گزارشي از بازار پر رونق کنکور و هزینه‌های انتخاب رشته

پس از اعلام نتایج کنکور سراسری، انتخاب رشته موفق و قبولی در دانشگاه‌‌های مطرح، بزرگترین آرزوی هر داوطلبی است اما عده‌ای در این میان از هیجان داوطلبان کنکور سوء استفاده می‌کنند و در قالب مشاور برای انتخاب رشته از آنها پول‌های کلان دریافت می‌کنند.

سه‌شنبه هفته گذشته بالاخره با اعلام نتایج کنکور استرس داوطلبان به پایان رسید و متقاضیان نتیجه سال‌ها درس خواندن خود را مشاهده کردند. اگرچه کنکور همچون گذشته دیگر کارزار به حساب نمی‌‌آید اما این روز‌ها قبول شدن در «دانشگاه برتر» بزرگترین دغدغه دانش‌آموزان محسوب می‌شود. بر اساس اظهار نظر مسئولان در برخی از رشته‌ها مثل گروه ریاضی شانس قبولی یک شرکت‌کننده بالاست و بیش از 150 درصد شانس قبولی دارد یعنی به ازای هر شرکت کننده گروه ریاضی نزدیک به دو صندلی در رشته محل‌های مختلف در دانشگاه‌ها وجود دارد اما رشته‌های پر مخاطبی مثل پزشکی و دندانپزشکی در شاخه تجربی، ظرفیت محدودتری را در دانشگاه‌ها دارند. علاوه بر این، همان میل به قبولی در دانشگاه‌های برتر، باعث می‌شود تا بازار مشاوره در انتخاب رشته در این ایام به نحوی داغ شود که علاوه بر اینکه قیمت‌ها بالاست، استانداردهای یک مشاوره مناسب‌ِحال داوطلب نیز رعایت نمی‌شود.

عمادی: تمام دانش‌آموزان نیاز به شرکت در کنکور ندارند
استرس دانش‌آموزان و خانواده‌ها برای ورود به دانشگاه در حالی بالاست که سازمان سنجش طی روز‌های گذشته اعلام کرد حتی دانش‌آموزانی که در کنکور سراسری شرکت نکرده‌اند، هم می‌توانند در انتخاب رشته شرکت کنند.
عبدالرسول عمادی رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش‌ و پرورش با اشاره به اینکه خانواده‌ها باید بدانند که تمام دانش‌آموزان نیاز به شرکت در کنکور ندارند و در بسیاری از رشته‌ها بدون کنکور دانشجو پذیرش می‌شود، می‌‌گوید: «در بسیاری از دانشگاه‌های غیردولتی شرط خاصی برای پذیرش دانشجو وجود ندارد، چون ظرفیت‌شان خالی می‌ماند. بنابراین هر داوطلبی که مراجعه کند،‌ می‌تواند اقدام به ثبت‌نام کند. به همین دلیل است که اعتقاد داریم ظرفیت‌ پذیرش دانشجو در دانشگاه‌‌ها بر همین منوال فعلی، تا مدتی براساس سوابق تحصیلی باقی خواهد ماند.»
پس در اینجا بحث بر سر تحصیل در یک دانشگاه بهتر است. موضوعی که با تبلیغات موسسه‌های مشاوره در این زمینه به آن بیشتر دامن زده می‌شود و ذهن داوطلبان کنکور را هم حتی از مدت‌ها قبل از اعلام نتایج درگیر می‌کند. درگیری ذهنی که در مواردی باعث آشفتگی جوانان مایل به ورود به دانشگاه نیز می‌شود. همچنین در تبلیغات موسسه‌های مشاوره این موضوع مطرح می‌شود که برای یک انتخاب رشته موفق، داوطلبان حتما باید به این موسسه‌ها مراجعه کنند. آموزش و پرورش برای چاره‌اندیشی کارهایی نیز انجام می‌دهد.
هفته گذشته هم‌زمان با اعلام نتایج کنکور سراسری در تهران همایشی با حضور 100 مشاور از سراسر کشور از سوی این وزارت‌خانه برگزار شد تا مشاوران از آخرین تغییرات انتخاب رشته و مسایل مربوط به بومی گزینی آگاه شوند.

