پرخاشگری، هدیه مهدهای بی‌برنامه به کودکان
روزها با برنامه‌های تکراری می‌گذرد و عصر هنگام که پدر و مادر از سرکار برمی‌گردند بچه‌ها با صدای بوق ماشین‌ها بیرون می‌آیند، برای کودکان لحظه‌ی زیبایی است، اما چه فایده که لحظه‌ی با هم بودن اندک است. چشمان کودکانه‌اش را روی هم می‌گذارد و فردا هم بابا و مامان سرکار می‌روند و من...
در همین راستا در دفتر خبرگزاری ایسنا ، میزگردی برای بررسی وضعیت مهدهای کودک با حضور رییس هیئت مدیره مهدهای کودک ایلام، کارشناس کارشناس امور مهدکودک‌های بهزیستی و یک روان‌شناس برگزار شد.
دکتر «امیر مهردادی» روان‌شناس در این میزگرد اظهار کرد: یکی از مولفه‌های مهم در روند کاری مهدکودک‌ها سطح علمی و تخصصی نیروهای انسانی شاغل در آنها است که متاسفانه در ارزیابی‌های صورت گرفته از مهدهای استان مشاهده شده جز در اندکی از مراکز به این مقوله به عنوان یکی از تاثیرگذارترین موارد در حوزه روانشناسی، تربیتی و پیش‌دبستانی توجه نمی‌شود.
اکثر مربیان مهدها متخصص نیستند
این روان‌شناس با تاکید بر اینکه بکارگیری افرادی که در حوزه شاخص‌های تربیتی فعالیت کرده باشد، بسیار ناچیز است، ادامه داد: بی‌توجه‌ای به اهمیت تخصص مربیان موجب شده افرادی که سواد لازم در مورد نحوه برخورد با کودکان را ندارند، جذب مهدها شده و مهدها را محلی صرفا برای نگهداری کودکان می‌دانند، در حالی که پرورش همه جانبه کودکان نیازمند کار کردن در حوزه‌های مختلف شناختی، اجتماعی، روانی و جسمانی است.
مهردادی افزود: در بعضی از مهدکودک‌ها کودکان شیرخواره و چندین ماهه نگهداری میشود و از آنجایی‌که علم روانشناسی معتقد به انجام یکسری برخوردها در رده‌های سنی مختلف است، نیاز به وجود برنامه منسجم در مهدها را تبدیل به امری ضروری کرده است.
وی با طرح دو سوال که مهدها چه خوراک اطلاعاتی برای ذهن بچه‌ها از بُعد شناختی فراهم می‌کنند و یا اینکه به لحاظ اجتماعی چقدر می‌توانند موجب رشد و پرورش کودک شوند؟ تصریح کرد: شخصیت بچه‌ها در 6 سال اول زندگی شکل می‌گیرد و در 12 سالگی کامل میشود و از این لحاظ که پایه و اساس شخصیت افراد در دوران شش سال اولیه پایه‌ریزی میشود، نقش مربیان را که غالباً خانم هستند، در رشد عاطفی اجتماعی و شناختی بارز می‌کند.
مهدهای ایلام فاقد برنامه نظام‌مند
این روان‌شناس با طرح این سوال که آیا حضور نیم‌روزه یا بیشتر کودک در مهدها فقط جهت نگهداری جسمانی یا تغذیه‌ایی است، خاطرنشان کرد: وجود یک برنامه سیستماتیک مگر در موارد انگشت‌شمار در هیچ‌یک از مهدکودک‌های ایلام وجود ندارد، بدین‌صورت وقتی بحث از برنامه منسجم در مهدها میشود، باید دید چه میزان محتوی یا همان خوراک اطلاعاتی در ساز و کار مهدها ورود پیدا کرده است یا اینکه چقدر مهارتهای دهگانه زندگی متناسب با سن بچه‌ها با آنها آموزش داده شده است؟ چرا که می‌دانیم کودک از 2 سالگی باید مستقل بودن را بیاموزد و متناسب با تغییرات روحی روانی که دارد او را از وابستگی به والدین دور کرده تا یاد بگیرد کارهای شخصی خود را انجام دهد.
