خلوت جوانان در فضای مجازی/ مسئولان اوقات فراغت را جدی بگیرند

اوقات فراغت به معنی آسودگی از کار و شغل است از این رو تمام زمان های غیر اشتغال، فراغت است و نمی توان فصلی برای آن در نظر گرفت.
کارشناسان با بیان ضرورت برنامه ریزی برای اوقات فراغت تاکید می کنند که اوقات فراغت مختص تابستان نیست و این زمان در طول سال وجود دارد و باید برای آن برنامه ریزی کرد.
با اینحال مهم و جدی نبودن اوقات فراغت از منظر بسیاری از خانواده ها و مسئولان سبب شده،‌ جوانان تفریحاتشان را به استفاده از اینترنت و تلفن های همراه محدود کنند که این مساله می تواند اثرات مخربی برای جامعه به همراه داشته باشد.
در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، اوقات فراغت یکی از موضوعات مهم محسوب می‌شود و مسئولان دولتی و شهری برای آن برنامه ریزی و سرمایه گذاری می کنند، ‌ولی موضوع اوقات فراغت در کشور ما هنوز خیلی جدی نیست و برخی از افراد جامعه و حتی مسئولان تصور می کنند، اوقات فراغت یک موضوع لوکس است.
برخی از مسئولان نگاه فصلی به اوقات فراغت دارند و با آغار تابستان و پایان سال تحصیلی، دانش‌آموزان به یاد اوقات فراغت دانش‌آموزان می افتند.
برخی نیز موضوع اوقات فراغت را بی اهمیت می دانند و معتقدند در حالی که در جامعه مشکل هایی همچون اشتغال و مسکن وجود دارد نباید روی اوقات فراغت تاکید کرد.
ابن درحالی است که نبود زیرساخت‌های مناسب برای اوقات فراغت سبب شده جوانان به فضای مجازی و اینترنت پناه ببرند و نتوانند به شیوه درست انرژیشان را تخلیه کنند و این سرآغاز بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی است.
محسن طلایی مدیر کل طرح‌های ملی معاونت جوانان وزارت ورزش و جوانان و محمد سعید ذکایی استاد دانشگاه علامه طباطبایی در میزگرد ایرنا در باره اوقات فراغت جوانان به بیان ضرورت های برنامه ریزی برای این اوقات پرداختند.

** اوقات فراغت یک ضرورت جدی است
محسن طلایی مدیر کل طرح‌های ملی معاونت جوانان وزارت ورزش و جوانان با اشاره به این که مساله اوقات فراغت در 40 و 5 سال گذشته بسیار جدی شده است، گفت: امروزه اوقات فراغت یک موضوع جدی در کشورهای توسعه یافته است.
وی با اشاره به نگاه اشتباهی که درخصوص اوقات فراغت وجود دارد،‌ افزود: هنوز برخی تصور دارند اوقات فراغت موضوع غیر مهم و غیر جدی است و باید این نگرش اصلاح شود.
طلایی با اعلام این که متولیان مختلفی در حوزه اوقات فراغت در جامعه وجود دارد که مشکل ساز است، گفت: داشتن یک متولی واحد برای حوره اوقات فراغت بسیار مطلوب است.

