کدام دانش آموز، کدام رشته؟!

سال اول دبيرستان که تمام مي شد، کارنامه تحصيلي ات را مي گذاشتند جلوي پدر و مادرت و در حضور خودت مي گفتند نمره هايش خيلي خوب است معدلش هم بالا شده، پس در رشته رياضي ثبت نامش کنيد. پدر و مادر هم سرشان را بالا مي گرفتند و با خوشحالي اين که فرزندشان قرار است رشته رياضي فيزيک بخواند، جلوي همه فاميل، حرفي را که مشاور مثلاً تحصيلي مدرسه گفته بود، تعريف و کيفش را مي کردند. اين ماجرا براي خيلي از ما آشناست. حتي ممکن است نمونه عکس آن هم براي بعضي ها آشنا باشد يعني زماني که معدل دانش آموزي کم شده بود و مشاور معتقد بود که او اصلا کشش رشته هاي نظري را ندارد و بايد برود هنرستان؛ و اين طور شد که هنرستان يا در بهترين حالت رشته علوم انساني در نظر همه تبديل شد به رشته هايي براي دانش آموزاني که در تحصيل ضعيف هستند.

در مشاوره هايي که در دبيرستان ها و دقيقا همان روزهاي انتخاب رشته دبيرستاني انجام مي گرفت، هيچ خبري از بررسي علايق و استعدادهاي دانش آموزان نبود. نهايت توجهي که ممکن بود به دانش آموزي شود اين بود که مي پرسيدند مي خواهي چه شغلي داشته باشي؟
مسلماً نوجواني که تا 15 سالگي اصلاً به اين موضوع فکر نکرده يا هيچ شناختي درباره توانايي هاي خودش ندارد، نمي تواند يک شبه بفهمد که دوست دارد در آينده چه شغلي داشته باشد و حالا بايد براي آن شغل فلان رشته را در دبيرستان بخواند تا پايه اش براي انتخاب رشته دانشگاهي اش قوي شود.

متاسفانه در سيستم آموزشي ما و حتي در خانواده ها، شرايطي فراهم نمي شود که دانش آموز بداند چه علايقي دارد و آيا در زمينه علاقه مندي هايش توانايي هم دارد يا نه. در اين حالت طبعا شرايطي هم به وجود نخواهد آمد که ضعف هايش را برطرف کند و يا توانمندي هايش را بيشتر بروز دهد. در اين شرايط تبديل مي شود به يک کتاب جغرافيا يا يک ماشين حساب يا يک هندبوک پر از فرمول که در حقيقت هيچ توانايي عملي و اجرايي ندارد و فقط يک مجموعه اطلاعات را به حافظه سپرده است و جاي استفاده آن را هم نمي داند. حالا يکدفعه مي افتد توي معرکه انتخاب رشته و قرار است بين رشته هاي مختلف، رشته اي انتخاب کند که زمينه پرورش و يادگيري بنيادي اش را رقم مي زند و در صورتي که انتخابش با شناخت خود، شناخت رشته و آينده شغلي رشته اش و ظرفيت دانشگاه هاي ايران براي گرايش هاي اين رشته، هيچ هماهنگي نداشته باشد سال هاي زيادي از بهترين موقعيت تحصيلي و زمان مناسب يادگيري اش به هدر مي رود.
گاهي سفارش برخي از مشاوران به خانواده ها و دانش آموزان اين است که براي اين که ذهن فرزندشان بازتر و خلاق تر شود، حتماً رشته رياضي را در دبيرستان بخوانند و بعد هر کنکوري که مي خواهند شرکت کنند.

شايد اين موضوع از جهتي قابل تامل باشد که مفاهيم رياضياتي و ادراکي و تحليلي به اندازه کافي در همه رشته ها توزيع نشده است و براي اينکه ذهن خلاق تر و کارآمدتر شود نياز است دانش آموز تا حدي اين موضوعات را فراگيرد ولي از طرفي بايد به اين موضوع نيز دقت کرد که سه سال زمان کوتاهي نيست براي اين که يک دانش آموز درسي را بخواند که به هيچ وجه از آن خوشش نمي آيد. شايد بهترين روش براي اين که انتخاب رشته تحصيلي دبيرستاني يک دانش آموز به لحظه ديدن کارنامه و معدلش موکول نشود، اين است که هر خانواده اي تا حدي که از دستشان بر مي آيد، براي علاقه مندي هاي فرزندشان زمان بگذارند، به آن توجه کنند و اجازه بدهند با حضور در کلاس هاي اوقات فراغت يا دوره هاي آموزشي، فرزندشان در مسيري که دوست دارد پيشرفت کند.

