کدام کشورها نقشه علمی دارند/ برنامه‌ها و بودجه‌های سند علمی در دنیا
تحقیقات، تحصیلات و نوآوری سه ضلع مثلث دانش به شمار می روند که به بهبود روند توسعه و بکارگیری این سه پدیده در رشد کشورها و اقتصاد جهانی منجر خواهد شد و در مقابل نیز کشورهای مختلف جهان برای رسیدن به این پیشرفت برنامه های کوتاه یا بلند مدت متعددی را تدوین می کنند.
به گزارش خبرنگار مهر، کشورهای مختلف جهان به منظور پیشبرد و بهبود این سه ضلع برنامه های کوتاه مدت و طولانی مدت متعددی را ارائه کرده و سازمانها و مراکز مسئول را ملزم به اجرای این برنامه ها می کنند تا به این شکل با ایجاد همکاری هماهنگ و یکپارچه، کشور به صورت یکنواخت در تمامی زمینه های علمی و متناسب با نیازهای بخش صنعت و اقتصاد پیشرفت قابل قبولی از خود به نمایش بگذارد. برنامه توسعه علمی در ایران ایران نیز اکنون در دسته کشورهایی قرار گرفته است که برای این بهبود روند توسعه تحقیقاتی و علمی اقدام به برنامه ریزی مدونی کرده است، نقشه جامع علمی کشور و تهیه برنامه‌های عملیاتی زمان‌دار از جمله اقداماتی است که ایران در راستای تحقق اهداف چشم‌انداز در خصوص علم و فناوری انجام داده است.
برنامه توسعه علمی در کشورهای جهان
آمریکا، استرالیا، کانادا، کره جنوبی، ژاپن، هند و چین نیز از جمله کشورهایی هستند که دارای سند ملی توسعه علمی بوده و پایه توسعه مطالعات و تحقیقات داخلی خود را مبنی این برنامه ها بنا کرده اند.
کشورهای مختلف جهان با رویکردهای مختلف و با تمرکز بر حوزه های مختلف علمی و تحقیقاتی، متناسب با اهداف و سیاستگذاری های دولتی، برنامه های متفاوتی را تدوین کرده و به کار می بنند و برای اجرای این برنامه ها بودجه های متفاوتی را در نظر می گیرند.
برای مثال برنامه های توسعه علمی در سال 2003 کشور هند بودجه ای برابر 3.7 میلیارد دلار را به خود اختصاص داد، در حالی که در همان سال چینی ها چهار برابر این مبلغ و آمریکا تقریبا 75 درصد این مبلغ را برای اجرای برنامه توسعه تحقیقات علمی خود در نظر گرفتد.
برنامه اروپایی ها برای توسعه علمی
کشورهای اروپایی عضو اتحادیه اروپا نیز خود را با این موج پیشرفت هماهنگ کرده اند و بر اساس برنامه هفتم این اتحادیه، که از سال 2007 آغاز به اجرا شده و تا سال 2013 به پایان خواهد رسید، تلاش کرده اند سیاستهای مطالعاتی و علمی خود را با سیاستهای اجتماعی و اقتصادی خود هماهنگ کنند.
کمیسیون اروپا امیدوار است با اجرای دقیق این برنامه بتواند میزان تخصیص بودجه به بخش تحقیقاتی را با افزودن میزان سرمایه گذاری های ملی و خصوصی بهبود ببخشد.
با اجرای برنامه هفتم کمیسیون اروپا، این برنامه باید توانایی پاسخگویی به نیازهای تحقیقاتی و علمی بخش صنعت و مهمتر از آن سیاستهای اتحادیه اروپا را داشته باشد. چارچوب برنامه هفتم اروپا بر مبنای چهار برنامه اصلی طرح شده و بر روی بخشهایی مانند سلامت، غذا، کشاورزی و بیوتکنولوژی، فناوری های اطلاعات و ارتباطات، فناوری و علوم نانو، فناوری های مواد و محصولات نوین، انرژی، محیط زیست به ویژه آب و هوا، حمل و نقل، به ویژه بخش هوانوردی، علوم اجتماعی-اقتصادی و حقوق بشر و در نهایت امنیت و فضا متمرکز شده است.