فضای فیزیکی مناسب، نیروی متخصص و برنامه گمشده‌ی اکثر مهدها
مهردادی در ادامه فضای فیزیکی مهدهای استان را نامناسب ارزیابی کرد و گفت: اکثر مهدکودک‌های استان فضای نامرغوب با تاثیرگذاری منفی دارند، در حالی‌که فضاهای مورد بحث باید موجب لذت و شادی بچه‌ها شود و همچنین شرایط بازی در آن فراهم گردد، چرا که در تعریف تعاملات اجتماعی، بازی کردن نقش اساسی برای بچه‌ها دارد و حتی باید آموزش‌ها نیز در قالب بازی به آنها ارایه شود و باید توجه داشت که این فضا، فضایی استاندارد یعنی هم آرامش و هم آموزش را برای کودک به ارمغان آورد.
وی اضافه کرد: فضاهای نامناسب باعث شده آموزش‌های که داده میشود، به دلیل تداخل صدایی با سایر بخش‌های آموزشی، جیغ و داد محیط بازی، تغذیه نامناسب، رنگ‌آمیزی متضاد و در و پیکر ناموزون روند درستی نداشته باشد. در حالی‌که مهدکودک‌هایی که توسط افراد علمی و متخصص راه‌اندازی شده است، به دلیل داشتن برنامه و چارچوب منظم تاثیرگذاری بالایی بر شخصیت کودک گذاشته‌اند، هر چند تعداد این مهدها در ایلام انگشت‌شمارند.
مهردادی یادآوری کرد: اگر سرمایه‌گذاران می‌خواهند نقشی در رشد بچه‌های استان داشته باشند، بیایند و فضای مهدکودک‌ها را متناسب با سن آنها طراحی کنند تا کودکانی که به دلیل شاغل بودن پدر و مادر بیشترین لحظات را در آن محیط سپری می‌کنند، تاثیر بیشتری به لحاظ رشد شخصیتی و روحی روانی بپذیرند.
وی در جمع‌بندی قسمت اول مبحث گفت: در مهدکودک‌ها به چهار جنبه باید توجه شود اول فضای فیزیکی مناسب باشد. دوم اینکه نیروی انسانی متخصص جذب شود. سومین امر اینکه محتوی آموزشی منجر به مهارت‌آموزی گردد و در نهایت برای اداره‌ی مهدها چارچوب و برنامه وجود داشته باشد.
دکتر «امیر خاکی» رییس هیئت مدیره مهدهای استان ایلام نیز در این میزگرد با بیان اینکه توسعه مهدهای استان نیازمند کمک دولتی، خانواده‌ها و سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به حوزه مهدها‌ست، اظهار کرد: استان ایلام با 101 مهد شهری و 177 مهد روستایی و در مجموع 278 مهد فعال وظیفه‌ی آموزش و پرورش کودکان را برعهده گرفته‌اند.
وی در ادامه با طرح این سوال که چرا بچه‌ها به مهد بروند و اینکه چه اتفاقاتی در مهدپذیری دنیای امروز رخ داده است؟ تصریح کرد: زندگی شهری و صنعتی، همچنین اشتغال زنان در اجتماع یک امر بدیهی شده است، همین امر نیز نشان می‌دهد شرایط زندگی نسبت به گذشته بسیار تغییر کرده و در نتیجه بخش عمده‌ای از کودکان به مهد می‌آیند که بخشی از آنها از روی اجبار است، هر چند این موضوع در کشوری مثل ایران که مهدپذیری در آن نسبت به سایر کشورها در حد پایینی است، اما با این وجود در میزان ورودی کودکان به مهد مشاهده میشود، بخشی از روی اجبار به این محیط وارد می‌شوند.
رییس هیئت مدیره مهدهای استان ایلام افزود: باید تا پایان برنامه چهارم توسعه میزان 10 درصدی مهدپذیری استان به 20 درصد ارتقاء یابد، این در حالی است که نزدیک به پایان برنامه مورد نظر هستیم، اما به درصد پیش‌بینی شده در خصوص مهدپذیری در استان نرسیده‌ایم.
وی اضافه کرد: نکته جالب در این رابطه این است که به دلیل حمایت دولتی به مهدهای روستایی، میزان مهدپذیری به 28 درصد یعنی بیشتر از رقم پیش‌بینی شده رسیده است.
