دانش آموز صرعی

صرع بیماری است که همه انسانها کم و بیش با آن آشنا هستند و شاید در کوچه و خیابان , در شهر و مدرسه محله زندگی و یا اقوام و دوستان و یا حتی در خانه ی خود با آن بر خورد کرده باشند، چون این قبیل بیماران از نظر ظاهر علایمی ندارند و ظهورش ناگهانی است، موجب تعجب و بعضاً ترس اطرافیان می شود .
بنابراین داشتن اطلاعات در مورد این بیماری و نحوه ی بر خورد با این بیماران لازم می نماید . در واقع داشتن اطلاعات در مورد مراقبت در مرحله ی بروزحملات صرع می تواند از حوادث احتمالی و آسیب برای بیمار جلو کیری کند.
بدین جهت این مقاله اطلاعاتی را به اختصار در اختیار همگان خصوصا والدین و مهمتر از همه برای معلمان قرار می دهد.
● صرع چیست :
صرع یا EPILEPSY یکی از قدیمی ترین بیماریهایی است که بشر آنرا شناخته است . علیرغم اینکه بیماری شناخته شده ای است با وجود این هنوز درمان قطعی آن حاصل نشده است ولی با انواع دارو ها قابل کنترل می باشد اما تنها راه کنترل این بیماری مصرف دارو می باشد.
از دید نورو فیزیولوژیست ها،صرع یک دیس ریتمی الکتریکی است که منشاء آن میتواند از دیانسفال یا کورتکس مغز بوده و این امواج دیگر مغز را در برگیرد . صرع می تواند به انواع CRAND MAL یا صرع بزرگ و petit mal  یا صرع کوچک دیده شود .
متعاقب حملات و حالات غیر عادی ناشی از صرع حس خود کم بینی اضطراب و احساس گناه شرمندگی و نهایتا" افسردگی در افراد صرعی ظاهر می شود و طولانی، نداشتن هیچ نوع کنترل کلامی و مانند آن باشند. همچنین برخی از آنان از نظر جسمی بسیار ضعیف و آسیب‌پذیر هستند.

● علائم کلینیکال صرع :
شروع صرع ناگهانی بود ، در بسیاری از این موارد شخص به ناگهان فریادی می کشد و بلافاصله روی زمین می افتد، به محض اینکه صرع شروع شد تمام عضلات ارادی بدن دچار یک انقباض تونیک می گردند به نحوی که بدن مانند یک تکه چوب خشک می شود.
در اثر اسپاسم عضلات تنفسی، موجب اشکال تنفسی و سیانوز شدید صورت و لبها می گردند، در این مرحله تاکیکاردی و بالا رفتن فشار خون نیز مشاهده شده که در اثر آزاد شدن اپی نفرین می باشد.این مراحل که تونیک نام دارد حدودا"۳۰ تا ۶۰ ثانیه طول می کشد.
مرحله دوم مرحله کلونیک است. در این مرحله تمام عضلات ارادی از جمله عضلات تنفسی و چانه دچار انقبابض های مکرر و کلونیک می گردند، در این هنگام تنفس بیمار نامنظم و صدادار شده و کف زیادی از دهان خارج می شود حتی بی اختیاری ادرارو مدفوع نیز دیده شده است . این مرحله حدودا" ۴۰ ثانیه طول می کشد .
بعد ازاین مرحله : بیمار به حالت اغماء می رود تمام عضلاتش سست می گردد. این مرحله ۱ تا ۲ دقیقه طول می کشد و متعاقب آن بیمار به هوش می آید ، معمولا" در ان هنگام بیمار فوق العاده خسته است و در بسیاری از موارد بلافاصله به خواب می رود که۲ تا ۳ ساعت طول می کشد .
در انواع دیگر صرع ممکن است مواردی از این علائم را داشت یا در نوع خفیف تر ، علائم به مراتب کمتر می باشند.