برنامه‌های اصلی برنامه هفتم کمیسیون اروپا
چهار برنامه اصلی چارچوب برنامه هفتم عبارتند از برنامه های همکاری، ایده های جدید، افراد و ظرفیت که هر کدام جهت گیری ویژه خود را دارند. برای مثال برنامه همکاری با هدف انگیزه سازی برای همکاری و بهبود روابط میان صنایع و تحقیقات در میان چارچوبی فراکشوری است؛ یا در برنامه ظرفیت تلاش شده است ابزارهای قدرتمندی در اختیار محققان قرار داده شود که این ابزار بتوانند حس رقابت و بهبود کیفیت مطالعات در اروپا را بهبود بخشند. این به معنی سرمایه گذاری های بیشتر در حوزه زیرساختارهای مطالعاتی در مناطق کم انرژی تر اروپا است. این برنامه در عین حال میزان اهمیت همکاری های بین المللی در تحقیقات و نقش علم در جوامع را نمایان می کند.
کمیسیون اروپا مبلغ بودجه تخصیص یافته به برنامه همکاری را 32 میلیون و 413 هزار یورو، بخش نظرهای جدید هفت میلیون و 513 هزار یورو، بخش افراد چهار میلیون و 750 هزار یورو، برنامه ظرفیت چهار میلیون و 97 هزار یورو، بخش فعالیتهای جانبی توسط مراکز تحقیقاتی مشترک یا JRC یک میلیون و 751 هزار یورو و بخش انجمن انرژی اتمی اروپا یا EURATOM را دو میلیون و 700 هزار یورو اعلام کرده است که بودجه بخش آخر تا انتهای سال جاری به پایان خواهد رسید.
اتحادیه اروپا از سال 1984 سیاستهای علمی، تحقیقاتی و فناورانه خود را بر اساس برنامه های چندساله آغاز کرده است و برنامه چارچوب هفتم از زمان اجرای استراتژی لیزبون در سال 2000 دومین برنامه اتحادیه به شمار می رود. این برنامه باید در میزان رشد و به کارگیری مطالعات علمی و فناوری اروپا در سالهای در پیش رو موثر واقع شود.
کمیسیون اروپا قصد دارد سه ضلعی دانش را که از تحقیقات، تحصیلات و نوآوری تشکیل شده است در راستای استفاده از دانش برای خدمت رسانی به اقتصادی پویا و پیشرفتهای زیست محیطی و اجتماعی به کار ببندد.
رونمایی نقشه علمی ایران
با همه این فراز و نشیب ها که مراحل تصویب نقشه جامع علمی کشور طی کرد بالاخره این نقشه امروز سه شنبه 17 اسفند ماه با حضور دکتر محمود احمدی نژاد رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی در سالن همایش های بین المللی صدا و سیما رونمایی می شود. ----------------------------------
گزارش: سمیرا مصطفی نژاد
به گزارش خبرنگار مهر، کشورهای مختلف جهان به منظور پیشبرد و بهبود این سه ضلع برنامه های کوتاه مدت و طولانی مدت متعددی را ارائه کرده و سازمانها و مراکز مسئول را ملزم به اجرای این برنامه ها می کنند تا به این شکل با ایجاد همکاری هماهنگ و یکپارچه، کشور به صورت یکنواخت در تمامی زمینه های علمی و متناسب با نیازهای بخش صنعت و اقتصاد پیشرفت قابل قبولی از خود به نمایش بگذارد. برنامه توسعه علمی در ایران ایران نیز اکنون در دسته کشورهایی قرار گرفته است که برای این بهبود روند توسعه تحقیقاتی و علمی اقدام به برنامه ریزی مدونی کرده است، نقشه جامع علمی کشور و تهیه برنامه‌های عملیاتی زمان‌دار از جمله اقداماتی است که ایران در راستای تحقق اهداف چشم‌انداز در خصوص علم و فناوری انجام داده است.
برنامه توسعه علمی در کشورهای جهان
آمریکا، استرالیا، کانادا، کره جنوبی، ژاپن، هند و چین نیز از جمله کشورهایی هستند که دارای سند ملی توسعه علمی بوده و پایه توسعه مطالعات و تحقیقات داخلی خود را مبنی این برنامه ها بنا کرده اند.
کشورهای مختلف جهان با رویکردهای مختلف و با تمرکز بر حوزه های مختلف علمی و تحقیقاتی، متناسب با اهداف و سیاستگذاری های دولتی، برنامه های متفاوتی را تدوین کرده و به کار می بنند و برای اجرای این برنامه ها بودجه های متفاوتی را در نظر می گیرند.
برای مثال برنامه های توسعه علمی در سال 2003 کشور هند بودجه ای برابر 3.7 میلیارد دلار را به خود اختصاص داد، در حالی که در همان سال چینی ها چهار برابر این مبلغ و آمریکا تقریبا 75 درصد این مبلغ را برای اجرای برنامه توسعه تحقیقات علمی خود در نظر گرفتد.