شهریه مهدها در ایلام پایین است
موسس و مدیر مرکز مهدکودک بام با بیان اینکه صنعتی شدن زندگی، شاغل شدن خانم‌ها، فقدان گروه‌های همسالان نسبت به گذشته، کمی جمعیت خانواده‌ها و تغییر و تحول در خواسته‌های انسانی، نیاز به حضور کودک در جمع همسالان را در جهت رشد اجتماعی و شخصیتی به امری واجب تبدیل کرده است، ادامه داد: بعد از نظام خانواده اولین نهادی که مسئولیت جامعه‌پذیری را بر عهده دارد، مهدکودک‌ها هستند تا کودکان مهارتهای لازم را با توجه به شرایط زمانه فرا گیرند و در این خصوص چون والدین دانش و تخصص لازم را ندارند، باید مهدکودک‌ها که بیشترین تاثیر بر روند رشد کودک دارد، عهده‌دار این مسئولیت شود، برای تحقق این امر نیز باید مکانی تهیه شود که جدای از بار عاطفی و روانی، تخصص لازم برای فراهم کردن شرایط رشد بچه‌ها در آن وجود داشته باشد.
خاکی تصریح کرد: به این دلیل که آموزش نیاز به دو مقوله‌ی مهم تخصص و مکان مناسب با امکانات خاص دارد و از طرفی این دانش در والدین بویژه مادران به اندازه کافی وجود ندارد، لاجرم این تمایل در اولیاء برای فراگرفتن آموزش مورد نیاز به سوی مهدکودک‌ها معطوف میشود، حال باید بررسی کرد مهدها با این قبیل نیازها سازگاری دارند یا نه؟
وی با اشاره به اینکه آمارهای کشوری و استانی از به صرفه نبودن و فقدان جنبه اقتصادی سرمایه‌گذاری در حوزه مهدکودک‌ها بخصوص در استان‌های کمتر برخوردار خبر می‌دهد، خاطرنشان کرد: مهدکودک در استان‌های برخوردار مورد حمایت والدین قرار می‌گیرد و از طرف دیگر متقاضیان می‌توانند نرخ اقتصادی مهد را براساس تراکم جمعیتی پرداخت کنند، مثلاً تراکم کودک در مهدهای شهری استان 43 نفر و مهدهای شهر ایلام در حدود 33 نفر است در حالی که اگر متوسط تراکم مهدها در نظر گرفته شود هر رقمی به عنوان شهریه جلوی این رقم جمعیتی گذاشته شود نشان می‌دهد یک مهد با این تعداد کودک فاقد جنبه اقتصادی است.
خاکی افزود: با این نرخ جمعیتی حاضر در یک مهد کودک اگر متوسط شهریه‌ای که الان کمتر از 50 هزار تومان است به حتی 200 هزار تومان افزایش پیدا کند، برای مهدکودکی که هزینه‌های هنگفت تجهیزات، امکانات، آب، برق و تغذیه را متحمل میشود، به صرفه نیست.
هزینه کودک از دانشجو بیشتر باشد
رییس هیئت مدیره مهدکودک‌های استان ایلام با تاکید بر اینکه کار کردن و سرمایه‌گذاری در حوزه‌ی مهدکودک‌های استان‌های کم برخوردار عملاً غیر اقتصادی است و هیچ سودی برای فردی که قصد منفعت از سپرده‌گذاری دارد، ندارد، اظهار کرد: در چنین وضعیتی به اجبار یا به لحاظ مکانی یا امکانات نرم‌افزاری مربیان متخصص برای مهدهای کودک جذب نشده‌اند.
وی تاکید کرد: اگر می‌خواهیم کودکان ما در یک محیط مناسب و زیر نظر مربیان متخصص و مجرب رشد کنند، باید دید چه حمایت‌های از سوی دولت اعمال شود؟ سطح حمایت خانواده‌ها چقدر باید باشد؟ این گونه شاید جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه افزایش پیدا کند.
خاکی با اشاره به این سخن که "هزینه مهد یک کودک از هزینه یک دانشجو بیشتر است"، گفت: قاعدتاً باید همین‌گونه باشد، چرا که دانشگاه توان جمع‌آوری 40 نفر در یک کلاس برای دو جلسه در هفته را با کمترین هزینه دارد، اما وقتی 40 کودک به عنوان امانت‌های زنده که هر لحظه نیازمند مراقبت صددرصدی هستند، نیازمند هزینه‌های بالاتری خواهند بود.
وی ادامه داد: در بسیاری از کشورها به مهدها سوبسید داده میشود، علاوه بر آن یارانه به ادارات و خانواده‌ها داده میشود تا در هزینه‌های مربوط به مهدکودک‌ها مشارکت داشته باشند، اما اتفاقی که در کشور ما در خصوص مهدپذیری رخ می‌دهد، وضعیت قابل قبولی به لحاظ برنامه‌های منسجم علی‌رغم کارهای خوب انجام شده نیست، چرا که براساس تراکمی که در مهدها وجود دارد، جنبه غیر اقتصادی آن بارز است، به نحوی که سرمایه‌گذاری یک‌طرفه در این حوزه نتیجه‌ی مناسبی نخواهد داشت.
