پدیده نوظهور مهدکودک ها از الزامات زندگی امروز ما شده است

اسفندیار چهاربند، مدیرکل آموزش و پرورش تهران در برنامه «گفت و گوی اجتماعی» رادیو گفت و گو مطرح کرد: باید بپذیریم پدیده نوظهور مهدکودک ها از الزامات زندگی امروز ما شده است. بنابراین باید به اهیمت این دوره از رشد، که به شکل گیری سبک زندگی، نگرش ها و باورها و رشد عقلی در دوره های بالاتر و نوجوانان و جوانان و دانشجویان ما ارتباط دارد، توجه شیوه ای شود.

به گزارش میگنا، در يك برنامه اجتماعی، رادیو گفتگو، موضوع «آسیب شناسی مهدکودک ها در ایران» با حضور کارشنان و مسئولان تربیتی و فرهنگی از جمله اسفندیار چهاربند، مدیرکل آموزش و پرورش تهران، دکتر حبیب الله مسعودی فرید، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، به بحث گذاشته شد.
احمد توكلي مجري اين برنامه، با اشاره به اهمیت تربیت کودکان از منظر روان شناسان و مربیان کودک به عنوان مقدمه گفت: چنانچه کودک، کمی زودتر از موعد به مهدکودک برده شود، احتمال آسیب پذیری اش در آینده زندگی بیشتر خواهد بود. بخصوص که کودکان زیرسه سال، وابستگی شدیدی به مادر دارند و بردن زودتر از این سن به مهدکودک، ممکن است به لحاظ روحی و روانی به کودک آسیب بزند. از سوی دیگر، حضور برخی مربیان بی انگیزه و بی علاقه به کودک نیز خود می تواند آسیب مستقل دیگری به کودک بزند.
وي اولین پرسش را از مسعودی فرید کرد و پرسید: چه آسیب هایی ممکن است یک مهدکودک را تهدید کند؟ اول این را بشناسیم تا بعد برویم سراغ پرسش های بعدی.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور پاسخ داد: «بهتراست اسم برنامه را تحلیل مهدکودک ها در ایران می گذاشتید تا آسیب ها. این گونه باعث می شود که خنثی وارد بحث شویم. ولی وقتی می گویید آسیب های مهدکودک ها انگار ما اینجا دنبال اشکالات می گردیم و می خواهیم مقصر را پیداکنیم! البته ممکن است هر سیستمی دارای اشکالاتی باشد و کسی منکر این موضوع نیست.

مجری: البته وقتی طرح اشکال می شود، به دنبالش می تواند رفع اشکال را هم به دنبال داشته باشد.
مسعودی فرید: «بله. درست است. نقاط ضعف و قوتش را با هم ببینیم شاید مهم‌تر باشد. البته ما خودمان در سازمان مان خیلی تمایل نداریم که بچه های زیر دوسه سال به مهدکودک برده شوند. ولی می دانید که مهدکودک در جهان برای این راه افتاده که چون خیلی از مادران مشغول کارند و کسی نبوده که از کودک شان مراقبت کند، این مهدهای کودک تأسیس شده اند. مهدکودک های ما هم مثل هر سیستم آموزشی دیگر، دارای سیر تطوری است و امروزه تغییراتی اساسی در آن می بینیم. ما یعنی سازمان بهزیستی، آموزش و پرورش و وزارت بهداشت،تأکید روی رشد همه جانبه کودکان داریم. اگر قبلاً مهدکودک ها فقط جایی برای نگهداری کودکان بوده حالا می بینیم که به مسائل روحی، عاطفی و هیجانی کودک هم توجه می شود. و فقط نگهداری جسمی نیست. ما هر قدر محرکات محیطی را بیشتر کنیم، کودک با سلول های عصبی بیشتر وارد مقاطع دیگر زندگی اش می شود. به عنوان یک مدیر، دارم کلان به موضوع نگاه می کنم. اگر ما فردای بدون وابستگی به نفت را می خواهیم، از همین امروز باید توجه مان به همین کودکان باشد تا در آینده توسط همین بچه ها در کشور، حیات بدون صادرات نفت، محقق شود.»

مجری برنامه، نظر مدیرکل آموزش و پرورش تهران را جویا می شود که چقدر با دیدگاه آقای دکتر مسعودی فرید موافق است؟
چهاربند: «اقتضائات زندگی جدید و فضای امروز شهری، نهادهایی مانند مهدهای کودک به وجود آورد. ما قبلش دانشگاه داشتیم. دبیرستان داشتیم. دبستان داشتیم. کودکستان داشتیم، آمد حالا یک مرحله پایین ترِ رشد، یعنی خردسالی و نوپایی، مهدهای کودک را ایجاد کرد. اما هنوز مثل سابق است وضعیت مهدکودک ها. یعنی آن طور که دانشگاه ها و دبیرستان ها و دبستان های ما نهادینه شده و سازوکارهایش فراهم است اما مهدهای کودک ما هنوز نیازدارند به زمان تا به فلسفه تأسیس شان اشراف پیدا کنند و سازوکارهای شان فراهم شود. بخصوص تأکید می کنم روی موضوع مربیان مهدکودک ها که نقش اولیاء کودک را در مهد باید ایفاکنند و به لحاظ محتوی هم باید در مهدکودک ها از سوی مربیان دنبال و اعمال شود.»