برنامه اروپایی ها برای توسعه علمی
کشورهای اروپایی عضو اتحادیه اروپا نیز خود را با این موج پیشرفت هماهنگ کرده اند و بر اساس برنامه هفتم این اتحادیه، که از سال 2007 آغاز به اجرا شده و تا سال 2013 به پایان خواهد رسید، تلاش کرده اند سیاستهای مطالعاتی و علمی خود را با سیاستهای اجتماعی و اقتصادی خود هماهنگ کنند.
کمیسیون اروپا امیدوار است با اجرای دقیق این برنامه بتواند میزان تخصیص بودجه به بخش تحقیقاتی را با افزودن میزان سرمایه گذاری های ملی و خصوصی بهبود ببخشد.
با اجرای برنامه هفتم کمیسیون اروپا، این برنامه باید توانایی پاسخگویی به نیازهای تحقیقاتی و علمی بخش صنعت و مهمتر از آن سیاستهای اتحادیه اروپا را داشته باشد. چارچوب برنامه هفتم اروپا بر مبنای چهار برنامه اصلی طرح شده و بر روی بخشهایی مانند سلامت، غذا، کشاورزی و بیوتکنولوژی، فناوری های اطلاعات و ارتباطات، فناوری و علوم نانو، فناوری های مواد و محصولات نوین، انرژی، محیط زیست به ویژه آب و هوا، حمل و نقل، به ویژه بخش هوانوردی، علوم اجتماعی-اقتصادی و حقوق بشر و در نهایت امنیت و فضا متمرکز شده است.
برنامه‌های اصلی برنامه هفتم کمیسیون اروپا
چهار برنامه اصلی چارچوب برنامه هفتم عبارتند از برنامه های همکاری، ایده های جدید، افراد و ظرفیت که هر کدام جهت گیری ویژه خود را دارند. برای مثال برنامه همکاری با هدف انگیزه سازی برای همکاری و بهبود روابط میان صنایع و تحقیقات در میان چارچوبی فراکشوری است؛ یا در برنامه ظرفیت تلاش شده است ابزارهای قدرتمندی در اختیار محققان قرار داده شود که این ابزار بتوانند حس رقابت و بهبود کیفیت مطالعات در اروپا را بهبود بخشند. این به معنی سرمایه گذاری های بیشتر در حوزه زیرساختارهای مطالعاتی در مناطق کم انرژی تر اروپا است. این برنامه در عین حال میزان اهمیت همکاری های بین المللی در تحقیقات و نقش علم در جوامع را نمایان می کند.
کمیسیون اروپا مبلغ بودجه تخصیص یافته به برنامه همکاری را 32 میلیون و 413 هزار یورو، بخش نظرهای جدید هفت میلیون و 513 هزار یورو، بخش افراد چهار میلیون و 750 هزار یورو، برنامه ظرفیت چهار میلیون و 97 هزار یورو، بخش فعالیتهای جانبی توسط مراکز تحقیقاتی مشترک یا JRC یک میلیون و 751 هزار یورو و بخش انجمن انرژی اتمی اروپا یا EURATOM را دو میلیون و 700 هزار یورو اعلام کرده است که بودجه بخش آخر تا انتهای سال جاری به پایان خواهد رسید.
اتحادیه اروپا از سال 1984 سیاستهای علمی، تحقیقاتی و فناورانه خود را بر اساس برنامه های چندساله آغاز کرده است و برنامه چارچوب هفتم از زمان اجرای استراتژی لیزبون در سال 2000 دومین برنامه اتحادیه به شمار می رود. این برنامه باید در میزان رشد و به کارگیری مطالعات علمی و فناوری اروپا در سالهای در پیش رو موثر واقع شود.
کمیسیون اروپا قصد دارد سه ضلعی دانش را که از تحقیقات، تحصیلات و نوآوری تشکیل شده است در راستای استفاده از دانش برای خدمت رسانی به اقتصادی پویا و پیشرفتهای زیست محیطی و اجتماعی به کار ببندد.
رونمایی نقشه علمی ایران
با همه این فراز و نشیب ها که مراحل تصویب نقشه جامع علمی کشور طی کرد بالاخره این نقشه امروز سه شنبه 17 اسفند ماه با حضور دکتر محمود احمدی نژاد رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی در سالن همایش های بین المللی صدا و سیما رونمایی می شود. ----------------------------------
گزارش: سمیرا مصطفی نژاد