● اتیولوژی صرع :
علت ایجاد صرع :
تومورهای مغزی - ضربه های مغزی head lnjuries بیماریهای دژنراتیو مغز-مسمومیتها - اختلال جریان خونه مغز - بیماریهای مادرزادی و ارثی عفونتهای مغزی و ..... می باشد.
▪ درمان داروئی :
دانستن این نکته مهم است که مصرف به موقع دارو و با دوز مناسب طبق تجویز پزشک باعث کنترل حملات صرعی می شود . اما عدم مصرف به موقع و حتی استفاده با دوز نامناسب و قطع خود سرانه دارو موجب بروز علائم بیماری می شود . این قبیل بیماران نباید،از عوارض دارو نگران باشند . فنوباربیتال phenobarbltal از کم ضررترین و موثرترین داروها است که باید طبق تحویز پزشک و با دوز مناسب استفاده شود . کار با مازپین carbamazepine دیازپام diazepam و اتوسوکسیماید و ... نیز برای کنترل صرع موثرند.
● درمان در موقع بروز صرع :
۱) چون بروز حمله صرع ناگهانی بوده و فرد سریع به زمین می افتد ، افتادن ممکن است روی جسم سخت یا در جاهای خطرناک و یا در هر جای دیگر ، احتمال بروزش هست ، پس ابتدا" باید بیمار را از نقاط خطرناک دور کنید و پاها و دستهایش را صاف دراز کنید و به آّرامی شانه ها و دستهای او را بگیرد تا دامنه حرکت وی کم شود .
۲) در اثر اسپاسم های ناگهانی و بی اختیار ممکن است بیمار دچار آسیب به سر و اندامها شود ، بهتر است زیر سر وی جسم نرمی مثل بالش بگذارید.
۳) اگر دهان بیمار بسته بود و زبان در لای دندانها گیر نکرده سعی در باز کردن دهان نکنید و اگر دهان بیمار باز باشد جسم نرم و تمیزی مثل لاستیک یا دستمال بین دندان های بیمار قرار دهید .
باید مراقب بود تا زبان بیمار در عقب دهان لوله نشود که راههای تنفسی را مسدود کند . در اصل مهمترین مسئله رسیدگی به وضعیت تنفسی بیمار است، در عین حال می توانید کف های دهان را پاک کنید تا راحت تر تنفس کند.
اگر دچار تهوع و استفراغ بود سر وی را به یک طرف خم کنید تا راحت تر خارج شوند.
۴) بعد از رفع حمله به بیمار استراحت و آرامش داده و مایعات شیرین به او بدهید می توانید از یک پتو برای گرم کردن بیمار استفاده کنید . اطراف بیمار باید خالی از جمعیت باشد، در غیر صورت بیمار عمد از بیهوش آمدن در خود احساس خود کم بینی - احساس گناه و شرمندگی می کند .
۵) اگر بیمار به هوش نیامد فورا" وی را به بیمارستان منتقل کنید تا کارهای اورژانسی از قبیل تزریق و الیوم ( دیازپام ) و با Air way اکسیژن تراپی را انجام دهند
چگونه با دانش آموزان صرعی رفتار نمائیم :
۱) چگونگی رفتار معلم - والدین - اطرافیان و همکلاسی های افراد صرعی اهمیت بسزائی دارد. با این افراد باید عاقلانه و متعادل برخورد کرد . توجه بیش حد و یا بی توجهی زیاد چه در مدرسه و چه در منزل و یا اجتماع دارای عوارض منفی روی این قبیل افراد هست .
۲) معلم و والدین باید فرد صرعی را با توانائی های محدودش بپذیرند و باتوجه به توانائی های وی برنامه ریزی کنند و او را بد عادت و به اصطلاح نازک نارنجی نکنند ، چون این خود باعث کم شدن اعتماد به نفس می شود .
۳) والدین و معلم نیز باید یک برنامه روزانه مرتب در منزل و مدرسه برای کارهای دانش آموز پی ریزی کنند .
