جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 29 Mar 2024
تاریخ انتشار :
يکشنبه ۹ آذر ۱۳۹۳ / ۱۴:۵۳
کد مطلب: 27981
۱۴
۶

بررسی نفوذ اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی بر زندگی فردی و اجتماعی نسل جوان

نويسنده:زینب مقتدایی
بررسی نفوذ اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی بر زندگی فردی و اجتماعی نسل جوان
عصر حاضر عصر مطبوعات، رسانه هاي گروهي و ارتباطات است. دنياي كنوني ما عصر تاخت و تاز وسايل ارتباط جمعي ازجمله راديو، تلويزيون، ماهواره، تلفن همراه و اينترنت مي باشد. جوان امروز ديگر محدوديت هاي گذشته را ندارد. هر لحظه در هر كجا كه باشد مي تواند با هر نقطه اي از جهان كه بخواهد ارتباط برقرار كند. ورود به دنياي مجازي و يا به عبارت بهتر زندگي در محيط هاي مجازي امري بديهي به شمار مي رود و ازشاخصه هاي مهم رسانه هاي پست مدرن این است که به راحتي در اختيار افراد با سبك ها و هنجارهاي مختلف اجتماعي قرار گرفته و اين امر به مرور ميزان كنترل خانواده ها و مدارس بر آموخته هاي نسل جديد و نيز كيفيت و جهت گيري هاي آموزشي و تربيتي خانواده ها، مدارس و جامعه را متأثر ساخته است. بنابراین لازمه تعادل در اين محيط های مجازی برخورداري از يكسري مهارت هاي فني و فناوري است.
تلفن همراه به عنوان ابزار نوين اطلاع رساني علاوه برداشتن كاربردهاي گسترده در حوزه هاي گوناگون اطلاع رساني، ارتباط دهي، تداوم بخشي، مفرح سازي، تحريك پذيري، برخي پيامدهاي نامناسب اجتماعي مانند اعتياد رواني، تزلزل ارزش ها، كاهش تعاملات اجتماعي، زوال تدريجي ادبيات ملّي، بلوغ زودرس، بلوتوث و اس ام اس هاي غيراخلاقي، به خطر افتادن امنيت شخصي را به دنبال دارد. ولی وقتی مبتکران بزرگ دنیا جدیدترین اختراعات خود را براي راحتی انسان بوجود آوردند شاید فکرش را هم نمی کردند که روزی انسان هزارة سوم از این وسایل سوءاستفاده را کرده و به دنبال چاره ای برای رفع خطرات این اختراعات و وسایل نوین ارتباطی باشند، وسایلی که در وهله اول دنیای مجازی را برای انسان به ارمغان آورد. افزایش تولید وسایلی از قبیل تلفن همراه و اینترنت و ... در نهایت سهولت دسترسی سبب شد گروه های کثیری از افراد جامعه با سنین مختلف به این دنیای مجازی راه پیدا کنند به طوری که در قرن 21 داشتن تلفن همراه یک کودک 6 ساله برای کسی عجیب نیست. فضای مجازی نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند که با اینکه عمر زیادی ندارند، توانسته اند به خوبی در زندگی مردم جا باز کنند. مردم بسیاری در سنین مختلف و از گروه های اجتماعی متفاوت در فضای مجازی کنار هم آمده اند و از فاصله های بسیار دور در دنیای واقعی، از این طریق با هم ارتباط برقرار می کنند.

امروزه روش های ارتباطی با دیگران از طریق اینترنت افزایش یافته است. پست الکترونیک، پیام های کوتاه، چت روم ها، وب پایگاه ها و بازی ها، روش هایی برای گسترش و حفظ روابط اجتماعی شده اند. شبکه‌های اجتماعی، نسل جدیدی از پايگاه‌هايي هستند که این روزها در کانون توجه کاربران شبکه‌های جهانی اینترنت قرار گرفته‌اند. این‌گونه پايگاه‌ها بر مبنای تشکیلات آنلاین فعالیت می‌کنند و هر کدام دسته‌ای از کاربران اینترنتی با ویژگی خاص را گرد هم می‌آورند. شبکه‌های اجتماعی را گونه‌ای از رسانه‌های اجتماعی می‌دانند که امکان دستیابی به شكل جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراک‌گذاری محتوا در اینترنت را فراهم آورده‌اند. اینترنت و سرویس های ارائه شده در قالب آن، در عین حال که ابزار مفیدی برای كسب و تبادل اطلاعات است اما می‌تواند مخرب نیز باشد؛ به بيان ديگر، اینترنت ابزار قدرتمندی است که هم می‌تواند باعث فساد گردد و هم ابزار آموزش و تعلیم و رشد علمی، فرهنگی و اجتماعی نوجوانان و جوانان را فراهم آورد.
این روزها با توجه به استقبال گسترده کاربران اینترنتی خصوصاً قشر جوان و نوجوان از شبکه های اجتماعی مجازی، بررسی مسائل مربوط به این شبکه ها جهت اتخاذ تصمیمات صحیح و برنامه ریزی دقیق توسط مسئولان فرهنگی و اجتماعی و نیز والدین، ضروری است.

شبکه های اجتماعی را از جنبه های مختلف می توان مورد کنکاش و ارزیابی قرار داد. بنابراين با توجه به اينكه سلامت رواني كودكان و نوجوانان يكي از مقوله هاي مهم در مباحث روانشناسي و جامعه شناسي محسوب مي شود همچنين با توجه به اين مسأله كه امروزه بسياري از دانش آموزان در مقاطع پايين تحصيلي به تلفن همراه و اینترنت دسترسي دارند و از آن استفاده هاي مختلفي به عمل مي آورند لذا از جمله مشكلاتي كه ممكن است براي دانش آموزان كه به عنوان آينده سازان جامعه در نتيجه اشتغال زياد با تلفن همراه و اینترنت پيش بيايد، افت تحصيلي و كاهش عملكرد آموزشي آنان مي باشد.

بررسی ها نشان داده اند که این گونه وسایل تنها تأثیر منفی بر روی تحصیل دانش آموزان ندارد و در برخی موارد به آن ها در مسائل آموزشی کمک هم می کند. ولی نکتة قابل توجه این که تأثیر منفی آن ها بر روی دانش آموزان متأسفانه بیشتر از تأثیر مثبت آن هاست. تحقیقات یک مجلة انگلیسی نشان داد که افراد بعد از اختراع اسلحه، اختراع تلفن همراه را بدترین اختراع همة زمان ها می دانند.

امروزه این وسایل بر نوع لباس پوشیدن و تزیین اتاق ها و حتی اخلاق دانش آموزان تأثیر گذاشته است. مثلاً وقتی وارد اتاق آن ها می شویم، گوئی به فضای دیگر پا گذاشته ای، در و دیوار پر است از پوسترهای عجیب و غریب، عکس هیولا، شخصیت فیلم های ترسناک و گروه موسیقی غربی و ... . یکی از نگرانی‌های مشترک والدین در همه‌ی جوامع نحوه استفاده دانش‌آموزان‌شان از اینترنت است. استفاده از اینترنت حتی می‌تواند آثار و پیامدهای منفی بر رفتارهای جوانان و نوجوانان داشته باشد، دانش‌آموزان ممکن است در معرض مطالب و تصاویر خشن و غیرمجاز موجود در پایگاه‌های اینترنتی قرار گیرند. دسترسی به چنین مطالبی ممکن است کاملاً تصادفی یا عمدی باشد. هر دو طریق دست‌یابی مورد توجه متخصصان بوده است و کارشناسان نسبت به صدمات جبران ناپذیری که از طریق این‌گونه برنامه‌ها به کودکان و نوجوانان می‌رسد به ویژه ایجاد مسایلی مانند انحراف جنسی، خشونت، اعتیاد، رفتارهای ضداجتماعی، سست شدن مبانی خانواده، اشاعه‌ی جرم و جنایت درطیف وسیع، مکرراً هشدار داده‌اند. اما این تأثیرها نیز به درستی و با روش‌های علمی در ایران مورد بررسی قرار نگرفته است.
دانش‌آموزان بیش از دیگران در معرض آسیب‌های ناشی از کاربرد نادرست اینترنت قرار دارند. تحقیقات نشان مي‌دهد كه استفاده زياد از اينترنت با پيوند ضعيف اجتماعی مرتبط است. بر عكس كاربرانی كه از اينترنت كم‌تر استفاده مي‌كنند، به طور قابل ملاحظه‌ای با والدین و دوستان‌شان ارتباط بيش‌تری دارند.
رشد چشم‌گیر استفاده از اینترنت غیرقابل کتمان است. امروزه پژوهش‌گران تعابیر مختلفی را از جمله اعتیاد اینترنتی، وابستگی اینترنت، اعتیاد تکنولوژیکی، کاربرد مشکل‌ساز اینترنت، آسیب‌شناسی کاربرد اینترنت، اختلال اعتیاد اینترنت به کار می‌برند و مطالعات گسترده‌ای در این زمینه درحال انجام است.
در بين مسائل و مشكلات رواني اجتماعي جوانان استفاده‌ی بیش از حد از اينترنت از موارد مهم و اساسي است كه مانند تمام اعتيادهاي ديگر با علائمي از قبيل اضطراب، احساس تنهايي، افسردگي، كج‌خلقي، ضعف اعتماد به نفس و ... همراه است. اين نوع اعتياد نيز نه فقط پيامدهاي رواني اجتماعي دارد، بلكه در جنبه‌هاي جسمي، مالي و فرهنگي نيز آسيب‌هاي زيادي را بر جوانان تحميل مي‌كند. نبود روابط پایدار و صمیمی با دیگران، نداشتن اعتماد به نفس و به طور کلی، شکست در عرصه‌های گوناگون زندگی، زمینه را برای گرایش دانش‌آموزان به اینترنت فراهم می‌کند. نتایج پژوهش یانگ (۱۹۹۷) در این زمینه نشان داد یکی از دلایل مهم اعتیاد به اینترنت در افرادی که روابط عمومی کم‌تری دارند، به‌دست‌آوردن حمایت‌های اجتماعی است.
استفاده‌ی كنترل نشده از اینترنت به‌ويژه وقتي با ديگر فناوري‌ها از قبيل تلفن همراه باشد دانش‌آموز را در معرض خطر اثرات مضر آن بر تكامل فيزيكي، اجتماعي و رواني قرار مي‌دهد. كه از آن‌ها مي‌توان به مشكلات بينايي، صدمات سيستم اسكلتي، چاقي، اثر بر مهارت‌هاي اجتماعي، مشكلات ارتباطي در خانواده و اعتياد الكترونيكي اشاره كرد.

همچنین تحقیقات جدید دانشمندان پرده از تأثیرات مخرب استفاده افراطی از اینترنت بر روی ساختار مغزی نوجوانان برداشته است. به گفته‌ محققان، نوجوانانی که در استفاده از اینترنت افراط می‌کنند، دچار اختلال تحلیل ماده‌ی خاکستری مغز می‌شوند، اختلالی که روزبه‌روز به صورت پنهانی در حال گسترده شدن است. این اختلال می‌تواند بر روی تمرکز و حافظه افراد تأثیر نامطلوبی به جا بگذارد، هم‌چنین قدرت تصمیم‌گیری و تعیین هدف برای زندگی نیز در افراد دچار اختلال خواهد شد. تحلیل بافت خاکستری مغز هم‌چنین می‌تواند با کاهش توانایی کاربران در جلوگیری از بروز احساسات، در آن‌ها ناهنجاری‌های رفتاری به وجود بیاورد.
در صورتي كه استفاده صحيح از اینترنت اثرات مثبتي دارد. با رعايت نكاتي هنگام استفاده از اینترنت مي‌توان مطمئن شد كه استفاده از اینترنت زندگي دانش‌آموزان را در حال و آينده بهبود مي‌بخشد. از آن‌جایي كه اینترنت در همه‌ جاي زندگي حاضر است، مهم است كه بفهميم چگونه اين تكنولوژي مي‌تواند رشد و تكامل دانش‌آموزان را بهبود ببخشد يا منحرف كند.
اصولاً وجود مهر و محبت در کانون خانواده به تقویت ایمان، تلقین ارزش‌های اخلاقی و به وجود آمدن خودپنداری مثبت در نوجوانان کمک می‌کند و اثر مهمی در رفتار نوجوانان دارد، هم‌چنین ایجاد روابط صمیمی در خانواده محیطی مناسب جهت طرح مشکلات و مسائل نوجوانان و وسیله‌ای مناسب برای تسکین ناراحتی‌های دوران بلوغ است. زمانی که چنین جوی فراهم شود دیگر آن احساس تنهایی عاطفی را که دانش‌آموز به‌دنبال پر کردن آن با فضای مجازی و اینترنت واستفاده‌ی بیش از حد که منجر به اختلالات رفتاری در آن‌ها شود، ندارد.
حوزه دانش آموزي از مهمترين حوزه هاي مطالعاتي است که بايد توجه ويژه اي به آن داشت. مسأله امنيت دانش آموزان همواره يکي از مهمترين چالش هاي نظام آموزشي و دستگاه هاي مسئول در برقراري نظم و امنيت به شمار مي آيد که گزارش هاي مرتبط با آن شاهدي براي اين ادعا مي باشد. مسأله ورود به فضاي مجازي اينترنت از معضلات امنيتي مبتلا به دانش آموزان است که بايد به آن توجه نمود. با رشد روز افزون فناوري و رسانه هاي فرا ملّي از جمله اينترنت، ماهواره و تلفن همراه و افزايش شمار استفاده کنندگان از اين رسانه هاي مدرن لزوم بررسي تأثير آن ها بر زندگي انسان ها يکي از مقولات مهم به شمار مي آيد. اينترنت و استفاده نابجا از آن موجبات به وجود آمدن معضلاتي چون اعتياد اينترنتي، دوست يابي اينترتي و جرايم سايبري شده است. با پيچيده تر شدن روابط اجتماعي و افزايش روزافزون وسايل ارتباطي من جمله اينترنت موجب خارج شدن روابط افراد خانواده از حالت ساده چهره به چهره يا تلفني و تغيير شكل آن در قالب شكل گيري روابط پيچيده تري به طور غيرمستقيم شده است و از آنجا كه در اين گونه روابط طرفين به درستي نمي توانند هويت يكديگر را شناسايي كنند، همين امر زمينه جرايم و سوء استفاده هاي اينترنتي مي شود. آنچه که در اين ميان مي تواند آسيب هايي را به جامعه وارد کند، گرايش افراد جامعه به هر يک از اين آسيب هاست و قشر دانش آموز به جهت خصوصيات روانشناختي که دارد، از اثرپذيرترين گروه هاي جامعه به شمار مي آيند، چرا که طبق آمارهاي موجود حدود 20% جمعيت کل کشور را دانش آموزان تشکيل مي دهد. بنابراين قبل از آنکه اقدامي در جهت جلوگيري و پيشگيري از گرايشات آنان در دام اين آسيب ها صورت پذيرد، بايد ميزان و علل گرايش به اين آسيب ها شناسايي تا مسئولين نظام آموزشي و نيروي انتظامي بتوانند نسبت به پيشگيري از ابتلاي دانش آموزان به اين آسيب ها اقدامات و راه کارهاي پيشگيرانه اي را ارايه دهند.
بطور کلی می‌توان گفت زندگی در اینگونه فضاهای مجازی می‌تواند تأثیرات مثبت و منفی مختلفی بر «سبک زندگی» کاربران داشته باشد. فرصت های آموزشی ، اقتصادی و… از جمله نقاط مثبت این فضاها می‌باشد اما حضور در این دنیاها می‌تواند آسیب پذیری های اجتماعی و خانوادگی را نیز همراه داشته باشد. در جامعه ما یکی از مهم‌ترین چالش‌های فرارو، تضادهای فرهنگی جامعه‌ با این ابزارها و دستاوردهای حاصل از آن ها است. در این میان ، بدیهی است با سرعت گرفتن رشد تکنولوژی‌های ارتباطی و ورود این فناوری‌ها به کشور و در عوض عدم برنامه ریزی در داخل، این تضادها به شکل برجسته‌تری نمایان می‌شوند و آسیب بیشتری را متوجه جامعه می‌کنند.
گسترش استفاده از اینترنت و امکانات حاصل از این تکنولوژی، بدون فراهم آمدن زیرساخت‌های فرهنگی لازم، می‌تواند چالشی فراروی انتقال ارزش‌ها، باورها و هنجارهای ملّی و ‌مذهبی و در یک کلمه «سبک زندگی» به نسل بعد محسوب شود. البته این تکنولوژی، فرصت‌های بسیاری را برای ما فراهم می‌آورد و بسیاری از امور را برایمان تسهیل می‌کند و باید اذعان داشت در دنیای امروزی نمی‌توان از این تکنولوژی چشم‌پوشی کرد لیکن این به معنای بی توجهی به ابعاد مختلف این پدیده نیست.