کتاب ها با موضوعات مختلف، بازي هاي فکري مناسب و حرف زدن و توجه کردن به دغدغه ها و توانايي هاي فرزندانمان مي تواند مدت تصميم گيري دشوار و سرنوشت ساز انتخاب رشته در دبيرستان را از يک لحظه و يک روز به چندين سال افزايش دهد. با اين شيوه، به عنوان مثال دانش آموزي که مي داند در زمينه هاي مختلف هنر توانايي دارد و به هيچ وجه هم علاقه اي به دروس رياضياتي و محاسباتي ندارد، حتي اگر نمره هاي بالا در آن درس ها مي آورد، به زور مادر و پدر و به حرف مشاور مدرسه اش ناگزير نمي شود رشته رياضي فيزيک را برگزيند در حالي که يقين دارد نمي خواهد در دانشگاه رشته هاي اين حوزه را بخواند و سه سال خودش را با مفاهيمي بگذراند که نه تعلق خاطري به آن ها دارد و نه زماني براي پرورش هنرش باقي مي گذارد.

 

براي انتخاب صحيح رشته تحصيلي، بايد ويژگي هاي دانش آموز از جمله ميزان بهره هوشي، نمرات تحصيلي، نقاط ضعف و قوت در دروس مختلف، استعداد و ميزان علاقه مندي اش بررسي شود. اگر دانش آموز رشته اي را انتخاب کند که با توانايي ها و علايقش مطابقت داشته باشد تا حد زيادي توانسته است در مسيري قدم بردارد که به موفقيت ختم مي شود. هرچه ميزان علاقه مندي فرد به رشته انتخابي اش بيشتر باشد، تلاش و کوشش وي براي رسيدن به هدف بيشتر مي شود. با اين حال در انتخاب رشته تحصيلي بايد به چند مورد توجه کرد که شناخت اين موارد و مشورت و آگاهي درباره رشته هاي تحصيلي مي تواند به يک انتخاب درست کمک کند.

1 -شناخت شخصي: مهم ترين مسئله در انتخاب رشته در سال دوم دبيرستان، شناخت توانايي هاي شخصي است. به طور مثال، دانش آموزي که توانايي بالاتري در درک درس هاي مفهومي و استدلالي دارد، طبيعتاً مي تواند در رشته رياضي موفق تر ظاهر شود. همچنين دانش آموزي که توانايي علمي مشخصي در دروس تخصصي تجربي يعني دروس زيست شناسي دارد، مي تواند در رشته تجربي موفق تر باشد و در نهايت شخصي که بر دروس علوم انساني و مسايل مربوط به آن اشراف بيشتري دارد، مي تواند در رشته علوم انساني موفق تر ظاهر شود.

2 -شناخت بازار کار: يکي از مواردي که مي تواند در انتخاب صحيح رشته تحصيلي به شما کمک کند و زمينه ساز موفقيت هاي علمي و شغلي آينده شما باشد، شناخت بازار کار مربوط به رشته هاي دانشگاهي مرتبط با رشته تحصيلي در دانشگاه است. مطالعه در اين زمينه و مشورت کردن با دانش آموختگان رشته هاي مربوطه به شما در انتخاب درست کمک مي کند.

3 -توجه به ظرفيت دانشگاه ها و مراکز آموزش عالي در خصوص رشته هاي دانشگاهي: در برخي از رشته ها مانند پزشکي با توجه به ظرفيت کم دانشگاه ها در پذيرش دانشجو و استقبال زياد داوطلبان کنکور از آن، شرايط و امکان قبولي در اين گونه از رشته ها سخت تر از رشته هاي ديگر است. اين نکته براي انتخاب رشته، مهم است و قابل چشم پوشي نيست.

