تحليل روانشناختي داستان دختر جواني كه قرباني تعارضات خانوادگي گرديد

دختر نوجوان در حالي اين جملات را به زبان مي راند که اشک هايش به آرامي بر روي صورتش مي غلطيدند و در حاليکه سعي مي کرد خود را کنترل کند ادامه مي دهد :

 من تشنه محبت بودم و پدر و مادرم غافل از اين موضوع خودخواهانه درگير مسائل و درگيري هاي خودشان بودند هر کدام سعي مي کرد حرف خودش را به کرسي بنشاند و آن ديگري مقاومت مي کرد و من ملتمسانه فقط نگاهشان مي کردم .

 خيلي احساس تنهايي مي کردم يکي از دوستانم که خيلي با هم صميمي بوديم و از قضا همسايه مان نيز بود با شنيدن درد و دلهاي من خواست کاري برايم انجام داده باشد به همين خاطر با شبکه هاي مجازي آشنايم کرد و وعده داد که از اين طريق مي توانم با افراد زيادي آشنا و از اين تنهايي لعنتي خلاص شوم . من هم به توصيه او براي اينکه مدتي فضاي جهنمي خانه را فراموش کنم با اينترنت و چت کردن وقت گذراني مي کردم و وانمود مي کردم که به خاطر تکاليف مدرسه از اينترنت استفاده مي کنم و چون پدر و مادرم آشنايي با اينترنت نداشتند آسوده کارم را انجام مي دادم . چقدر از دوستم ممنون بودم چون خيال مي کردم اگر او اين راه را برايم پيشنهاد نداده بود حتما از خانه فرار مي کردم .

 
سال گذشته با پسري آشنا شدم که خيلي زود به من وعده ازدواج داد من خيلي زود به وي اعتماد کردم و چون قصد داشتم حتما با وي ازدواج کنم به اعتبار اين قول چند عکس خصوصي براي او فرستادم و گمان مي کردم جهت آشنايي به مادرش نشان خواهد داد .

اما بعد از مدتي او شروع به بهانه گيري کرد و از من خواست به خانه اش بروم اما من قبول نکردم . وقتي ديد من امتناع مي کنم تهديد به پخش عکس هايم در فضاي مجازي کرد و مرا از اين طريق تحت فشار گذاشت من هم بخاطر ترس از آبرويم قبول کردم و به خانه اش رفتم و ....

 او که به هدفش رسيده بود بارها مرا از اين طريق تحت فشار گذاشت اما من ديگر نمي توانستم به خانه اش بروم به شدت از پدرم مي ترسيدم ديگر از تهديد هاي اين پسر جانم به لب رسيد، تصميم گرفتم به کلانتري رفته و از او شکايت کنم.

-

آسيب شناسي و تحليل روانشناختي

"سميه هاشمي" کارشناس ارشد روانشناسي باليني و مشاور خانواده مرکز مشاوره در خصوص بروز اين آسيب نظر خود را چنين اظهار کرد:

با پيشرفت روزافزون علم و تکنولوژي، جوامع مختلف در گذر از جامعه سنتي به يک جامعه پيشرفته علاوه بر حفظ بسياري از آسيب‌هاي اجتماعي که از قبل موجود بوده است، با آسيب‌هاي اجتماعي جديد روبه رو مي‌شوند که به خاطر نداشتن سبقه و پيشينه در جوامع انساني به آنها آسيب‌هاي اجتماعي نوپديد مي‌گويند.

آسيب‌هاي نو پديد و مرتبط با با فناوري جديد ارتباطي است که ناشي از استفاده از ماهواره، بازي‌هاي رايانه‌اي، فضاهاي مجازي، تلفن همراه و اينترنت مي‌تواند در اين مجموعه قرار گيرد.

يکي از مهمترين رسانه‌هاي اجتماعي، شبکه‌هاي اجتماعي است. شبکه مجازي زنجيره‌اي از ارتباطات و يا حضور غير فيزيکي افراد در يک محل مجازي است. آنها به مثابه راه‌هاي مختلفي مي‌مانند که مردم در زمان عبور از آن مي‌توانند در مورد مسائل مختلف باهم صحبت کنند، اطلاعات عمومي يا خصوصي خود را در قالب‌هاي مختلف اعم از عکس، ويدئو، واژه‌ها، دست نوشته و .... با فرد خاص يا گروه خاصي به نمايش و اشتراک بگذارند.وي افزود:

مفهوم خانواده در کشور ما از معنايي وسيع‌تر برخوردار است، زيرا صميميتي که در خانواده ايراني حاکم است در خانواده‌هاي بسياري از کشورها از جمله غرب ديده نمي‌شود. امروزه، شيوه‌هاي ضربه زدن به فرهنگ و هويت ملي يک کشور تغيير يافته و دشمنان سعي مي‌کنند از طريق جنگ نرم‌افزاري به فروپاشي بنيان خانواده و آرا و عقايد جوانان آن مرز و بوم نايل آيند.

در دنياي ماشيني و شهري امروز که والدين فرصت چنداني براي صرف وقت با فرزندانشان ندارند و از طرف ديگر تک فرزندي بودن خانواده‌ها، والدين ساده‌ترين راه را براي سرگرم نمودن فرزندانشان انتخاب مي‌نمايند، بدين صورت که ابزارهايي همچون تلفن همراه، لپ‌تاپ، رايانه شخصي و اينترنت را در اختيار فرزند دلبندشان قرار مي‌دهند تا او در اتاق خود به کار با آنها مشغول شود؛ حال آن که فرزند تنها از نظر فيزيکي در محيط امن خانه به سر مي‌برد، ولي در عمل از طريق اين وسايل به ويژه اينترنت به دنيايي به مراتب بزرگتر از محيط پيرامونش قدم مي‌نهد و با چيزهايي مواجه مي‌شود که بسياري از پدران و مادران از وجود آنها آگاه نيستند.