اهمیت و ضرورت تحقیق

با توجه به اهمیت آسیب شناسی فضای مجازی در توسعه جوامع، در جامعه ما نیز در سال های اخیر به فن آوری اطلاعات و ارتباطات توجه زیادی شده است. ولی در این رابطه آسیب های جدی وجود دارد که ضروری به ریشه یابی آن پرداخت. کشور ما از نظر بهره مندی از اینترنت در بین ۱۸۷ کشور جهان رتبه ۸۷ را دارد که بر اساس طبقه بندی اتحادیه جهانی مخابرات جزء کشورهای متوسط به شمار می رود. ۳۵ درصد استفاده کنندگان اینترنت را قشر جوان تشکیل می دهند و میانگین صرف شده برای اینترنت ۵۲ دقیقه در هفته است.
شبکه های دوست یابی در کشور ما به سرعت در میان جوانان ایرانی محبوب شده است و ایرانی ها رتبه سوم را در این شبکه ها کسب کرده اند. فرهنگ رسانه ای اینترنت، فضای ذهنی جوانان را اشغال کرده و مطالعات اخير نشان مي‌دهد كه استفاده از اينترنت، سبب ايجاد احساس ناکامي، تنهايي، اضطراب و به‌طوركلي كاهش سلامت رواني مي‌شود. اشخاصي كه از اينترنت بيش‌تر استفاده مي‌كنند علاوه بر آن كه بر زندگي خانوادگي آن‌ها تأثير منفي مي‌گذارد، زمان كم‌تري با خانواده صحبت مي‌كنند و احساس تنهايي، افسردگي، كمبود عزت نفس و... در آن‌ها بيش‌تر مي‌شود. نسل جوان امروز نسبت به نسل گذشته با سرعت بيش‌تري از والدين خود رشد مي‌کنند، براي جلوگيري از آسيب‌هاي احتمالي اينترنت، بايد در جهت آگاه‌سازي خانواده‌ها تلاش کرد.
بروز آسیب های نوظهور می تواند زمینه ساز نوع جدیدی از آسیب های اجتماعی و روانی باشد. به همین دلیل، برنامه ریزی برای شناسایی و آسیب شناسی آن ها ضروری می نماید. آسیب های نوظهور، آسیب های مرتبط با فناوری های جدید است که آسیب های ناشی از استفاده از ماهواره، بازی های رایانه ای، تلفن همراه و اینترنت می توانند در این مجموعه قرار گیرد. در این مقاله سعی شده است تا به آسیب های مرتبط با اینترنت به ویژه عضویت در شبکه های اجتماعی مجازی پرداخته و برای رفع این گونه معضلات پیشنهاداتی ارائه شود.
سوال اساسي در اين پژوهش اين است كه مشخص شود، دانش آموزان از محتوای ارائه شده در فضای مجازی چه تأثیراتی را می پذیرند؟ یا به صورت واضح تر استفاده مفرط از اينترنت (اعتياد اينترنتي) چه آثار و پيامدهاي بر روي رفتار دانش آموزان (جوانان)دارد؟
-

علل گرایش نوجوانان به اینترنت

علل جذب و گرایش نوجوانان به اینترنت را می توان به شرح زیر بیان کرد:
1- قابليت هاي جذاب اینترنت: ویژگی های جذاب اینترنت برای نوجوانان عبارتند از:
الف) وب سایت ها: که مجموعه ای از اطلاعات، سرگرمی و تعامل در یک مکان منحصر به فرد را در اختیار کاربران قرار می دهد.
ب) موتور های جست و جو: موتور های جست و جو از منابع وب اند که می توان از آن ها برای جست و جو درباره تمامی مسائل و موضوعات مورد نظر استفاده کرد.
ج) گپ خانه ها: سایت های خاصی اند که اجازه می دهند نوجوانان و جوانان مکالمه های آنی داشته باشند. اتاق های گفت و گو، معمولاً بر حسب موضوع یا هدف گفت و گو کننده تقسیم شده اند.
د) ارسال پیام های آنی: نرم افزار هایی که به طور عمده نوجوانان را آن برای ارسال پیام های آنی به کسانی که دارای همان نرم افزارند، استفاده می کنند.
ه) صفحه های اطلاعات: نرم افزاری است که اجازه می دهد نوجوانان سوال ها و اطلاعات خود را با موضوع های خاص ارسال کنند.
و) پست الکترونیکی: نرم افزاری است که توسط آن می توان پیغام های خود را به نشانی های مشخص فرستاد و یا دریافت کرد.
ز) وبلاگ ها: وب سایت خاصی است که فرد می تواند افکار، احساسات و کارهای خود را در آن به رشته تحریر درآورد و از آن نگه داری کند.
2- پر کردن اوقات فراغت: یکی از علل مصرف بالای اینترنت در میان نوجوانان و جوانان، پر کردن اوقات فراغت است؛ زیرا امکانات ورزشی یا تفریحی به اندازه کافی در اختیار آنان قرار ندارد. اکثر خانواده ها نیز از این امر استقبال می کنند که نوجوانان در خانه و در کنار آن ها با یک کامپیوتر و اشغال خط تلفن سرگرم باشند، غافل از این که در صورت استفاده نامناسب از اینترنت، آثار منفی و مخرب آن به مراتب بیش تر از بسیاری از سرگرمی های دیگر است.
3- فرار از خود و ناکامی های زندگی: اینترنت برای بسیاری از نوجوانان و جوانان پناه گاهی است که از مشکلات، دردها و رنج های خود به آن روی می آورند و به عنوان یک ابزار سرگرم کننده به آن نگاه می کنند.
4- عدم شکل گیری هویت مطلوب در نوجوانان، وجود شکاف های اجتماعی ، شکاف بین نسل ها و نیز از هم پاشیدگی تعاملات بین والدین و فرزندان ، از دیگر علل گرایش نوجوانان به استفاده از اینترنت می تواند باشد.

تأثير اينترنت بر هويت

لغت نامه رواشناسی جامعه شناسی کولینز هویت را اینگونه تعریف می کند: «حس (شعور) و استمرار(تداوم) خود که ابتدا همانطور که کودک را متفاوت از والدین و خانواده می کند، گسترش می یابد و سبب شرکت او در اجتماع می شود». «هویت ترکیبی از بعدهای خیلی متفاوت است. قومیت، جنسیت، جهت یا بی جنسی، طبقه اجتماعی و اقتصادی و غیره برخی از فاکتورهایی هستند که در تعیین هویت نقش دارند و از اینرو هویت در جریان تعاملی که بین افراد برقرار می شود، با موفقیت شکل می گیرد».
همچنین هویت واجد سه عنصر است: هویت شخصی، فرهنگی و اجتماعی که هر یک در تکوین هویت فرد نقش مهمی ایفا می کنند. در مقایسه، هویت شخصی که ویژگی بی همتای فرد را تشکیل می دهد، هویت اجتماعی(نقش های اجتماعی درونی شده و متنوع) و منظورآن حوزه اي ازحیات اجتماعی است که فرد خود را با ضمیر«ما» متعلق و منتسب بدان می داند ودر برابر آن احساس تعهد وتکلیف می کند. این هویت جمعی را می توان درسطوحی مرتبط ازکوچک وخاص به بزرگ وعام چون خویشاوندي، هم طایفگی، هم محلّی، هم روستاي، هم زبانی، همشهري، هم مذهب، و هم نوع تقسیم بندي کرد و هویت فرهنگی (درک و کاربرد نمادهای فرهنگی) در پیوند با گروه ها واجتماعات مختلف قرارمی گیرند. اینترنت صحنه فرهنگی و اجتماعی است که فرد خود را در موقعیت های متنوع نقش ها و سبک های زندگی قرار می دهد. تعاملی که در تکنولوژی ارتباطی مدرنی مانند اینترنت استفاده می شود، متفاوت از تعامل چهره به چهره است. فاکتورهایی از قبیل کمبود علایم بصری (دیداری) و گمنامی شخص، یک شیوه تعامل کامل متفاوت از تعامل چهره به چهره را فراهم کرده است، در نتیجه، این احتمال هست که هویت هایی که در طول تعامل اجتماعی با موفقیت تشکیل می شوند، به وسیله تعامل آنلاینی و مجازی متأثر شوند. بعضی از این تغییرات احتمالاً مثبت و بقیه منفی خواهد بود. روانشناسان در تحقیقات خود نشان دادند که اینترنت به مردم اجازه می دهد که آگاهانه و ماهرانه هویت آنلاینشان را کنترل کنند و هویت های جدید و متفاوتی را تجربه کنند. به این ترتیب اینترنت می تواند مفید باشد؛ چرا که این آزادی را به افراد می دهد تا هویتی را که نسبت به آن احساس بهتری دارند کشف و انتخاب کنند.
عامل بنیادین در شکل گیری هویت های اجتماعی تعاملات انسانی است. در واقع فرد هنگامی که به تعامل با فرد دیگری می پردازد هویت خویشتن را به عنوان یک عضو جامعه پیدا می کند. هویت در بستر تعاملات اجتماعی تعریف می شود. ظهور فناوری های نوین ارتباطی دگرگونی بنیادینی را در معاملات و ارتباطات انسانی ایجاد کرده است. کاستلز معتقد است از آنجا که انتقال و جریان فرهنگ از طریق ارتباطات صورت می گیرد، حوزه فرهنگ که نظام هایی از عقاید و رفتارها را شامل می شود، با ظهور تکنولوژی جدید دستخوش دگرگونی های بنیادین می گردد. ورود فناوری های ارتباطی، دگرگونی بنیادینی را در ساختار مناسبات و ارتباطات انسانی ایجاد کرده است. پی آمد این امر شکل گیری نوع جدید از تعاملات انسانی است که ضمن تمایز از الگوهای ارتباطی مرسوم در رسانه های ارتباط جمعی عملاً فرصت های نوینی را در جهت تجلی خود و هویت، به وجود آورده است. در همین ارتباط بل معتقد است جهان مجازی و امکان برقراری ارتباطات همزمان و بی شمار، منشاء ظهور فرهنگ های آنی و به دنبال آن ظهور هویت های خلق الساعه شده است که در دوره محدودی شکل می گیرد و با ظهور هویت های جدید به سرعت از بین می روند.
ویژگی های ارتباطات الکترونیکی حاکم بر فضای مجازی شرایطی متفاوت از روابط حقیقی و رو در رو را برای کاربران آن فراهم می کند. سرعت عمل، ناشناس ماندن و سیال بودن می تواند فضای یکسان و مشابهی را فارغ از الزامات ساختی (جنسیتی، طبقاتی، قومی، نژادی و مکانی) فراهم سازد که مستعد تجارب متفاوتی برای کاربران آن است. تعاملات آزمایشی، کنجکاوانه و یا با نیت افزایش ظرفیت شناختی، کاربران اینترنتی را با ذهنیت و گرایش جدیدی تجهیز می کند که می تواند رفتار وتعاملات آن ها در دنیای حقیقی را به چالش کشانده و تغییراتی را هر چند جزئی در میدان عمل اجتماعی آن ها فراهم سازد. www.migna.ir فضای مجازی این امکان را فراهم می کند تا افراد نیازها، خواسته ها و بازاندیشی در هویت خویش را به درجاتی به دنیای حقیقی خود تسری دهد و شرایط تازه ای را برای گفتگو، تفاهم و تعامل در دنیای مجازی و حقیقی فراهم می سازد، ذکایی نیز معتقد است ماهیت غیر رو در روی ارتباطات الکترونیکی اینترنتی می تواند انگیزه ی بیشتری را برای کاربران آن در بازی با هویت، رفتارهای آزمایشی و ارائه تصویری غیر واقعی فراهم سازد که ریسک شرمندگی در آن کمتر است.
فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی موجب می شود تا اجتماعات و هویت های جدیدی تشکیل شود. در جامعه ای که به ارتباطات مبتنی بر صنعت چاپ، تلویزیون و تلفن متکی است، شیوه تولید به گونه ای است که هویت ها را به صورت عاقل، سودمند و خود بسنده در می آورد. اما در جامعه اطلاعاتی، جامعه ای که ارتباطات الکترونیک سیطره دارد؛ ذهنیت ها و هویت های ناپایدار، چند لایه و پراکنده ظهور می کند. مارک پاستر در «عصر دوم رسانه ها» تأکید می کند در دوره جدید که اینترنت و ارتباطات الکترونیک در جامعه سیطره دارد، این داده ها و اطلاعات و یا به عبارت دقیق کلمه، این اجتماعات مجازی هستند که هویت افراد را می سازند وسایل نوین اطلاعاتی و ارتباطی در اثر تغییراتی که در برداشت های بشر امروزی به وجود می آورند، هویت ها را در وضعیت کاملاً تازه ای قرار می دهند که متفاوت و حتی مغایربا گذشته است. هویت در اجتماعات مجازی جامعه اطلاعاتی در مسیر فراملیتی شدن حرکت می کند. در واقع ارتباطی که با اتکا به وسایل ارتباطی و اطلاعاتی جدید شکل می گیرد، چشم اندازی ازفهم و درک جدیدی از ذهنیت را آشکار می سازد که در صورت بندی های گفتار و عملکرد که به لحاظ تاریخی محسوس اند، جان می گیرد. این ارتباطات راه گشای نگریستن به انسان به عنوان پدیده ای چند لایه، تغییر پذیر، منفعل و تکه تکه است. پدیده ای که شکل دادن خویش را به گونه ای طراحی می کند که با هرگونه تثبیت هویت می ستیزد. جامعه اطلاعاتی مبین هویت بی ثبات، تغییرپذیر و منعطف انسان جدید است. در این جامعه بسا انسان هایی که با همسایه ها، هم محلّی ها و همشهری ها و حتی هموطنان خود احساس قرابت نداشته ولی با فرد دیگری در اقصا نقاط جهان احساس هویتی یکسان داشته باشند. هویت ملّی در جامعه اطلاعاتی به دلیل ظهور اجتماعات مجازی به شدت تهدید می شود، اجتماعات مجازی تهدیدی برای اجتماعات واقعی است. در واقع در اجتماعات مجازی معمولاً افراد حداقل دریک چیز اشتراک دارندو آن علایق و منافعی است که آن ها را دور هم جمع می کند. این منافع که همان دسترسی به اطلاعات است، هویت آن ها را می سازند. هویتی که مدام در حال تغییر و ناپایدار است. هویت افراد در اجتماعات مجازی «هویتی دیجیتال» است. دیگر سرزمین، زبان بومی و محلّی، کشور، فرهنگ ملّی و نژاد، هویت افراد را در اجتماعات مجازی تعیین نمی کنند، بلک منافع مقطعی، محدود، و در حوزه موضوعات مختلف افراد را دور هم جمع می کند و هویت آن ها را می سازد.
فناوری های نوین این امکان را فراهم می کند تا افراد فضایی شخصی و خصوصی در فضای مجازی برای خود داشته باشند و بدین ترتیب خلوت جدیدی برای خود با بهره گیری از ابزارهای ارتباطی ایجاد کنند.در این فضا پیام هایی بدون آگاهی دیگران رد وبدل می شود و قرار ملاقات هایی تنظیم می شود و با بهره گیری از امکانات اینترنت مانند فیس بوک و اتاق های گفت و گو شبکه گسترده ای از روابط میان افراد شکل می گیرد که غیر قابل کنترل و ناملموس است. این امر بتدریج موجبات از هم پاشیدگی شبکه های سنتی روابط مانند همسایگی را فراهم می کند و هویت هایی ماورای جهان واقعی و محیط عینی که افراد در آن زندگی می کنند، ایجاد می کند.

