چگونه ماهواره ببینیم؟
همه کسانی که تماشای آسمان شب و ستاره ها را شروع می کنند در ابتدای کار فهرستی از اجرامی نظیر ماه و سیارات، خوشه های ستاره ای و سحابی ها و شاید چند کهکشان آماده می کنند. اما به جز این موارد ماهواره ها یا همان قمرهای مصنوعی که هر شب به دور زمین در حال گردش هستند هم یکی از چیزهایی است که می توان آن ها را در آسمان رصد کرد.
عده بسیاری قادر به تشخیص هواپیماها، شهاب ها و ماهواره ها در آسمان نیستند. قبل از این که به توضیح چگونگی رصد ماهواره ها بپردازیم بهتر است به طور مختصر تفاوت این سه نقطه نورانی را در آسمان مطرح کنیم.
اگر در یک شب تاریک چشم به آسمان دوخته باشید معمولا با 4 نوع جرم نورانی رو به رو می شوید:
نقاط نورانی ثابت : این نقاط نورانی همان ستارگان یا سیاراتی هستند که در پهنه آسمان قرار گرفته اند. البته اجرام اعماق آسمان مانند سحابی ها نیز در این دسته جای دارند.
نقاط نورانی متحرک که چشمک می زنند: این نقاط نورانی متحرک هواپیماهایی هستند که از رصدگاه شما قابل رویت هستند. www.migna.ir نقاط نورانی متحرک ( بدون چشمک و با سرعت معمولا یکنواخت): این نقاط در واقع ماهواره هایی هستند که بر فراز محل اسکان شما در حال چرخش به دور زمین هستند. نقاط نورانی که از خود رد بر جای می گذارند: این رد درخشان که بسیار سریع در محدوده ای از آسمان عبور می کند یک شهاب است که در اثر اصطکاک با جو زمین می سوزد.
چگونگی رصد
بهترین زمان برای رصد قمرهای مصنوعی یا ماهواره های مدار گرد زمین، هنگام غروب خورشید و بلافاصله پس از آن و همچنین اندکی پیش از طلوع خورشید است. در این زمان ها، هر چند رصدگر در تاریکی شب به سر می برد، ماهواره ها که در فاصله ی دوری از بالای سر ما در مدارهای مشخص خود در گردش اند هنوز از پرتوهای درخشان خورشید بهره مندند و در روشنایی به سر می برند. در واقع به سبب این که آن ها در بالای جو زمین قرار دارند می توانند نور خورشید را به ساکنان زمین که در تاریکی فرو رفته اند بازتاب کنند. این کار دقیقا مانند اتفاقی است که برای ماه می افتد. ماه نیز با توجه به شرایط قرار گیری اش در مدار زمین نور خورشید را از سطح خود به سوی زمین بازتاب می کند.
مهم ترین ویژگی رصد ماهواره ها این است که برای رویت آن ها نیازی به تلسکوپ یا دوربین دوچشمی ندارید و تنها دانستن موقعیت آن ها و داشتن یک آسمان صاف کفایت می کند. توجه داشته باشید که همیشه سمت مقابل خورشید را نظاره کنید یعنی در هنگام غروب خورشید، مشرق و در هنگام طلوع، مغرب را نگاه کنید. البته به دلیل وجود گرد و غبار محلی و آلودگی های نوری و ... بهتر است همیشه، سی درجه بالای افق را مورد کنکاش قرار بدهید.
قمرهای مصنوعی زمین معمولا در جهات زیر حرکت می کنند:
غرب به شرق: ماهواره های نجومی و علمی، مانند تلسکوپ فضایی هابل، معمولا این گونه حرکت می کنند.
جنوب غربی به شمال شرقی یا شمال غربی به جنوب شرقی: این گونه فضاپیماها احتمالا مأموریتی سرنشین دار هستند؛ مانند ایستگاه فضایی بین المللی. شمال به جنوب یا از جنوب به شمال آسمان: معمولاً ماهواره های مرتبط با مطالعات محیطی زمین یا ماهواره های هواشناسی چنین مسیری دارند. راحت ترین قمر مصنوعی زمین برای رصد، ایستگاه فضایی بین المللی است که به تازگی میزبان شاتل ایندیور بود. ابعاد ایستگاه بین المللی فضایی 109 متر در 73 متر است، وسعتی که تقریبا از یک زمین فوتبال بزرگتر است و وزن آن پس از اتمام در حدود 408 هزار کیلوگرم خواهد بود. ایستگاه هر 90 دقیقه یکبار مدار زمین را دور می زند و در یکی از پایین ترین مدارهای زمین در ارتفاع 390 کیلومتری از سطح سیاره با سرعتی برابر 7.7 کیلومتر بر ثانیه در حرکت است. این ایستگاه به خاطر اندازه بزرگ و ارتفاع کم، پرنورتر از همه ستاره هاست و حتی نور آن در مواقعی با مشتری و زهره ( که پرنورترین اجرام از نگاه زمینیان هستند) برابری می کند. برای رصد ماهواره ها باید نوع آن ، تاریخ عبور، زمان رویت، سمت و ارتفاع ماهواره، میزان درخشندگی و ... را به دست آورید. برای این کار لازم نیست زحمتی به خود بدهید چراکه سایت هایی بسیاری کار شما را آسان کرده اند! تنها کافیست شما محل سکونت یا رصدگاه خود را برای آن ها مشخص کنید تا تمامی پارامترهای مورد نیازتان را دریافت کنید. بعضی از این سایت ها عبارتند از: http://spaceflight1.nasa.gov/realdata/sightings/ http://www.heavens-above.com/ بهتر است برای رصد یک یا دو دقیقه قبل از زمان پیش بینی شده از خانه خارج شوید و جهات را با قطب نما به طور دقیق به دست آورید. رصدگاه را جایی انتخاب کنید که دور از درختان و ساختمان های بلند باشد تا میدان دیدتان را نپوشاند. همچینین نگاه خود را به منطقه طلوع ماهواره خیره نکنید چون ماهواره ها معمولا در ابتدای مسیرشان به حدی کم نورند که قابل تشخیص نیستند. منابع: ماهنامه نجوم skyandtelescope.com تبیان
نقاط نورانی متحرک که چشمک می زنند: این نقاط نورانی متحرک هواپیماهایی هستند که از رصدگاه شما قابل رویت هستند. www.migna.ir نقاط نورانی متحرک ( بدون چشمک و با سرعت معمولا یکنواخت): این نقاط در واقع ماهواره هایی هستند که بر فراز محل اسکان شما در حال چرخش به دور زمین هستند. نقاط نورانی که از خود رد بر جای می گذارند: این رد درخشان که بسیار سریع در محدوده ای از آسمان عبور می کند یک شهاب است که در اثر اصطکاک با جو زمین می سوزد.