متخصصان تربیتی مربی مهد نمی‌شوند
«علی گوهری» کارشناس امور مهدکودک‌های بهزیستی استان ایلام گفت: تعداد مهدهای استان 312 مرکز است که از این تعداد 96 مهد شهری، 2 مهد شبانه‌روزی، 10 مهد آدینه‌وقت، 7 مهد قرآنی و 197 مهد روستایی هستند که تعداد کودکان در حال مراقبت در این مهدها به 9 هزار و 34 نفر در شش ماهه اول سال می‌رسد، البته این رقم در نیمه دوم سال به دلیل بازگشایی مدارس و اشتغال مادران افزایش پیدا می‌کند.
گوهری تعداد مربیان حاضر در مهدهای کودک را 938 نفر عنوان کرد و افزود: متاسفانه اکثر این مربیان دیپلمه یا دارای رشته‌های تحصیلی دانشگاهی غیر مرتبط هستند، البته دلیل آنهم اقتصادی نبودن مهدها برای تحصیل‌کردگان است، چون حقوق ماهیانه 100 الی 150 هزار تومانی تمایلی به فعالیت در فرد تحصیل‌کننده بوجود نمی‌آورد.
وی یکی از دلایل فضای فیزیکی نامناسب مهدها را استیجاری بودن آنها عنوان کرد و گفت: 90 درصد مهدهای استان اجاره‌ای هستند، به همین علت نیز کسی مایل به سرمایه‌گذاری در مکانی نیست که به اجبار یک یا دو سال بعد از آن مجبور به نقل مکان است بدین لحاظ شاهد تغییرات فضایی و ساختاری در محیط مهدها نیستیم و از جهت دیگر بسیاری از صاحبان ملک نیز حاضر به اجاره‌ی ساختمان خود به نام مهدکودک نیستند.
کارشناس امور مهدکودک‌های سازمان بهزیستی استان ایلام اظهار کرد: در سال‌های گذشته به دلیل کمبود فارغ‌التحصیلان رشته‌های تخصصی مثل روانشناسی و علوم تربیتی اغلب مجوزها به متقاضیان رشته‌های غیرمرتبط داده شد که در حال حاضر نیز مشکلات زیادی را بوجود آورده‌اند، اما در یکی دو سال اخیر مجوزها برای افرادی صادر میشود که فارغ‌التحصیل یکی از رشته‌های مرتبط با مهدکودک باشد.
گوهری با اشاره به اینکه سازمان بهزیستی براساس دستورالعمل مهدکودک‌ها را درجه‌بندی کرده و طبق همان جایگاه موظف بر دریافت شهریه هستند، اضافه کرد: هر دو سال یکبار این درجه‌بندی تغییر خواهد کرد که در این مدت به طور متوسط هر دو ماه یکبار کارشناسان سازمان به بازرسی مراکز مذکور می‌روند.
مهدهای بی‌برنامه کودکان را پرخاشگر می‌کند
دکتر مهردادی در بخش دوم از صحبت‌های خود با طرح این سوال که مهدها تا چه میزانی می‌توانند در بعد روانی بچه‌ها تاثیرگذار باشند؟ ادامه داد: مهدکودک‌های دارای چارچوب و برنامه که شرایط و استانداردهای لازمه را رعایت می‌کنند، تاثیرات بسیار مثبتی بر روی بچه‌ها خواهند گذاشت، اما آنچه در بحث این میزگرد قابل اشاره است تربیت ثانویه بچه‌ها از طریق مهدها‌ست که اگر یک مکانیسم خوب به لحاظ نیروی انسانی، تخصص و فضا فراهم باشد، تربیت دوم کودک موفقیت‌آمیز خواهد شد، هر چند این اشکال وجود دارد بچه‌هایی که مدت زمان بیشتری در مهدها هستند، نسبت به کودکانی که ساعتی اندکی را در مهد به سر برده و بیشتر زمان را نزد والدین هستند، پرخاشگرتر بوده، چون پدر و مادر کمتر در کنار بچه‌ها حضور دارند.
