میگنا: بارها شاهد پخش برنامه‌هايي در رابطه با معرفي ضرر و زيان غذاهاي فست‌فودي بوده‌ام، چه پوسترها و فيلم‌هايي كه محتواي آنها مصرف فست‌فود و بيماري‌هاي خطرناك را نشانه گرفته است، اما چه سود؟ آمارها نشان مي‌دهد اين برنامه‌ها نتيجه‌اي را كه بايد حاصل نكرده‌اند، اما علت چيست؟ پاسخ به اين پرسش مي‌تواند جنبه‌هاي زيادي را در برگيرد. از همين رو در اين نوشتار قصد داريم از ديدگاه ديگري به اين موضوع پرداخته و ارتباط موضوع با روانشناسي رفتار افراد را بررسي كنيم.
به ضررهاي فست‌فود واقف هستيم اما...
با نگاهي عميق متوجه خواهيم شد تك تك افراد جامعه به ضرر و زيان مصرف زياد فست‌فود واقف هستند. همانطور كه به خوبي واقف به ضرر و زيان‌هاي مصرف سيگار و قليان و ديگر دخانيات نيز هستند اما ارقام و آمارها هيچ نشانه‌اي از كاهش مصرف دخانيات به ما نمي‌دهند، بنابراين منع‌هاي قانوني براي اين امر روز به روز بيشتر مي‌شود تا جايي كه روي پاكت‌هاي سيگار شاهد عكسي متشكل از يك ريه سالم براي عدم مصرف و يك ريه سياه و ناسالم براي مصرف دخانيات هستيم و باز هم بي‌تفاوتي مردم در اكثر اين موارد را نظاره مي‌كنيم.
براي پاسخ به اين سؤال واقعه‌اي را نقل مي‌كنم. زماني تبليغ سيگار در امريكا ممنوع اعلام شده و شركت مارلبرو در حال ورشكستگي بود، براي رفع اين منظور از طراح زبردستي خواست تا تبليغي را ارائه كند كه غيرمستقيم به تبليغ سيگار اين شركت بپردازد و به نحوي قوانين ممنوعيت را دور بزند. طراح براي تبليغات از چنين جمله‌اي استفاده كرد: «سيگار براي سلامتي زيان‌آور است حتي مارلبرو...» و اين طرح با موفقيت بسيار روبه‌رو شد و شركت از ورشكستگي نجات يافت.
در چنين طرح‌هايي از نكات روانشناسي معكوس كه به آن مكانيسم دفاعي واكنش وارونه مي‌گويند، استفاده مي‌شود، بنابراين چنين پوسترها و تبليغاتي كه از انواع رسانه‌ها پخش مي‌شود نتيجه مثبت شاياني در پي نخواهد داشت، بلكه شايد نتيجه عكس هم از آن گرفته شود و در برخي افراد پس از مصرف منجر به ازدياد احساس گناه نيز شود. در عين حالي كه خوردن فست‌فود را نمي‌توانند كنار بگذارند، دچار عذاب وجدان خواهند شد و گاهي همين احساس گناه منجر به مصرف بي‌رويه نيز خواهد شد.
راه چاره رهايي از فست‌فود چيست؟
به شخصه براي من نيز فست‌فود يكي از لذيذترين غذاها محسوب مي‌شود، بنابراين نمي‌توان گفت مصرف اين غذاي خوشمزه و لذيذ و وسوسه‌انگيز را كنار بگذاريد. بيشتر اوقات وقتي خودمان را به يك وعده غذايي به بيرون از خانه (رستوران) دعوت مي‌كنيم يا حتي مي‌خواهيم به كودكمان جايزه بدهيم يا از ما جايزه بگيرد، انتخاب ما فست‌فود است؛ چراكه مطمئناً هر كسي نمي‌تواند از خوردن اين غذاهاي لذيذ چشمپوشي كند، بنابراين راه چاره چيست و چگونه بايد رفتار كرد؟
به عنوان يك روانشناس باليني به تمامي مسئولان و متخصصان تغذيه و سلامت پيشنهاد مي‌كنم دست از منع و نهي از خوردن مردم نسبت به فست‌فود بردارند و به جاي آن يك مدل تغذيه‌اي متعادل در سبك زندگي به مردم معرفي كنند. امروزه شيوه‌ها و رويكردهاي جديدي براي همكاري بهتر متخصصان تغذيه و روانشناسي ارائه شده است كه درصد موفقيت را بالاتر مي‌برد. يكي از اين نمونه‌هاي موفق، همكاري و اقدام براي درمان افراد ناموفق در رژيم لاغري است.
