5 رژیم غذایی برای مقابله با بیماری
در شرایطی که رژیم غذایی اغلب به عنوان گزینه‌ای برای کاهش وزن شناخته می شود، اما دستیابی به اندام دلخواه تنها یکی از اهداف رژیم‌های غذایی محسوب می شود. برخی از آنها برای ایجاد تغییراتی ساده و به عنوان مثال با هدف بهبود فشار خون و یا سلامت عومی بدن تجویز می شوند. در ادامه این مطلب برخی از رژیم‌های غذایی مناسب برای مقابله با بیماری‌ها و برخورداری از شرایط جسمانی سلامت را بررسی می کنیم.
رژیم غذایی شاخص قند خون پایین
"رژیم غذایی شاخص قند خون پایین" (Low-glycemic index diet) بر اساس ایده پرهیز از مصرف کربوهیدرات‌هایی که به افزایش سریع قند خون منجر می شوند، شکل گرفته است. این رژیم غذایی بر مصرف کربوهیدارت‌های مناسب به منظور متعادل نگه داشتن قند خون متمرکز شده است.
نان جو سیاه سبوس دار و نان چاودار، بلغور جو دو سر، سبوس جو، پاستا، کوینولا، لوبیاها، نخود فرنگی، عدس و آجیل برخی از مواد غذایی هستند که بر مصرف آنها در این رژیم غذایی تاکید شده است. همچنین، مصرف مقدار زیادی میوه و سبزیجات و اندکی سیب زمینی توصیه می شود.
"رژیم غذایی شاخص قند خون پایین" تاثیر چشمگیری بر بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، یا پیش دیابتی‌ها دارد. نه تنها این رژیم غذایی به کنترل قند خون کمک کرده و خطر ابتلا به دیابت را کاهش می دهد، بلکه می تواند لیپوپروتئین با تراکم بالا (کلسترول خوب) را افزایش داده و خطرات بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد.
رژیم غذایی گیاهی
اگرچه ممکن است رژیم غذایی گیاهی به دلایل فرهنگی، مذهبی یا زیست محیطی انتخاب شود، اما می تواند امتیازات سلامت مختلفی را نیز در پی داشته باشد. بنابر اعلام "انجمن قلب آمریکا"، مطالعات مختلف نشان داده‌اند که افراد گیاه خوار کمتر در معرض خطر چاقی، بیماری عروق کرنر قلب، فشار خون بالا و دیابت قرار دارند.
اکثر رژیم‌های گیاهی حتی آنهایی که شامل تخم مرغ و لبنیات می شوند، اغلب شامل چربی‌های اشباع و کلسترول کمتر بوده و در مقابل، کربوهیدرات‌ها، فیبر غذایی، منیزیم، اسید فولیک، ویتامین‌های C و E و کاروتنوئیدهای بیشتری نسبت به رژیم‌های دارند که شامل گوشت می شوند. با این وجود، کمبود پروتئین و ویتامین‌های ضروری باید از طریق برنامه ریزی دقیق وعده‌های غذایی و رژیم متعادل جبران شوند.
رژیم غذایی DASH
نام این رژیم غذایی مخفف "روش‌های غذایی برای پیشگیری از فشار خون بالا" (Dietary Approaches to Stop Hypertension) بوده و هدف از تجویز آن کاملا مشخص است. این رژیم بر وعده‌های غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، لبنیات بدون چربی یا کم چرب، غلات، ماهی، مرغ، حبوبات و آجیل تاکید دارد. همچنین این رژیم شامل مقدار کمتری سدیم، شکر، چربی و گوشت قرمز نسبت به رژیم غذایی معمول آمریکایی می شود.
در شرایطی که دستور العمل‌های ویژه‌ای در این رژیم غذایی وجود ندارند، اما مقدار کالری دریافتی روزانه و تعداد وعده‌های مجاز باید با سن و سطح فعالیت‌های فیزیکی فرد مطابقت داشته باشند. امکان کاهش سریع فشار خون تنها دو هفته پس از آغاز این رژیم وجود دارد. مطالعه اخیر دانشگاه دوک نشان داده است که رژیم DASH به همراه ورزش می تواند فشار خون "سیستولیک" (ماکزیمم) را تا 16 میلیمتر و فشار خود "دیاستولیک" (مینیمم) را تا 10 میلیمتر جیوه کاهش دهد.