توکلی از مدیرکل آموزش و پرورش تهران می پرسد آیا شما که اشاره کردید زمان می برد تا مهدکودک ها به سامان برسند، خب، با این شیوه ای که دارد اداره می شود مهدکودک ها آیا حس نمی کنید، به بچه ها در شرایط حاضر آسیب بزند؟
چهاربند: «البته تصور می کنم در طی سال های گذشته سرعت خوبی گرفته و سازماندهی نسبتاً مناسبی با متولی گری سازمان بهزیستی به وجود آمده است. خب بهزیستی با کمک دانشگاه ها برای دوره های کوتاه مدت و بلندمدت، می توانند اقدام به تربیت فنی و حرفه ای مربیان کودک کنند که با صلاحیت تام وارد مهدهای کودک شوند. بحث دیگر، بحث نظارت است. چه فیزیکی و چه محتوایی. به هرحال باید بپذیریم پدیده نوظهور مهدکودک ها از الزامات زندگی امروز ما شده است. بنابراین باید به اهیمت این دوره از رشد، که به شکل گیری سبک زندگی، نگرش ها و باورها و رشد عقلی در دوره های بالاتر و نوجوانان و جوانان و دانشجویان ما ارتباط دارد، توجه شیوه ای شود. اما یک نکته مهم. خب این سالها خانواده ها برخی های شان تک فرزند اند. و این در ساختار خانواده، نقصی را به وجود می آورد. این موضوع در رشد مهارتی کودکان تأثیر منفی گذاشته. شاید این مهدکودک ها یک فرصت باشد برای جبران این نقصی که در خانواده ها هست به دلیل همین تک فرزندی شان.»
مجری: آقای دکتر مسعودی فرید! این نظارت، شامل چه چیزهایی می شود؟
معاون اجتماعی سازمان تأمین اجتماعی کشور: «نقش همه ما در مهدکودک ها، اجتماعی کردن بچه هاست. الان خیلی از خانواده ها برون سپاری دارند و من مخالفم. چون پدرها و مادرها و مهدکودک، یک تیم اند. اولیای دانش آموزان و مدرسه یک تیم اند. حتی دانشگاه. دانشگاه و خانواده. یعنی بچه در هجده سالگی کنکور داده قبول شده رفته دانشگاه. اینجا یکشبه اتفاقی رخ نداده. ولی در بخش نظارت ها ما چهار وجه نظارتی داریم در مهدها. یکی نظارت فیزیکی است. فضای آنجا. اگر مثلاً در مهدکودک، کفش سرامیک یا سنگ باشد، به هیچ وجه مورد تأیید ما نیست. یا اسباب بازی های شان که باید استاندارد باشد. یکی هم نظارت محتوایی. تا چندسال پیش، هر مهد، محتوای خودش را داشت. ولی ما آمدیم با چندین گروه نشستیم و با همکاری دانشگاه، محتوای یکسان درست کردیم. چاپ شده و مورد تأیید آموزش و پرورش و سازمان تألیف هم قرار گرفته و الان هم دارد بهره برداری می شود. نظارت هم می کنیم که آیا این محتوی ارائه می شود یا نه. یکی هم به روش کلاسیک است. مثل بحث تشخیص دوری و نزدیکی که آن هم با بازی و شکل و نقاشی و اینها انجام می شود. و یکی هم بحث رویکردهای دینی است که درواقع بحث ارزش ها در آنجا مطرح می شود. بحث سوم هم بحث سبک زندگی است که درکنار آن دو بخش کلاسیک و رویکرد دینی انجام می شود. یک نظارت دیگر، روی خود پرسنل است. برای مربیان و مسئولان مهدکودک ها، دوجا کانون آموزش داریم. یکی جهاد دانشگاهی است و آن یکی هم در مؤسسه علمی کاربردی خود سازمان بهزیستی است. مدیران مهدکودک ها، آموزش خاص خودش را دارند. و مدیران فنی و مربیان هم جداگانه، آموزش های خودشان را.
دکتر سید نجم الدین محمدی، مدیر... کودکان و نوجوانان هم میهمان تلفنی برنامه بود. توکلی از او درباره حال عمومی مهدهای کودک ایران پرسید که چگونه است؟ محمدی گفت: «به نظرم در زمینه توجه به کودک در مقطع پیش از دبستان، ما فاصله زیادی با کشورهای پیشرفته داریم. آنها در سرانه ملی شان و در سبدخانواده، این موضوع مهدکودک ها و توجه همه جانبه به کودکان دیده شده. اما در ایران، بیشتر، چون مادران شاغل هستند، کودکان خود را به مهد می برند. به نظرم به لحاظ تربیتی و آموزشی از دو سوی خانواده ها و مسئولین آموزشی به یک اندازه، بی توجه هستند. درحالی که مادران چه شاغل باشند و چه نباشند باید این مقطع سنی پیش از دبستان را پراهمیت دانست که ظاهرا برای ما عملاً پراهمیت نیست.»