جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 29 Mar 2024
تاریخ انتشار :
دوشنبه ۱۶ آذر ۱۳۹۴ / ۱۴:۳۰
کد مطلب: 34405
۴
۱۰

استرس اکسیداتیو چيست؟

استرس اکسیداتیو چيست؟
رادیکال آزاد چیست و چگونه ایجاد می شود؟
رادیکال آزاد (Free radical) به اتم، مولکول یا یونی هایی گفته می‌شود که دارای الکترون جفت‌نشده هستند و به همین علت بسیار فعال ، ناپایدار و بسیار واکنش پذیرند. رادیکال های آزاد در اثر شکستگی یک پیوند از یک مولکول پایدار ایجاد می‌شوند. رادیکال های آزاد برای رسیدن به پایداری به سایر مولکول ها برخورد کرده و قادر به جدا کردن الکترون ها از آنها هستند و به دنبال این، زنجیره ای از مولکولهای بی ثبات تری را ایجاد می کنند. یک رادیکال آزاد می‌تواند دارای بار مثبت، منفی یا خنثی باشد. طی روند متابولیسم طبیعی بدن و یا تحت شرایطی مانند استعمال دخانیات، آلودگی ها، ورود مواد شیمیایی غیر ضروری به بدن از هر طریقی، اشعه و استرس در بدن رادیکال های آزاد تولید می شوند. در بدن انسان مهم‌ترین رادیکال آزاد اکسیژن است که می تواند موجب تخریب DNA و دیگر مولکول ها گردد.
-
استرس اکسیداتیو
همان پیروزی رادیکال های آزاد بر دفاع آنتی اکسیدانی بدن است و به نوعی به حمله های بیولوژیک به ارگانیسم بدن تعبیر می شود. به بیان دیگر، استرس اکسیداتیو عدم تعادل میان تولید رادیکال های آزاد و دفاع های آنتی اکسیدانی تعریف می شود.
حاصل استرس اکسیداتیو در بدن انواع دژنراسیون، سرطان‌، دیابت، نارسایی‌های قلبی، آسیب‌های مغزی، مشکلات عضلانی، پیری زودرس، آسیب‌های چشمی و در کل ضعف سیستم ایمنی بدن است.

در حقیقت استرس آکسیداتیو همان پیروزی رادیکال های آزاد بر دفاع آنتی اکسیدانی بدن ماست. و به نوعی به حمله های بیولوژیک به ارگانیزم بدن اطلاق می شود.
رادیکالهای اکسیژن بطور مداوم در همه ارگانیزم های زنده تولید می شوند با اثرات نابود کنندهای که منجر به آسیب سلولی ومرگ می شود.
تولید گونه های اکسیدان در شرایط فیزیولوزیک دارای سرعت کنترل شده ای است اما این تولید در شرایط اکسیداتیو افزایش می یابد.
در معرض قرار گرفتن سیستم های بیولوژیک در مقابل زنوبیوتیک هاویا ایجاد شرایط پاتولوزیک منجر به استرس اکسیداتیو ودرنتیجه افزایش تولید اکسی رادیکال ها می شود.
گونه های فعال اکسیژن(ROS):
این اصطلاح (ROS)شامل همه ملکولهای بسیار فعال واجد اکسیژن از جمله رادیکال های آزاداست.
انواع این گونه های فعال اکسیژن شامل رادیکال هیدروکسیل،رادیکال آنیون سوپراکسید، پراکسید هیدروژن، اکسیژن تکی،رادیکال NO، رادیکال هیپوکلریت ولیپیدپراکسید های مختلف است.
همه اینها قادرند با لیپید های غشا،اسیدهای نوکلئیک پروتئین ها ،آنزیم هاو سایرملکولهای کوچک واکنش داده ومنجر به آسیب سلولی شوند.
نيتريك اكسايد (NO) مولكولي فعال، قابل انتشار، غيرآلي، آزاد و ناپايدار بوده كه اولين بار در عروق به عنوان يک فاکتور شل کننده مورد توجه قرار گرفت. اين ماده در سلولهاي متنوعي توليد شده و اعمال متفاوتي را انجام ميدهد. به عنوان مثال در سلول هاي ايمني به خصوص ماكروفاژها، توليد شده و در كشتن باكتريها و يا سلول هـــاي تومـــوري مشاركت مي كند و يا در سيستم عصبي به عنوان ناقل عصبی مطرح بوده و در بسياري از اعمال مغزي دخالت دارد.
همچنين مشخص شده است كه نيتريك اكسايد در سيستم (NANC=Non-Adrenergic Non-Cholinergic) نقش مهمي را بعهده دارد.
به هر حال، امروزه حضور NO در بسياري از اعمال فيزيولوژيک دستگاه هاي بدن ثابت شده است.
نيتــريك اكسايد در طــي يك فـرآینـــد آنزيمی ازواكنش ال-آرژينين و اكسيژن حاصل ميشود.
آنزيمهاي سازنده نيتريك اكسايد شامل سه ایزومر بوده، دو ایزومر اين آنزيم به شكل ساختماني در سلول ديده مي شوند در حالي كه ایزومر سوم تنها در سلولهاي تحريك شده، ديده ميشود.
يكي از اشكال ساختماني اين آنـــزيم كه اولين بار نرونهــــا يافت شـــد، اصطلاحاً nNOS (neuronal Nitric Oxide Synthase) ناميده مي شود.
در حالي كه شكل ساختماني ديگر آنزيم كه در ابتدا در سلولهاي آندوتليال كشف گرديد، تحت عنوان eNOS (endothelial Nitric Oxide Synthase) نام گذاري شد.
اکنون اين دو نوع ايزوفرم NOS در انسان و برخي پستانداران کاملاً شناسايي شده و با توجه به اينکه در قسمت هاي ديگر بدن نيز ديده شده اند نام آنها را به NOS-1 و NOS-3 تغيير داده اند.
نوع سوم NOS در سلولهاي فعـــال ساخته مي شـــود، اين ايزوفرم ابتدا در ماكروفاژهاي موش كشف گرديد و با توجه به اينكه در سلولها القاء مي شود، آن را تحت عنوان NOS-2 (iNOS inducible Nitric Oxide Synthase=) نامگذاري كردند.
اثر NO در بسياری از اعمال فيزيولوژيک اندامها و دستگاههای مختلف بدن مورد توجه قرار گرفته است.