۴) احتمال دارد دانش آموز صرعی از نظر هوشی نیز عقب مانده باشد و آیا اینکه از نظر هوشی طبیعی بوده ولی عوارض داروها باعث شل شدن عضلات و چاقی وی شود او را در عمل کند نماید. بنابر این نباید او را به انجام کارها و ورزشهای و حرکات سریع و ادار نمایید.
ضمنا" نیاید اجازه دهید که وی از جمعیت دور بماند و ساکت بنشیند بلکه باید زمینه تحرک وی را فراهم کیند و وقت کافی برای انجام آن در اختیارش قرار دهید و او را برای انجام حرکات مورد تشویق قراردهید.
۵) محدودیت هایی که برای یک بیمار صرعی ایجاد می شود متناسب با سنش باشد .
یعنی از انجام کارهای خطرناک و از انجام کار با وسایل تیز و سنگین خود داری کنند.
۶) همچنین افزایش توجه به وی و محدود نمودن دانش آموزان دیگر نسبت به وی باعث کاهش اعتماد به نفس می شود.
۷) مقایسه این افراد و یا به رخ کشیدن رفتار خواهران و برادران و یا دانش آموزان دیگر باعث حسادت و بی کفایتی در این افراد می شود .
۸) چشم پوشی از رفتار نا صحیح وی به بهانه بیماری او نیز صحیح نمی باشد .
۹) مراقبت بیش از اندازه که منجر به تمسخر دیگر همسالان کودک شود نیز درست نمی باشد .
۱۰) والدین و یا معلم باید به دانش آموز صرعی آموزش دهند که دارو را با دوز صحیح و به موقع مصرف کنند . و از عوارض آن نگران نباشند، حتی دارو را خودسر قطع نکنند.
۱۱) خشونت بیش از اندازه و تنبیهات بدنی کودک به گمان بدجنسی وی نیز، ممنوع می باشد
۱۲) این دانش آموزان باید از انجام کارهای پر استرس ،هیجان آور و سخت خود داری کنند، چون می تواند باعث بروز صرع شود .
۱۳) این دانش آموزان از محرکات نوری باید پرهیز کنند ، یعنی زیاد به تلویزیون نگان نکنند. به ویژه" تماشای فیلمهای مهیج و ترسناک . همچنین بازیهای رایانه ای  و گیم ها می تواند صرع زا باشد .
بعلاوه آفتاب تند می تواند از محرکات محسوب شود. لازم است این دانش آموزان از عینک دودی استفاده کنند.
۱۴) کم خوابی و استفاده از غذاهای حساسیت زا می تواند تحریک کننده باشند بنابر این استراحت کافی برای این قبیل افراد لازم است .
۱۵) تزریق واکسن آبله ، برای این قبیل کودکان ممنوع و واکسن سرخک و سیاه سرفه نیز باید به تعویق بیافتد.
۱۶) از انجام تکالیف سنگین و خواندن درس های سخت به مدت طولانی نیز باید خود داری کنند.
۱۷) انجام دوچرخه سواری- کوهپیمایی - شنا - و ورزش های سنگین برای این دانش آموزان مجاز نمی باشد ، ولی انجام ورزش هایی که باعث اعتماد به نفس دانش آموزان شود مفید هست .
در پایان تاکید می گردد اختلال رفتار در اثر خود ضایعه است که منجر به صرع شده است ،بنابراین مشکلات رفتاری در نیمی از کودکان و دانش آموزان مصروع دیده می شود.
طبیعی است هم معلمان و خانواده دانش آموزان باید او را درک کنند و متناسب با شرایط وی با او رفتار نمایند.

فهرست منابع و ماخذ:
فیزیولوژی اعصاب ، دکتر کایتون
بیماریهای مغز و اعصاب، دکتر سلیمانی
جزوه فیزیوتراپی در بیمارهای اعصاب ، دکتر دادگو
تهیه: سید عباس سید علی پور فیزیوتراپ مجتمع استثنایی خاطره رامش بابل