**سامانه اوقات فراغت راه اندازی می‌شود
دبیر کمیسیون اوقات فراغت وزارت ورزش و جوانان از پایان یافتن کارهای طراحی این سایت خبر داد و افزود: بزودی این سایت در سه استان کشور راه اندازی می شود.
طلایی همچنین افزود: پس از گذشتن دوره آزمایشی این سایت در 3 استان بصورت سراسری در کل کشور اجرایی می شود و ظرفیت و امکانات کشور در حوزه اوقات فراغت در اختیار افراد جامعه قرار می‌گیرد.
وی در ادامه با تاکید بر این که نگاه معاونت جوانان وزارت ورزش و جوانان به موضوع اوقات فراغت جدی است،‌گفت: دلیل بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و گسترش آن نبود برنامه ریزی مدون در حوزه اوقات فراغت است.
وی در ادامه بروز بسیاری از آسیب‌هاب اجتماعی همچون فشار‌های روحی و عصبی که منجر به آسیب‌های بزرگی چون خودکشی و متلاشی شدن خانواده‌ها می‌شود را پرداخته نشدن به موضوعات حوزه اوقات فراغت عنوان کرد.
طلایی با بیان این که برخی از مسئولان معتقدند در شرایط کنونی که دولت با مشکلات بیکاری مواجه است نباید بر موضوع اوقات فراغت تمرکز کند،‌ گفت: این تصور کاملا اشتباه است و باید تا زمان حل مشکل اشتغال، روی موضوع اوقات فراغت تمرکز کرد.
وی در ادامه تغییر نگرش در موضوع اوقات فراغت را ضروری دانست و گفت: در نگاه جدید فراغت جزء اصلی زندگی است و در صورت توجه نکردن به آن جوان به سمت آسیب‌های اجتماعی همچون قلیان و اعتیاد می رود.
این استاد دانشگاه افزود: برای تغییر نگرش در حوزه اوقات فراغت نباید از امر و نهی استفاده کرد بلکه باید اهمیت فراغت را آموزش داد.
طلایی در ادامه با اشاره به سیستم آموزش در کشور گفت: در مدارس کشور آنقدر حجم مطالب زیاد است و دانش‌آموزان مجبور به حفظیات هستند که دیگر زمانی برای اوقات فراغت نیست.
وی در ادامه با اشاره به ضرورت تغییر این نگاه سنتی در حوزه آموزشی گفت: دانش آموزی که مجبور است در تمام مدت روز درس‌هایش را حفظ کند دیگر وقتی برای تحول روحی ندارد.

**اوقات فراغت در کشورهای توسعه یافته فرصت محسوب می‌شود
وی افزود: در کشورهای توسعه یافته به موضوع اوقات فراغت به عنوان یک فرصت نگاه می ‌کنند و از آن برای رشد افراد جامعه بهره می‌برند.
این استاد دانشگاه در ادامه تاکید کرد اوقات فراغت تنها مختص جوانان نیست و دیگر افراد همچون سالمندان و معلولان نیز نیاز زیادی به اوقات فراغت دارند.
طلایی با اشاره به کشورهایی که در حوزه اوقات فراغت خوب عمل کردند،‌ گفت: در این کشورهای پیشرفته، موضوع اوقات فراغت در دست دولت نیست.
وی در این رابطه افزود: با کنترل و فرمایشات دولتی موضوع اوقات فراغت حل نمی شود.
مدیر کل طرح های ملی معاونت جوانان وزارت ورزش و جوانان راه حل ساده و مطلوب برای حل مشکل اوقات فراغت جوانان را در دست خود جوانان دانست و گفت: دولت باید بسترهای لازم را فراهم کند و برای اجرا در اختیار جوانان قرار دهد.
طلایی در ادامه با اشاره به این که دولت نباید تصور کند که وقتی پول می‌دهد باید متولی موضوع اوقات فراغت شود،‌افزود: در دولت نیز باید تغییر نگرش ایجاد شود.

** موضوع‌های ممنوع در حوزه جوانان بیش از حد زیاد شده
وی با اشاره به انرژی زیاد جوانان افزود:‌ موضوع های ممنوع در حوزه جوانان به قدری زیاد شده که بیش از شرع و عرف شده است در حالی که می‌تواند اوقات فراغت به تخلیه انرژی جوانان کمک زیادی کند.
طلایی همچنین با بیان این که آنقدر از جوانان در مدارس و سپس دانشگاه حفظ کردن خواستیم که برخی از جوانان اعتماد به نفسشان را برای انجام برخی کارها و مسئولیت‌ها از دست دادند، گفت: خودباوری در میان جوانان ضعیف شده است.
وی با اشاره به متولیان متعدد موضوع اوقات فراغت گفت: شهرداری، بسیج و دیگر ارگان ها کارهای متفاوتی در حوزه اوقات فراغت انجام می دهند ولی بخاطر موازی کاری و سلیقه ای برگزار کردن، نتایج مثبتی نداشته است.
این مدیر کل معاونت جوانان وزارت ورزش و جوانان در ادامه با اشاره به وضعیت کنونی اوقات فراغت در کشور و وجود ارگان های متعدد گفت: در نبود متولی واحد باید ارگان های مختلف با برگزاری نشست‌های مشترک بایکدیگر همدلی کنند.