آنتی اکسیدانها:
خوشبختانه تولید رادیکالهای آزاد بوسیله آنتی اکسیدانها کنترل می شود. هنگامیکه دسترسی به
آنتی اکسیدانها محدود است آسیب می تواند افزایش یابد و بدن ناتوان شود.
آنتی آکسیدانها قادرند عوامل اکسیدان را قبل از حمله به سلولها پایدار ،غیر فعال ویا بلع کنند.
بنابراین آنتی آکسیدانها برای نگهداری بدن در حالت سلامت وبهبودی کاملا ضروری هستند.
آنتی آکسیدانها می توانند طبیعی ویا صناعی باشند.
عملکرد آنها شامل ظرفیت بلع رادیکال های آزاد ،ممانعت از پراکسیداسیون لیپید ها،توانایی شلاته کردن یونهای فلزی وظرفیت احیا کنندگی آنهاست.
آنتی اکسیدانها بطورکلی از نظر شکل،خصوصیات فیزیکی وشیمیایی وجایگاه عملشان با هم فرق دارند.
-
انواع آنتی اکسیدان ها
آنتی اکسیدان ها به دو دسته تقسیم می شوند .
یک گروه محلول در آب هستند و اکسیدان های موجود در مایع سلولی و پلاسمای خون را از بین می برند و گروه دیگر که محلول در چربی هستند و از غشاء سلولی محافظت می کنند . این ترکیبات ممکن است در خود بدن تولید شوند یا از راه غذا به بدن منتقل شوند.

• آنتی اکسیدان های آنزیمی مثل گلوتاتیون پراکسیداز(حاوی سلنیوم) ,کاتالاز و سوپراکسید دیس موتازSOD (حاوی مس)
• آنتی اکسیدان های غیر آنزیمی مثل کاروتنوئیدها(مثل لوتئین ، لیکوپن) ,گلوتاتیون ، ویتامین E ، ویتامین C ، زینک ، سلنیوم و کوآنزیم کیوتن
• آنتی اکسیدان های حاصل از منابع طبیعی مثل متابولیت های ثانویه پلی فنول ها و فلاونوئیدها
به عبارتي ديگر :
 1-آنتی اکسیدانهای آنزیمی:
آنزیم هایی هستند نظیر گلوتاتیون احیا،SOD ،کاتالاز،گلوتاتیون پراکسیداز.اینهاتولید گونه های فعال اکسیژن را بوسیله حذف ظرفیت اکسیدانی یا تغییر شکل آنها (ROS&RNS)به اجزا پایدار تقلیل می دهند.

