«هارپ» در تلگرام زلزله مي‌سازد نه در زمين !
به گزارش میگنا، جوان نوشت: «ديده شدن نورهاي عجيب در آسمان و سپس لرزش زمين» اين بخشي از سناريوي ترسناكي است كه بعد از زلزله‌هاي اخير در نقاط مختلف كشور در فضاي مجازي و به‌خصوص در ميان كاربران تلگرامي دست‌‌به‌دست مي‌چرخيد، به‌خصوص اينكه زلزله‌هاي اخير به زلزله كرمانشاه محدود نشده و تكرار زلزله‌هايي در كرمان و حتي تهران كابوس «هارپ» و تأثير آن بر ايجاد زلزله، خشكسالي و بسياري ديگر از پديدهاي جوي و زمين‌شناسي در كشور را جدي‌تر از قبل مطرح كرد.
اين ماجرا شايد همه ما را به اين فكر فرو برده است كه چه ميزان از ماجراي تأثيرگذاري هارپ روي طبيعت و تكان دادن صفحات زمين و ايجاد زلزله حقيقت دارد و چقدر از آن افسانه‌هاي ناشي از ذهن خلاق افرادي است كه مي‌توانند در حوزه نوشتن سناريوی فيلم‌هاي علمي - تخيلي فعال باشند، اما آنطور كه كارشناساني نظير دكتر بهرام عكاشه، پدر زلزله‌شناسي ايران و ديگر كارشناسان اين حوزه مي‌گويند؛ هارپ توان تكان دادن زمين آن هم با شدت 7/2 ريشتري را ندارد و اين حكايت‌ها زاييده ذهن كساني است كه احتمالاً فيلم‌هاي علمي - تخيلي زيادي مي‌بينند.
اين ماجرا شايد همه ما را به اين فكر فرو برده است كه چه ميزان از ماجراي تأثيرگذاري هارپ روي طبيعت و تكان دادن صفحات زمين و ايجاد زلزله حقيقت دارد و چقدر از آن افسانه‌هاي ناشي از ذهن خلاق افرادي است كه مي‌توانند در حوزه نوشتن سناريوی فيلم‌هاي علمي - تخيلي فعال باشند، اما آنطور كه كارشناساني نظير دكتر بهرام عكاشه، پدر زلزله‌شناسي ايران و ديگر كارشناسان اين حوزه مي‌گويند؛ هارپ توان تكان دادن زمين آن هم با شدت 7/2 ريشتري را ندارد و اين حكايت‌ها زاييده ذهن كساني است كه احتمالاً فيلم‌هاي علمي - تخيلي زيادي مي‌بينند.
شايعه همزاد وقايعي است كه براي اكثريت مردم مبهم و غير‌قابل درك است، به‌خصوص اگر پاي موضوعي همچون زلزله در ميان باشد و ماجراي مرگ و زندگي به ميان كشيده شود.
دكتر پروانه پيشنمازي، دكتراي مديريت بحران و عضو پژوهشگاه زلزله ايران در گفت‌وگو با «جوان» درباره چرايي ايجاد شايعاتي نظير پديده هارپ مي‌گويد: فرمول شكل‌گيري شايعه بسيار ساده است؛ وقتي پديدهاي تأثير مستقيم يا غير‌مستقيم بر زندگي افراد در جامعه‌اي و دربرگيري بالايي داشته باشد و از سوي ديگر اطلاعات كافي و جامعي براي آن وجود نداشته باشد، بسترهاي لازم براي شكل‌گيري شايعه فراهم مي‌آيد. اين مسئله مي‌تواند درباره هر پديدهاي از جمله زلزله شكل بگيرد، اما نقش رسانه در اين زمينه بسيار حساس و تأثير‌گذار است. با شكل‌گيري شايعه بايد رسانه ورود پيدا كند و از جنبه‌هاي مختلف موضوع را مورد واكاوي قرار دهد و با متخصصان و مسئولان مرتبط صحبت كند تا اطلاعات كافي را در اختيار جامعه قرار دهد و تصورات اشتباهي را كه در قالب شايعه رواج پيدا كرده مديريت كند. وي با اشاره به ماجراي زلزله عملكرد صدا و سيما را در اطلاع‌رساني درباره زلزله مناسب، اما ناكافي مي‌داند و بر لزوم ورود ساير رسانه‌ها در اين زمينه تأكيد مي‌كند.