- هویت واقعی و هویت مجازی نوجوانان

در روانشناسی هویت و احساس، هويت يكي از مشخصات فرد تلقی می شود، احساس هویت عبارتند از احساسی که انسان نسبت به استمرار حیات روانی خود دارد و یگانگی و وحدتی که در مقابل اوضاع و احوال متغیر خارج، همواره در حالت روانی خود حس می کند. بنابراین، از نظر روانشناسی هویت انسان دارای نوعی ثبات است. هویت زمانی پدید می آید که انسان با «غیر» مواجه شود و این «غیر» عبارت است از فرد یا جامعه ای دیگر و به قول روانشناسی نقش هایی که فرد به عهده می گیرد. هویت زمانی مطرح می شود که انسان خود را با چیز دیگر مقایسه کند. به طورکلی می توان ویژگی های زیر را برای هویت قائل شد:
- هویت وجه تمایز بین «من» و«ما» با «دیگری» است واین تمایز دربسترجامعه شکل می گیرد.
- هویت، جهت دهنده ی رفتاری آدمی در زندگی روزانه اش است.
- هویت در بستر زمان و مکان تغییر می کند، هویت از آنجا که امری فکری است، تابع شرایط و مقتضیات زمینه اجتماعی خود و گفتمان های رایج در آن قرار دارد.
- هویت چند لایه است و فرد دارای لایه های مختلفی از هویت است که در کل سازه ی هویتی او را می سازد. این هویت ها در هم تنیده بوده و ارتباط منطقی بین این افراد وجود دارد و تفکیک آن ها در عالم واقع ممکن نیست، به طور کلی هویت شخص را می توان به سه دسته هویت فردی و هویت جمعی و هویت فرهنگی تقسیم کرد. هویت اجتماعی یک فرد نیز به خصوصیات و مشخصات و تفکراتی اشاره می کند که فرد آن ها را از طریق اشتراکات اجتماعی و عضویت در گروه ها و مقوله های اجتماعی کسب می کند. بر این اساس، هویت اجتماعی هویتی است که فرد در فرآیند اجتماعی شدن و ارتباط با گروه ها یا واحدهای اجتماعی موجود در جامعه کسب می کند.

- ابعاد هویت اجتماعی

بنابرتعریف تاجفل سه بعد را براي هویت اجتماعی می توان تصور کرد:آگاهی، علاقه و آمادگی براي عمل وچنان که مشخص است این سه بعد برروي هم نگرش شخصی را تشکیل می دهند. لیکن نگرش درباره عضویت درگروه، به دیگر سخن درهویت اجتماعی سه بعد می توان سراغ کرد:
نخست آگاهی برحدودي از مشترکات گروهی است.در نتیجه به همان اندازه پیشینه وخاطرات مشترك جزء عناصر هویتی محسوب می شود که براي مثال زبان ویا حدودي از نمادهاو نشان ها ومعانی مشترك امروز وهمان اندازه که سرنوشت مشترك بنابراین نخستین بعد هویت اجتماعی فراهم آوردنده آگاهی بر حدودي از اشتراك درعقایدو ویژگی هاي مشترك است تا خود را «ما» بشناسیم.
دومین بعد هویت اجتماعی گرایش مثبت، علاقه وجذب به درون گروه است که به درستی آن را اساس هویت نیز دانسته اند، به دیگر سخن، همدلی یا احساس تعلق مشترك خمیرمایه اصلی«ما» و فقدان حداقلی از آن به معنی اضمحلال «ما» به من ها محسوب می شود. منظور از وجه ارزشی و احساس هویت در تعریف تاجفل نیز همین علاقه وجذب به درون گروه است.که با نوعی احساس تعهد «رابطه اي» همراه است که سومین بعد هویت اجتماعی را شکل می دهد. چنانچه اشاره شد سومین بعد هویت اجتماعی آمادگی براي عمل دریک زمینه رقابتی(اگر نه خصمانه) بین گروهی(طبیعتاً به نفع گروه) است و این مهم افزون براحساس تعلق، نیازمند احساس تعهد است؛ زیرا تعهد نوعی احساس وظیفه به دیگران وفاداري به هنجارها، ارزش ها، اهداف، انتظارات آنان است وچنانکه اشاره شد منشاء این تعهد (تعهد رابطه اي) چیزي نیست مگر علاقه و وابستگی و دلبستگی عاطفی. درواقع همین وابستگی عاطفی وروابط گرم است که باید اجتماع وهرگونه تعهد و احساس مسئولیت اجتماعی محسوب می شود.
اینترنت می تواند برای کاربران این شانس را فراهم کند که هویت های مختلف را بررسی کنند. فرصت هایی برای بازی کردن نقش های هویتی هست که بطور قابل مقایسه ای در تعاملات رو در رو محدودمی شود، اما این فرصت های تازه در اینترنت همیشه موجود است، بخصوص نوجوانان از این توانایی برای بررسی هویت های جدید خشنود و راضی هستند.

- تأثیر هویت واقعی بر شکل گیری هویت مجازی

هویت مجازی در کنار هویت واقعی با توجه به شرایط جهان مجازی و نوع ساختار روابط در اجتماعات مجازی شکل می گیرد و نوجوان در ورود به جهان مجازی اقدام به تعریف خود بر اساس اقتضائات جهان مجازی می نماید. البته این امر درنوجوانان مختلف، متفاوت است و در حقیقت تفاوت در هویت یابی مجازی به شرایط و مختصات هویت واقعی فرد و نوع و ساختار روابط او در جهان واقعی بستگی دارد. هویت و شخصیتی که فرد در جهان واقعی و نقصان آن یا نامطلوب بودن تعریفی که فرد از خود دارد، باعث می شود که نوجوان هویت خود را در محیط مجازی تکیمل نماید یا هویتی نامطلوب برای خود ترسیم نماید. بنابراین نوع هویت مجازی که فرد در این شرایط انتخاب می کند، بسته به ساختار هویت واقعی او می باشد. از این منظر، اگر هویت واقعی نوجوان شکل یافته و برای او مطلوب باشد، هویت مجازی که در جهان مجازی ایجاد می نماید، کمترین فاصله را با هویت واقعی او داشته و فرد دلبستگی روانی به این هویت پیدا نخواهد کرد در نقطه مقابل، هر چه هویت واقعی جوان ناقص تر و با برای او نامطلوب ترباشد، فاصله بین هویت واقعی ومجازی او بیشترخواهد شد ومیزان دلبستگی روانی اش به این هویت بیشتر می شود. در این حالت اینترنت و جهان مجازی به جوان اجازه می دهد که روند جستجو برای هویت یابی خود را فارغ از محدودیت های جهان واقعی انجام دهد.
-
اعتیاد اینترنتی
بی شک رشد روز افزون اینترنت فواید و اهمیت غیر قابل انکاري دارد . چندان که در دوران حاضر، نقش محوري اینترنت چنان اساسی است که بدون آن امکان برنامه ریزي، توسعه و بهره وري در زمینه هاي فرهنگی، اجتماعی، اقتصادي و علمی در جهان آینده امکان پذیر نخواهد بود. اینترنت به عنوان رسانه اي قوي و تکنولوژي چند رسانه اي، اکثر نیازهاي بنیادین بشر را تأمین می کند و همین مسأله موجب کشش افراد براي تأمین نیازهایشان به دنیاي مجازي است. تا حدي که این وابستگی تبدیل به اعتیاد آن ها به این محیط می شود و نباید از پیامدهاي ناگوار و مخرب آن به ویژه در زمینه هاي اجتماعی و فرهنگی غافل ماند. البته سخن گفتن ازآسیب هاي اینترنت به معناي نفی این پدیده و نگاه منفی بدان نیست. بلکه واقعیت این است که اینترنت داراي کارکردهاي مثبت و منفی می باشد. اینترنت از فن آوري هایی نیست که بی چون و چرا تحمیل شده باشد بلکه رسانه اي است که به انتخاب خود همان طور که هست، می توان از آن استفاده کرد و یا به طور کلی از آن چشم پوشید. اینترنت به مثابه یک تیغ دو لبه است که با آموزش صحیح و فرهنگ سازي می توان، استفاده هاي فراوانی از آن نمود. در غیر این صورت با استفاده نامناسب، آموزش غیر اصولی و عدم وجود فرهنگ کاربري، هویت اجتماعی و فردي انسان به وسیله آن از بین می رود.
هم زمان با دسترسی گسترده افراد به اینترنت، شاهد نوع جدیدي از اعتیاد، یعنی؛ اعتیاد اینترنتی هستیم که مسأله خاص عصر اطلاعات است. اعتیاد اینترنتی، بهره گیري مفرط از فن آوري اینترنت است که منجر به آسیب هاي اجتماعی، روان شناختی تحصیلی و شغلی می شود. اعتیاد اینترنتی به گستره وسیعی از مشکلات رفتاري و کنترل انگیزه استفاده از اینترنت اشاره دارد. همانند انواع دیگر اعتیاد، اعتیاد به اینترنت نیز با علایمی هم چون اضطراب، افسردگی،کج خلقی، بی قراري، افکار وسواسی یا خیال بافی راجع به اینترنت همراه است. از طرفی در عین حال که روابط این افراد به ویژه کودکان و نوجوانان در جهان مجازي افزایش می یابد، در مقابل، از دامنه روابط آنان در جهان واقعی کاسته می شود. ضمن آن که احتمال لطمه دیدن عملکردآموزشی و تحصیلی نیز وجود دارد.
از جمله پیامدهایی که اعتیاد به اینترنت براي فرد معتاد به آن دارد، مثل تغییر دادن سبک زندگی به منظور صرف زمان بیش تر در اینترنت، بی توجهی به سلامت خود در نتیجه کار با اینترنت، اجتناب از فعالیت هاي مهم زندگی به منظور صرف وقت بیش تر در اینترنت، کاهش روابط اجتماعی، نادیده گرفتن خانواده و دوستان، مشکلات مالی ناشی از هزینه هاي بهره گیري از اینترنت، مشکلات تحصیلی است.

اينترنت و خانواده

خانواده پايه بنيادين اجتماع و سلول سازنده زندگي انسان و خشت بناي جامعه و كانون اصلي حفظ سنت ها، هنجارها و ارزش هاي اجتماعي است. خانواده شالوده استوار پيوندهاي اجتماعي، روابط خويشاوندي و كانوني در جهت بروز و ظهور عواطف انساني و مكاني براي «پرورش اجتماعی » است. خانواده گروهي است كه فرد بيش از هر گروه ديگري زندگي خويش را در آن مي گذراند و فراگيري هنجارهاي مربوط به زندگي خانوادگي را عمدتاً در خانواده و در تعامل با ديگر افراد خانواده مي آموزد. خانواده واحدي است كه براساس ازدواج پديد مي آيد و از آغاز پيدايي خود، همچون حريمي امن، زندگي انسان را در برمي گيرد و موج تازه اي در درون شبكه خويشاوندي ايجاد مي شود و اين موج جديد است كه شمار زيادتري از خويشاوندان را نيز به هم پيوند مي دهد. انسان در خانواده فرآيند جامعه پذيري كه مجموعه اي از « بايدها » و « نبايدها » است و بالاخره نقش هايي را در ارتباط با ديگران ياد مي گيرد. آنچه در خانواده از اهميت برخوردار است توجه به ارزش ها به ويژه ارزش هاي اجتماعي است. ارزش هاي اجتماعي از اساسي ترين عناصر يك نظام اجتماعي هستند كه از طريق كنترل و هدايت آن ها مي توان جامعه را به زوال و يا به تعالي كشاند. بنابراين خانواده ها و مسئولين بايد خيلي راغب باشند كه بدانند، چه عواملي موجب پيدايش ارزش ها در يك جامعه مي شوند و چگونه مي توان اين ارزش ها را تغيير داد. اهميت ارزش در آن نهفته است كه پايه ارزيابي ما را از پديده هاي اطرافمان، از خودمان از نزديكان و از ديگر انسان ها و از جامعه تشكيل مي دهند و در واقع رفتار ما را نسبت به آن ها تنظيم مي كنند.
با ورود تكنولوژي و وسايل ارتباط جمعي در خانواده ها، ارزش هاي اجتماعي خانواده ها تحت تأثير قرار گرفته و موجب شده تا شاهد تغييراتي در رفتار و گفتمان نسل جوان باشيم. از جمله اين وسايل دسترسي آسان به اينترنت مي باشد. اينترنت علاوه بر نقاط قوت، امروزه داراي نقاط ضعفي هم هست.
رسانه ها به مرور به درون خانواده هم راه مي يابند و بر ساخت آن تأثير مي گذارند. كازنيو معتقد است: رسانه ها به دو صورت اعتقادات ما را دگرگون مي سازند. اول، وسوسه مقاومت ناپذير رسانه هاي همگاني است كه ما را به نوعي گرفتار مي كند و به مشاركت مي كشاند. دوم، سيل اطلاعاتي است كه به وسيله رسانه ها جاري مي شود و اگر همه را هم باور نكنيم ولي به مرور از برخي اعتقادات خود دست برمي داريم.
رسانه ها و خاصه اينترنت با ورود به خانواده همه نوع روابط، حقوق و تكاليف مربوط به نقش ها و ... را تغيير مي دهند. تغييرات محسوس درنقش ها و تكاليف و انتظارات افراد در خانواده ها نشانگر اين است كه ورود رسانه ها بر فرهنگ و ارزش ها و هنجارهاي موجود تأثير گذاشته است. ورود رسانه ها، اتنظارات نقش ها را در خانواده دگرگون نموده است. استفاده بيش از اندازه از اينترنت مي تواند مشكلاتي را براي خانواده ها به وجود آورد از جمله تاثير بر روابط زناشويي به صورت منفي و افزايش ناسازگاري ها و بالا رفتن طلاق، افزايش بي اعتمادي و دروغگويي بين اعضاي خانواده، كاهش ارتباط هاي كلامي و چهره به چهره كاهش ارتباط بين والدين و فرزندان و كوتاهي در انجام وظايف مربوطه.
وسايل ارتباط جمعي فواصل را ناپديد مي سازند، همچنان كه جدار بين انسان ها را نيز تا حدود زيادي شفاف تر مي سازند. بنابراين آيا مي توان تصور كرد اين وسايل بر گروه هاي اجتماعي تأثير دارند ولي بر گروهي به تمام معني اوليه، يعني خانواده اثر نگذاردند ؟! بي شبهه، تطور خانواده در جامعه جديد، صرفاً تابع اثرات وسايل ارتباط جمعي نيست. ليكن، از خود مي پرسيم آيا خانواده هسته اي نيز به نوبه خود تحت تأثير اينترنت تحول تازه اي نپذيرفته است.

