میرجلال‌الدین کزازی:
«آموزش و پرورش» نامی است بسنده و روشن
به گزارش میگنا، روزنامه شرق نوشت: «ماجرای تغییر نام وزارت آموزش و پرورش و طرح آن در برخی خبرگزاری‌ها و سپس تکذیب آن از سوی وزارتخانه سبب واکنش‌های بسیاری شده است. به این مناسبت پای صحبت میرجلال‌الدین کزازی، استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر زبان و ادب فارسی، نشستیم و نظرش را درباره این تغییر نام جویا شدیم.
درباره تغییر نام احتمالی«وزارت آموزش و پرورش» به «وزارت تربیت رسمی و عمومی» چه نکته‌ای به نظرتان می‌رسد؟
من می‌انگارم که این نام هم آن معنا را در خود نهفته می‌دارد زیرا نامی است فراگیر؛ آموزش و پرورش. هیچ وابسته یا قیدی در این نام نیست که آموزش و پرورش را به گروهی ویژه باز ببندد و کران‌مند کند؛ از آن روی که بنیاد آموزش و پژوهش به راستی در کردار نوآموزان و دانش‌آموزان نهاده شده است. از سویی دیگر، آن کارکرد و معنای دیگر هم به گونه‌ای کردارینه و بیرونی و رفتارشناختی به انجام می‌رسد زیرا نوآموزان از سالیان خردی آموزش و پرورش را هم‌زمان به دست می‌آورند. بر این پایه دیگرکرد این نام کاری است که از پیش انجام گرفته است. از سویی دیگر آموزش و پرورش دو واژه زیبای فارسی است. دریغ است که آنها را با واژگانی دیگر جایگزین بگردانیم مگر آن که نیازی ناگزیر و ستوه‌آور در کار باشد.
آیا نامی پیشنهاد می‌کنید؟
در پاسخ به پرسش پیشین آشکارا گفتم که «آموزش و پرورش» نامی است که از هر دید بسنده است و رسا و روشن. نامی است که سال‌هاست به کار گرفته میشود. ایرانیان آن را خوش داشته‌اند، پسندیده‌اند، بدان خوی گرفته‌اند. هیچ نامی دیگر نمی‌تواند این شایستگی‌ها و ویژگی‌های پسندیده را داشته باشد. من نیازی نمی‌بینم در دیگر کردن این نام.
اساسا به نظر شما با تغییر نام یک نهاد می‌توان کارکرد آن را تغییر داد؟
گاهی نام‌ها کارساز و اثرگذارند اما نه همواره. من اگر بخواهم به این زمینه در کارکرد نام بپردازم، سخن به درازا خواهد کشید. در نام نهادی مانند وزارتخانه چنین کارکردی چندان دیده نمی‌شود. شما اگر برای نمونه نام وزارت علوم و آموزش عالی را که چندی پیش به وزارت علوم و تحقیقات و فناوری دگرگون شد، در نظر بگیرید، نمونه‌ای روشن پیشاروی دراین‌باره است. آیا با دیگر کردن این نام، دگرگونی بنیادینی در این وزارتخانه رخ داده است که با دیگرگون شدن نام وزارتخانه‌ای دیگر هم امید بتوان برد که این دیگرگونی به زمینه‌های بنیادین و نهادین راه خواهد برد؟»
درباره تغییر نام احتمالی«وزارت آموزش و پرورش» به «وزارت تربیت رسمی و عمومی» چه نکته‌ای به نظرتان می‌رسد؟
من می‌انگارم که این نام هم آن معنا را در خود نهفته می‌دارد زیرا نامی است فراگیر؛ آموزش و پرورش. هیچ وابسته یا قیدی در این نام نیست که آموزش و پرورش را به گروهی ویژه باز ببندد و کران‌مند کند؛ از آن روی که بنیاد آموزش و پژوهش به راستی در کردار نوآموزان و دانش‌آموزان نهاده شده است. از سویی دیگر، آن کارکرد و معنای دیگر هم به گونه‌ای کردارینه و بیرونی و رفتارشناختی به انجام می‌رسد زیرا نوآموزان از سالیان خردی آموزش و پرورش را هم‌زمان به دست می‌آورند. بر این پایه دیگرکرد این نام کاری است که از پیش انجام گرفته است. از سویی دیگر آموزش و پرورش دو واژه زیبای فارسی است. دریغ است که آنها را با واژگانی دیگر جایگزین بگردانیم مگر آن که نیازی ناگزیر و ستوه‌آور در کار باشد.
آیا نامی پیشنهاد می‌کنید؟
در پاسخ به پرسش پیشین آشکارا گفتم که «آموزش و پرورش» نامی است که از هر دید بسنده است و رسا و روشن. نامی است که سال‌هاست به کار گرفته میشود. ایرانیان آن را خوش داشته‌اند، پسندیده‌اند، بدان خوی گرفته‌اند. هیچ نامی دیگر نمی‌تواند این شایستگی‌ها و ویژگی‌های پسندیده را داشته باشد. من نیازی نمی‌بینم در دیگر کردن این نام.
اساسا به نظر شما با تغییر نام یک نهاد می‌توان کارکرد آن را تغییر داد؟
گاهی نام‌ها کارساز و اثرگذارند اما نه همواره. من اگر بخواهم به این زمینه در کارکرد نام بپردازم، سخن به درازا خواهد کشید. در نام نهادی مانند وزارتخانه چنین کارکردی چندان دیده نمی‌شود. شما اگر برای نمونه نام وزارت علوم و آموزش عالی را که چندی پیش به وزارت علوم و تحقیقات و فناوری دگرگون شد، در نظر بگیرید، نمونه‌ای روشن پیشاروی دراین‌باره است. آیا با دیگر کردن این نام، دگرگونی بنیادینی در این وزارتخانه رخ داده است که با دیگرگون شدن نام وزارتخانه‌ای دیگر هم امید بتوان برد که این دیگرگونی به زمینه‌های بنیادین و نهادین راه خواهد برد؟»