دكتر پروانه پيشنمازي، دكتراي مديريت بحران و عضو پژوهشگاه زلزله ايران در گفت‌وگو با «جوان» درباره چرايي ايجاد شايعاتي نظير پديده هارپ مي‌گويد: فرمول شكل‌گيري شايعه بسيار ساده است؛ وقتي پديدهاي تأثير مستقيم يا غير‌مستقيم بر زندگي افراد در جامعه‌اي و دربرگيري بالايي داشته باشد و از سوي ديگر اطلاعات كافي و جامعي براي آن وجود نداشته باشد، بسترهاي لازم براي شكل‌گيري شايعه فراهم مي‌آيد. اين مسئله مي‌تواند درباره هر پديدهاي از جمله زلزله شكل بگيرد، اما نقش رسانه در اين زمينه بسيار حساس و تأثير‌گذار است. با شكل‌گيري شايعه بايد رسانه ورود پيدا كند و از جنبه‌هاي مختلف موضوع را مورد واكاوي قرار دهد و با متخصصان و مسئولان مرتبط صحبت كند تا اطلاعات كافي را در اختيار جامعه قرار دهد و تصورات اشتباهي را كه در قالب شايعه رواج پيدا كرده مديريت كند. وي با اشاره به ماجراي زلزله عملكرد صدا و سيما را در اطلاع‌رساني درباره زلزله مناسب، اما ناكافي مي‌داند و بر لزوم ورود ساير رسانه‌ها در اين زمينه تأكيد مي‌كند.
شايعه هارپ يا آزمايش‌هاي هسته‌اي هم به موازات زمين‌لرزه‌‌هاي متعددي كه طي يكي دو ماه اخير در كشور رخ داد، جان گرفت و حالا آنچنان بزرگ شده كه بسياري از افراد را به ترديد وامي‌دارد، اما ببينيم هارپ چيست و اين فرآيند چرا و چگونه ممكن است بر تكان خوردن زمين زير پاي ما و ايجاد زلزله تأثير بگذارد.
«هارپ» از افسانه تا واقعيت
آنطور كه دكتر مهدي زارع، استاد زلزله‌شناسي مهندسي پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله مي‌گويد: سيستم هارپ پروژه پژوهشي است كه در سال 1993 براي بررسي و پژوهش درباره لايه يونوسفر با استفاده از امواج راديويي ELF/ULF/VLF تأسيس شده است.
اين تأسيسات مشتركاً توسط نيروهاي هوايي و دريايي امريكا، دانشگاه آلاسكا در فيربنكس و نزديك به ۱۵دانشگاه امريكايي ديگر اداره و استفاده مي‌شود. زارع مي‌افزايد: اين سامانه از مجموعه آنتن‌هاي مخصوص شامل ۱۸۰ برج آنتن آلومينيومي به ارتفاع 50/33 متر تشكيل شده كه روي زمين پهناوري به مساحت ۲۳هزار متر مربع در آلاسكا نصب شده و امواج مافوق كوتاه ELF/ULF/VLF و پر انرژي را توليد كرده و به يونوسفر مي‌فرستند.
