او تشديد خواهد شد.
اين بيماري قلبي است يا ريفلاكس؟
شايد بسياري از افرادي كه با اين مشكل روبه‌رو هستند، علائم آن را بدرستي نشناسند و آن را به بيماريهاي ديگر ارتباط دهند. به همين دليل بسياري از كساني كه دچار ريفلاكس هستند به اسم بيماريهاي قلبي، تنگي نفس يا مشكلات گلو و حلق به پزشكان متعددي مراجعه مي‌كنند تا چاره‌اي براي اين علائم پيدا شود.
دكتر ابراهيمي درياني با اشاره به علائم بيماري توضيح مي‌دهد: بيماران معمولا از حالاتي مانند سوزش پشت جناغ، درد معده، ترش كردن و احساس تلخي در دهان شكايت دارند. آن طور كه مطالعات نشان مي‌دهد بسياري از اين افراد با احساس درد قلبي به پزشك مراجعه مي‌كنند و بارها مشاهده شده كه نيمه‌هاي شب درد شديدي در سينه احساس كرده و تحت عنوان بيمار قلبي در بيمارستان بستري مي‌شوند، ولي سرانجام مشخص مي‌شود بيمار هيچ مشكلي در زمينه سلامت قلب ندارد و در واقع بايد گفت شايع‌ترين علت دردهاي سينه كه ناشي از مشكلات قلبي نباشد، ريفلاكس است.
به گفته وي، گاهي اوقات برگشت اسيد معده به التهاب حلق و حنجره منجر مي‌شود. اين افراد صبح‌ها صداي خشني خواهند داشت كه با گذشت زمان و طي روز اين وضع بهبود مي‌يابد. همچنين در شرايطي مشاهده شده كه ريفلاكس موجب تشديد آسم مي‌شود. بنابراين چنانچه بيمار مبتلا به آسم دچار ريفلاكس نيز باشد، اين مشكل مي‌تواند آسم را مقاوم به درمان كرده يا حتي ممكن است زمينه بروز آسم را تشديد كند.
ريفلاكس به بروز سرطان منجر نمي‌شود
كساني كه دچار ريفلاكس هستند، معمولا نگران روند بيماري بوده و نمي‌دانند اين مشكل مي‌تواند بدخيم شود يا نه، به همين دليل خطرناك بودن يا نبودن آن يكي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي اين افراد است.
دكتر ابراهيمي درياني با اشاره به اين كه اگر تحريك اسيد معده ادامه داشته باشد، مي‌تواند موجب ورم شديد مري شود كه مهم‌ترين عارضه ريفلاكس به حساب مي‌آيد، مي‌گويد: ادامه چنين مشكلي با تنگ كردن مري مي‌تواند موجب گير‌كردن غذا در گلو شود، ولي ايجاد سرطان ناشي از ريفلاكس اتفاقي بسيار نادر است، مگر در شرايطي كه مخاط مري تغيير مي‌كند كه در اين حالت، درصدي نيز خطر سرطان وجود دارد. بنابراين برخلاف تصور افراد، ريفلاكس به تنهايي به بروز سرطان منجر نمي‌شود.
اندوسكوپي يكي از شيوه‌هاي تشخيص ريفلاكس است كه به كمك آن مي‌توان ورم مري را تشخيص داد، اما به گفته اين استاد دانشگاه، گاهي ممكن است هيچ ورمي وجود نداشته باشد و بيمار هم علائم مبهمي داشته باشد يا علائمي كه دارد به درمان جواب ندهد؛ در چنين شرايطي مي‌توان از راه ديگري به نام PH متري براي تشخيص ريفلاكس كمك گرفت.
تغيير شيوه زندگي، دارو يا جراحي؟
يكي از مهم‌ترين شيوه‌هاي درماني ريفلاكس تغيير شيوه زندگي است؛ به اين معنا كه با آموزش‌هاي صحيح و رعايت نكاتي مي‌توان از بروز اين مشكل پيشگيري يا آن را درمان كرد.
دكتر ابراهيمي درياني ضمن بيان اين مطلب مي‌افزايد: آن‌طور كه ثابت شده است، چربي موجب گشاد شدن اين دريچه شده و در نتيجه بايد به بيمار آموزش داده شود كه از مصرف غذاهاي سنگين و چرب خودداري كند. پياز خام و نوشابه‌هاي گازدار نيز از جمله عواملي است كه مي‌تواند ريفلاكس را تشديد كند.
وي به افرادي كه دچار ريفلاكس هستند، توصيه مي‌كند از خوردن نوشابه‌هاي گازدار، پياز خام، چربي، سس گوجه‌فرنگي، پرتقال و مركبات، ترشي و ادويه‌جات، شكلات، قهوه و استعمال سيگار خودداري كنند.
بسياري از افراد سيگاري تصور مي‌كنند اگر بعد از غذا سيگار بكشند، غذا بهتر هضم خواهد شد و در نتيجه آن را مفيد مي‌دانند. در حالي كه به گفته اين فوق‌تخصص بيماريهاي گوارش و كبد، اين تصور بسيار اشتباه بوده و سيگار كشيدن به گشاد شدن دريچه و در نتيجه تشديد ريفلاكس منجر مي‌شود.
يكي ديگر از عادت‌هاي غلط ما اين است كه بعد از غذا چند‌دقيقه‌اي دراز مي‌كشيم و فكر مي‌كنيم اين كار به هضم بهتر غذا كمك مي‌كند. در صورتي كه دكتر ابراهيمي درياني تاكيد مي‌كند: اگر فردي دچار ريفلاكس باشد، نه‌تنها دراز كشيدن بعد از غذا به هضم آن كمك نمي‌كند بلكه موجب تشديد اين مشكل نيز خواهد شد. بنابراين اين افراد حتما بايد حدود يك تا سه ساعت ميان غذا خوردن و خوابيدن فاصله بيندازند.
به گفته وي، اگر مي‌توانيد بهتر است شام را نزديك غروب (حدود ساعت 7 و 8) مصرف كنيد و بين غذا و خواب به اندازه كافي فاصله بگذاريد. اين موضوع بويژه براي كساني كه دچار ريفلاكس هستند بسيار مهم و قابل توجه است، اما در صورتي كه اين شيوه‌هاي درماني مفيد نباشد بايد تحت نظر پزشك از داروهاي كاهش‌دهنده اسيد معده مانند امپرازول استفاده شود.
نكته مهم در مورد مصرف اين داروها براي بيماراني كه دچار ريفلاكس هستند، اين است كه حتما بايد آنها را حدود 30 دقيقه قبل از صبحانه مصرف كنند تا اثر بهتر و بيشتري داشته باشد. البته گاهي نيز ممكن است بيمار از مصرف داروها خسته شده و از روش‌هاي جراحي براي درمان ريفلاكس استفاده شود.
