دستاورد یک محقق ایرانی در پیشگیری و درمان بیماری نادر مری

«آشالازی» نوعی اختلال حرکتی نادر مری است که در آن اسفنکتر تحتانی مری به طور متناسب با بلع شل نمی‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که این بیماران در معرض خطر بروز سرطان مری نوع سلول سنگفرشی قرار دارند و یکی از درمان‌های مهم در این بیماری، انجام جراحی و آزاد کردن اسفنکتر تحتانی است.
در این بین، گروهی از پزشکان بر این باورند که انجام این جراحی بر روی بیماران مبتلا به آشالازی (اختلال حرکتی اسفنکتر مری)، ممکن است منجر به بروز سرطان مری شود و توصیه می‌کنند که جراحی انجام نشود.
دکتر کاظم زنده‌دل، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در یک تحقیق همگروهی در پی پاسخ به این سوال مهم برآمده است.
دکتر زنده‌دل در گفت‌وگویی با ایسنا گفت: وی و همکارانش در تحقیقاتشان بر روی دو هزار و 896 بیمار مبتلا به «آشالازی» اثبات کردند که در این بیماران، علاوه بر سرطان مری نوع سنگفرشی،‌ نوع آدنو کارسینوما سرطان مری هم نسبت به جمعیت سالم تا 10 برابر افزایش می‌یابد. این تحقیق اهمیت مراقبت بیشتر از بیماران و انجام غربالگری مکرر را جهت پیشگیری از سرطان مورد تاکید قرار داده است. به علاوه دکتر زنده‌دل در تحقیقات خود دریافت که انجام عمل جراحی esophagomyotomy در این بیماران منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان مری نمی‌شود.

این محقق با بیان این که به دلیل فقدان بانک اطلاعاتی بیماران در سایر کشورها، تحقیقات خود را در سوئد انجام داده است درباره نتایج این تحقیق افزود: اگرچه بیماران مبتلا به آشالازی نسبتا بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی مری قرار دارند، اما هیچ مطالعه اپیدمیولوژیکی خطر ابتلا به سرطان مری را در این بیماران مورد ارزیابی قرار نداده است.
دبیر شبکه ملی تحقیقات سرطان با بیان این که نتایج این مطالعه محدود به یک جمعیت خاص نبوده و برای این بیماران در تمام دنیا شامل بیماران ایرانی قابل تعمیم است، افزود: در این تحقیق، اطلاعات بیماران مبتلا به آشالازی طی 40 سال از 1965 تا 2003 مورد بررسی قرار گرفتند و سپس این سوابق با پیوند به داده‌های ملی کشور سوئد شامل ثبت سرطان، ثبت علل مرگ و ثبت بیماری‌ها و درمان‌های جراحی‌ مورد ارزیابی قرار گرفت.
وی گفت: در این پژوهش از نسبت‌های استاندارد شده ابتلا بر اساس سن و جنس استفاده شده و خطر نسبی بروز سرطان مری در مبتلایان به آشالازی، نسبت به جمعیت عمومی کشور سوئد محاسبه شد و اثبات شده که هردو نوع سرطان مری اسکواموس سل کارسینوما و آدنو کارسینوما در این بیماران افزایش می‌یابد و لازم است مراقبت بر این بیماران افزایش یابد. همچنین نسبت‌های استاندارد شده ابتلا به سرطان مری در بیمارانی که تحت عمل جراحی برای کاهش عضله مری (esophagomyotomy) قرار گرفته بودند نسبت به سایر بیماران آشالازی، برآورد و مشخص شد که این نوع درمان خطر بروز سرطان مری را افزایش نمی‌دهد.
این متخصص اپیدمیولوژی سرطان تاکید کرد: برنامه‌های استاندارد ثبت سرطان و ثبت سایر بیمار‌ی‌ها و ثبت مرگ باید مورد توجه مسوولان وزارت بهداشت قرار گیرد تا امکان چنین مطالعاتی برای محققان کشور فراهم شود.
زنده‌دل، درجه دکتری عمومی خود را از دانشگاه علوم پزشکی تهران و دکتری تخصصی اپیدمیولوژی سرطان را از دانشگاه کارولینسکای سوئد اخذ کرده و هم اکنون دبیر شبکه ملی تحقیقات سرطان است.

طرح تحقیقاتی دکتر زنده‌دل، برنده جایزه «محقق برتر» نوزدهمین جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی رازی است و دستاورد تحقیقاتی در قالب مقاله‌ای با عنوان «Risk of Esophageal Adenocarcinoma in Achalasia Patients, a Retrospective Cohort Study in Sweden» در ژورنال آمریکایی American Journal of Gastroentrology سال 2011 منتشر شده است.