چگونگی رصد
بهترین زمان برای رصد قمرهای مصنوعی یا ماهواره های مدار گرد زمین، هنگام غروب خورشید و بلافاصله پس از آن و همچنین اندکی پیش از طلوع خورشید است. در این زمان ها، هر چند رصدگر در تاریکی شب به سر می برد، ماهواره ها که در فاصله ی دوری از بالای سر ما در مدارهای مشخص خود در گردش اند هنوز از پرتوهای درخشان خورشید بهره مندند و در روشنایی به سر می برند. در واقع به سبب این که آن ها در بالای جو زمین قرار دارند می توانند نور خورشید را به ساکنان زمین که در تاریکی فرو رفته اند بازتاب کنند. این کار دقیقا مانند اتفاقی است که برای ماه می افتد. ماه نیز با توجه به شرایط قرار گیری اش در مدار زمین نور خورشید را از سطح خود به سوی زمین بازتاب می کند.مهم ترین ویژگی رصد ماهواره ها این است که برای رویت آن ها نیازی به تلسکوپ یا دوربین دوچشمی ندارید و تنها دانستن موقعیت آن ها و داشتن یک آسمان صاف کفایت می کند. توجه داشته باشید که همیشه سمت مقابل خورشید را نظاره کنید یعنی در هنگام غروب خورشید، مشرق و در هنگام طلوع، مغرب را نگاه کنید. البته به دلیل وجود گرد و غبار محلی و آلودگی های نوری و ... بهتر است همیشه، سی درجه بالای افق را مورد کنکاش قرار بدهید.
قمرهای مصنوعی زمین معمولا در جهات زیر حرکت می کنند:
غرب به شرق: ماهواره های نجومی و علمی، مانند تلسکوپ فضایی هابل، معمولا این گونه حرکت می کنند.جنوب غربی به شمال شرقی یا شمال غربی به جنوب شرقی: این گونه فضاپیماها احتمالا مأموریتی سرنشین دار هستند؛ مانند ایستگاه فضایی بین المللی. شمال به جنوب یا از جنوب به شمال آسمان: معمولاً ماهواره های مرتبط با مطالعات محیطی زمین یا ماهواره های هواشناسی چنین مسیری دارند. راحت ترین قمر مصنوعی زمین برای رصد، ایستگاه فضایی بین المللی است که به تازگی میزبان شاتل ایندیور بود. ابعاد ایستگاه بین المللی فضایی 109 متر در 73 متر است، وسعتی که تقریبا از یک زمین فوتبال بزرگتر است و وزن آن پس از اتمام در حدود 408 هزار کیلوگرم خواهد بود. ایستگاه هر 90 دقیقه یکبار مدار زمین را دور می زند و در یکی از پایین ترین مدارهای زمین در ارتفاع 390 کیلومتری از سطح سیاره با سرعتی برابر 7.7 کیلومتر بر ثانیه در حرکت است. این ایستگاه به خاطر اندازه بزرگ و ارتفاع کم، پرنورتر از همه ستاره هاست و حتی نور آن در مواقعی با مشتری و زهره ( که پرنورترین اجرام از نگاه زمینیان هستند) برابری می کند. برای رصد ماهواره ها باید نوع آن ، تاریخ عبور، زمان رویت، سمت و ارتفاع ماهواره، میزان درخشندگی و ... را به دست آورید. برای این کار لازم نیست زحمتی به خود بدهید چراکه سایت هایی بسیاری کار شما را آسان کرده اند! تنها کافیست شما محل سکونت یا رصدگاه خود را برای آن ها مشخص کنید تا تمامی پارامترهای مورد نیازتان را دریافت کنید. بعضی از این سایت ها عبارتند از: http://spaceflight1.nasa.gov/realdata/sightings/ http://www.heavens-above.com/ بهتر است برای رصد یک یا دو دقیقه قبل از زمان پیش بینی شده از خانه خارج شوید و جهات را با قطب نما به طور دقیق به دست آورید. رصدگاه را جایی انتخاب کنید که دور از درختان و ساختمان های بلند باشد تا میدان دیدتان را نپوشاند. همچینین نگاه خود را به منطقه طلوع ماهواره خیره نکنید چون ماهواره ها معمولا در ابتدای مسیرشان به حدی کم نورند که قابل تشخیص نیستند. منابع: ماهنامه نجوم skyandtelescope.com تبیان
