دکتر مهدی زارع، دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در گفت‌و‌گو با ایسنا با ابراز تاسف از انتشار گاه و بی گاه شایعات بی اساس مبنی بر پیش‌بینی زلزله های قریب‌الوقوع در کشور در خصوص امکان‌پذیر بودن پیش بینی زلزله گفت: پیش بینی زلزله هنگامی می‌تواند به عنوان یک فعالیت علمی مطرح شود که تیم پیش بینی کننده بتوانند زلزله ای شدید با بزرگی 6 یا بالاتر و در بعضی از منابع، 7 به بالا - را در بازه مشخصی از زمان و محدوده مشخصی از مکان پیش بینی کنند؛ به نحوی که اعلام این پیش بینی قابل صحت سنجی (سنجش درستی یا اشتباه بودن آن) باشد. هیچ گونه برآورد کلی از افزایش احتمال رخداد زمینلرزه ای با بزرگی نامشخص به عنوان «پیش بینی زلزله» (و تعیین هشدار و آماده باش برآن اساس) قابل طرح نیست.

 

وی تصریح کرد: نرم افزارهایی در کارهای علمی از سوی دانشمندان مورد استفاده قرار می گیرد که با آن نرم افزار می توان بر اساس یک الگوریتم ریاضی مشخص به انگاره یا الگو (pattern) مشخصی از رخداد یک زمینلرزه بعدی رسید. هرگاه چنین شود فقط "یک شاهد" از احتمال رخداد بعدی به دست آمده است. برای اعلام پیش بینی و هشدار و آماده باش مربوطه وجود "حجم قابل ملاحظه ای از داده های آماری که با چند روش مختلف قابل سنجش و آزمون باشد لازم است. اگر چنین نباشد، بر اساس داده ای محدود نمی تواند به پیش بینی تلقی شود.

 

زارع با تاکید بر این که در نبود پیش نشانگرهای شناخته شده، هر نوع استناد صرف به تک الگوریتمهای پیش یابی غیر قابل اعتناست، خاطرنشان کرد: عدم قطعیت زیاد در الگو و انگاره رخداد زمینلرزه ها، هم به مشکل بودن پیش بینی زمینلرزه انجامیده و هم موجب شده تا عدم قطعیت زیادی در پیش بینی های انجام شده موجود باشد.

 

وی خاطرنشان کرد: هر پیش نشانگر زمین‌لرزه نماینده ای از شرایط پیش از رخداد زمینلرزه و در نتیجه نمادی از حالت بحرانی در شرایط فیزیکی در زمین آن ناحیه قبل از وقوع زلزله است.عدم تسلط به این پیش‌نشانگرها و نبود اطلاعات تفصیلی و آماری مفصل از چندین کانال مختلف پیش نشانگری، عملا به عدم شناخت حالت بحرانی و عدم امکان برهم نهی پیش نشانگرها بر هم برای سنجش میزان قابلیت اعتنا و اعتماد آن پیش بینی ها می انجامد. به این ترتیب اعلام هر تغییری در تک پارامتر قابل سنجش به عنوان پیش بینی ممکن است به تصیمات غلط مدیران در اعلام هشدار و آماده باش برای رخداد بعدی بیانجامد.

 

زارع تصریح کرد: از دیدگاه مدیریتی، تصمیم برای اعلام هشدار و آماده باش، هنگامی ممکن و معنی دار است که بر پایه سنجش های چند گانه پارامترهای مختلف باشد. در چنین وضعیتی اعلام هشدار و آماده باش برای رخداد بعدی تنها و تنها در هنگامی معنی دار است که حداقل چند روش از روش های موجود به تایید احتمال رخداد زمینلرزه "شدید" بعدی در "بازه زمانی" و "محدوده مکانی" مشخص منجر شده باشد.

 

دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله خاطرنشان کرد: برای پیش بینی زمینلرزه دو راهبرد مهم وجود دارد؛ یکی رهیافت «پیش یابی زمینلرزه» (یا پیش بینی احتمالی) و دیگری «استفاده از پیش‌نشانگرهای زمینلرزه». از جمله روشهای پیش نشانگری، سنجش پارامترهایی مثل تغییرات آب زیرزمینی، تغییرات گاز رادون، سنجش های الکترومغناطیسی، سنجش رفتار حیوانات، سنجش های یونوسفری و سنجش های آنومالی های الکتریکی در پوسته زمین است. در رهیافت احتمالی (پیش یابی) هم می توان از چندین روش مانند (سنجش های پارامتر لرزه خیزی، M8، CN، و الگوریتم انگاره های خرد لرزه ها و ...) استفاده کرد.

 

وی تصریح کرد: در ایران در حال حاضر می توان تغییرات سطح آب زیر زمینی و سنجش های ژئوفیزیکی (الکترومغناطیسی، یونوسفر و ...) را پایش کرد. اکثر روش‌های تعریف شده در رهیافت احتمالی نیز توسط محققان ایرانی قابل انجام است. هر نوع اعلام هشدار بر پایه تک پارامتری از پارامترهای مشروحه کاری نسنجیده و غیر علمی و غیر قابل اعتناست. ضمن اینکه شرط های مذکور هم باید برقرار باشد.

 

زارع در پایان با تاکید بر این که احتمال رخداد زمینلرزه در شهرهایی مثل تهران، تبریز و مشهد که قبلا نیز زمینلرزه های مهمی در آنها رخ داده همواره وجود دارد، اظهار داشت: القای شرایط خاص بر پایه پیش بینی براساس تک پارامترها و مطالعاتی محدود به دلیل کمبود منابع بودجه ای برای پژوهش‌های استاندارد، قابلیت اعتنای بالایی ندارد و تعمیم آن به گستره های مهم و پر جمعیت و لرزه خیز، علاوه بر ایجاد هراس و نگرانی موجب سلب اعتماد و اطمینان مردم و مسوولان از پژوهش و علم می شود و لذا باید با دقت و وسواس زیاد باید از چنین رفتارهای نسنجیده ای در کشور اجتناب کرد.