**ایرانیان ذاتا به اوقات فراغت علاقمندند
طلایی یکی از ویژگی‌های ایرانیان را احساسی بودن و علاقه به نشاط بیان کرد و افزود: این ویژگی ایرانیان نشان می دهد آنان به اوقات فراغت علاقمند هستند و بخصوص با فراغت هایی که به صورت جمعی برگزار می شود را دوست دارند.
وی با اشاره به تنوع آب هوایی و تنوع فرهنگی در کشور افزود: می توان بسته های فراغت در قالب گردشگری جمعی به افراد جامعه عرضه کرد.
این کارشناس در ادامه با بیان این که نژاد ایرانی در یک شکل قرار نمی گیرد و ایرانیان علاقمند به تنوع هستند،‌ افزود: در عرضه بسته های اوقات فراغت باید به تنوع توجه داشت.
وی رواج گردشگری ارزان قیمت و ایمن را یکی از راهکارهای مناسب دانست و گفت: در این نوع از اوقات فراغت، بین مردم و محیط زیست پیوند زده می‌شود.
طلایی ضمن هشدار در مورد شیوع اوقات فراغت شخصی و زیر زمینی گفت: توجه نکردن مسئولان به موضوع گردشگری سبب شده جوانان به سمت اوقات فراغت فردی بروند که می تواند زمینه ساز آسیب‌های اجتماعی برای جوان شود.
وی با اشاره به وجود چندین میلیون حاشیه نشین در کشور، گفت: ارایه خدمات رفاهی و تفریحی به این افراد ضروری است و از بروز بسیاری از آسیب های اجتماعی می کاهد.
همچنین محمدسعید ذکایی استاد دانشگاه علامه طباطبایی در این میزگرد گفت: یک بدفهمی در جامعه ایران وجود دارد که فراغت از سر شکم سیری است و فراغت یک موضوع تفننی و لوکس دیده می شود.
وی تصریح کرد: در چند دهه اخیر موضوع فراغت جوانان رنگ و بویی دیگر گرفته اما باید بدانیم که فردی که نشاط را از طریق فراغت تامین کند، تضمینی برای کار و اثربخشی شغلش به وجود می آورد و در واقع یک فراغت مطلوب تضمینی برای نیروی کار فعال در جامعه محسوب می شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: فراغت ضمن اینکه یک هدف غایی و نهایی و رسالت مهم است می تواند برای دیگر فعالیت ها تضمین باشد چون بسیاری از تنش ها و رنجوری های جوانان برآمده از نگاه حاشیه ای و نداشتن مهارت های کافی برای تدارک اوقات فراغت است.
ذکایی خاطرنشان کرد: فراغت حسی از همگرایی و وفاق را تامین می کند و اگر فراغت جوانان کمتر باشد، در لاک خودشان فرو می روند و باید بدانیم جامعه ای که دنبال تقویت سرمایه اجتماعی باشد، می تواند فعالیت های جدی در عرصه های مختلف داشته باشد و فراغت خوب چشم انداز مطلوبی به جامعه می دهد.
وی با بیان اینکه باید به موضوع فراغت جوانان به عنوان یک رکن مهم در زندگی جوانان نگاه کرد، ادامه داد: باید به موضوع فراغت جوانان بیشتر توجه کرد و این موضوع آسیب شناسی شود و نباید نگاه قطبی به فرایند فراغت داشت.