عیسی مراد: دانش‌آموزان برای انتخاب رشته به مشاوران با مجوز قانونی مراجعه کنند

ابوالقاسم عیسی‌مراد، مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه هدایت تحصیلی یک پروژه نیست بلکه یک پروسه است، می‌گوید: «اگر هدایت تحصیلی می‌کنیم باید به شخصیت دانش‌آموز توجه داشته باشیم زیرا هدایت تحصیلی بدون نگاه کردن به شخصیت دانش‌آموز، ما را به اشتباه می‌اندازد.» او شرکت در همایش مشاوران آموزش و پرورش جهت آمادگی برای انتخاب رشته را یک فرصت طلایی می‌داند و می‌گوید: «ما طرحی به نام طرح مدرس در حوزه مشاوره و تربیت داریم که بتوانیم بحث‌های حرفه‌ای را به آنها انتقال دهیم تا آنها نیز در استان‌ها آن را انتقال دهند و بر این اساس تعاملی بین صف و ستاد ایجاد کنیم که باید بازخورد آن با دقت و ظرافت مد نظر قرار گرفته شود.»
مدیرکل امور تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش به خانواده دانش‌آموزان این گونه توصیه می‌کند: «فرزندانتان را به انتخاب رشته‌ای که به آن تمایل ندارند، مجبور نکنید و به هنگام انتخاب رشته به مشاوران دارای مجوز قانونی مراجعه کنید.»
-
خانواده‌ها فریب موسسات فاقد استاندارد را نخورند
 ابوالفضل رحمانی رئیس گروه مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش شهر تهران با اشاره به اینکه امسال نیز همانند سال گذشته آموزش و پرورش شهر تهران در بخش معاونت پرورشی و اداره مشاوره در بحث انتخاب رشته خدماتی را به داوطلبان ارائه می‌کند، می‌گوید:‌ «60 پایگاه مشاوره انتخاب رشته کنکور در سطح شهر تهران فعالیت خواهند کرد. همچنین برای مشاورانی که در پایگاه‌های انتخاب رشته آموزش‌ و پرورش به داوطلبان خدمات ارائه می‌کنند، دوره‌های آموزشی برگزار کرده‌ایم تا نحوه انتخاب رشته صحیح و ظرفیت دانشگاه‌ها و وضعیت سهمیه‌بندی را بر اساس اطلاعات ارائه شده از سازمان سنجش به دست بیاورند.»
رئیس گروه مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش به خانواده‌ها توصیه می‌کند که برای انتخاب رشته دقت کافی را داشته باشند و فریب موسسات خصوصی فاقد استاندارد را نخورند: «موسسات و آموزشگاه‌هایی هستند که بدون آگاهی لازم اقدام به مشاوره می‌کنند. این موسسات با تبلیغات وسیع می‌توانند خانواده‌ها را جذب کنند.»

با وجود هشدار مسئولان مربوطه و البته فعالیت پایگاه‌های متعدد انتخاب رشته در سراسر کشور اما باز هم عده‌ای از داوطلبان کنکور به جای این مشاوران مورد تائید آموزش و پرورش، مشاوران حاضر در موسسات آزاد را ترجیح می‌دهند.

«رضا. م» داوطلب کنکور سراسری امسال که موفق به کسب رتبه 2000 در کنکور شده است در خصوص مراجعه‌اش به یکی از این موسسات می‌‌گوید: «به هنگام مراجعه به این موسسه از من خواسته شد تا مبلغ 200 هزار تومان را ابتدا به حساب موسسه واریز کنم تا آنها به من وقت مشاوره بدهند. پس از آن و در حالی که من توقع داشتم مشاور معروفی که به خاطر او به موسسه مراجعه کرده‌ام من را در انتخاب رشته راهنمایی کند، با پسر دانشجوی جوانی مواجه شدم که در حال انتخاب رشته برای تعدادی از داوطلبان بود.»

او ادامه می‌دهد: «وقتی علت را جویا شدم یکی از مسئولان موسسه گفت مشاور شناخته شده مدنظر من تنها رشته‌های انتخاب شده را تایید می‌کند زیرا ایشان فرصت ندارند برای تک تک داوطلبان انتخاب رشته کنند.» «مریم.الف» داوطلب دیگری است که از مبلغ نسبتا بالایی که از او برای انتخاب رشته درخواست شده، صحبت می‌کند.
او که در کنکور رتبه 1200 را کسب کرده است، می‌گوید: «می‌خواستم تا یکی از مشاوران مطرحی که در صدا و سیما اغلب به داوطلبان مشاوره می‌دهد، برایم انتخاب رشته کند به همین منظور پرس و جو کردم تا شماره تماس او را پیدا کردم. وقتی با مسئول هماهنگی قرار ملاقات‌های آقای مشاور صحبت کردم او ابتدا رتبه‌ام را پرسید و سپس یاد‌آور شد آقای مشاور تنها به رتبه‌های زیر 2000 که شانس قبولی در دانشگاه‌های برتر را دارند مشاوره می‌دهد.»
این داوطلب ورود به دانشگاه ادامه می‌دهد: «وقتی هزینه مشاوره را جویا شدم در کمال تعجب مسئول هماهنگی ایشان به من گفت که آقای مشاور برای 2 جلسه مشاوره 30 تا 45 دقیقه‌ای مبلغ 700 هزار تومان دریافت می‌کنند.»
-
رضا شیخی مشاوری است که برای آگاهی از آخرین تغییرات انتخاب رشته در همایش مشاوران آموزش و پرورش حضور پیدا کرده است. او با بیان اینکه انتخاب رشته ترکیبی از شرایط مختلف همچون رتبه داوطلب، علائق و شرایط بازار کار است، می‌گوید: «به عنوان مثال در چند سال گذشته رشته علوم سیاسی در حوزه علوم انسانی رشته دوم بود اما امروزه به دلیل شرایط بازار کار در رده‌های پایین‌تری قرار گرفته است. اگر داوطلبی صرفاً بر اساس علایقش انتخاب رشته کند و نیاز بازار کار را در نظر نگیرد، ‌انتخاب رشته او صحیح نیست.»