رژیم غذای کم گلوتن یا بدون گلوتن
گلوتن نوعی پروتئین است که در غلاتی مانند گندم، جو و چاودار یافت می شود. رژیم‌هایی که مصرف گلوتن را محدود یا به طور کامل حذف می کنند، اغلب برای بیمارانی که مبتلا به "سلیاک" هستند، تجویز می شوند. در بیماری سلیاک، سیستم ایمنی بدن در واکنش به گلوتن موجب تحریک و یا آسیب رسیدن به روده کوچک می شود. از این رو، بدن قادر به جذب مواد مغذی مهمی مانند ویتامین‌ها، کلسیم، پروتئین، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها نخواهد بود. در کنار گندم، جو و چاودار، افرادی که تحت رژیم بدون گلوتن قرار می گیرند باید بسیاری از نان‌ها، پاستا، غلات صبحانه و غذاهای فرآوری شده را از رژیم غذایی خود حذف کنند.
رژیم غذایی کتوژنیک
رژیم غذایی "کتوژنیک" برای همگان مناسب نیست. در حقیقت، این رژیم غذایی بسیار تخصصی و به دقت متعادل شده برای افراد مبتلا به صرع (به ویژه کودکان) که مصرف دارو برای کنترل تشنج‌هایشان موثر نبوده، تجویز می شود. افرادی که تحت این رژیم غذایی قرار دارند به نسبت مشخصی از چربی، کربوهیدرات و پروتئین دریافت می کنند که شامل حدود 80 درصد چربی، 15 درصد پروتئین و 5 درصد کربوهیدرات می شود.
وعده‌های غذایی می توانند شامل خامه پرچرب، تخم مرغ، ماهی تن، میگو، سبزیجات، مایونز، سوسیس و دیگر مواد غذایی پر چرب و کم کربوهیدرات بشود. بیماران نباید مقادیر زیادی سبزیجات، میوه، نان، پاستا و یا دیگر منابع قندهای ساده را مصرف کنند. اگرچه رژیم غذایی کتوژنیک نامتعارف به نظر می رسد، اما در کنترل صرع بسیار موثر است. زیست نیوز
"رژیم غذایی شاخص قند خون پایین" (Low-glycemic index diet) بر اساس ایده پرهیز از مصرف کربوهیدرات‌هایی که به افزایش سریع قند خون منجر می شوند، شکل گرفته است. این رژیم غذایی بر مصرف کربوهیدارت‌های مناسب به منظور متعادل نگه داشتن قند خون متمرکز شده است.
نان جو سیاه سبوس دار و نان چاودار، بلغور جو دو سر، سبوس جو، پاستا، کوینولا، لوبیاها، نخود فرنگی، عدس و آجیل برخی از مواد غذایی هستند که بر مصرف آنها در این رژیم غذایی تاکید شده است. همچنین، مصرف مقدار زیادی میوه و سبزیجات و اندکی سیب زمینی توصیه می شود.
"رژیم غذایی شاخص قند خون پایین" تاثیر چشمگیری بر بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، یا پیش دیابتی‌ها دارد. نه تنها این رژیم غذایی به کنترل قند خون کمک کرده و خطر ابتلا به دیابت را کاهش می دهد، بلکه می تواند لیپوپروتئین با تراکم بالا (کلسترول خوب) را افزایش داده و خطرات بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد.
رژیم غذایی گیاهی
اگرچه ممکن است رژیم غذایی گیاهی به دلایل فرهنگی، مذهبی یا زیست محیطی انتخاب شود، اما می تواند امتیازات سلامت مختلفی را نیز در پی داشته باشد. بنابر اعلام "انجمن قلب آمریکا"، مطالعات مختلف نشان داده‌اند که افراد گیاه خوار کمتر در معرض خطر چاقی، بیماری عروق کرنر قلب، فشار خون بالا و دیابت قرار دارند.