** نگاه به فراغت فصلی است
این استاد دانشگاه گفت: یکی از مشکلات ما در حوزه اوقات فراغت مشکل گفتمان است چرا که پس از انقلاب تاکنون رسوبات، تنش ها و نگاه های متفاوت و متضادی در این زمینه دیده می شود و متاسفانه نگاه به فراغت فصلی و مناسبتی است و فقط در فصل تابستان بازار فراغت داغ می شود.
وی اظهار کرد: اوقات فراغت به عنوان یک تجربه باید گذرانده شود و باید دنبال تقویت غنی سازی اوقات فراغت و آشنا کردن جوانان با مفهوم فراغت باشیم، نه اینکه فقط به عنوان یک کار و آن هم در تابستان چند ماهی فراغت جوانان را پر کرد.
ذکایی ادامه داد: فراغت جزیی از برنامه های مستمر زندگی ما نیست و این موضوع باعث می شود فراغت را یکی از برنامه های اصلی زندگی خودمان نبینیم و متاسفانه اینکه روزی2ساعت ورزش کنیم یا در کلاسی آموزشی شرکت کنیم، این فراغت نیست، باید از دبستان همه را با موضوع فراغت آشنا کرد.
وی با بیان اینکه فراغت به عنوان یک ارزش در زندگی نوجوانان و جوانان دیده نمی شود، افزود: فراغت در مدرسه و اجتماع به کودکان، نوجوانان و جوانان باید آموزش داده شود و اینکه در چرخه زمان از فراغت استفاده شود کمتر دیده می شود اگرچه باید جدی تر به این سمت حرکت کنیم.

** دسترسی فراغت برای پسران بیشتر از دختران
این استاد دانشگاه با بیان اینکه نابرابری ها و زیرساخت های ما در بحث اوقات فراغت نیز یک مشکل جدی دیگر است، ادامه داد: فاصله امکانات شهرهای کوچک و بزرگ بسیار زیاد است.
وی تصریح کرد: همچنین دسترسی فراغت برای پسران بیشتر از دختران است و معنای فراغت برای دختر با پسر متفاوت است، در صورتی که باید برای همه یک معنا داشته باشد.
وی اضافه کرد: از آنجا که بخش خصوصی هنوز نتوانسته است برای جبران کمبود زیرساخت ها و امکانات در حوزه اوقات فراغت ورود کند، باید دولت یاری دهنده در این زمینه باشد و توزیع زیرساخت ها در نقاط مختلف کشور عادلانه باشد.
ذکایی با بیان اینکه در ایران بخش غیر دولتی در برنامه ریزی خیلی موفق نبوده است، ادامه داد: در ایران مراکز فرهنگی مناسبی برای ارائه خدمات اوقات فراغت وجود دارد، اما از آنها به خوبی استفاده نمی شود و انتظار داریم حال که بخش خصوصی بضاعت دارد، دولت به کمک تامین زیرساخت ها در حوزه فراغت بیاید.

