١٥ اصل برای تغذيه مناسب در محيط كار
افراد شاغل كه بخش قابل توجهي از جمعيت فعال را تشكيل مي‌دهند حداقل يك سوم روز و يا حتي نصف روز خود را در محيط كار مي‌گذرانند و بطور معمول يك وعده غذايي و يك ميان وعده خود را در محيط كار مصرف مي‌كنند. نقش تغذيه مناسب در سلامت عمومي و بازده كاري به اثبات رسيده است. تامين غذاي مغذي و سالم سبب ارتقا سلامت و افزايش بازده كاري كاركنان مي‌شود.
به گزارش ايسنا، كاركنان براي حفظ سلامت خود به تغذيه مناسب نياز دارند. اضافه وزن و چاقي از عواقب بيشتر ميزنشيني و كم تحركي درمحيط‌هاي كار است تغذيه در محيط‌هاي كار بايد متناسب با ميزان تحرك بوده و از تعادل و تنوع برخوردار باشد.
اصول كلي تغذيه در محيط كار
- مصرف قندها و كربوهيدرات‌هاي ساده مانند قند و شكر، نان‌هاي سفيد و برنج سفيد در محيط كار اگر چه در كوتاه مدت به بالارفتن قند خون كمك مي‌كند اما با تحريك ترشح انسولين، ورود گلوكز به سلول را تسريع كرده و در نهايت كاهش قندخون و عوارض ناشي از آن مانند خستگي، خواب آلودگي و كاهش بازده كاري را به دنبال دارد.
- چگونگي تغذيه درمحيط كار مي‌تواند در ايجاد استرس نيز موثر باشد. استرس همراه با تغذيه نامناسب و بي‌تحركي زمينه را براي ابتلا به بيماريهاي مزمن فراهم مي‌كند.
- سطح هورمون‌هاي مولد استرس مانند كورتيزول با مصرف غذاهاي چرب و هورمون آدرنالين در اثر مصرف زياد قند و شكر و كافئين (در قهوه و نوشابه‌هاي كولا) در خون بالا مي‌رود.
- مصرف مداوم كربوهيدرات‌ها و غلات همچون انواع كيك، كلوچه و بيسكويت با توجه به كالري بالايي كه دارند مي‌تواند سبب اضافه وزن و چاقي به ويژه در افرادي كه فعاليت بدني كمي در محل كار دارند، شود.
با تغييرات جزيي از جمله كاهش مصرف قند و كافئين (موجود در نوشابه‌ها) در محيط كار و رعايت اصل تنوع در برنامه غذايي روزانه مي‌توان به حفظ تعادل قند خون و افزايش دريافت مواد مغذي كمك كرد كه نتيجه آن علاو بر حفظ سلامت و كاهش عوامل خطر بيماريهاي مزمن، افزايش كارايي و بازده كاري كاركنان در محيط‌هاي كار است.
تغذيه كاركنان نوبت كار (شيفتي)
بنابر اعلام دفتر بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت، در مراكزي كه چند نوبت شيفت كاري دارند مانند كارخانه‌ها، بيمارستان‌ها، ادارات پليس و فرودگاه‌ها رعايت نظم در برنامه غذايي روزانه، توزيع مناسب انرژي در وعده‌هاي غذايي، مصرف غذاهاي متنوع با گنجانيدن گروه‌هاي غذايي اصلي (نان و غلات، شير و مواد لبني، ميوه‌ها، سبزي‌ها و گروه گوشت، حبوبات و تخم مرغ) و توجه به زمان مصرف غذا در كاهش خستگي و بهبود عملكرد كاركنان موثر است.
افرادي كه نوبت‌هاي شب كاري دارند بهتر است:
- وعده اصلي غذاي خود را در بعد از ظهر و يك وعده غذايي در نيمه زمان شيفت ميل كنند.
- غذاهاي چرب و سنگين و پرادويه كه سبب خواب آلودگي و كاهش كارايي مي‌شود، مصرف نكنند.