4 -مشاوره با افراد متخصص: يکي از موثرترين راهکارها براي انتخاب درست رشته در سال دوم دبيرستان، مشاوره با متخصصان و مشاوران در اين زمينه است. از جمله افرادي که مي توانند به شما کمک شاياني کنند، دانش آموختگان دانشگاهي هستند که اطلاعات جامعي درباره رشته هاي دانشگاهي، بازار کار مربوط به آن و شرايط تحصيلي در دانشگاه هاي کشور در رشته مرتبط با خود را به شما خواهند داد.
 

دروس اصلي اين رشته در دوره دبيرستان، رياضي(حسابان و ديفرانسيل)، فيزيک و شيمي است. در درس رياضي، دانش آموزان با مباحث نامعادلات، معادله درجه دوم، تابع درجه دوم، لگاريتم، تصاعد عددي، تصاعد هندسي، تابع و انواع آن، مجانب، حد و پيوستگي مشتق و کاربرد مشتق، انتگرال و مثلثات، آشنا مي شوند؛ در درس فيزيک نيز با مباحث حرکت شناسي، ديناميک، نور، موج، صوت، موج الکترومغناطيس، فيزيک اتمي، الکتريسيته ساکن، دما، گرما، فشار، گازها و نور و در درس شيمي با مباحث شيمي آلي و شيمي معدني آشنا مي شوند.
 

درس هاي اصلي اين دوره زيست شناسي، شيمي و فيزيک است. در زيست شناسي دانش آموزان با مباحث زيست شناسي گياهي، زيست شناسي جانوري، زيست شناسي سلولي و ژنتيک آشنا مي شوند. در درس فيزيک اکثر مباحث مانند رشته رياضي است، فقط در بحث گرما و دما(ترموديناميک) و صوت مطالب کمتري مي خوانند؛ در درس شيمي با مباحث شيمي آلي و شيمي معدني آشنا مي شوند. migna.ir
 

دروس اصلي شامل ادبيات، اقتصاد،تاريخ و جغرافيا، علوم اجتماعي(جامعه شناسي)، فلسفه و منطق و روان شناسي است.
 

توجه کنيد که از ميان مهارت هايي که براي هر رشته مطرح شده، ممکن است با توجه به رشته دانشگاهي مدنظر شما در آينده فقط به چند مورد از آن ها نياز باشد.
 

1 -قدرت تجزيه و تحليل و درک و فهم بالا در دروس رياضي، فيزيک و شيمي
2 -علاقه و پشتکار در زمينه حل مسائل پيچيده و وقت گير
3 -علاقه به کشف حقايق در علوم فيزيک و شيمي
4 -توانايي درک فضايي و هندسي
5 -علاقه به کار در محيط هاي کارگاهي و مهندسي
6 -توانايي درک و به خاطر سپاري فرمول ها وجداول
 

1 -علاقه مندي به کارکرد اندام هاي بدن انسان يا مسائل مربوط به طبيعت
2 -علاقه مندي به يافتن درمان براي بيماري ها و حل مشکلات پزشکي
3 -پايه قوي در دروس زيست شناسي، شيمي، فيزيک و زمين شناسي(علوم تجربي)
4 -علاقه مندي به محيط طبيعي و کشف روابط و قوانين محيط زندگي
5 -علاقه به کار در محيط هاي بيمارستاني، پزشکي، آزمايشگاهي يا کشاورزي
6 -توانايي درک و به خاطر سپردن طبقه بندي ها و زنجيره ها
 

1-قدرت تجزيه، تحليل و درک بالاي مسائل اقتصادي، اجتماعي، سياسي يا فرهنگي
2 -علاقه مندي به بررسي مسائل و روابط فردي، خانوادگي و اجتماعي
3 -علاقه مندي به مسائل تاريخي و مطالعه جغرافيا
4 -علاقه به کار در محيط هاي دادگاه، آموزشي، کلينيک هاي روان شناسي
5 -علاقه به مطالعه در زمينه مسائل ديني، مذهبي و عرفاني
6 -علاقه به ادبيات فارسي، نويسندگي، شعر و ...
7 -علاقه مندي به مسائل فلسفي و درک مباحث منطق
8 -داشتن حافظه قوي و توانايي به خاطر سپردن وقايع، نام ها و ... .
9 -داشتن مهارت هاي کلامي بالا و علاقه به بحث و گفت و گو