2-ساختارهای با وزن ملکولی بالا (پروتئین ها)
شامل آلبومین ،سرولوپلاسمین،ترانسفرین،هاپتوگلوبولین که با جایگاه فعال فلزات باند میشوند وتولید فلزات کاتالیز کننده رادیکالهای آزاد را محدود می کنند.
3-ساختارهای با وزن ملکولی پائین:
شامل دو دسته آنتی اکسیدانهای محلول در چربی (توکوفرول،کاروتنوئید،کوئینین وبرخی پلی فنل ها)و آنتی اکسیدانهای محلول در آب (اسکوربیک اسید،اسید اوریک وبرخی پلی فنل ها)
4-مینرال ها(سلنیوم،منگنز،مس وروی)
آنتی اکسیدانهای همه کاره
5-ویتامین ها
6-آنتی اکسیدانهای گیاهی
سیستم دفاع آنتی اکسیدانی در بدن آنتی اکسیدانهای درونزاد: تیول های بیلی روبین بعنوان مثال گلوتاتیون،لیپوئیک اسید،ان-استیل سیستئین ،NADPH ,NADH,ubiquinone, اسید اوریک وسوپر اکسی دیسموتاز وابسته به مس ،روی ومنگنز،کاتالاز وابسته به آهن و گلوتاتیون پراسیداز وابسته به سلنیوم می باشند.
سنجش استرس اکسیداتیو پراکسیداسیون لیپیدها: این فرایند یک روند اتولیزی است که نتیجه معمول مرگ سلولی است.این پروسه می تواند منجر به آسیب پراکسیداتیو بافتها در التهاب ،سرطان ومسمومیت با زنوبیوتیک ها وافزایش سن شود.
مالونیل دالدئید (MDA) :
مالونیل دالدئید (MDA) یکی از محصولات نهایی در پروسه پراکسیداسیون لیپید هاست.
MDAدر خلال دجنراسیون اکسیداتیو بعنوان یکی از محصولات حاصل از رادیکالهای آزاد اکسیژن شکل می گیرد وبعنوان شاخصی از پراکسیداسیون لیپیدها پذیرفته می شود.
گلوتاتیون احیا (GSH) :
ماده ایست که بطور طبیعی در بسیاری از موجودات زنده و به فراوانی یافت می شود.
نقص در مسیر گلوتاتیون در ارگانیزم های زنده می تواند منجر به اختلالات بافتی و آسیب شود.
گلوتاتیون یک احیا کننده داخل سلولی است ونقش مهمی در کاتالیزه کردن متابولیسم دارد.
گلوتاتیون سلول ها را علیه رادیکال های آزاد ،پراکسید ها وسایر اجزا سمی محافظت می کند.

سوپر اکسی دیسموتاز(SOD)
 SOD یک متالوپروتئین است ونخستین آنزیم در دفاع آنتی اکسیدانی برای کاهش سطوح اکسیژن فعال است.
کاتالاز(CATALASE):
کاتالاز یک پروتئین واجد آهن است که در پراکسیزومها جای گرفته است.
این آنزیم تجزیه H2O2 را به آب واکسیژن کاتالیز می کندو درنتیجه سلولها را ازآسیب اکسیداتیو ناشی از H2O2 و OH حفظ می کند.
کاتالاز جزء کلیدی در سیستم دفاع آنتی اکسیدانی است.
در صورت نیاز به منابع در قسمت نظر درخواست بدهید.
-
مکانیسم عمل آنتی اکسیدان ها
آنتی اکسیدان ها با دادن یک الکترون به رادیکال های آزاد از گسترش واکنش های زنجیره ای اکسیداسیون جلوگیری می کنند، به این ترتیب می توان گفت که کارایی و درجه تاثیر یک آنتی اکسیدان به سهولت جداشدن الکترون از آن مربوط می شود.

اگر آسیب بیش از حد بزرگ باشد بدن ساز و کارهای دیگری نیز برای مراقبت از آسیب های اکسیداتیو دارد که شامل پاسخ های استرسی پیچیده (خودکشی برنامه ریزی شده سلول) است.
-
گرد آوری:
دکتر مریم قدرتی
حكيمان طب
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

Iran, Islamic Republic of
عالی بود خداقوت
قادری
Romania
سلام مطالب عالی بود.لطفا منابع را معرفی بفرمایید
کلثوم عارف
Spain
باتشکر فراوان. عالی بود. منابع رو برام ایمیل کنید ممنون میشم
m
Iran, Islamic Republic of
با سلام و خسته نباشید.ممنون از مطالب مفیدتون.لطفا منابع رو برای من ایمیل کنید.با تشکر
حمید رضا
با سلام و سپاس از زحمات شما، لطفا منابع رو در صورت امکان به ایمیل بنده ارسالل بفرمائید.
طاهره
Iran, Islamic Republic of
با سلام...لطفا د رصورت امکان منبع این متن را برای بنده ارسال فرمایید
Lida
Iran, Islamic Republic of
سلام مطالب بسیار عالی بود،منابع را میخواستم اگر امکان دارد محبت کنید به ایمیلم بفرستید ممنون میشم
ایرانی
Iran, Islamic Republic of
سلام، ممنون از مطلب مفیدتون
ممنون میشم که منبع را برام ایمیل کنید
زارع
Iran, Islamic Republic of
سلام ، مطالب عالی بود ، اگه امکانش براتون هست لطف کنید منابع رو برای من ایمیل کنید .ممنون
وحیدی
Russian Federation
اگر لطف بفرمایید در مورد این مقاله ای که گذاشته اید منابع آن را نیز بیان نمایید بسیار ممنون می شوم
دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
تا حالا هيچ آدم قوى اى كه گذشته آسونى داشته باشه نديدم .