اینترنت و رشد اجتماعی و انگیزه تحصیلی

رشد اجتماعی در فرهنگ علوم رفتاري به تغییراتی گفته می شود که در نتیجه تأثیر متقابل با اشخاص، اوضاع و احوال اجتماعی، آداب و رسوم اجتماعی و سازمان هاي اجتماعی در فرد پدیدار می شود. رشد اجتماعی، یکی از جنبه هاي رشد انسان است که بر اثر، تعامل ها و تجربیات فرد با عوامل و عناصر محیط هاي اجتماعی بر مبناي دو فرآیند اجتماعی کردن و اجتماعی شدن به وجود می آید. کسانی به رشد اجتماعی می رسند که رفتارهاي اجتماعی و معیارهاي مورد انتظار سن خویش را کسب کرده باشند. به موازات تغییراتی که اعتیاد به اینترنت می تواند روي رشد اجتماعی افراد داشته باشد، انگیزش نیز متغیر دیگري است که از اثرات آن مصون نخواهد بود. مشکلات انگیزش باعث می شود که دانش آموزان در حد توانایی، استعداد و شایستگی خودشان عمل نکرده و پایین تر از حد انتظار فعالیت نمایند. اگر مشکلات انگیزش در دوره دبیرستان مورد توجه قرار نگیرد، می تواند براي رفتار و یادگیري افراد پیامد هاي جدي به بار آورد. انگیزه؛ عبارت است از یک نیروي درونی که بر اثر عوامل درونی و بیرونی در فرد ایجاد می شود و او را براي رسیدن به هدف و یا هدف هایی به حرکت در می آورد. انگیزه تحصیل یکی از ملزومات یادگیري است و چیزي است که به رفتار (براي تحصیل و یادگیري) شدت و جهت می بخشد و در حفظ و تداوم آن به ما کمک می کند. انگیزه تحصیلی، شامل هدفی با ارزش بالا براي دانش آموزان می باشد و به اندازه اي درونی شده است که در درون آن ها شوق و هیجان و کشش ایجاد می کند، تا با انجام رفتار هاي خاص، به اهداف نزدیک شوند. دانش آموزانی که از انگیزش تحصیلی و یادگیري بالایی برخوردارند، در مقایسه با سایر دانش آموزان، نمرات تحصیلی بهتر و موفقیت آموزشی بالایی دارند.

اینترنت و جامعه پذيري

ورود فناوری‌های نوظهور به عرصه زندگی شخصی و اجتماعی در عصر حاضر بسیاری از معادلات در زمینه روند جامعه‌پذیری افراد را تغییر داده است.در این میان جامعه‌پذیری و شخصیت‌یابی دانش‌آموزان به عنوان نسلی که به اقتضای سن خود بیشتر با فناوری‌های روز سروکار دارند؛ دغدغه والدین در درجه اول و مربیان تعلیم و تربیت در درجه بعد شده است. به همین خاطر به مفهوم جامعه پذیری وعوامل جامعه پذيري افراد در این پژوهش نیز می پردازیم.
جامعه پذيري همنوايي فرد است با هنجارهاي گروهي و هر يك از اعضاي جديد گروه به حكم جامعه پذيري رفتار خود را موافق مقتضيات گروه در مي آورد و دانسته يا نادانسته راه و رسم زندگي گروهي را مي پذيرد.اين جريان از طريق كنش متقابل اجتماعي صورت مي پذيرد و مردم به وسيله آن شخصيت خود را به دست آورده و شيوه زندگي جامعه خود را مي آموزند. جامعه پذيري فرد را به آموختن هنجارها، ارزش ها، زبان ها، مهارت ها، عقايد و الگوهاي فكر و عمل كه همگي براي زندگي اجتماعي ضروري مي باشد، قادر مي سازد. www.migna.ir آلن بيرو در فرهنگ علوم اجتماعي، جامعه پذيري را اينگونه تعريف مي كند: «فرآيندي كه بر پايه آن ،مجموعه حيات و فعاليت هاي انساني در شبكه وابستگي هاي متقابل اجتماعي جاي مي يابند. از نظر او جامعه پذيري فرآيندي است رواني– اجتماعي كه بر پايه آن شخصيت پايه تحت تأثير محيط، خصوصاً نهادهاي تربيتي، خانوادگي و ديني شكل مي يابد».گي روشه جامعه شناس فرانسوي آن را فرآيندي مي داند كه به بركت آن، شخص در طول حيات خويش تمامي عناصر اجتماعي– فرهنگي محيط خود را فرا گرفته، دروني مي كند و تحت تأثير تجارب و عوامل اجتماعي معنادار با ساخت شخصيت خود يگانه مي سازد،تا خود را با محيط اجتماعي اي كه بايد در آن زيست نمايد، تطبيق دهد. بروس كوئن در كتاب مباني جامعه شناسي،تعريفي مختصری از آن را ارائه مي دهد: «جامعه پذيري فرآيندي است كه به انسان راه هاي زندگي كردن در جامعه را مي آموزد، و به انسان شخصيت مي دهد و ظرفيت هاي او را در جهت انجام وظايف فردي به عنوان عضو جامعه توسعه مي بخشد.

- عوامل جامعه پذيري افراد

جامعه پذيري فرآيندي است كه به موجب آن جامعه فرهنگش را از نسلي به نسل ديگر انتقال مي دهد و فرد را با شيوه هاي پذيرفته شده و تأييد شده زندگي سازمان يافته اجتماعي سازگار مي كند. از سوي ديگر فرد در جريان اين فرآيند خود را با محيط اجتماعي پيرامون خود سازگار مي نمايد.كاركرد جامعه پذيري آنست كه استعدادها و اموري را كه فرد به آن نيازمند است فرامي گيرد، و نظام ارزش ها،آرمان ها و انتظارات متقابل جامعه را به فرد منتقل مي نمايد و چگونگي ايفاي نقش را به فرد آموزش مي دهد. اين فرآيند كه داراي مراحل گوناگوني است كه از بدو تولد تا آخر عمر را در بر مي گيرد، عوامل متعددي ايفاي نقش مي كنند كه ما در اين بخش به تبيين مهمترين عوامل آن مي پردازيم. از ميان اين عوامل، برخي بصورت آشكار و برخي ديگر بصورت پنهان و نا خودآگاه به اين امر مبادرت مي ورزند. نكته ديگر اينكه نبايد اهميت اين عوامل را يكسان پنداشت؛ زيرا درجه تأثير پذيري فرد از هريك از اين عوامل در دوره هاي زماني مختلف از زندگي فرد ممكن است متفاوت باشد كه در ذيل اين عوامل را بررسي مي كنيم.

الف) تبيين ارتباط بين نقش خانواده با جامعه پذيري افراد

در ميان عوامل مختلف جامعه پذيري، نقش خانواده از برجستگي خاصي برخوردار است، علت اين امر را مي توان در اين واقعيت جست كه اولاً شكل گيري شخصيت افراد تا حدود زيادي در خانواده صورت مي گيرد و فرزندان عمدتاً ويژگي هاي رفتاري والدين خود را كسب مي كنند؛ ثانياً اين نقش خانواده بيشتر هنگامي مشاهده مي شود كه فرد در سال هاي اوليه زندگي خود قرار دارد و شخصيت وي همچون لوح سفيدي براي اولين بار در حال شكل گيري است.
محيط خانوادگي عامل قطعي مؤثر در ايجاد شرايط سازنده اي است كه ارزش ها و گرايش هاي شخص را شكل مي دهد. بخش مهمي از اين فرآيند در درون خانواده بصورت عمدي و آگاهانه انجام مي پذيرد ولي بخش زيادي از آن نيز كاملاً ناخودآگاه است. الگوهاي كنش متقابل اجتماعي درون خانواده ممكن است مدل هاي ناخواسته را براي شكل گيري رفتار و شخصيت بعدي كودكان، يعني زماني كه به بلوغ و دوره جواني مي رسند، فراهم سازد. به هر حال اگر جامعه پذيري يا «اجتماعي شدن» فرآيندي باشد كه نسل هاي مختلف يك جامعه را به يكديگر پيوند مي دهد «خانواده» از عوامل عمده جامعه پذيري از دوران كودكي تا جواني و پس از آن است كه بصورت يك سلسله مراحل پي در پي رشد و تكامل، نسل ها را به يكديگر مربوط مي سازد.
همانطور كه پروفسور ماسگروو نيز تأييد كرده «خانواده» عامل اصلي و تعيين كننده در جامعه پذيري افراد مي باشد.
خانواده اولين جايي است كه مجموعه اي از ارزش ها و هنجارهاي جامعه به فرد القا مي شود و ميزاني از دانش و آگاهي اجتماعي و سياسي در اختيار وي قرار داده مي شود. خانواده مهمترين آموزشگاه كودك پيش از آغاز تحصيلات رسمي او محسوب مي شود. عمل آگاهانه يا ناآگاهانه اعضاي خانواده در برابر كودك ، او را براي جامعه آينده آماده مي كند. به عقيده صاحبنظران، روند و نتايج آموزش و پرورش كودك در درجه نخست به شيوه زندگي خانواده، كه واحد اساسي و مركزي جامعه است و به ويژه به مناسبات ميان پدر و مادر بستگي دارد. خانواده شخصيت كودك، سپس شخصيت نوجوان و سرانجام شخصيت جوان را شكل مي دهد.
اما فرآيند جامعه پذيري در محيط خانواده نه با فشاري فلج كننده همراه است و نه معلول تقليدي بي هدف است كه كوركورانه انجام گيرد، بلكه همانگونه كه «استوتزل» مي گويد اين فرآيند عبارت از «سازگاري كاملاً هدف داري» است كه به عوض آنكه كودك علي رغم ميل خود آن را تحمل كند،آن را مي طلبد و در واقع نوعي سازگاري حساب شده و ارادي است. ثانياً كودك با كسب تجارب مشخص در دوره هاي بعد زندگي و آرمان هايي كه رفته رفته بر اثر اين تجارب براي خود ترتيب مي دهد، الگوي اوليه شخصيت او را دگرگون مي سازد و شخصيت نهايي او در واقع نتيجه انطباق هايي است كه در سراسر عمر به نحو پويايي در مواجهه با اوضاع و احوال اجتماعي و فرهنگي و قبول مقام هاي مختلف و ايفا نقش هاي مربوط به آن، از او سر مي زند. امروزه نقش خانواده بعنوان يكي از عوامل جامعه پذيري دچار تغيير شده است و برخلاف گذشته فرزندان و به ويژه جوانان براي مدت زمان بيشتري در معرض تأثير ساير عوامل قرار دارند.كه در ذيل به اين عوامل خواهيم پرداخت.

ب) تبيين ارتباط بين نقش نظام آموزشي باجامعه پذيري افراد

جامعه پذيري فرآيندي است كه از طريق آن افراد، دانش ها، مهارت ها، ارزش ها و الگوهاي رفتاري جامعه خويش را كسب مي كنند. در كودكي جامعه پذيري از خانواده آغاز مي شود،اما آژانس هاي مختلفي پس از خانواده ايفاي نقش مي كنند و هريك از اين آژانس ها مي توانند مسيرهاي مختلفي را به كودك آموزش دهند كه ناشي از فرهنگ آژانس مؤثر بر شناخت كودك است و مي تواند نشئت گرفته از فرهنگ جامعه ،خرده فرهنگ ها و حتي وضعيت خاص رواني يك شخص باشد و بنابراين اين آژانس ها مي توانند مسيرهاي گوناگون و گاه متعارض و متضادي را به كودك القا كنند كه در نهايت معرفت كسب شده توسط كودك مي تواند از انطباق كامل با فرهنگ جامعه تا ضديت با فرهنگ غالب، متغير باشد. نخستين آژانسي كه از سوي جامعه و با هدف جامعه پذيري كودك ايجاد و وارد عمل مي شود نهاد رسمي آموزش و پرورش است.كه هدف اصلي اين نهاد همان جامعه پذير كردن يا آماده ساختن كودك براي حضور و درك به موقع و هماهنگ ساخت ها،كاركردها و فرهنگ جامعه جهت نشان دادن عملكرد معقول اعم از واكنش ها، رفتار يا كنش، در جهت رفع نيازها و رسيدن به اهداف جمعي است. در اين مرحله مؤسسات آموزشي مختلف در چارچوب نظام آموزشي، نقش اساسي تري را در جامعه پذير كردن و رشد شخصيت فرد بر عهده مي گيرند.
1-كودكستان، براي كودك دنيايي است كه در آن ارتباط با ديگران، همسازي، يادگيري اجتماعي و اطاعت از بزرگتر به گونه اي متفاوت از خانواده آموخته مي شود.
2- دبستان فقط به آموزش خواندن و نوشتن، حساب و علوم نمي پردازد؛ بلكه كودك يا نوجوان در جريان آن با ارزش ها و هنجارهاي اجتماعي و قواعد بازي آشنا مي شود. در اين مرحله، مدرسه نقش جامعه پذيركردن را بيشتر از خواندن و نوشتن ايفا مي كند. دانش آموز در حين آموزش، وقت شناسي، نظم، ارتباط گروهي، احترام به ديگران، همزيستي و همنوايي، رعايت بهداشت و ... را نيز فرا مي گيرد و در خود دروني مي كند و از اين طريق رشد شخصيت پيدا مي كند.
3- دبيرستان گرچه مسئوليت انتقال دانش و مهارت و تكنيك و آماده كردن فرد براي قبول مسئوليت اجتماعي و پذيرش حرفه و شغل را بر عهده دارد؛ ولي در جريان چنين آموزشي هم روند جامعه پذيري با آموزش درس هايي همچون تعليمات اجتماعي، تعليمات ديني، تاريخ و جغرافيا و ... ادامه دارد. بعلاوه دانش آموز با شركت در گروه هاي ورزشي، خيريه، پژوهشي، نمايش ها،گروه هاي سخنراني و ... زندگي اجتماعي را تجربه مي كند.
4- در مراحل عالي و سطوح دانشگاهي نيز كه آموزش به لحاظ تخصص و مهارت در سطوح بالاتري است، باز هم جامعه پذيري بطور رسمي يا ضمني جريان دارد، از قبيل مفهوم عدالت اجتماعي، درك مشاركت در امور اجتماعي، فهم علل نابرابري هاي اجتماعي، اوقات فراغت، حقوق بشر و... .
نظام آموزشي با انتقال ارزش ها و الگوهاي رفتاري، قوانين و مقررات بصورت يكسان در كليه سطوح جامعه و بوسيله نهاد مدرسه و دانشگاه موجبات همگوني و انسجام اجتماعي را فراهم مي آورد. نظام آموزشي با تدريس زبان رسمي عامل مهمي در وحدت ملّي و ايجاد ارزش هاي مشترك و مفاهيم اجتماعي يكسان بين گروه ها خرده فرهنگ ها و اقوام مختلف جامعه است و از اين طريق عامل مهمي درجامعه پذيري افراد و سرانجام همبستگي و انسجام اجتماعي به شمار مي رود.