این مشاور با اشاره به اینکه ارگان‌ها و سازمان‌هایی که مجری انتخاب رشته ‌هستند می‌توانند در صدا ‌و‌سیما و سایت‌های خبری به مردم آگاهی دهند تا موسسه‌هایی که واقعا تبحر دارند را برای انتخاب رشته کنکور گزینش کنند، ادامه می‌دهد: «یک فرد در طول یک روز نهایتا می‌تواند به 10 نفر برای انتخاب رشته کمک کند زیرا برای هر یک نفر یک ساعت زمان مشاوره نیاز است اما هم‌ اکنون مشاورانی را در سطح شهر تهران مشاهده می‌کنیم که در طول روز به چندین نفر مشاوره می‌دهند که این موضوع جای تعجب دارد.»

شیخی ادامه می‌دهد: «برخی افراد به نام مشاور اقدام به انتخاب رشته می‌کنند در حالی که اصلا مشاور نیستند بلکه فرد مهندس صنایع است اما ادعا دارد که در بحث انتخاب رشته توانایی دارد و بر همین اساس تعداد زیادی از داوطلبان انتخاب رشته را در موسسات پذیرش می‌کنند اما حتی خود آن فرد هم این مشاوره را انجام نمی‌دهد و عده‌ دیگری که هیچ تبحری در بحث انتخاب رشته ندارند اقدام به انتخاب رشته برای داوطلبان می‌کنند.»

شیخی درباره بایدها و نبایدهای مشاوره می‌گوید: «مشاوره جهت انتخاب رشته باید در دو جلسه انجام شود. استفاده از نرم افزار جنبه کمکی دارد و نباید انتخاب رشته صرفاً بر اساس نرم افزار انجام شود. در جلسه نخست باید اطلاعات و بیوگرافی خانواده‌ها و علائق مشخص شود و با کمک نرم افزار و در فرصت مناسب باید به خانواده‌ها اجازه دهیم تا اولویت‌‌های خود را کامل و بعد با کمک مشاور فرم انتخاب رشته را تکمیل کنند.»

در ایام انتخاب رشته کنکور،‌ موسسات بسیاری با ادعاهای بی‌پایه و اساس، تبلیغات اغوا گریانه‌ای را در رابطه با انتخاب رشته انجام می‌دهند. برای این موسسات که مدعی‌ سال‌ها سابقه انتخاب رشته کنکور هستند تنها جذب داوطلبان اهمیت دارد.

در برخی موارد مشاهده می‌شود که موسسات خصوصی نام یک مشاور مطرح در بحث انتخاب رشته را در تبلیغات خود به نمایش می‌گذارند و همایش‌های متعددی را برگزار می‌کنند اما دست آخر این دانشجویان هستند که اقدام به انتخاب رشته برای داوطلب می‌کنند، دانشجویانی که اکثر آنها نیز حتی در رشته مشاوره تحصیل نمی‌کنند.
در پاره‌ای از موارد حتی برخی از موسسات پا را فراتر از این تبلیغ‌‌ها می‌گذارند و خود را مورد تایید سازمان سنجش معرفی می‌کنند. هر چند سازمان سنجش بارها در این خصوص هشدار داده و اعلام کرده است که مهر تاییدی بر فعالیت هیچ موسسه‌ای نزده است.

حسین توکلی مشاور عالی سازمان سنجش در این رابطه بارها تاکید کرده است که داوطلبان کنکور خود بهترین مشاور هستند و با مطالعه دقیق دفترچه کنکور می‌توانند به انتخاب رشته اقدام کنند. به نظر می‌رسد در شرایطی که امکان نظارت عملی دقیق بر روی بحث مشاوره ورود به دانشگاه وجود ندارد خود داوطلبان و خانواده‌های آنها باید مواقب باشند تا در بحث مشاوره انتخاب رشته صرفا تحت تاثیر تبلیغات غیرواقعی قرار نگیرند.