دوست دارید اتاقتان منظم باشد؟ شاید بیمار هستید!

میگنا: لاله شهیدی دکترای روانشناسی عمومی و مشاور نوجوان و خانواده درباره اختلال وسواس فکری- عملی (OCD) اظهار کرد: مشخصه اصلی این اختلال روانی افکار غیرقابل کنترل و ناخواسته است؛ این افکار ناخواسته به ذهن فرد خطور پیدا می‌کند، در برخی از این مواقع هم افراد احساس اجبار درونی برای انجام الگو‌های مکرر رفتاری دارند، به عبارتی دیگر مبتلایان به وسواس فکری- عملی آئین‌های خاصی را انجام می‌دهند تا اتفاق خاص و ناگواری برای آن‌ها رخ ندهد.

در برخی مواقع اختلال وسواس فکری -عملی به شکل چک کردن بروز پیدا می‌کند، به طور مثال افراد دچار این اختلال به تعداد زیاد درب منزل را چک می‌کنند که قفل کرده‌اند یا خیر.

این روانشناس درباره طبقه بندی اختلال وسواس فکری- عملی گفت: در گذشته اختلال وسواس فکری- عملی را در دسته اختلالات اضطرابی قرار می‌دادند، اما اکنون این اختلال جزو رفتار‌های وسواسی محسوب می‌شود؛ اختلال وسواس به ۲ نوع فکری و عملی تقسیم بندی می‌شود.



میزان شیوع اختلال وسواس فکری- عملی

شهیدی درباره میزان شیوع اختلال وسواس فکری- عملی تأکید کرد: بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی شیوع ۱۲ ماهه اختلال وسواس فکری- عملی در ایالات متحده آمریکا ۱.۲ درصد بوده و شیوع بین المللی این اختلال ۱.۱ تا ۱.۸ درصد است؛ زنان در بزرگسالی و مردان در کودکی بیشتر به این عارضه دچار می‌شوند؛ اختلال وسواس فکری- عملی از نوع شستشو بیشتر زنان را درگیر خود می‌کند.

وی با بیان اینکه در برخی مواقع اختلال وسواس فکری- عملی در فرد به شکل شستشو بروز پیدا می‌کند، اظهار کرد: این افراد اغلب نگرانی و ترس شدیدی نسبت به آلودگی دارند؛ آن‌ها می‌ترسند که مبادا بیمار شوند.

این مشاور نوجوان و خانواده تصریح کرد: مبتلایان به اختلال وسواس فکری- عملی در برخی مواقع کار‌های انجام شده را به دفعات چک می‌کنند؛  در غیر این صورت تصور می‌کنند که  آسیب یا خطری برای خودشان یا اعضای دیگر خانواده پیش می‌آید.

مبتلایان به اختلال وسواس فکری- عملی اغلب شکاک هستند آنها تمایل دارند که کار‌ها و فعالیت‌هایشان را درست و بدون عیب و نقص انجام دهند، زیرا فکر می‌کنند که اگر این کار‌ها را درست و کامل انجام ندهند مورد مجازات و تنبیه قرار می‌گیرند.


افرادی که اختلال وسواس فکری- عملی از نوع شمارش دارند تمایل به شمارش دارند؛ این اشخاص مثلا وقتی در خیابان راه می‌روند تعداد کاشی‌های پیاده رو را می‌شمارند. مبتلایان به وسواس فکری- عملی در برخی مواقع باور‌های خرافی دارند؛ این افراد همچنین تمایل دارند که همه وسایل کهنه و قدیمی‌شان را نگه دارند، زیرا آنها اعتقاد دارند که ممکن است روزی به این وسایل احتیاج داشته باشند، البته این ویژگی بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود.

مبتلایان به وسواس فکری- عملی در پاره‌ای از موارد می‌ترسند که مبادا به خود یا دیگران آسیبی برسانند یا کنترل خود را از دست بدهند. این افراد اغلب تمرکز بیش از حد بر اخلاقیات دارند.

مبتلایان به وسواس فکری- عملی اغلب نظم و ترتیب خاصی دارند؛ این افراد تمایل دارند که وسایلشان قرینه و منظم باشند.

مبتلایان به وسواس فکری- عملی در برخی از موارد کلمات خاصی را تکرار می‌کنند یا با انگشتان پاهایشان ضرب می‌گیرند؛ این افراد گاهی کار‌های بی‌معنا هم انجام می‌دهند.

این روانشناس با بیان اینکه زیربنای وسواس اضطراب است، افزود: مبتلایان به وسواس فکری- عملی اغلب رفتار‌های وسواسی را برای کاهش اضطراب و استرسشان انجام می‌دهند؛ این رفتار‌ها موجب آزار و اذیت شدید فرد و اعضای خانواده می‌شود. رفتار‌های وسواسی عملکرد روزانه فرد را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد.


موثرترین راهکار‌ها برای درمان اختلال وسواس فکری- عملی
شهیدی با بیان اینکه اختلال وسواس فکری- عملی بسیار مقاوم به درمان است، اظهار کرد: مبتلایان به این اختلال باید از طریق دارو درمانی و مداخلات روانشناختی مانند مواجهه سازی رفتار‌های وسواسی خودشان را کاهش دهند؛ همچنین برای اینکه اثربخشی درمان افزایش پیدا کند باید دارو و رفتار درمانی همزمان با هم انجام شود؛ قطع خودسرانه و بدون مشورت با پزشک داروها می‌تواند عود بیماری در افراد را به همراه داشته باشد.

وی درباره میزان موفقیت درمان اختلال وسواس فکری- عملی یادآور شد: میزان موفقیت درمان این اختلال بستگی به شدت آن دارد؛ اختلال وسواس فکری- عملی در برخی مواقع با افسردگی همراه می‌شود که در این شرایط باید نخست افسردگی را درمان کنیم سپس رفتار‌های وسواسی را کاهش دهیم.