بمب اتم هم زلزله‌ساز نيست
دكتر بهرام عكاشه، پدر علم زلزله‌شناسي ايران عامل 99/9 درصد از زلزله‌هاي ايجاد شده را به فعاليت‌هاي داخل زمين مربوط مي‌داند كه انرژي‌هاي بسيار زيادي وجود دارد. به گفته وی هارپ هيچگاه قدرت تكان دادن كوه را ندارد. استاد زلزله‌شناسي مهندسي پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله هم در خصوص ارتباط هارپ با رخدادهاي لرزه‌اي، اينگونه توضيح مي‌دهد: اينكه بتوان با فناوري هارپ يا انفجار يا تحريك زلزله‌هاي مهمي مانند زلزله بم 5 دي ماه 1382 يا زلزله سراوان در 27 فروردين 92 ايجاد كرد يا زلزله 7/2 ريشتري 22 آبان 96 ازگله، جواب منفي است، چون مثلاً ژرفاي زلزله بم در 8 كيلومتري بوده و زلزله سراوان در ژرفاي 63 كيلومتري و زلزله ازگله در عمق 23 كيلومتري رخ داده است.
وي تأكيد مي‌كند: هيچ بشري در هيچ‌جا حتي با فناوري هارپ نتوانسته پديدهاي طبيعي در اين ژرفا را تحريك كند يا بر آن اثر بگذارد. حتي اگر روي همان نقطه هم بمب بيندازند، منجر به ايجاد زلزله نمي‌شود. دليل واضح اين ماجرا هم حادثه بمباران اتمي هيروشيما و ناكازاكي است كه با وجود لرزه‌خيز بودن ژاپن منجر به ايجاد زلزله‌اي در اين منطقه نشد.
زارع با تأكيد بر اينكه اثر بشر از طريق هارپ يا فناوري‌هاي ديگر معمولاً بر پديده‌هايي است كه در سطح زمين يا نزديك آن رخ مي‌دهند، مي‌افزايد: ضمناً پديدهاي مانند زلزله‌ها از نظر اندازه و مكانيسم امروزه توسط دهها، صدها و گاه هزاران ايستگاه لرزه‌نگاري در جهان ثبت و رصد مي‌شوند و اينطور نيست كه كسي بتواند با نظريه‌هاي خيالي آنها را توضيح دهد.
زلزله‌هاي القايي كه به فعاليت‌هاي انسان مربوط است در سطح زمين و در عمق حداكثر هزار متر امكانپذير است و آن هم به اين سادگي نيست. بنابراين انتظار تحريك رخداد زمين‌لرزه‌اي تا بزرگاي حدود سه را چه‌بسا بتوان از اين فناوري داشت، ولي زلزله‌هاي شديد و مخرب شناخته شده تاكنون همگي زمين ساختي (ناشي از جنبش در گسل‌هاي فعال) بوده‌اند و جنبش در آنها نه ربطي به «هارپ» داشته و نه به انفجارهاي مختلف از جمله هسته‌اي يا غير آن.
امكان پنهان‌كاري وجود ندارد
بنا به تأكيد دكتر زارع از سوي ديگر انفجارها (هسته‌اي و غير‌هسته‌اي) به خوبي در ايران و ساير كشور‌ها با استفاده از علم زلزله‌شناسي و ساير علوم فيزيكي قابل‌تفكيك از زلزله‌هاي طبيعي هستند و هرگاه انفجاري در دنيا رخ دهد دهها و گاه صدها ايستگاه آنها را ثبت مي‌كنند.
وي با بيان اينكه نگاشت اين نوع انفجارات مشخصات و ويژگي‌هاي خاص انفجاراتي را دارند كه با زلزله‌هاي طبيعي كاملاً متفاوت هستند، تصريح مي‌كند: بنابراين عملاً روي كل كره‌زمين امكان پنهان‌كاري براي هيچ كشور وجود ندارد، حتي اگر تمام ايستگاه‌هاي لرزه‌اي آن كشور در هنگام انفجار خاموش شده باشند.
-
هارپ:
برنامه پژوهشی یونوسفر فعال با فرکانس بالا (به انگلیسی: High Frequency Active Auroral Research Program) معروف به هارپ (به انگلیسی: HAARP)، یک پروژه پژوهشی است که توسط آمریکا در سال ۱۹۹۳ برای بررسی و پژوهش دربارهٔ لایهٔ یونوسفر با استفاده از امواج رادیویی ELF/ULF/VLF تأسیس شده‌است. بنابراین برنامه پژوهشی یونوسفر فعال با فرکانس بالا را «هارپ» می‌گویند. که حدود دو دهه ساخت آن طول کشید و ۲۵۰ میلیون دلار هزینه آن شد.
