در ماه مبارک رمضان از روزه فکری غافل نشوید
دکتر طاهر علیزاده -روانشناس گفت: ماه مبارک رمضان از فواید بسیاری برخوردار است که می‌توانیم علاوه بر روزه داری جسمی، برای فکر و ذهن خود روزه بگیریم. از مهمترین تغییرات این ماه، می‌توان به تغییر روال عادی زندگی اشاره کرد. در واقع زمانی که ما انسان‌ها غرق در زندگی روزمره می‌شویم؛ با یک موضوع از خود بیگانگی رو به رو خواهیم شد و از خود واقعی فاصله می‌گیریم. ماه مبارک رمضان این فرصت را می‌دهد که زندگی فکری و روانی خود را بررسی کنیم و برای انجام این کار ابتدا باید متوجه شویم که زندگی ما بر اساس ارزش و اهداف مثبت و مفید در جریان است؛ یا براساس اهداف منفی که کارکرد مناسبی برای ما ندارند.
برای روزه داری فکری مناسب باید به موارد زیر توجه داشته باشیم:
_ توجه به الگو‌های شخصیتی و فکری: همه افراد الگو‌هایی در زندگی شخصی دارند که در ارتباط و تنش‌های زندگی، خودش را راحت‌تر نشان می‌دهد. به عنوان مثال یک شخص از عملکرد ما انتقاد می‌کند و بدون توجه به انتقاد او، این کار را نوعی حمله قلمداد می‌کنیم و عصبانی می‌شویم. در صورتی که می‌توانیم از این انتقاد برای شناسایی خود و ویژگی‌های شخصی استفاده کنیم.
_ رضایت از زندگی: در زندگی درگیر نوعی رقابت پنهان و آشکار هستیم که ما را به سمت نارضایتی از زندگی سوق می‌دهد و فشار و استرس زیادی را بر ما وارد می‌کند. در واقع هر دستاورد و موفقیتی که باعث خوشحالی میشود، فرد را حریص‌تر می‌کند و در مقابل صفت حرص و طمع از لحاظ روانشناختی، رضایت از زندگی را کاهش می‌دهد.
_ تاثیر افکار و خود گویه ها: همه ما گفت و گو‌هایی با خود داریم که تحت عنوان واگویه معروف هستند و این افکار با توجه به مثبت و منفی بودن، می‌تواند روی سلامت روان تاثیر بگذارد. به شکل استعاری قسمتی از ذهن افراد شبیه کودک است؛ یعنی اطلاعاتی که از بیرون دریافت می‌کنیم، بدون بررسی موضوع ذخیره کرده و آن را در زندگی به شکل عملی انجام می‌دهیم که زمینه ساز بسیاری از اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب است. به عنوان مثال اگر به طور مداوم به خود بگوییم زندگی سختی بسیار دارد؛ این موضوع به طور مستقیم بر ذهن ما تاثیر اختلال برانگیز می‌گذارد.
_ارتباط با خود؛ باید بدانیم برخورد ما با خودمان در موقعیت‌هایی مانند شکست و اشتباه چگونه است یا از نسبت بی رحمی و مهربان بودن به خود اطلاع داشته باشیم. برای مثال اگر فردی در زندگی اشتباه می‌کند و با شکست رو به رو میشود، ممکن است به شخصیت خود حمله کند و عباراتی مانند احمق و بی عرضه بودن را به خود نسبت دهد. در واقع این واکنش نشان می‌دهد ارتباط فرد با خود بسیار ضعیف است که در نهایت کاهش عزت نفس را مشاهده می‌کنیم.
_ قضاوت‌های سالم: در روزه داری فکری می‌توانیم قضاوت‌های خود را بررسی کنیم و به این نتیجه برسیم که آن‌ها بر اساس واقعیت، یا بر پایه امیال و افکار است. در مرحله اول باید مشخص کنیم چه نیازی به این قضاوت داریم و در مرحله دوم قضاوت را چه میزان بر اساس واقعیت و شواهد انجام می‌دهیم. فرض کنید یک نفر را در حال عبادت مشاهده کنیم و قضاوت ریا کار بودن را مد نظر بگیریم؛ در حالی که اطلاعات دقیق نداریم و فقط امیال و افکار خود را به فرد مقابل نسبت می‌دهیم و به نوعی فرافکنی انجام داده ایم که می‌تواند زمینه ساز اختلال‌های روانی باشد.
_ظرفیت بخشش؛ این موضوع به طور کامل با این ماه مبارک منطبق است و می‌توانیم در روزه داری فکری، به اختلاف و دعوا‌هایی که با دیگران بوده است؛ بیشتر فکر کنیم و بدون تعصب دلایل این اختلاف را مورد بررسی قرار دهیم. در واقع نفرت شدید به جز در موارد خاص، حاصل یک نوع تحریف فکری و مکانیسم دفاعی است. به عنوان مثال افراد، دیگر انسان‌ها را یا خیلی بد و یا خیلی خوب می‌بینند؛ در صورتی که ما انسان‌های عادی، صفات خوب و بد را در کنار هم داریم. این مسئله می‌تواند فکر و قضاوت ما را تحت تاثیر قرار دهد و باید برای تعدیل نفرت و خشم نسبت به افراد تلاش کنیم.
علیزاده در پایان تشریح کرد: امیدواریم در ماه مبارک رمضان با روزه داری فکری، گامی موثر در بهبود روابط خود با دیگران برداریم و نسبت به یکدیگر مهربان باشیم.
مرجع : باشگاه خبرنگاران
با احترام سید محمد حبیبی کارشناس ارشد روانشناسی بالینی