- در غذاي خود گوشت كم چربي (بويژه ماهي و مرغ) به شكل كبابي و يا آب‌پز، سبزي‌هاي تازه و سالاد، نان‌هاي سبوس‌دار، حبوبات و ماست كم چرب مصرف كنند.
- از انواع مواد پروتئيني مانند گوشت (بويژه ماهي و مرغ)، حبوبات، تخم مرغ (آب‌پز) استفاده كنند. شير و مواد لبني كم چرب از جمله ماست، پنير و كشك نيز علاوه بر تامين املاحي مانند كلسيم و فسفر، از منابع خوب پروتئين به شمار مي‌روند. غذاهاي پروتئيني با افزايش ناقل‌هاي شيميايي مانند «نوراپي نفرين» سبب افزايش هوشياري و رفع خواب آلودگي مي‌شود.
- مصرف يك ليوان شير كم چرب همراه با دو عدد خرما قبل از خواب در بهبود خواب كاركنان موثر است.
- در بين دو وعده غذايي ميوه مصرف كنند تا ويتامين‌هاي مورد نياز به ويژه ويتامين‌هاي B و C كه در كاهش فشارهاي كاري و استرس سودمندند را به مقدار كافي دريافت كنند.
براي داشتن تغذيه مناسب در محل كار لازم است:
- با توجه به اينكه تداوم كار نشسته و بدون تحرك مي‌تواند موجب اختلال در كاركرد دستگاه گوارش و ايجاد يبوست شود، بهتر است از نان و غلات كامل (سبوس‌دار) استفاده شود. به عنوان مثال به جاي مصرف نان‌هاي تهيه شده از آرد سفيد (مانند نان لواش و باگت) نان سنگك و يا نان جو مصرف شود.
- در صورتي كه امكان انتخاب غذا در رستوران محل كار وجود دارد، از غذاهاي بخارپز، آب‌پز و يا كبابي به جاي غذاهاي چرب و سرخ شده استفاده شود.
- بجاي گوشت قرمز، غذاهايي كه با ماهي و يا مرغ تهيه شده‌اند مصرف شود و در صورتي كه امكان انتخاب نيست، تمام چربي‌هاي گوشت قرمز را قبل از مصرف بايد جدا كرد.
- به جاي نوشابه‌هاي گازدار كه مقدار زيادي مواد قندي و كافئين وارد بدن كرده و منجر به چاقي مي‌شوند از نوشيدني‌هاي سالم‌تر مانند آب و دوغ كم نمك و بدون گاز استفاده شود.
- اگر در محيط كار غذاهايي مانند عدسي و يا خوراك لوبيا سرو مي‌شود، به خورشت‌هاي چرب و غذاهاي سرخ شده ترجيح داده شود. غذاهايي كه با حبوبات تهيه شده‌اند مانند عدسي و خوراك لوبيا، وقتي همراه با نان مصرف شود نه تنها منبع خوب پروتئين هستند بلكه به علت دارابودن فيبر به سلامت بدن كمك مي‌كنند. فيبر علاوه بر تنظيم حركات دستگاه گوارش، جذب چربي‌ها و مواد قندي را نيز كاهش مي‌دهد.
- در ميان وعده‌ها، بجاي مصرف مواد قندي، شيريني و يا بيسكويت بهتر است انواع سبزي و صيفي جات مانند خيار، گوجه‌فرنگي، كاهو، هويج، ميوه‌ها و يا لقمه‌هايي كه در منزل تهيه شده‌اند مانند نان و پنير و سبزي مصرف شود.
به خاطر داشته باشيد كه با پيروي از يك الگوي غذايي سالم در محيط كار نه تنها از اضافه وزن و چاقي، ابتلا به بيماريهاي قلبي عروقي، ديابت و ساير بيماري‌ها پيشگيري كرده‌ايد، بلكه با بهبود عملكرد و افزايش بازده كاري موجبات ارتقاء خود را در محيط كار نيز فراهم مي‌كنيد.