پ) تبيين ارتباط بين نقش گروه همسالان با جامعه پذيري افراد

يكي ديگر از عوامل جامعه پذيري گروه همسالان است.گروه همسالان متشكل از افرادي مي باشد كه درون يك مجموعه سني خاص قرار مي گيرند و معمولا در سراسر زندگي شان ارتباطات نزديك و دوستانه برقرار مي كنند كه نمونه يك مجموعه طبقات سني بعنوان مثال دانش آموزان یک مدرسه یا دانشجويان يك دانشگاه مي باشند. افراد حجم عظيمي از اطلاعات و نگرش ها را از همسالان و دوستان خود بصورت غير رسمي فرا مي گيرند.گروه هاي همسالان و دوستان، حس ارزشمند بودن را در فرد ايجاد مي كنند. دوستان به تبادل عقايد و اطلاعات مي پردازند و به شكل دهي ديدگاه هاي يكديگر درباره جهان خارج و پديده هاي آن كمك مي كنند. از آنجا كه افراد مايلند ديگران آن ها را دوست داشته باشند و به آن ها احترام بگذارند، افراد غالباً ارزش ها و رفتار خود را به گونه اي جرح و تعديل مي كنند تا با انتظارات كساني كه با آنان تعامل دارند همخواني داشته باشد. اين امر بطور خاص در دوران نوجواني و جواني حائز اهميت است كه تماس با افراد همسن، نوعي احساس امنيت را در جوانان ايجاد مي كند و حتي ممكن است رفتار وي را بيش از هر عامل ديگري شكل دهد.در مواردي كه جامعه اي شاهد شكاف و تضاد بين نسل ها باشد يا نسل هاي مختلف تجربيات متفاوتي داشته باشندگروه همسالان و دوستان اهميت فزاينده اي مي يابد. اهميت گروه همسالان و دوستان در جامعه فعلي ما به علت گسترش بي رويه شهرنشيني و تبعات آن از جمله كاهش نفوذ و اقتدار والدين و نهادهاي سنتي و همچنين طولاني شدن دوره جواني در اثر گسترش آموزش از يكسو و بيكاري و بالا رفتن سن ازدواج از سوي ديگر افزايش يافته است.گروه همسالان و دوستان ممكن است بر مبناي محلّه، مدرسه، دانشگاه، سن يا يك فعاليت مشترك و يا آميزه اي از اين عوامل تشكيل گردد. فقدان نهادهاي سازمان يافته كافي براي اوقات فراغت جوانان باعث شده است كه اهميت گروه همسالان و دوستان در شرايط فعلي جامعه افزايش يابد.

ت) تبيين ارتباط بين نقش وسايل ارتباط جمعي با جامعه پذيري افراد

عامل ديگري كه در فرآيند جامعه پذيري بايستي مورد توجه قرار گيرد، وسايل ارتباط جمعي است. انسان امروز به لحاظ شرايط حاكم بر زندگي اجتماعي، هرگز نمي تواند خود را از وسايل ارتباط جمعي و اخبار دنيايي كه اورا در بر گرفته است، مستغني بداند. جهان پهناوردر اثر پيشرفت هاي شگرف وسايل ارتباطي بسيار كوچك جلوه كرده است، به گونه اي كه مك لوهان لقب دهكده جهاني بدان داده و براي توصيف نقش تعيين كننده ارتباطات در زندگي اجتماعي انسان، اين برهه را «عصر ارتباطات» نام نهاده اند. نظام كنترل شده رسانه هاي جمعي نقش مؤثري در جامعه پذيري ايفا مي كند.
با افزايش هر چه بيشتر تفكيك حوزه خانه از محل كار و رسمي شدن آموزش، نظارت اوليا بر جوانان محدودتر شده و رسانه اين جاي خالي اوليا را هرچه بيشتر پر كرده و ارزشمند تر مي شود.گرچه شايد بيننده خود آگاه نباشد، اما اطلاعات و دانش ها به درون ضمير ناخودآگاه او جاري شده، بي آنكه خود بداند اين ارزش هاي تلقيني در آن ها ديده مي شود. اين دانش ها كه بصورت تصاوير و به حالت متمركز توليد مي شوند، بوسيله رسانه هاي جمعي به داخل ذهن توده اي تزريق شده و به همسان كردن رفتار كه مورد نياز نظام توليد صنعتي است كمك مي كند.
اثرات وسايل ارتباط جمعي بسيار گسترده و گوناگون است، اين اثرات ممكن است بصورت دراز مدت و كوتاه مدت انجام گيرد. اين اثرات ممكن است ناشي از محتواي برنامه ها باشند و همچنين احتمال آن مي رود كه بر روي عقايد، ارزش ها، اطلاعات، مهارت ها، گرايش ها و رفتارهاي ظاهري تأثير بگذارند. درهمان حال برنامه هاي رسانه ها،گرايش هاي جوانان به موقعيت شغلي، مصرفي، سياسي، عشق و زندگي خانوادگي را شكل مي دهد و از اين راه مي تواند بر كنترل غير مستقيم بينندگان خود نقشي داشته باشد.
قدرت و اثرات رسانه هاي جمعي ، سال هاي بسياري است كه توجه جوامع را به خود جلب كرده است. اعضاي خانواده هر يك جداگانه و يا در كنارهم با وسايل ارتباط جمعي مرتبط و پيوسته هستند و حواس خود را به پيام هاي اين رسانه پيوند مي زنند. در جريان جامعه پذيري افراد توسط رسانه های جمعی، هنجارهاي گروهي زير به افراد آموخته مي شود:
1-آداب اجتماعي: شامل غذا خوردن،نشستن،تعارف كردن
2-شعائر اجتماعي : مناسك ديني، آداب و تشريفات يك آيين خاص كه داراي قدمت و اهميت فراوان باشد.
3-اخلاق اجتماعي: رسوم اجتماعي مهمي كه جامعه نقض آن ها را سخت ناپسند بشمارد.
4-مقررات اجتماعي: رسم هايي كه جامعه با خواست و آگاهي به وجود مي آورد مثل مقررات راهنمايي و رانندگي.
در نتيجه يادگيري اين آموزش ها كه جملگي بر اثر امكان يادگيري اجتماعي حاصل از استفاده از رسانه هاي جمعي است ،شخص با جامعه پيام فرست همنوا و همرنگ شده ،ارزش ها و هنجارهاي مذكور را دروني كرده و به نظم جامعه مورد نظر كمك مي كند.بنابراین ما در معرض انواعی از وسايل ارتباط جمعي مانند راديو، تلویزیون، فيلم، مجله، روزنامه،كتاب، اينترنت و ماهواره قرار داريم. سوالي كه در اينجا مطرح مي شود اين است كه نقش رسانه هاي جمعي در جامعه پذيري افراد چيست؟همانطور كه مي دانيم وسايل ارتباط جمعي داراي كاركردهاي گوناگوني هستند؛ از جمله آموزش، اطلاع رساني و انسجام دهي، فعاليت هاي فرهنگي ،آموزشي و تفريحي.
آموزش: وسايل ارتباط جمعي به لحاظ ويژگي منحصر بفردي كه دارند، چنانچه به درستي بكار گرفته شوند، مي توانند همانند مدرسه و دانشگاه در تربيت و آموزش افراد جامعه به خوبي عمل كنند. رسانه ها حتي از جهاتي نسبت به مدرسه و دانشگاه از امتيازاتي برخوردارند. مدرسه و دانشگاه از آغاز تا پايان محدوديت زماني دارند؛يعني فقط سال هايي چند از حيات كودك يا جوان را به خود مشغول مي دارند، اما وسايل ارتباط جمعي بي هيچ محدوديت در تمامي مراحل زندگي با انسان هايند و از آغاز تا پايان عمر را مي پوشانند. رسانه هاي ارتباط جمعي چه مكتوب (روزنامه، مجلات،كتاب و...) و چه غير مكتوب (راديو، تلويزيون،اینترنت، ماهواره و ...) بزرگترين سهم را در راه انتقال ميراث فرهنگي و فكري بشريت به عهده گرفتند و تعالي فرهنگ انساني را موجب مي شوند.
اطلاع رساني و انسجام دهي: وسايل ارتباط جمعي، مردم را از رويدادهاي داخلي و خارجي آگاه مي سازند. اين گونه وسايل موجب آگاهي سريع مردم از اوضاع يكديگر و حوادث و رويدادهاي جهان مي شوند. بنابراين نظام ارتباط جديد عهده دار اداره كردن و سازمان دادن و حفظ رابطه متعادل بين دو نيروي علم و فناوري در جامعه است، به گونه اي كه جامعه با حفظ استمراري و پايداري خود، توانايي انطباق و دگرگوني را هم داشته باشد.
فعاليت هاي فرهنگي،آموزشي و تفريحي: رسانه هاي گروهي زمينه هاي تفريح و سرگرمي افراد جامعه را در اوقات فراغت فراهم مي آورند. بنابراين بخشي از كاركرد رسانه هاي گروهي، تفريح و تفنن براي افراد جامعه است. اين گونه برنامه ها نيز ضمن برخورداري از جنبه هاي تفنني، مي توانند با فعاليت هاي فرهنگي و آموزشي همراه شوند. بنابراين رسانه هاي جمعي مردم را در برابر جامعه اي كه بايد به آن مرتبط باشند و به گونه شايسته اي آن را بپذيرند و از ماهيت قواعد و هنجارهاي آن شناخت پيدا كنند، مهيا مي نمايند و اين عمل نيز توسط فرآيند جامعه پذيري صورت مي گيرد.
اما باید دانست که رسانه هاي گروهي مانند تلويزيون، سينما،مطبوعات و اينترنت از جمله عواملي هستند كه مي تواند در هدايت و تربيت و سازندگي و بالا بردن شعور اجتماعي افراد نقش مؤثري ايفا كند و برعكس آن نیز می تواند اتفاق بیفتد، یعنی اگر جهت آن خلاف خير و صلاح عمومي باشد مي تواند باعث گمراهي و انحراف و فساد و آلودگي و گاه بزهكاري شود. در نوجوانان تأثير سينما، اينترنت، تلويزيون بيش از راديو است. مشاهده فيلم هاي وحشتناك و فيلم هاي همراه با قتل و كشتار، سرقت هاي مسلحانه، صحنه هاي وقيح روابط جنسي در بيننده تأثيراتي برجا مي گذارد كه گاه ممكن است به صورت بروز عقده ها، پريشاني هاي رواني و انحرافات اخلاقي و حالات بيمار گونه در اطفال و نوجوانان منعكس مي شود. اين اثرات در افرادي كه داراي زمينه هاي رواني باشد به مراتب شديدتر و عميق تر است. ميل نهفته سرگرم شدن، زيستن در جهاني تخيلي، شركت غير مستقيم در حوادث مهيج، شناختن شخصيت هاي جذاب و هيجان انگيز، فراموش كردن زندگي واقعي، گريز از ملاك هاي روزمره، راز جذابيت رسانه ها مي باشد وبه واسطه جذابيتشان اثرات روحي و تربيتي بر اطفال و نوجوانان مي گذارد. معمولاً با استفاده از تلويزيون، اينترنت و ... سعي مي شود فرآيند اجتماعي شدن صورت گيرد. مي توان بعد از خانواده مهم ترين وسيله اجتماعي شدن كودكان را رسانه دانست. از طريق اين وسايل مي توان به يك فرهنگ صدمه زد، يك فرهنگ را به نابودي كشاند ويك فرهنگ را توسعه داده و آن را در ديگر مراكز فرهنگي اشاعه داد و يك فرهنگ را از ورطه نابودي نجات داد.

 
پيشينه پژوهش هاي انجام شده در رابطه با موضوع تحقيق
ضمن بررسي هاي به عمل آمده پيرامون موضوع تحقيق دريافتيم که تحقيقات بيشماري پيرامون موضوع انجام گرفته است که در ادامه برخي از مهمترين آن ها را ارايه مي دهيم:

- پیشینه خارجی تحقیق

1- در سال ۲۰۰۳ تحقيقی با عنوان «مصرف رسانه هاي جمعي در ميان نوجوانان» توسط جمعي از پژوهشگران اسپانيايي جهت توصيف مصرف رسانه هاي جمعي (تلويزيون، تلفن هاي همراه، كامپيوتر، اينترنت و بازي هاي ويدئويي) در ميان نوجوانان و تجزيه و تحليل تأثيرات آن بر روي سلامتي و پيشرفت آن ها صورت پذيرفته است. در اين تحقيق كه به روش پيمايشي صورت گرفته است، از نمونه اي آماري شامل ۸۸۴ نوجوان ساكن شش شهر ايلات كانتابرياي اسپانيا كه بين ۱۴ تا ۱۸ سال سن داشتند و در مقاطع سوم و چهارم دبيرستان مشغول تحصيل بود ه اند، استفاده شده است. يافته ها نشانگر اين هستند كه نوجوانان در طول ايام هفته بطور ميانگين ۳ ساعت در روز و در روزهاي تعطيل آخر هفته نيز بطور ميانگين ۲/3 ساعت در روز را به تماشاي تلويزيون مي پرداختند. استفادة آن ها از كنسول هاي بازي نيز بطور ميانگين ۶۹/0 در روز ( ۴۱ دقيقه) در طول هفته و ۰۹/۱ ساعت در روز ( ۶۵ دقيقه) در تعطيلات آخر هفته را شامل مي شود. اين افراد از اينترنت نيز به ميزان ۸۳/0 ساعت ( ۴۹ دقيقه) در روز در طول ايام هفته و ۱۵ / ۱ ساعت در روز ( ۶۹ دقيقه) در تعطيلات آخر هفته استفاده مي كنند. 2/87 درصد نوجوانان داراي تلفن همراه هستند (اين آمار در برگيرنده ۶ /۹۱ درصد دختران 4/82 درصد پسران مي باشد). نوجوانان بطور ميانگين در سن ۱۳ سالگي اولين تجربه كار با تلفن همراه را كسب كرده اند. هزينه ماهانه تلفن همراه براي دختران بالغ بر15 واحد پولي و براي پسران بالغ بر ۱۰ واحد پولي مي شود و همچنين از تلفن هاي همراه نيز غالباً براي ارسال پيامك بهره گرفته مي شود. تقريباً نيمي از نوجوانان ( ۴/46 درصد) تلفن همراه خود را با خود به دبيرستان مي برند و آمارها نشان مي دهند كه بطور ميانگين در ميان اعضاي خانواده هاي آن ها حداقل سه تلفن همراه وجود دارد. اكثر آن ها ( ۱/82 درصد) علاقمند به گشت و گذار در اينترنت مي باشند اما در اين ميان پسران ترجيح مي دهند كه بيشتر به گشت و گذار و دانلود بازي بپردازند و دختران علاقه بيشتري به چت و ارسال ايميل از خود نشان مي دهند. ۶۲ درصد نوجوانان به كافينت رفته اند و ۸/ 40 درصد آن ها، بويژه پسران (۳۳ درصد از پسران در مقابل 7 / ۷ درصد از دختران)، نيز از وب سايت هاي پرونوگرافي بازديد كرده اند. درحدود دوسوم از نوجوانان ( ۵/71درصد)، بويژه پسران ( ۸۷ درصد از پسران در مقابل 57 درصد دختران)، از كنسول بازي هاي ويدئويي برخوردار بوده اند. علاوه براين آن ها بطور ميانگين از سن ۸/8 سالگی بازی با این وسایل را آغاز کردند. در این خصوص پسران بيشتر ترجيح مي دهند كه بازي هاي تيراندازي، مبارزه اي، ورزشي و اتومبيل راني را انجام دهند. در مقابل اين امر دختران به بازي هاي ماجراجويانه علاقمند هستند. تقريباً يك چهارم اين نوجوانان (2/22 درصد) پول خود را صرف بازي هاي ويدئويي و كافينت ها مي كنند. (پسران بطور ميانگين 06/27 درصد واحد پولي در ماه و دختران 81/16 واحد در ماه).
محققان اين پژوهش معتقدند كه بطور كلي متخصصان امور اجتماعي و بخصوص متخصصان امور بهداشت و سلامت مي بايست كه آموزش هاي بهداشتي در مورد مصرف رسانه هاي جمعي را از طريق تشويق و تعليم نوجوانان در مورد استفاده معقولانه از اين وسايل افزايش دهند. آن ها در ادامه مي افزايند كه والدين بايد محدوديت استفاده كمتر از دو ساعت را براي استفاده از رسانه هاي جمعي براي نوجوانان خود اعمال كرده و از اينكه اين وسايل در اتاق خواب آن ها وجود داشته باشد ممانعت بعمل آورند. همچنين معتقدند كه والدين مي بايست كه نوجوانان خود را در مورد بازي هاي ويدئويي دسترسي به اينترنت و كاربرد ايميل آموزش داده و بر آن نظارت كنند(۲۰۰۳ Sanz, Figuero et al).
2-پژوهش «مطالعه در باب مصرف رسانه» توسط ميلوارد براون از اعضاي اتحاديه اي اروپايي تبليغات تعاملي در اكتبر سال ۲۰۰۴ انجام گرفته است. هدف از انجام اين پژوهش ارزيابي نحوه تخصيص زمان شهروندان اروپايي نسبت به مصرف رسانه هايي چون تلويزيون، راديو، روزنامه، مجله و اينترنت بوده است. محقق در اجراي پژوهش خود از نمونه آماري ۷۰۰۰ نفري ذيل بهره برده و براي جمع آوري داده ها نيز از انجام مصاحبه تلفني با هريك از اين افراد استفاده نموده است.
• تعداد ۱۰۰۰ نفر از هر يك از كشورهاي بريتانيا، فرانسه، آلمان، اسپانيا و ايتاليا
• تعداد ۵۰۰ نفر از هر يك از كشورهاي بلژيك و هلند
• تعداد ۳۳۳ نفر از هريك از كشورهاي دانمارك، سوئد و نروژ
يافته هاي برآمده از اين تحقيق اشاره مي كنند كه در حال حاضر تقريباً نيمي از اروپاییان (48 درصد) از اينترنت استفاده به عمل مي آورند. ضريب نفوذ اينترنت در بازارهاي اروپاي شمالي بالا بوده و بطور ميانگين دوسوم پاسخگويان در اين بازارها به اينترنت دسترسي داشته اند. ضريب نفوذ اينترنت در كشور هلند نيز تقريباً به همين ميزان مي باشد. اين در حالي است كه كمترين ضريب نفوذ اينترنت كه ۳۴ درصد مي باشد مربوط به كشور اسپانيا است. نيمي از افراد مورد مطالعه كمتر از پنج ساعت از وقت خود را در هفته صرف اينترنت مي نمايند. در مقابل ۱۰ درصد از اين افراد بيش از ۲۶ ساعت از زمان خود را در هفته به استفاده از اينترنت مي گذرانند. تلويزيون با مصرف ميانگين پنج روز در هفته به عنوان پرمصرف ترين رسانه شناخته مي شود بطوريكه از تمام اوقاتي كه اروپائيان صرف انواع رسانه ها مي كنند. تلويزيون با ۳۳ درصد بالاترين سهم را نصيب خود كرده، پس از آن راديو با ۳۰ درصد رتبه دوم را از آن خود ساخته است. در رده هاي سوم و چهارم و پنجم نيز به ترتيب اينترنت با ۲۰ درصد، روزنامه ها با ۱۱ درصد و مجلات با ۸ درصد جاي گرفته اند.
3- در آسیا، در تایوان (ینگ و تونگ 2004) کره (ونگ ، لی و چنگ، 2003)، هندوستان(نلوا و اناند 2003) و هنگ کنگ (چک و لیونگ 2004) پژوهش هایی در زمینه اعتیاد به اینترنت انجام شده است. سندرز وهمکاران (2000) در پژوهشی نشان دادند که استفاده مداوم از اینترنت با افسردگی و انزواي اجتماعی نوجوانان همراه است. بولن و هري (2000 ، به نقل از معیدفر و همکاران، 1384) به این نتیجه رسیدند که هرچه جوانان زمان بیش تري را با اینترنت سر کنند، درمقابل از میزان زمانی که صرف محیط اجتماعی واقعی شان خواهند کرد، کاسته خواهد شد.
4- یانگ (1998) در مطالعه اي که انجام د اد، دریافت که 80 درصد از پاسخ گویان، کاربران وابسته به اینترنت بودند که انگاره هاي رفتار معتادانه قابل توجهی را از خود بروز دادند. وي خاطر نشان می سازد که وابستگی به اینترنت، گسست ها و انقطاع هاي شدیدي در زندگی تحصیلی، اجتماعی، مالی و شغلی مشارکت کنندگان ایجاد کرده است.
5- در مطالعه شوتون (1997) مشخص شد که کاربران کامپیوتر، تمایل چندانی به یادگیري مهارت هاي اجتماعی از خود نشان نمی دهند.
6- موراهان و همکاران(2000) براي سنجش میزان شیوع و رابطه آسیب شناختی استفاده از اینترنت بین دانشجویان دانشگاه تایوان، به این نتیجه رسیدند که مردان به طور متوسط نمرات بالاتري را در علایم آسیب شناسی استفاده از اینترنت نسبت به زنان به دست آوردند.
7- تامپسون (1995) به مطالعه اختلالات اعتیاد اینترنتی در بین مردم پرداخت . بر اساس نتایج مطالعه ایشان، 72 درصد از پاسخ گویان اذعان به وجود نوعی اعتیاد و یا وابستگی به اینترنت در خود داشته اند و 33 درصد از آن ها نیز به اثرات سوء استفاده از اینترنت بر زندگی شان اشاره کرده اند.
8- گرینفلد (1998) در مطالعه اي که روي کاربران اینترنت انجام داد، پی برد که 7/5 درصد از نمونه تحقیق وي داراي معیار استفاده غیر ارادي از اینترنت بودند. از میان این افراد، عمده ترین مواد مصرفی اینترنت عبارتند از: اتاق هاي چت، هرزه نگاري، خرید آن لاین و نامه الکترونیکی، هم چنین، حدود یک سوم از مشارکت کنندگان در این مطالعه اظهار داشته اند که آن ها از اینترنت به عنوان یک روش فرار از وضع همیشگی ویا تغییر خلق و خوي شان استفاده می کنند.
9- بولن و هري (2000 ، به نقل از معیدفر و همکاران، 1384) در مطالعه خود به این نتیجه رسیدند که هر چه جوانان زمان بیشتري را با اینترنت سر کنند، در مقابل از میزان زمانی که صرف محیط اجتماعی واقعی شان خواهند کرد، کاسته می شود. به علاوه آن که جوانان معتاد به اینترنت همانند سایر معتادان، دچار علایم و شاخصه هاي اعتیاد مشخص هستند. بر اساس نتایج مطالعه اندرسون (به نقل از ولس، 1382) به روي دانشجویان، 10 درصد از پاسخ گویان داراي معیارهاي وابستگی به اینترنت بوده و اکثریت کسانی هم که استفاده اعتیادي از اینترنت داشتند، مرد و از دانشجویان رشته هاي فنی بوده اند.
10- زی هورجاناتان جی (2001) تأثیر اینترنت را در زمینه اجتماعی از سه بعد کارکرد خانواده، فعالیت های اوقات فراغت، آزادی های فردی و پنهان کاری مورد بررسی قرار داده اند. در مورد کار کرد خانواده، فعالیت با اعضای خانواده است که بین استفاده کنندگان و عدم استفاده کنندگان تفاوت معنی داری بوجود می آورد. در مورد اوقات فراغت سه متغیر از پنج متغیر که مربوط به روزنامه خواندن، گوش دادن به رادیو و تماشای تلوزیون، ارتباط با دوستان، در بین استفاده کنندگان و کسانی که از اینترنت استفاده می کنند تفاوت معنی داری وجود دارد ، تأثیر بر آزادی های مدنی مربوط به خشونت و محتوی وقیع و به دست آوردن نوع دوستان است، که در بین استفاده کنندگان و عدم استفاده کنندگان تفاوت معنی داری وجود دارد.
11- می توان به تحقیق لیونگ و لی اشاره کرد. این دو نفر در بخشی از مطالعات خود به بررسی تأثیر فعالیت های اینترنتی و فعالیت های فراغتی بر حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی پرداختند. حجم این مطالعه 1192 نفر از افراد 15– 64 هنک کنگ در سال 2002 بوده است. اطلاعات این تحقیق با استفاده از پرسشنامه ساخت یافته جمع آوری شده است. در این مطالعه فعالیت های فراغتی به دو دسته فعالیت های مردم محور و مکان محور تقسیم شده اند. از جمله فعالیت های مردم محور می توان به تعاملات اجتماعی با خانواده و دوستان نام برد و از جمله فعالیت های مکان محور نیز می توان از گردش در پارک، حضور در مکان های تفریحی و ورزشی یاد کرد. اما در نتایج تحقیق شاهد هستیم که چهار عامل بر رفتار کسانی که فراغت خود را به اینترنت اختصاص می دهند، اثر گذار هستند: لذت جویی، اجتماعی بودن، جستجوی اطلاعات، تجارت الکترونیک. نتایج تحقیق نشان می دهد که ابعاد لذت جویی، اجتماعی بودن، جستجوی اطلاعات با بعد اطلاعاتی و احساسی حمایت اجتماعی به طور معنا داری ارتباط داشته اند. لذت جویی با بعد تعامل اجتماعی حمایت اجتماعی رابطه معنی دار داشته است. بعد اجتماعی بودن با کیفیت زندگی رابطه معکوس و معنی دار داشته است. شاید توضیح این یافته این باشد که افرادی که وقت زیادی صرف ارتباط برقرار کردن از طریق اینترنت و صحبت کردن درباره احساسات شخصی شان می کنند، از فعالیت های ارزشمند دیگر نظیر فعالیت های فراغتی، ارتباطات اجتماعی، خواب و ... باز می مانند و لذا کیفیت زندگی آن ها پایین می آید.
نتایج در خصوص فعالیت های فراغتی نشان می دهد که بعد اطلاعاتی و احساسی حمایت اجتماعی با فعالیت های فراغتی مردم محور نظیر گفت و گوی رو در رو با خانواده و والدین، مشارکت در فعالیت های مذهبی و اجتماعی رابطه دارد. علاوه بر این مردم از طریق فعالیت های مکان محور نیز حمایت اطلاعاتی و احساسی پیدا کرده اند، و فعالیت های فراغتی مکان محور و مردم محور با کیفیت زندگی رابطه معنی دار مثبت داشته اند.
12- يك پژوهش با عنوان «نقش استفاده از اينترنت در افسردگی و انزوای اجتماعی نوجوانان»که توسط كريستوفر ساندرز انجام شده و نتایج آن در مجله Adolesenceمنتشر شده پرسشنامه‌ای در اختيار 89 دانش‌آموز سال آخر دبيرستان قرار گرفته و درباره موارد زير تحقيق شده است :
1- ميزان استفاده از اينترنت: كم (كمتر از يك ساعت در روز)، متوسط (بين يك تا دو ساعت در روز)، زياد (بيش از دو ساعت در روز)
2- ارتباط با مادر، پدر و همسالان
3- افسردگي
با توجه به نتايج حاصله، كسانی كه نسبت به ديگران كمتر از اينترنت استفاده مي‌كردند، ارتباط بيشتری با مادر و دوستان خود داشتند. در اين تحقيق تنها گروه‌های كاربران زياد و كم اينترنت مورد مقايسه قرار گرفتند. تحليل مجذور خی نشان مي‌دهد كه اين گروه از نظر برخی عوامل دموگرافيك مانند جنس، نژاد و جايگاه اقتصادی- اجتماعی با يكديگر تفاوتی ندارند. هر يك از دو گروه كاربران زياد و كم اينترنت با استفاده از آزمون‌های مستقل t از نظر درجات ارتباط و افسردگی مقايسه شدند. كابران كم‌مصرف اينترنت در مقايسه با كاربران زياد آن به طور چشمگيری رابطه‌ای بهتر با مادران و دوستانشان داشتند، اما هيچ تفاوت قابل ملاحظه‌ای بين كاربران كم و كاربران زياد اينترنت از نظر ارتباط با پدر ميزان افسردگی وجود نداشت. نتايج نشان مي‌دهد كه استفاده زياد از اينترنت با پيوند ضعيف اجتماعی مرتبط است. بر عكس كاربرانی كه از اينترنت كمتر استفاده مي‌كنند، به طور قابل ملاحظه‌ای با مادر و دوستانشان ارتباط بيشتری دارند. اين نتايج جهت‌گيری خاصی را نشان نمي‌دهند. مثلاً نمي‌توان گفت كه آيا نوجوانان دارای ارتباطات ضعيف اجتماعی به طرف فعاليت‌ اينترنتی ارتباطات اجتماعی را كاهش مي‌دهد.
13- براساس نتایج تحقیقی که اخیرا از سوی کالج بوستون و دانشگاه ماسا چوست ترتیب داده شده بود، با عنوان «تأثیر رایانه بر کیفیت یادگیری دانش آموزان» مشخص شد انجام کارهای عادی باعث تأثیر مثبت بر نحوه عملکرد آن ها در آزمون های مدرسه می شود.
در این تحقیق که در خصوص کارآیی افراد و کار با رایانه انجام شده بود، بیش از 986 مدرسه گوناگون مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص شد دانش آموزانی که معمولاً از رایانه شخصی برای انجام کارهای عادی از جمله نوشتن مقالات مدرسه استفاده می کنند. در آزمونی یکسان نسبت به همکلاسان خود که کمتر از رایانه استفاده می کنند، نتیجه بهتری کسب می کنند.
آزمون مورد بررسی در این تحقیق رشته ای بود که نیاز به رایانه و یا پیش زمینه رایانه ای نداشت تا امکان نتیجه گیری دقیق وجود داشته باشد. بدین معنی که مهارت در کار با رایانه به عنوان پیش زمیه مؤثری در آزمون به حساب نمی آمد و بنابر این آنچه در نتیجه آزمون مشخص می شد، می توانست درباره تأثیر غیر مستقیم یا عدم تأثیر این توانایی بر نتیجه گیری دانش آموزان در آزمون ها اظهار نظر کند.
تا اینجا بخش خوب ماجرا بود، اما این آزمون علمی نتیجه گیری دیگری را نیز به دنبال داشت که شاید به مذاق بسیاری از کابران رایانه و بویژه دانش آموزانی که با رایانه های سر و کار دارند، خوش نیاید. نتیجه ثانویه این گروه تحقیقاتی از مطالعه، تأییدی بود بر نظری که از مدت ها پیش دانشمندان به طرق مختلف آن را بیان کرده و نسبت به آن هشدار داده بودند.
بدین ترتیب که تحلیل نتایج این آزمون مشخص کرد. در دانش آموزانی که از رایانه به منظور انجام بازی های رایانه ای، جستجوی سرگرم کننده و بدون هدف اینترنت و با چت با دوستان خود استفاده می کنند. نه تنها از آن اثر مثبتی که در گروه اول دیده شده بود خبری نیست. بلکه تأثیری معکوس و منفی نسبت به دانش آموزان عادی به چشم می خورد. به عبارت دیگر، این دسته از افراد نسبت به افراد عادی کمتری در پشت سر گذاشتن آزمون مورد نظر داشتند. البته فقط این دسته از دانش آموزان نبودند که کار با رایانه تأثیری منفی بر عملکرد آن ها داشت. گروه دیگر که کار با رایانه تأثیری منفی بر عملکرد آن ها داشت. دانش آموزانی بودند که بیش از حد معمول از اسلاید شوهای آموزشی power point استفاده می کردند. دوگروه اخیر بویژه توانایی بسیار پایین تری در استفاده از متن در آزمون های خود داشتند.
این تحقیق بخشی از تحقیق گسترده تری است که به بررسی تأثیرات فناوری های نوین بر نحوه زندگی افراد می پردازد.
رشد چشمگیر فناوری گوناگون در چند دهه اخیر و بویژه رشد انفجار گونه فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی، باعث ایجاد موجی شده است که برای عقب نماندن از آن، انسان باید هر روز توانایی جدیدی بیاموزد و معمولا برای جا نماندن از سیل ایجاد شده فرصتی برای فکر کردن درباره تأثیرات این فناوری ها باقی نمی ماند.
به همین دلیل، چنین بررسی هایی از سوی دانشمندان و جامعه شناسان بنیادی و ضروری ارزیابی می شود، چرا که می تواند در تصمیم گیری های اساسی آموزشی و پرورشی افراد مؤثر باشد.
یکی از محققان همکار در این پروژه معتقد است زمانی که نمی توان از آثار برخورد فناوری های نو در امان بود، بهتر آن است دقیقا نتیجه مواجهه با آن ها را بدانیم و بیاموزیم چگونه باید آن ها را به خدمت خود درآوریم.
در شرایط فعلی، نه تنها دانش آموزان که مدارس و مراکز آموزشی نیز زیر فشار شدید افزایش امکانات فناوری خود هستند و در چنین شرایطی است که یافته هایی مانند این که استفاده زیاد از نرم افزارهایی چون power point موجب کاهش توانایی افراد در به کارگیری توانایی های خود در رقابت با دانش آموزان عادی می شود، می تواند باعث بررسی بیشتر و اصلاح نحوه رفتاری مراکز آموزشی شود.
البته تنها نکته مهم یافتن نقاط ضعف فناوری های نو نیست. بلکه یافتن نقاط قوت و مؤثر این فناوری ها و تأکید بر آن ها نیز از دستاوردهای مهم چنین تحقیقاتی است. بخش نخست این بررسی جدید که نشان از افزایش توانایی دانش آموزانی دارد که بیش از سایر همکلاسی هایشان از رایانه برای کاربردهای روزانه استفاده می کنند. ضرورت توجه ویژه به بحث های مربوط به فناوری های نو را در آموزش یادآور می شود. رایانه ها می توانند به عنوان ابزاری برای بهبود شرایط آموزشی افراد به کار گرفته شوند، اما این فناوری نیز همانند بسیاری از فناوری های دیگر نیازمند انتخاب درست و عاقلانه است. هر فناوری نو همانند چاقویی دولبه عمل می کند. از یک سو می توان با آن دست به جنایت زد و از سوی دیگر، می توان همانند جراحی خیره به مداوای بیماران پرداخت.
14- تامپسون در سال 1996 به مطالعه اختلالات اعتياد اينترنتي در بين مردم پرداخت براساس نتايج مطالعه ايشان، 72 درصد از پاسخگويان اذعان به وجود نوعي اعتياد يا وابستگي به اينترنت در خود داشته اند و 33 درصد از آن ها نيز به اثرات سوء استفاده از اينترنت بر زندگي شان اشاره كرده اند.گروهي كه خودشان را معتاد به اينترنت معرفي كرده اند، گرايش به موارد زير در آن ها بيش از گروه غيرمعتاد به اينترنت بوده است: 1-پيامدهاي منفي اينترنت بر آن ها 2- مشاركت بيشتر در گروه هاي خوديار آنلاين 3- احساس تمايل شديد به استفاده از اينترنت در زمان آنلاين بودن 4- براي استفاده بعدي از اينترنت انتظاركشيدن 5- به خاطر استفاده از اينترنت، احساس گناه كردن 6- دروغ گفت به دوستان راجع به ميزان آنلاين بودن 7- شكايت خانواده و دوستان نسبت به استفاده مفرط از اينترنت.
15- يونگ (1996)در مطالعه اي كه انجام داده، دريافت كه 80 درصد از پاسخگويان، كاربران وابستة اينترنت بودند كه انگاره هاي رفتاري معتادانه قابل توجيي را از خود بروز دادند. وي خاطرنشان مي سازد كه وابستگي به اينترنت، گسست ها و انقطاع هاي شديدي در زندگي تحصیلي، اجتماعي، مالي و شغلي مشاركت كنندگان ايجاد كرده است. به طوري كه58 درصد از دانش آموزان و دانشجويان، كاهش چشمگيري در عادات مطالعه، افت نمرات درسي، غيبت در كلاس ها ، مشروط شدن و مانند آن دارند. افزون بر اين، كنترلي وجود ندارد كه اين افراد هميشه وقت خودشان را در فعاليت هاي علمي صرف كنند. 43درصد اين شاگردان به خاطر ديرخوابيدن ناشي از استفاده از اينترنت، در مدرسه با عدم موفقيت روبه رو شده اند.
يونگ (1998) در مطالعه اي كه روي معتادان به اينترنت انجام داد، بدين نتيجه رسيد كه افراد با موقعيت اقتصادي و اجتماعي بالاتر، و نيز افراد داراي تحصیلات بالاتر، بيشتر در معرض اين اختلال قرار دارند. اين مطالعه نشان داد كه افرادي كه وقت بيشتري دارند، مانند افرادي كه در خانه هستند و دانشجويان دانشگاه در خوابگاه ها، با احتمال بيشتري در معرض اينترنت هستند. يونگ در مطالعه اش پيرامون اعتياد اينترنتي بدين نتيجه رسيد كه افراد معتاد به اينترنت دچار علائم خاصي بوده و با پيامدهايي مواجهند كه دقيقاً مشابه پيامدهاي افرادي است كه به الكل، شرط بندي، خريد و ساير رفتارهاي وسواسي دچار هستند. همچنين، اين افراد محيط مجازي اينترنت را جذاب تر از واقعيت روزانه شان مي دانند. زندگي روزانه اين قبيل افراد تحت تسلط نياز به آنلاين شدن قرار دارد. همچنين، عمده ترين حوزه هاي متأثر از اعتياد اينترنتي، مدرسه، خانواده، كار و روابط هستند. علاوه بر اين، يونگ بدين نتيجه رسيد كه بروز اعتياد اينترنتي ريشه در هفت دليل اصلي دارد كه عبارتند از نارضايتي از زندگي زناشويي، فشار كاري، مشكلات مالي، عدم امنيت، اضطراب، دعواهاي خانوادگي، و زندگي محدود اجتماعي.
16-گوستا و مش (2112) در پژوهشی تحت عنوان «تأثیر اینترنت بر کیفیت ارتباط نوجوانان» نشان داد که ارتباط اینترنتی و میزان استفاده از این فن آوری به صورت منفی با ادراک نوجوانان از کیفیت ارتباط با فامیل رابطه دارد. یافته ها نشان می دهند که نوجوانانی که معمولاً از اینترنت استفاده می کنند با والدین خود دچار مشکل هستند و این مسئله بر کیفیت ارتباط آن ها اثر می گذارد . دانش آموزان در تمام سنین ممکن است تا حد نزول نمره های درسی و به هم خوردن روابط دوستانه آن ها در اینترنت زمان صرف کنند.
17- در سال 2005 چي هونگ و همکارانش در پي کشف متغيرهاي تأثيرگذار در اعتياد اينترنتي دانشجويان تايواني به اين نتيجه رسيدند که پسران بيشتر از دختران به اعتياد اينترنتي دچار هستند، عمده اعتياد آن ها به بازي هاي اينترنتي است. همچنين سن دانشجويان پسر، پايه تحصيلي آنان با اعتياد اينترنتي آنان رابطه معني داري نشان مي دهد.