*اما یونوسفر چیست؟
یونوسفر دورترین و ناشناخته‌ترین بخش جو زمین است. دانشمندان با پروژه علمی هارپ تغییراتی را در یونوسفر ایجاد می‌کنند تا امکان مطالعه در مورد آن را پیدا کنند و آن را به صورت یک آزمایشگاه طبیعی درمی‌آورند. هارپ از یک مجموعه آنتن‌های مخصوص شامل ۱۸۰ برج آنتن آلومینیومی به ارتفاع ۵۰/۲۳ متر تشکیل شده که بر روی زمین پهناوری به مساحت ۲۳٬۰۰۰ متر مربع در آلاسکا نصب شده‌است. این آنتن‌ها امواج مافوق کوتاه ELF/ULF/VLF را با ۳٫۶ مگاوات ERP تولید کرده و به یونوسفر می‌فرستند. بخشی از این امواج در ارتفاع ۱۰۰ تا ۳۵۰ کیلومتری از سطح زمین جذب شده و باعث افزایش شتاب الکترون‌ها در آن منطقه و در نتیجه گرم شدن یونوسفر میشوند.
هارپ:
برنامه پژوهشی یونوسفر فعال با فرکانس بالا (به انگلیسی: High Frequency Active Auroral Research Program) معروف به هارپ (به انگلیسی: HAARP)، یک پروژه پژوهشی است که توسط آمریکا در سال ۱۹۹۳ برای بررسی و پژوهش دربارهٔ لایهٔ یونوسفر با استفاده از امواج رادیویی ELF/ULF/VLF تأسیس شده‌است. بنابراین برنامه پژوهشی یونوسفر فعال با فرکانس بالا را «هارپ» می‌گویند. که حدود دو دهه ساخت آن طول کشید و ۲۵۰ میلیون دلار هزینه آن شد.
*اما یونوسفر چیست؟
یونوسفر دورترین و ناشناخته‌ترین بخش جو زمین است. دانشمندان با پروژه علمی هارپ تغییراتی را در یونوسفر ایجاد می‌کنند تا امکان مطالعه در مورد آن را پیدا کنند و آن را به صورت یک آزمایشگاه طبیعی درمی‌آورند. هارپ از یک مجموعه آنتن‌های مخصوص شامل ۱۸۰ برج آنتن آلومینیومی به ارتفاع ۵۰/۲۳ متر تشکیل شده که بر روی زمین پهناوری به مساحت ۲۳٬۰۰۰ متر مربع در آلاسکا نصب شده‌است. این آنتن‌ها امواج مافوق کوتاه ELF/ULF/VLF را با ۳٫۶ مگاوات ERP تولید کرده و به یونوسفر می‌فرستند. بخشی از این امواج در ارتفاع ۱۰۰ تا ۳۵۰ کیلومتری از سطح زمین جذب شده و باعث افزایش شتاب الکترون‌ها در آن منطقه و در نتیجه گرم شدن یونوسفر میشوند.
هارپ پروژه‌ای علمی است و از طریق آن دانشمندان با ایجاد تغییراتی در یونوسفر که دورترین و ناشناخته‌ترین بخش جو زمین است امکان مطالعه در مورد آن را پیدا کرده و آن را به صورت یک آزمایشگاه طبیعی درمی‌آورند. هارپ این کار را با امواج رادیویی فرکانس بالا که توسط رادارهای خود منتشر میکند انجام می‌دهد. بخشی از این امواج در ارتفاع ۱۰۰ تا ۳۵۰ کیلومتری از سطح زمین جذب شده و باعث افزایش شتاب الکترون‌ها در آن منطقه و در نتیجه گرم شدن یونوسفر میشوند.