رعايت كردن تعادل در خورد و خوراك
انسان حريص نسبت به خوردن غذا و حتي كشيدن دخانيات عملكردش به بدترين شكل خواهد بود و ولع او نسبت به انجام كار بيشتر و بيشتر خواهد شد. بهترين مدل تغذيه در سبك زندگي رعايت كردن تعادل در خورد و خوراك است، بنابراين در كنار يك برنامه غذايي سالم و متعادل ماهانه يا دو هفته يك بار خوردن فست‌فود را بگنجانيد. مطمئناً ضرر اينگونه مصرف فست‌فود بسيار كمتر از ضرر مصرف بي‌رويه آن است. حتي خوردني‌هاي مورد علاقه چون نوشابه ، بستني و... نيز مي‌تواند با رعايت مصرف تعادلي مدل سلامتي بهتري را در بر داشته باشد.
تاكنون در ارائه يك سبك زندگي سالم در مصارف مختلف براي جامعه از دنياي مجازي گرفته تا خورد و خوراك ، پوشاك ، اقتصاد ، باورها ، نگرش‌ها ، فرهنگ و ... عملكرد ضعيفي صورت گرفته است. سبك‌هاي زندگي چنان شكننده و غيرقابل انعطاف هستند كه با ورود كوچك‌ترين تغييري در جامعه سريعاً تحت تأثير قرار گرفته و مختل مي‌شود يا حضور آن ناديده گرفته مي‌شود. چنين رفتاري مشخص است كه چه پيامدهايي را در پي خواهد داشت و جامعه را بيش از آنچه تصور مي‌رود آسيب‌پذير خواهد كرد.
لازم نيست براي حفظ سلامتي حتماً گياهخواري كنيم
سبك زندگي هر فرد به ويژگي‌هاي شخصيت و روان، هويت، ويژگي‌هاي جسماني و ژنتيكي، محيط جغرافيايي، خانواده و فرهنگ و جامعه‌اي كه در آن بزرگ شده‌ايم برمي‌گردد. بهترين سبك زندگي شامل يك برنامه زندگي منعطف و داراي تفكر و در نظر گرفتن احساس يك فرد است. هر آنچه در اين جامعه به زندگي فرد ورود مي‌كند به جاي آنكه دشمن تلقي شود بهتر آن است كه آگاهي‌هاي مفيد از چگونه روبه رو شدن با آن تغيير و دعوت به تفكر با توجه به نوع ويژگي‌هاي هر فرد ارائه شود تا زندگي خود را با آن تغيير به نحوي متعادل سازگار كند و زندگي‌اش دستخوش تلاطم‌ها و افراط و تفريط‌هاي مصارف ناآگاهانه و آسيب‌هاي پي‌درپي نشود.
همانطور كه نمي‌توان بهينه بودن و فوايد دنياي مجازي را ناديده گرفت، خوشمزه و لذيذ بودن فست‌فود را نمي‌توان انكار كرد، اما در سبك زندگي سالم و نرمال و متعادل مي‌توان از دنياي مجازي و ارائه آگاهي‌هاي مفيد به نفع سبك زندگي استفاده شود و مشكلي پيش نخواهد آورد، بنابراين غذاهاي رستوران از جمله فست‌فود نيز چنين حكايت مشابهي را مي‌تواند براي افراد داشته باشند. لازم نيست براي حفظ سلامتي تب گياهخواري يا مصرف بي‌رويه فست‌فود و غذاهاي مضر داشته باشيم، بلكه سبك زندگي سالم و متعادل به ما مي‌آموزد كه چگونه زندگي رو به سلامت و مصارف متعادلي را تجربه كنيم.
يادمان باشد انسان‌ها به واسطه انسان بودنشان خود به خود جذب كارهاي خوشايند و دوستداشتني كه لذت آن را همراهي مي‌كند، مي‌شوند، بنابراين جذب شدن مردم به سمت خوردن و چشيدن طعم غذاهاي جديد فست‌فودي امري است بسيار طبيعي، اما اين لذت و هر لذت ديگري وقتي با فرآيند تعادل مديريت شود، آسيب چنداني در پي نخواهد داشت و افراد سبك زندگي سالم و رو به پيشرفتي را ادامه خواهند داد.
مي‌توانيد با در نظر گرفتن همه وعده‌هاي غذايي و انواع مواد غذايي و گنجاندن تفريحات غذايي بيرون چون انواع رستوران‌هاي سنتي و مدرن به ارائه يك برنامه غذايي سالم و متعادل براي سبك زندگي خود بپردازيد. به عبارتي ساده‌تر، خوردن فست‌فود را ترك نكنيد، بلكه مصرف تعادلي را جايگزين آن كنيد.
ريحانه نظيري‌راد - روانشناس
دریافت صفحه با کد QR