این روان‌شناس یادآوری کرد: وقتی کودک از صبح تا عصر در مهد تحت مراقبت است و ساعات اندکی را در محیط خانه و نزد والدین خود باشد فشار روانی بر او وارد شده و مشکلی به نام "اضطراب جدایی کودک از مادر" به وجود می‌آید و به دنبال آن پرخاشگری بروز خواهد کرد که به دلیل استرس و فشار روانی بوجود می‌آید، اما همین مهدها اگر مربی متخصص و کاربلد داشته باشند، می‌توانند مشکل بچه‌هایی را که احساس تنهایی می‌کنند یا افسردگی دارند، به راحتی و به شکل موثری حل کنند.
وی اضافه کرد: تعاملات بین بچه‌ها باعث میشود ارتباط و رشد اجتماعی در آنها شکل بگیرد و به نوعی یک روش کمکی بسیار موثر برای مستقل شدن بچه‌ها در آن فضا‌ست.
مهردادی با بیان اینکه بچه‌هایی که رشد زبانی کمتری دارند، با حضور در مهدهای با برنامه وضعیت بهتری نسبت به قبل و حتی کودکانی که تنها هستند، بدست می‌آورند، خاطرنشان کرد: انتظار براین است کودکان 18 ماه تا مقطع 3 سالگی گفتاری کامل داشته باشند، اما آنهایی که مشکل گفتاری دارند یا کم حرفند تنها به این دلیل که والدین به خاطر مشغله کاری توان کار کردن با آنها را ندارند یا به علت تک فرزند بودن در محیط منزل مشکل دارند، می‌توان مدعی شد مهدکودک‌ها به عنوان محلی که تضارب اندیشه‌ها و گفتمان‌های کودکانه با بازی و بیان درخواست‌های بچگانه را با خود به همراه دارد، روش درمانی مناسبی است، چرا که باعث ایجاد دیالوگ بین بچه‌ها شده و همین گفت‌وگوهای مداوم باعث تقویت زبان بچه‌ها خواهد شد.
مربیان مهرمادری را القاء کنند
وی تربیت فرزندانی با اعتماد به نفس بالا را نتیجه‌ی مهدهای با برنامه عنوان و تصریح کرد: خیلی از بچه‌ها با قرار گرفتن در موقعیت‌های جدید دچار "استرس و اضطراب" می‌شوند و این هم ناشی از این واقعیت است که نگذاشتیم بچه‌ها فضایی خارج از منزل را تجربه کنند و یا اینکه در محیط کوچکی مثل "مهدکودک" در تعامل با دیگر کودکان قرار گیرد و تاثیرات لازم را برای رشد شخصیتی و اجتماعی دریافت کند.
این روان‌شناس تاکید کرد: در کنار استانداردهای لازم در مهدکودک‌ها باید والدین بچه‌ها را کامل در مهد تنها رها نکنند و در ارتباط با کودک و مربیان مهدکودک باشند، بدین‌صورت می‌توانند در رشد اجتماعی، رشد تقویتی، رشد عاطفی و شخصیتی بچه‌ها تاثیرگذار باشند به شرطی که والدین در ارتباط با بچه‌ها باشند. به شرطی آنکه افرادی که با کودک در ارتباط هستند، تخصص لازم را داشته و به نوعی مهر عاطفی و مادرانه را القاء کند.
فرصت بازی را از کودکان نگیریم
مهردادی یادآور شد: مهد مثل مدرسه نیست که قانون را در ذهن کودک وارد کند، بلکه آنجا کودک نیاز به بازی کردن و آزادی عمل دارد تا بدین وسیله شاهد تاثیرات آن باشیم، پس اگر در چنین محیطی افراد متخصص یا امکانات و فضای فیزیکی مناسب وجود نداشته باشد، شخصیتی که در بچه رشد خواهد کرد، نمی‌تواند شخصیتی مناسب به لحاظ شناختی، روانی، عاطفی باشد و چه بسا بچه‌هایی که در این محیط رشد می‌کنند، دارای اختلالات روانی بخصوص در دوره نوجوانی خواهند شد.
این دکتری روانشناسی در پایان گفت: پس اگر شرایط مناسب در یک مهد باشد یقیناً شاهد رشد بچه‌ها خواهیم بود، اما اگر مهد باری به هر جهت و فقط محلی برای نگهداری بچه‌ها باشد و هیچ‌گونه برنامه‌ی برای رشد اجتماعی و شناختی بچه‌ها نداشته باشند اثرات نامطلوبی در روحیه بچه‌ها بر جای خواهد گذاشت.