- پیشینه داخلی تحقیق

1- غلامعلیان (به نقل از آتش پور و نادي، 1383) در تحقیقی، به بررسی میزان شیوع سندرم اعتیاد به اینترنت و تأثیرات روانی- اجتماعی آن در کاربران اصفهانی پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد که میزان سندرم اعتیاد به اینترنت در گروه سنی30-20 سال از سایر گروه ها بیش تر است. هم چنین کاربران معتاد با نشانه هاي اختلال افسردگی و پارانویید مشخص شدند و کار کردن با اینترنت را به هم نشینی با خانواده و گردش رفتن با دیگران ترجیح می دادند. به علاوه مشخص شد، نوع و سبک تفکر کاربران نیز می تواند عاملی در علاقه مندي آنان به اینترنت و نوع رفتارهاي آنان باشد.
2- بنابر پژوهش انجام شده توسط سجادیان و نادي (1385) تحت عنوان «ارتباط بین افسردگی و انزواي اجتماعی کاربران اینترنت نوجوان و جوان با مدت زمان روزانه معمولی کاربري اینترنت»که به روي 118 نفر از مشتریان معمول کافی نت هاي مجاور شهر اصفهان انجام شده است، تست افسردگی بک و تست محقق ساخته انزواي اجتماعی براي ارزیابی افسردگی و انزواي اجتماعی براي افراد نمونه استفاده شد. داده ها با استفاده از ضرایب همبستگی پیرسون، اسپیرمن و t گروه هاي مستقل تحلیل گردید. یافته هاي مطالعه حاکی از وجود رابطه مثبت بین افسردگی و انزواي اجتماعی با مدت زمان معمول استفاده از اینترنت در کاربران نوجوان و جوان است (01/0<P). بنابراین نتیجه گیري می شود که استفاده بیش از حد از اینترنت می تواند، براي سلامت، رشد روانی و رشد اجتماعی نوجوانان و جوانان خطر آفرین باشد.
3- تحقیق هما زنجانی زاده و علی محمد جوادي (1384) تحت عنوان «بررسی میزان و نوع استفاده از اینترنت و تأثیر آن بر ارزش هاي خانوار در بین دانش آموزان دبیرستانی مدارس دولتی ناحیه 3 مشهد» می باشد. روش این تحقیق پیمایشی و حجم نمونه آن 403 نفر بوده است. برخی از نتایج این تحقیقات به این شرح می باشد:
7/ 44در صد از پاسخ گویان از اینترنت استفاده می کردند و 3/55درصد استفاده نمی کردند. میزان استفاده از اینترنت در بین دختران7/46 درصد و در بین پسران3/53 درصد بوده است.
2/ 62 درصد از کاربران درخانه از اینترنت استفاده می کرده اند،21/1 درصد در کافی نت و 16/7درصد در خانه و کافی نت. 1/1 درصد از کاربران اوقات فراغت خود را در اینترنت سپری نمی کنند. میزان گذراندن اوقات فراغت 43/3 درصد از پاسخ گویان در اینترنت کم، 49/4 درصد تا حدودي،12/2 درصد از کاربران زیاد و 2/8 از کاربران خیلی زیاد بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که کاربران اینترنت به دلیل عدم آگاهی کافی به شیوه هاي بهره گیري مناسب از این تکنولوژي بیشتر به چت و پست الکترونیکی تمایل داشته اند به طوري که میانگین استفاده از اینترنت 498 دقیقه در هفته بوده و میزان استفاده از چت با 127 دقیقه در هفته بیشترین میانگین را در میان انواع استفاده از اینترنت به خود اختصاص داده است. میانگین استفاده از محیط ها اینترنتی در بین کاربران دختر در هفته، ایمیل 74 دقیقه، چت 132 دقیقه، بازی 63 دقیقه، اطلاعات علمی- آموزشی 75 دقیقه، محیط های خبری 32 دقیقه، تماشای فیلم از اینترنت 32 دقیقه، استفاده از جک 47 دقیقه، تصاویر جنسی 16 دقیقه، گوش دادن به موسیقی 138 دقیقه، کارت پستال 31 دقیقه، گرفتن نرم افزار 18 دقیقه، و وبلاگ 122 دقیقه می باشد.
میانگین استفاده از انواع محیط های اینترنتی در بین کاربران پسر در هفته، ایمیل 54 دقیقه، چت 122 دقیقه، بازی 67 دقیقه، اطلاعات علمی-آموزشی 60 دقیقه، محیط های خبری 35 دقیقه، تماشای فیلم از اینترنت 31 دقیقه، استفاده از جک 36 دقیقه، تصاویر جنسی 50 دقیقه، گوش دادن به موسیقی 50 دقیقه، کارت پستال 19 دقیقه، گرفتن نرم افزار 39 دقیقه، و وبلاگ 49 دقیقه می باشد.
4- «تأثیر تجربه فضای سایبرنتیک بر هویت اجتماعی در سه سطح خانواده ، گروه همسالان ، و جامعه» توسط بهزاد دوران (1382) مورد بررسی قرار گرفته است.

