نوجوانان چه درکی از بارداری خود دارند؟

ایران جمعیت نوجوان زیادی دارد و چند سالی است که سیاست جمعیتی ایران از «کاهش» به سمت «افزایش» تغییر جهت داده است. برای همین پیش‌بینی می‌شود که میزان باروری نوجوانان ایرانی تا سال ۲۰۲۵ بیشتر شود. نرخ باروری در استان‌های مختلف ایران متفاوت است.


سیستان و بلوچستان بیشترین و گیلان کم‌ترین نرخ باروری نوجوانان را دارند.
به خاطر بافت مذهبی و فرهنگی ایران، زنان پس از ازدواج زایمان می‌کنند برای همین مادران نوجوان با ازدواج، بارداری و مادر شدن و ورود به بزرگسالی همزمان مواجه می‌شوند. بارداری در نوجوانان فرصت‌های شغلی و تحصیلی را کم می‌کند. همچنین احتمال مرگ ناگهانی نوزادان این مادران بیشتر است. مطالعات نشان داده که بارداری در نوجوانی تنها بر زندگی نوجوان و خانواده‌های آن‌ها تاثیر منفی ندارد بلکه حتی برای دستگاه‌های مراقبت‌های عمومی کشور نیز چالش بزرگی است.

محققان معمولا به پیامدهای فیزیولوژیک بارداری نوجوانی توجه دارند و خطرات جسمی بارداری و کنترل آن‌ها را مورد مطالعه قرار می‌دهند. مطالعات جهانی نیز معمولا به تجربه‌ بارداری نوجوانان خارج از روابط زناشویی تمرکز دارند و به ابعاد روانی و درک نوجوانان از این موضوع کمتر توجه شده است.

 به همین منظور دکتر فرخنده امین‌شکروی و مریم مریدی پژوهشگران گروه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت دانشگاه تربیت مدرس، نگرش و درک مادران نوجوان را نسبت به موضوع بارداری نوجوانان مورد بررسی قرار دادند. چرا که داشتن اطلاعات در خصوص درک و واکنش آن‌ها نسبت به این موضوع می‌تواند به طراحی برنامه‌های بهبود سلامت جسمی و روانی متناسب با نیازهای این نوجوانان کمک کند.

برای انجام این مطالعه تعدادی از زنان نوجوان باردار و تازه زایمان کرده‌ شهرها و روستاهای استان گیلان که به مراکز بهداشت مراجعه کرده‌بودند، شناسایی شدند. شرکت‌کنندگان در این تحقیق۱۴ تا ۱۸ سال داشتند. برای جمع‌آوری اطلاعات با ۲۴ نفر از این زنان مصاحبه‌هایی صورت گرفت و پژوهشگر در مورد تجربه‌ آن‌ها از بارداری و احساسشان در زمان اطلاع از بارداری، سوالاتی پرسید.

یافته‌های این پژوهش نشان داد که مادران نوجوان ایرانی برداشت متضادی نسبت به بارداری داشتند و درک آن‌ها از مثبت تا منفی متفاوت بود. برای بعضی بارداری هویت و خودباوری‌شان را تقویت می‌کرد و زندگی آن‌ها بعد از بارداری بهتر شده بود ولی برخی دیگر با بارداری دچار چالش، احساسات منفی و محدودیت شده بودند.


درک منفی که مادران نوجوان این پژوهش در مورد بارداری مطرح کردند «انزوای اجتماعی»، «ناتوانی در انجام نقش مادری»، «ترس از عواقب بارداری» و «ترس از ننگ» بود.

درک مثبتی این مادران به بارداری ناشی از «احساس استقلال و اعتماد به نفس»، «بهتر شدن زندگی زناشویی»، «تغییرات بنیادی در زندگی» و «از بین بردن تنهایی» پس از بارداری بود.

به طور کل مادرهای نوجوانی درک بهتری نسبت به بارداری داشتند که از سمت همسر پذیرفته شده بودند، خانواده از آن‌ها حمایت کرده بود، از زندگی زناشویی‌شان رضایت داشتند و در مورد بچه‌دار شدن برنامه‌ریزی کرده‌بودند.

نتایج این تحقیق در فصل‌نامه‌ بین‌المللی «باروری و ناباروری» وابسته به پژوهشگاه به چاپ رسیده است.

بررسی درک نوجوانان باردار از بارداری نشان داد که آن‌ها درک یکسانی نسبت به این مسئله ندارند. برای بعضی همراه با پیامدهای مثبت بود و برای برخی دیگر پیامدهای منفی داشت. سیاست‌گذاران و ارائه‌دهندگان خدمات سلامت باید با شناخت بیشتر احساسات این مادران نسبت به مسئله‌ بارداری، حمایت کاملی از این نوجوانان به عمل بیاورند و خدمات جامعی بر اساس نیازهای این افراد طراحی کنند تا کیفیت زندگی آن‌ها و نوزادانشان پس از این اتفاق ناخواسته، بهتر شود.