** علاقه جوانان بیشتر به سمت موسیقی است
استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه اکنون جوانان ما علاقه، میل و اشتیاق قراوان به سمت موسیقی دارند، اظهار کرد: اینکه موسیقی در اولویت نباشد نباید مانع شود به خیل عظیمی از علاقه مندان اعتنا نکنیم و این موضوع را نادیده بگیریم.
وی تصریح کرد: اکنون حوزه های عمومی، خیابان ها و معابر به عنوان محل اصلی تخلیه فعالیت های جوانان است، اما اینکه چند خیابان یا محیط عمومی خانواده محور برای حضور خانواده ها در کشور وجود دارد، در تهران انگشت شمار است.
وی ادامه داد: دولت نه می تواند و نه منصفانه است که بار تدارک زیرساختی و نرم افزاری را انجام دهد، در این زمینه بخش خصوصی هم باید کمک کنند و والدین نیز باید بدانند که درس بهانه خوبی برای بی اعتنایی به فعالیت های اوقات فراغت جوانان نباید باشد و به این موضوع در تمام فصول اهمیت بدهند.
ذکایی خاطرنشان کرد: ما از گنج و سرمایه انسانی به خوبی استفاده نمی کنیم و به ظرفیتی که فراغت ایجاد می کند و با آن می توان سرمایه اجتماعی ساخت را جدی نمی گیریم و فراغت برای جامعه امروز ما که بحران های جدی در سرمایه اجتماعی دارد می تواند یک فرصت باشد اما قدرش را نمی دانیم و دچار یکسری روزمرگی شده است.
این استاد دانشگاه با بیان این که امکان ورود بخش خصوصی در حوزه فراغت کم است،‌افزود: باید بخش‌های مختلف را درگیر این موضوع کرد و همین باعث شده که جوانان ما به شبکه های اجتماعی و اینترنت روی بیاورند.

**نبود اوقات فراغت، جوانان را به سوی فضای مجازی سوق می‌‌دهد
وی با بیان اینکه حوزه اجتماعی و پویایی برای ساعات شاد یک خانواده نداریم، تصریح کرد: معلوم است که جوانان به خاطر این موضوع به سمت جبران و جایگزینی آن و استفاده از شیوه های مجازی می روند و در این فضا به ظاهر با دوستان گفت و گو می کنند اما این نقشی در تربیت کنش ارتباطی ندارد و بیشتر ابزاری است.
وی ادامه داد: افراط در وسایل سرگرمی دورکردن ما از حوزه عمومی است و این افراط و خلوت کردن در سرمایه اجتماعی به ما کمک نمی کند، البته انتخاب افراطی فضای شبکه برای سرگرمی تنها دلیلش محدودیت های حوزه عمومی است.
ذکایی افزود: اگرچه شهرداری نگاه اجتماع محور به این موضوع دارد اما هنوز فاصله ها دیده می شود و این رقابت و تنش ها در مدیریت فضای عمومی و فراغتی دردسرساز شده است و ما باید از موضوع فراغت به مثابه یک علم مثبت برای انسجام و همگرایی استفاده کنیم.
این استاد دانشگاه گفت: اگر جوانان را به سمت فراغت ببریم حس مسئولیت پذیری بیشتر و مشکل اشتغال جوانان نیز حل خواهد شد، چرا که میل بیش از حد معمول نوجوانان و جوانان به سمت فضاهای فراغتی مجازی یک خطر و دردسر است و عملا فرصت کنش، تعامل و ارتباط خانواده ها را با هم کم می کند.
وی ادامه داد: سرعت و شتاب جوانان در فضای فراغتی مجازی جای نگرانی دارد و یکی از شیوه هایی که نیاز به بازنگری برای روند خصوصی سازی فراغت جمعی دارد، مهیا کردن حوزه عمومی است.
ذکایی خاطرنشان کرد: اینکه ما از ظرفیت های فرهنگ‌سراها، خیابان ها، پارک ها، خانه موسیقی و سینما به خوبی استفاده کنیم، به طور قطع می تواند اشتیاق جوانان به سمت مسائل منفعل و مجازی را کمتر کند.
وی فرهنگ سازی برای جلوگیری از پناه بردن جوانان به فضاهای مجازی و افراط در آنها را ضروری دانست و گفت: دیگر از مطالعه کتاب قصه و رمان در جامعه خبری نیست و باید به گونه ای فرهنگ سازی شود تا جوانان را به سمت اوقات فراغتی سالم هدایت کرد.
این استاد دانشگاه، فراغت را یک نظام دانست و افزود: تاثیر گفتمان، ساختار و فعالیت های این نظام به عناصری همچون محل، اجتماع، خانواده و ساختارها نیاز دارد چون هماهنگی بین این عناصر می تواند منجر به فراغتی مطلوب شود.