وقتی ذهن، جسم را بیمار می‌کند
به گزارش میگنا دکتر مهدی نوبخت در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه افکار و هیجان‌های آدمی نحوه واکنش‌دهی را تغییر می‌دهد، اظهار کرد: یکی از واکنش‌های بدنی انسان، بیماری است و معمولا از این مسأله غافل هستیم که بیماری‌های جسمانی مانند زخم معده، بیماری قلبی و عروقی و آسم ممکن است تحت تأثیر افکار و احساسات قرار گیرند.
وی افزود: مدت و حتی وقوع این نوع بیماری‌ها می‌تواند تحت تأثیر حالت‌های روانی مبتلایان به آنها قرار گیرد که چنین اختلالی، «اختلال روان‌تنی» یا « اختلال سایکوسوماتیک» نام دارد که به‌صورت اختلال بدنی تحت تأثیر ذهن قرار دارد یا در شدیدترین حالت، توسط ذهن ایجاد میشود، تعریف شده است.
نوبخت عنوان کرد: واژه سایکوسوماتیک از دو کلمه سایکو به معنای روان و سوماتیک به معنای جسم تشکیل شده که معنای فارسی این کلمه به روان‌تنی معروف است.
وی با اشاره به اینکه اختلالات روان‌تنی ایجاد نگرش یکسان به بیماری جسم و روان در افراد است، ادامه داد: بسیاری از دردهای جسمی به خاطر مشکلات روانی ایجاد و یا تشدید می‌شوند، این دردها می‌گوید ذهنتان آرام نیست و روانتان از مشکلی رنج می‌برد، شاید برخی از بیماران توجه داشته‌اند که هنگام بروز یک رویداد ناگوار یا نابسامانی و آشفتگی روحی درد معده آنها آغاز یا تشدید یافته همچنین وقوع حملات آسم و افزایش فشارخون پس از عصبانیت یا درگیری احساسی با دیگران زیاد دیده میشود، این قبیل اختلالات که بروز یا تشدید علائم آنها با عوامل روانی و هیجانی رابطه آشکار و پنهان دارند، اختلالات روان‌تنی نامیده می‌شوند.
وی ادامه داد: تشخیص اختلال روان‌تنی، زمانی صورت می‌گیرد که یک اختلال با آسیب جسمانی شناخته‌شده وجود داشته باشد و رویدادهایی که از نظر روان‌شناختی معنادار هستند، قبل از اختلال واقع‌شده و به شروع یا وخیم‌تر شدن آن کمک کنند.
زمانی‌که عوامل روان‌شناختی بر بیماری جسمانی تأثیر می‌گذارند، معمولا فرد انکار می‌کند که بیمار است، از مصرف دارو خودداری می‌کند و امکان دارد وجود عوامل خطر را که حالت جسمانی را وخیم‌تر می‌کنند، نادیده بگیرد به طوریکه ملاک اول، اختلال‌های روان‌تنی را از اختلال‌های جسمانی شکل جدا می‌کند.
بسیاری از افراد قادر به تشخیص خُلق خود نیستند و نمی‌توانند احساسات خود را بیان کنند چرا که در کودکی یاد نگرفته‌اند و همین‌جاست که کار سایکوسوماتیک شروع میشود.
وی ندانستن خُلق را الکسی‌تایمیا عنوان و اعلام کرد: این دسته از افراد به‌شدت مستعد اختلالات سایکوسوماتیک و سوماتوفرم یا شبه‌جسمی هستند.
این متخصص اعصاب و روان با بیان اینکه جسم و روان رابطه نزدیکی با هم دارند از این‌رو تعدادی از بیماری‌ها هستند که با وجود داشتن جنبه جسمی، منشأ روانی دارند و از مشکلات اعصاب ناشی می‌شوند، تصریح کرد: سوماتوفرم یا شبه‌جسمی تقریبا در یک راستا با هم حرکت می‌کنند و در واقع مشکل روانی در جسمی ظاهر میشود.
به دنبال این اختلالات، اختلال شبه‌جسمی ظاهر میشود که نوعی اختلال اعصاب و مغز است و خود را با تظاهر به یک بیماری نشان می‌دهد که متأسفانه در بیمارستان‌های ما این مورد کم نیست.
نوبخت به بیان هیپوکندریازیس یا خودبیمارانگاری پرداخت و عنوان کرد: به عنوان مثال فرد اذعان از بیماری سرطان در وجود خود دارد اما نتایج پزشکی خلاف این امر را ثابت می‌کند و علائمی از سرطان در وجود فرد نیست.
این متخصص یکی دیگر از علائم اختلالات شبه‌جسمی را دردهای مزمن در اندام‌ها دانست و خاطرنشان کرد: این درد سوماتیزیشن نام دارد که دارای رابطه نزدیکی با روان است.