به مهدها تسهیلات بدهید
دکتر خاکی با تاکید بر اهمیت تخصص مربیان اظهار کرد: بخش عمده‌ی مهدکودک‌ها بر روی فضا و امکانات آن بحث دارند و بخش دیگر روی مربیانی است که مسئول آموزش هستند، بنابراین خیلی مهم است مربی مدارک لازم برای تربیت کودک را داشته باشد و دوره‌های خاص آموزشی را گذرانده باشد.
رییس هیئت مدیره مهدکودک‌های استان ایلام با تاکید بر اهمیت نسبت تعداد کودکان بر مربی، ادامه داد: در کشورهای اروپایی برای 5 کودک یک مربی، در آمریکا برای 5 تا 7 کودک یک مربی اما در ایران برای 12 کودک یک مربی لحاظ شده است.
وی افزود: به لحاظ ساختار فیزیکی مهدها دچار مشکل هستند، دلیل آنهم این است که در استان‌های کم‌برخوردار به این خاطر که فضای کسب و کار اختیاری نیست و از طرفی حمایت دولت را نسبت به خود ندارد، ملاحضه میشود تعداد زیادی از مهدها دارای امکانات متناسب با نیاز کودکان نیست، هر چند اجاره‌ای بودن مهدها براین مشکلات می‌افزاید، مشکلی که تاکنون راه‌حلی برای آن مشخص نشده است.
خاکی به فقدان سهمیه آموزش در مهدها بر خلاف مدارس اشاره کرد و گفت: به مدارس و دانشگاه‌ها تسهیلات اعطا میشود، در صورتی‌که در مهدها چنین سهمیه‌ی وجود ندارد و از طرفی مدارس و دانشگاه‌ها از پرداخت مالیات معاف هستند در حالی‌که از مهدها با این شهریه پایین مالیات اخذ میشود. همچنین بسته‌های آموزشی که در مدارس ارایه میشود در مهدکودک‌ها این امکان وجود ندارد به همین جهت و برای رفع این نواقص می‌توان یارانه‌هایی در قالب تسهیلات به مهدها پرداخت کرد.
مهدهای دولتی راه‌اندازی شوند
وی با اشاره به اینکه راه‌اندازی "مهد دولتی" یکی از نیازهای ما برای ارتقاء سطح کیفی مهدکودک‌ها‌ست، خاطرنشان کرد: اگر برنامه‌ای تدوین شود که اقشار متوسط یارانه دریافت کنند تا کودکان را در مهدهای نیمه خصوصی بگذارند و از طرفی اقشار پردرآمد از مهدهای خصوصی برای مراقبت و تربیت کودکان استفاده کنند، میشود انتظار داشت همه کودکان از یک سطح آموزشی و تربیتی بهره‌مند خواهند شد.
خاکی تصریح کرد: از یک طرف حمایتی از سوی دولت به سمت مهدها گسیل نمی‌شود، از طرف دیگر نیز شهریه‌ها در استانی همچون ایلام بسیار اندک است به همین علت این مراکز تربیتی نیاز به دریافت یارانه برای تحقق اهداف مدون در اساسنامه دارند، اما آنچه در این رابطه نیز مهم می‌نمایاند اطلاع‌رسانی ضعیف به شهروندان است که مهدها درجه‌بندی داشته و براساس آن نیز شهریه دریافت می‌کنند، در صورتی که چنین تفکری وجود دارد که همه‌ی مهدهای استان با وجود تفاوت در تجهیزات، امکانات و خدمات به یک اندازه شهریه دریافت کنند، بدین جهت نیاز به تناسب‌سازی بین دریافت شهریه با درجه‌بندی مهدها وجود دارند و براساس آن مبلغ شهریه‌های پایه تغییر کند.
وی با بیان اینکه باید در چنین وضعیتی به دنبال ارایه آموزش به مربیان به صورت رایگان بود، اضافه کرد: تمرکز این آموزش‌ها بر مهارت‌آموزی باشد، از سوی دیگر با پذیرش این نکته که فرزندپروری امری ذاتی نیست، برای کیفی کردن آموزش و مهارت‌دهی به کودکان تلاش‌های لازم جهت جذب فارغ‌التحصیلان مورد نیاز در بخش روانشناسی، علوم تربیتی، پیش‌دبستانی و کودک‌یاری باشد.
تهیه و تنظیم: رقیه کاظمی، خبرنگار ایسنا، منطقه ایلام