نتایج این پژوهش رابطه معنی داری را میان فضای سایبرنتیک و هر یک از سه سطح هویت اجتماعی (هویت خانوادگی، هویت همسالان و هویت ملّی) پاسخگویان را مشخص نساخت، و نشان می دهد که اینترنت بر هویت اجتماعی تأثیری ندارد، در این تحقیق استفاده از اینترنت و عدم استفاده از اینترنت و میزان استفاده از اینترنت متغییر های مستقلی بوده اند که از اهمیت فراوانی برخوردار بوده است ولی میزان انواع استفاده ازدیگران مد نظر قرار نگرفته است.
5- در سال (1388) هاشمي و همکارانش تحقيقي با عنوان «بررسي اعتياد اينترنتي و تأثير آن بر رفتار نوجوانان» به روش پيمايشي انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ايشان 380 نفر از دانش آموزان دبيرستان هاي منطقه يک شهر اراک بودند که با شيوه نمونه گيري تصادفي خوشه اي انتخاب شدند. داده هاي به دست آمده، پس از تکميل پرسش نامه با روش هاي همبستگي، رگرسيون و تحليل مسير و با استفاده از نرم افزار Spss تجزيه و تحليل شدند. نتايج حاکي از آن است که بين متغير تحصيلات و اعتياد اينترنتي همبستگي معني دار وجود دارد و بين متغير دينداري و اعتياد اينترنتي رابطه منفي و معني دار برقرار مي باشد. بنا بر يافته هاي تحقيق متغير مستقل روابط خانوادگي به عنوان يکي از عوامل تأثيرگذار بر اعتياد اينترنتي بيشترين تأثير را بر متغير وابسته دارد.
6- در سال (1389) ابراهيمي و همکارانش تحقيقي با عنوان «بررسي جامعه شناختي ميزان اعتياد به اينترنت و همبسته هاي اجتماعي آن( مطالعه موردي دانشجويان دانشگاه آزاد شهر بابل)» به روش پيمايشي انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ايشان 385 نفر از دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي واحد بابل بودند که با شيوه نمونه گيري تصادفي خوشه اي چند مرحله اي انتخاب شدند. داده هاي به دست آمده، پس از تکميل پرسش نامه با استفاده از نرم افزار Spss تجزيه و تحليل شدند. نتايج حاکي از آن است که براي مردان سن با چهار بعد(طول مدت زمان استفاده از اينترنت، نوع استفاده از اينترنت، احساس بيگانگي با خود و علاقه به اينترنت) رابطه معني دار دارد. سن زنان نيز با چهار بعد ( ميزان متوسط ساعات استفاده از اينترنت در هفته، طول مدت زمان استفاده از اينترنت، نوع استفاده از اينترنت، احساس بيگانگي با خود و علاقه به اينترنت ) رابطه معني داري دارد.
7- در سال (1390) عليزاده و ايزدي تحقيقي با عنوان «بررسي عوامل مؤثر بر گرايش جوانان به چت در شهر بابل» به روش پيمايشي انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ايشان 180 نفر از شهروندان شهر بابل که سن آن ها بالاتر از 15 سال مي باشد، بودند که با شيوه نمونه گيري تصادفي ساده انتخاب شدند. نتايج گوياي اين موضوع است که هرچه قدر گرايش به دوست يابي هاي موقت نظير توجه به جنس مخالف بيشتر باشد به همان ميزان گرايش به چت کردن نيز افزونتر مي شود. هرچه والدين در خصوص مباحث رايانه اي به ويژه چت کردن اطلاع چنداني نداشته باشند گرايش به چت کردن افزايش مي يابد. هرچه فرد براي تنوع گرايي ارزش بيشتري قايل شود به همان ميزان گرايش به چت کردن نيز افزايش مي يابد. ناشناس بودن و عدم کشف هويت فرد از سوي ديگران بر گرايش به چت کردن جوانان موثر و داراي همبستگي بالا و مثبتي است. هزينه پايين چت کردن بر گرايش به چت کردن جوانان مؤثر و داراي همبستگي بالا و مثبتي است و نهايتاً اينکه پايين بودن ريسک خطر گرفتاري در چت بر گرايش به چت کردن جوانان مؤثر و داراي همبستگي بالا و مثبتي است.
8- ياسمي نژاد، آزادي و امويي (1390) در پژوهش خود به اين نتيجه دست يافتند كه فضاي مجازي مي تواند امنيت اجتماعي را مورد تهديد قرار دهد، زيرا اينترنت با وجود اين كه مي تواند به عنوان ابزاري قدرتمند در عرصه اطلاع رساني به كار گرفته شود تا آن جا كه گاهي از آن به عنوان انفجار اطلاعات هم نام برده مي شود، ولي اين فناوري مدرن با تمام فوايدي كه دارد، تهديدها و خطرهايي نيز براي جامعه و بشر داشته است. به طوري كه امروزه، بخش عمده اي از جرايم مربوط به حوزه ي كامپيوتر، اينترنت و فضاي مجازي است كه امنيت اجتماعي را هدف قرار داده اند.
9- «دو فضایی شدن آسیب ها و ناهنجاری های فضای مجازی: مطالعه تطبیقی سیاستگذاری های بین المللی» عنوان پژوهشی است که عاملی و حسنی (1391) انجام داده اند. در این مقاله تحت پارادایم دو فضایی شدن به به مفهوم سازی عمده ترین آسیب های فضای مجازی پرداخته شده و با مطالعه تطبیق سیاستگذاری ها در برخی کشورهای پیشرو، راهبردهای اتخاذ شده دسته بندی شده اند. نتایج این تحلیل تطبیقی نشان می دهد که سیاست ها و برنامه های فرهنگی و اجتماعی کشورها را می توان به سیاست های سلبی و ایجابی تقسیم کرد. سیاست های سلبی شامل سیاست ها و برنامه های حذف، کنترل و نظارت و سیاست های ایجابی فرهنگی و اجتماعی جوامع، برنامه ها و سیاست هایی معطوف به تولید محتوا، مدیریت محتوا، برنامه های دیجیتال سازی اطلاعات آنالوگ و دسترس پذیر ساختن اطلاعات و محتوا در شبکه اینترنت است.
10- هم چنین تحقیقاتی هم در خصوص اوقات فراغت و تحولات نگرشی و ارتباط آن ها با اینترنت انجام شده است که به دو مورد از آن ها اشاره می شود . تحقیق « جوانان و فراغت مجازی» به بررسی کارکردهای چت در کافی نت های تهران پرداخته است. پژوهش گر با طرف دو مفهوم « رسانه ای شدن» و « خانگی شدن» به توصیف نحوه ی گذران اوقات فراغت در جامعه جوان ایران پرداخته است و در اين میان فضای چت روم های اینترنتی به منزله ی عرصه ای مدرن برای سرگرمی مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق مذکور بر اساس روش های پیمایشی انجام شده و پرسشنامه ای در اختیار مراجعه کنندگان به کافی نت ها قرار داده شده و اطلاعات مورد نیاز جمع آوری گردیده است. برخی از نتایج این تحقیق که به تحقیق جاری ارتباط بیشتری پیدا می کند عبارتند از: گروه های سنی جوان تر به کارکردهای تفریحی و تفننی چت و تفکیک بیشتر دو حوزه مجازی و واقعی توجه بیشتری دارند. این گروه بیشتر به دنبال گسترش شبکه های دوستی بوده و از چت کردن لذت بیشتری می برند و در همان حال از فرصت هایی که اینترنت برای ناشناس ماندن و گاه پنهان ساختن هویت واقعی فراهم می سازد استفاده می کنند. از سوی دیگر گروه بزرگسال با وسواس بیشتری دست به انتخاب می زنند و در کنترل روابط خویش و سطح و جهت آن مهارت بیشتری دارند. یافته های تحقیق نشان داده است که دختران جوان در انتخاب شرکای گفت و گوی خود به معیار سن توجه بیشتری دارند که این مسئله بیانگر هنجارهای رایج در آشنایی های افراد غیر هم جنس و جامعه پذیری انتظاری دختران جوان است . کارکردهای فراغتی و سرگرم کننده (غلبه بر تنهایی و سرگرمی) بیش از موارد دیگر (مثل، شناخت و دوست یابی) مورد توجه کاربران بوده است. تجارب بدیع جذابی که محیط اینترنت برای خودشناسی، هویت یابی و نیز مشارکت های نوین فراهم می سازد تحت الشعاع کارکرد های سرگرم کننده است. فضای غالب در محیط چت روم گفت وگوهای دوستانه جوانان غیر هم جنس است که با نیت ارضای کنجکاوی، آشنایی، سرگرمی و گاه شیطنت و ماجراجویی بدان روی آورده اند. انگیزه ها و چگونگی استفاده کاربران از چت های اینترنتی همچنین بیانگر تفاوت های جنسیتی و میل بیشتر پسران به استفاده از موقعیت جنسیتی برتر خود در اجتماع برای انتخاب سرگرمی و جست و جوی روابط دوستانه و آزاد است.
در نهایت ، محقق سرگرمی های مجازی را عاملی می داند که علاقه جوانان به مشارکت اجتماعی و فعالیت های مدنی را با انگیزه های مختلف تحت الشعاع قرار می دهد و ممکن است بر مهارت های اجتماعی آنان در تدارک فراغت های گروهی و تفریحات و بازی های غیر مجازی تأثیر منفی بگذارد. هم چنین مجاورت طولاني با فضای مجازی می تواند به تأثیر پذیری افراطی از هنجارها و ارزش ها در عرصه های مختلف ارتباطی و اجتماعی انجامیده و با تقویت جهان وطنی تعلقات ملّی و سنتی کاربران را تحت تأثیر قرار دهد.


11- تحقیق « بررسی نحوه کاربرد اینترنت نزد جوانان مشهد» توسط راضیه آذرنیا در سال (1383)، به سفارش مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (شعبه مشهد) به شماره 35125 انجام شده است. گروه سنی مورد مطالعه وی جوانان 15– 29 ساله بوده است. حجم نمونه در مرحله اول 400 نفر بوده است. بر اساس نتایج این مرحله 44/1 درصد جوانان در گروه سنی 15 – 29 سال از اینترنت استفاده می کنند. از کل این افراد 57/5 درصد را مردان و 42/5 درصد را زنان تشکیل داده اند. 76/2 درصد مجرد و 23/8 درصد متاهل بوده اند. 31/2 درصد از افراد غیر کاربر تمایل زیاد وخیلی زیاد، و 31/6 درصد تمایل کم و خیلی کم در خصوص استفاده از اینترنت دارند.

در مرحله دوم حجم نمونه 400 نفر از کاربران اینترنت بوده است. میانگین سنی پاسخگویان 22 سال بوده است. 39/4 درصد از پاسخگویان دیپلم، و 36 درصد لیسانس داشته اند. 82/9 درصد کاربران کامپیوتر شخصی داشته اند و 17/1 درصد نداشته اند. میانگین استفاده از اینترنت در ماه 32 ساعت بوده است. 60/9 درصد از کاربران علاقه بسیار زیاد و زیادی به اینترنت داشته اند. 35/8 درصد در حد متوسط و 3/4 درصد نیز در حد کم و خیلی کم به کار به اینترنت علاقه نشان داده اند. اکثر کابران با مخالفت والدین روبرو نبوده اند، تنها 8/9 درصد از کاربران مخالفت والدین را مانعی جهت استفاده از اینترنت عنوان نموده اند. 11/5 درصد نیز به طور متوسط با مخالفت والدین مواجه بوده اند. 70/5 درصد از پاسخگویان از ایمیل استفاده می کنند و 74/1 درصد چت می کنند. میزان علاقه به چت با دوستان و آشنایان 52/9 درصد، با افراد همجنس 39 درصد و با افراد غیر همجنس 55/3 درصد در حد زیاد بوده است. میزان علاقه به چت در مباحث تخصصی و علمی 30/4 درصد، موضوعات هنری و ادبی 23 درصد، دوستیابی 45/9 درصد، سرگرمی و تفریح 66/3 درصد، موضوعات عشقی و جنسی 39/4 درصد در حد زیاد بوده است. 47 درصد کاربران دارای دوست اینترنتی بوده اند. از مجموع این افراد که دارای دوست اینترنتی بوده اند، 7/40 درصد دارای بیش از سه دوست هم جنس و 35/1 درصد دارای بیش از سه دوست غیر هم جنس بوده اند. 35/7 درصد از افراد دارای دوست اینترنتی، پس از دوستی از طریق اینترنت همدیگر را ملاقات کرده اند. 38/3 درصد از پاسخگویان به وبلاگ ها مراجعه می کنند و یا وب می نویسند. 19/9 درصد از کاربران دارای وبلاگ شخصی بوده اند. 92/1 درصد از کاربران در اینترنت جست و جو می کنند.

میانگین جست و جوی اینترنتی 16/6 ساعت در ماه بوده است. میانگین ساعت جست و جو بر حسب موضوع چنین بوده است: مباحث تخصصی و علمی 8/4 ساعت، مباحث سیاسی و اجتماعی 5/8 ساعت، تفریح و فکاهی 5/2 ساعت، ادبی و هنری 3/7 ساعت، فیلم 4/7 ساعت، موسیقی 4 ساعت، عکس 4/5 ساعت، انواع مد 4/4 ساعت، کاتالوگ 5 ساعت در ماه. 18/5 درصد از پاسخگویان از بازی های اینترنتی آنلاین استفاده می کنند. میانگین مدت زمان استفاده آن ها 4/8 ساعت در ماه بوده است. اکثریت کاربران یعنی 56/1 از دیدن سایت های فیلتر شده صرف نظر می کنند. 25/1 درصد از فیلتر شکن استفاده می کنند و 18/7 درصد نیز به سایت هایی با مضمون مشابه مراجعه می کنند. میزان علاقه به اینترنت بین زن و مرد تفاوتی نداشته است.


نويسنده: زینب مقتدایی

منابع

- روحانی، فضیله و تاری، سعیده،(1390)، بررسی میزان اعتیاد به اینترنت و رابطه آن با انگیزه تحصیلی و رشد اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه استان مازندران، فصلنامه فن آوري اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال دوم، شماره دوم.
- مرادي پردنجاني، حجت الله و سعيد زاده، حمید رضا، بررسي عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي و راه کارهاي مقابله با آن (مورد مطالعه : دانش آموزان استان چهارمحال و بختياري).
- روشندل اربطانى، طاهر و اميرى، عبدالرضا،(1389)، بررسى الگوي مصرف رسانه اي دانش آموزان و تأثيرپذيري آن ها از رسانه ها با هدف برنامه ريزى هاى آموزشى پليس، فصلنامه مطالعات امنيت اجتماعی.
- فیضی، ایرج،(1384)، سبک فراغتی و استفاده از اینترنت در بین دانش آموزان.
- هاشمي، محمد رضا و میرزایی، بانو، بررسي اعتياد به اينترنت وپيامدهاي آن بر رفتار دانش آموزان.
- رحیمی، محمد و پرنده، رادبه،(1392)، آسیب شناسی فضای مجازی و خانواده؛ تهدیدها و چالش ها، سایت علوم اجتماعی.
- زنجانی زاده، هما و جوادی، علی محمد، بررسی تأثیر اینترنت بر ارزش های خانواده در بین دانش آموزان دبیرستانی ناحیه 3 مشهد (در سال 82-83)، مجله جامعه شناسی ایران، علوم اجتماعی، تابستان 1384 - شماره 22 (علمی- پژوهشی).
  
- ساروخاني، باقر،(1386)، جامعه شناسي ارتباطات،تهران، انتشارات اطلاعات، چاپ نوزدهم.
- گلشن فومني،م ر،(1382)،جامعه شناسي آموزش و پرورش، تهران، نشر دوران، چاپ سوم.
- گيدنز،آنتونی،(1386)،جامعه شناسي، ترجمه منوچهر صبوري، تهران، نشر ني.
- آقابابايي، عزيزاله و باقري، سهيلا و باقري، محبوبه،(1390)، اينترنت و روابط خانوادگي.
- كفاشي، مجید، بررسي تاثير اينترنت بر ارزش هاي خانواده، فصلنامه ي پژوهش اجتماعي، سال دوم، شماره سوم، تابستان 1388 .
- امیدوار، احمدعلی و صارمی، علی اکبر،(1381)، اعتیاد به اینترنت (توصیف، سبب شناسی، پیشگیري، درمان و مقیاس هاي سنجش اختلال اعتیاد به اینترنت) .مشهد: انتشارات تمرین.

- نور محمدی، مرتضی،(1388)، چالش فرهنگ و هویت در فضای مجازی، مجلات عقيدتی، فرهنگی، اجتماعی ( پگاه حوزه )، شماره 261 .
- صادقیان، عفت. (۱۳۸۴). تأثیر اینترنت بر کودکان و نوجوانان. تهران: مجله الکترونیکی نما. شماره 4 .
- آذربايجاني، مسعود؛ سالاري فر، محمدرضا؛ موسوي اصل، مهدي.(۱۳۸۲). روانشناسي اجتماعي با نگرشي بر منابع اسلامي ، تهران : انتشارات حوزه و دانشگاه.
- زمان، لیلا،(1387)،آثار استفاده از اينترنت و ماهواره بر رفتار اجتماعي جوانان در شهر اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده علوم اجتماعي، دانشگاه الزهراء عليها السلام.
- محسنی تبریزی، علیرضا و هاشمی، محمد رضا،(1390)، تأثیراینترنت بر هویت اجتماعی دانش آموزان (مطالعه موردي: دبیرستان هاي شهر اراك در سال 88-87)، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال سوم، بهار، شماره 2.
- امرایی، فروزان،(1392)، بررسی تأثير اينترنت در اختلالات رفتاري دانش‌آموزان لرستان و راه‌هاي كنترل آن، کارشناس ارشد روان‌شناسی.
- سلیمانی پور، روح الله،(1389)، شبکه های اجتماعی، فرصت ها و تهدیدها، نشریه اطلاع رسانی و کتابداری، ره آورد نور، تابستان، شماره 31 .
- مرادي پردنجاني، حجت الله و سعيد زاده، حمید رضا، بررسي عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي و راه کارهاي مقابله با آن (مورد مطالعه : دانش آموزان استان چهارمحال و بختياري).
- پناهي، یعقوب و اصلاني، طاهر و فرجي، رباب و بتواز، حسين، وابستگي به تلفن همراه و آسيب هاي رواني- اجتماعي در دانش آموزان: بررسي اثرات پيام كوتاه و بلوتوث.
- ویستا، زندگی دوم در فضای مجازی(۱۳۹۲) http://vista.ir/article/320106: نشانی سایت.
- songi(2003). Internet gratfifcations, depression, self-efficacy, and internet addication. Ma dissertation . usa: Michigan state university 2003:5-35.

نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

نیکتا کاظمی
Iran, Islamic Republic of
بسیار ممنون از اطلاعات خوبتون.مطلب مورد نظر من است
باران
Iran, Islamic Republic of
سلام ممنون از مقاله ی خوبتون.ی سوال داشت.لطفا منبع قسمت اهمیت و ضرورت تحقیق را ذکر کنید.با تشکر
دیبا
Iran, Islamic Republic of
ممنون عزیزم بااینکه کمی مغرضانه نوشتی

در ضمن کیمبرلی یانگ در زمینه اعتیاد به اینترنت تحقیق می کردند نه یونگ

کارل یونگ که شما ازش مطلب نوشتی صد سال قبل از اختراع کامپیوتر زندگی می کرد
يك دوست
Iran, Islamic Republic of
سلام. ايكاش به پايان نامه اصلي كه درصد نسبتا زيادي از آن استخراج شده است نيز اشاره مي شد.
مرضیه وزیری
Iran, Islamic Republic of
واقعا عالیییییی
تمنا
Iran, Islamic Republic of
خیلی عالی بود خیلی دنبال این موضوع بدم.. ممنون از مطالب مفیدتون
دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
هر وقت احساس حسادت کردیم ، یادمان باشد ، خاموش کردن شمع دیگری ، باعث نمیشود ، شمع ما درخشان تر نور افشانی کند