"هاشمي" تاکيد کرد:گسترش فضاهاي مجازي مانند ساير انواع ديگر تحولات و پيشرفت ها،پيامدها و آثار مثبت و منفي گوناگوني را در جامعه و زندگي كاربران اين گونه فضاها ايجاد كرده است. مثبت ترين پيامد آن را مي‌توان تسهيل و تسريع ارتباطات و تبادل اطلاعات دانست. منفي ترين پيامد آن را مي‌توان به خطر افتادن حريم خصوصي افراد، منزوي شدن آنها و از هم پاشيدگي بنيان خانواده معرفي نمود.

اصلي ترين علتي كه مي‌توان براي بروز اين پيامدهاي منفي بيان داشت، اين است كه در فضاي مجازي افراد نمي توانند به شناخت صحيح و كافي از هم دست يابند.

با مطالعه سرگذشت دختر نوجوان مي توان اينگونه نتيجه گرفت که فقدان احساس امنيت رواني و عاطفي در فضاي خانه اي که والدين از نيازهاي روحي فرزند خود غفلت ورزيده اند باعث گرايش اين نوجوان به سمت همسال خود و تبعيت بي چون و چرا از وي گرديده است .

 بي شک ناآگاهي و عدم شناخت از فرد مقابل که يکي از مشخصه هاي فضاهاي مجازي است ، سوءاستفاده جنسي را از دختر زمينه سازي مي نمايد . متاسفانه تهديد به پخش فيلم و عکس هاي خصوصي افراد به عنوان يک حربه در اختيار برخي افراد سودجو قرار گرفته که در مورد اين اين پرونده نيز مصداق دارد .

 توصيه ها و راهکارهاي پيشگيرانه

 به منظور پيشگيري و کاهش آسيب‌هاي اجتماعي نوپديد فضاي مجازي و شبکه‌هاي اجتماعي راهکارهايي به شرح ذيل پيشنهاد مي‌شود که در صورت اجراي به موقع و مناسب مي‌تواند ثمربخش واقع شود:

1ـ در زمينه استفاده از فناوري‌هاي نوين برخورد مقابله‌اي و قهري چاره کار نيست و نياز به فرهنگ‌سازي دارد بنابراين استفاده مناسب و صحيح از فضاي مجازي به کاربران در گروه‌هاي مختلف سني آموزش داده شود.

2ـ برگزاري جلسات آموزشي از سوي مصادر امور فرهنگي به منظور آشنا نمودن و اطلاع‌رساني به والدين و خانواده‌ها در مورد فناوري‌هاي جديد به ويژه اينترنت و شبکه‌هاي اجتماعي مجازي.

 
3ـ برگزاري کلاس‌هاي آموزشي در مدارس و دانشگاه‌ها در جهت آگاهي دادن به کودکان، نوجوانان و جوانان در مورد مزايا و معايب فناوري‌هاي جديد و نحوه‌ي استفاده صحيح از آنها.

 4ـ تشويق فرزندان و ايجاد جذابيت در نوجوانان جهت شرکت در فعاليت‌هاي اجتماعي و تقويت اين گونه رفتارها توسط والدين.

5ـ استفاده از ظرفيت‌هايي مانند رسانه‌هاي ديداري و شنيداري، روزنامه‌ها، مجلات و نشريات براي نهادينه شدن فرهنگ سايبري.

6ـ آموزش و پرورش با گنجاندن موارد پيشگيري دربرنامه‌هاي درسي به نوجواناني که در معرض مخاطرات اجتماعي هستند، توجه نمايد.

7ـ فراهم نمودن مکان‌هاي تفريحي و ورزشي سالم و کم هزينه براي نوجوانان و جوانان جهت گذراندن اوقات فراغت در محلات شهر.

8ـ ساخت و پخش فيلم‌ها و سريال‌ها و برنامه‌هايي با موضوع فضاي مجازي و بررسي معايب و مزاياي آن.

 9ـ پخش آگهي‌هاي آموزنده از سوي ارگان‌هاي فرهنگي نظير وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و سازمان تبليغات اسلامي در راديو و تلويزيون در جهت افزايش آگاهي خانواده‌ها در خصوص خطرات ناشي از اينترنت و فضاي مجازي.

 10ـ گذراندن اوقات بيشتري با فرزندان در فضاي بيرون از خانه به طوري که فرزندان از نظر عاطفي و رواني، احساس خلاء نکنند و جهت جبران اين کمبود به فضاي مجازي پناه نبرند.

 11ـ طراحي و تدوين بخشي در کتاب‌هاي درسي در ارتباط با آشنايي دانش‌آموزان با فناوري‌هاي جديد، اينترنت و خطرات بالقوه‌ي آنها.

 12 استفاده از آموزه‌هاي ديني از جمله امر به معروف و نهي از منکر به عنوان نوعي کنترل اجتماعي توسط هر شخص.

 13ـ هنجار سازي‌هاي مثبت و ترويج فرهنگ استفاده از اينترنت و فضاي مجازي.

 14ـ آگاهي رساني و آشنا نمودن نوجوانان و خانواده‌ها درباره قانون، حقوق و مسووليت‌هايي که در لواي قانون دارند.

تهيه و تنظيم : سرکار ستواندوم "سميه هاشمي" کارشناس ارشد روانشناسي باليني مرکز مشاوره آرامش استان آذربايجان غربي