اکثر رژیم‌های گیاهی حتی آنهایی که شامل تخم مرغ و لبنیات می شوند، اغلب شامل چربی‌های اشباع و کلسترول کمتر بوده و در مقابل، کربوهیدرات‌ها، فیبر غذایی، منیزیم، اسید فولیک، ویتامین‌های C و E و کاروتنوئیدهای بیشتری نسبت به رژیم‌های دارند که شامل گوشت می شوند. با این وجود، کمبود پروتئین و ویتامین‌های ضروری باید از طریق برنامه ریزی دقیق وعده‌های غذایی و رژیم متعادل جبران شوند.
رژیم غذایی DASH
نام این رژیم غذایی مخفف "روش‌های غذایی برای پیشگیری از فشار خون بالا" (Dietary Approaches to Stop Hypertension) بوده و هدف از تجویز آن کاملا مشخص است. این رژیم بر وعده‌های غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، لبنیات بدون چربی یا کم چرب، غلات، ماهی، مرغ، حبوبات و آجیل تاکید دارد. همچنین این رژیم شامل مقدار کمتری سدیم، شکر، چربی و گوشت قرمز نسبت به رژیم غذایی معمول آمریکایی می شود.
در شرایطی که دستور العمل‌های ویژه‌ای در این رژیم غذایی وجود ندارند، اما مقدار کالری دریافتی روزانه و تعداد وعده‌های مجاز باید با سن و سطح فعالیت‌های فیزیکی فرد مطابقت داشته باشند. امکان کاهش سریع فشار خون تنها دو هفته پس از آغاز این رژیم وجود دارد. مطالعه اخیر دانشگاه دوک نشان داده است که رژیم DASH به همراه ورزش می تواند فشار خون "سیستولیک" (ماکزیمم) را تا 16 میلیمتر و فشار خود "دیاستولیک" (مینیمم) را تا 10 میلیمتر جیوه کاهش دهد.
رژیم غذای کم گلوتن یا بدون گلوتن
گلوتن نوعی پروتئین است که در غلاتی مانند گندم، جو و چاودار یافت می شود. رژیم‌هایی که مصرف گلوتن را محدود یا به طور کامل حذف می کنند، اغلب برای بیمارانی که مبتلا به "سلیاک" هستند، تجویز می شوند. در بیماری سلیاک، سیستم ایمنی بدن در واکنش به گلوتن موجب تحریک و یا آسیب رسیدن به روده کوچک می شود. از این رو، بدن قادر به جذب مواد مغذی مهمی مانند ویتامین‌ها، کلسیم، پروتئین، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها نخواهد بود. در کنار گندم، جو و چاودار، افرادی که تحت رژیم بدون گلوتن قرار می گیرند باید بسیاری از نان‌ها، پاستا، غلات صبحانه و غذاهای فرآوری شده را از رژیم غذایی خود حذف کنند.
رژیم غذایی کتوژنیک
رژیم غذایی "کتوژنیک" برای همگان مناسب نیست. در حقیقت، این رژیم غذایی بسیار تخصصی و به دقت متعادل شده برای افراد مبتلا به صرع (به ویژه کودکان) که مصرف دارو برای کنترل تشنج‌هایشان موثر نبوده، تجویز می شود. افرادی که تحت این رژیم غذایی قرار دارند به نسبت مشخصی از چربی، کربوهیدرات و پروتئین دریافت می کنند که شامل حدود 80 درصد چربی، 15 درصد پروتئین و 5 درصد کربوهیدرات می شود.
وعده‌های غذایی می توانند شامل خامه پرچرب، تخم مرغ، ماهی تن، میگو، سبزیجات، مایونز، سوسیس و دیگر مواد غذایی پر چرب و کم کربوهیدرات بشود. بیماران نباید مقادیر زیادی سبزیجات، میوه، نان، پاستا و یا دیگر منابع قندهای ساده را مصرف کنند. اگرچه رژیم غذایی کتوژنیک نامتعارف به نظر می رسد، اما در کنترل صرع بسیار موثر است. زیست نیوز
