سایه شوم «افسردگی کرونایی» بر سر سالمندان

افسردگی سالمندان اغلب نادیده گرفته می‌شود چرا که با پیری و بیماری‌های مرتبط با سالمندی اشتباه گرفته می‌شود، اما حالا مردم شرایط جدیدی را تجربه کردند، چندین ماه در منزل ماندن و رعایت مداوم نکات بهداشتی تاثیرات روحی و روانی منفی را بر بسیاری از افراد جامعه داشت. اما در بین سنین مختلف سالمندان بیش از سایر گروه‌ها تحت تاثیر این جو روانی ایجاد شده قرار گرفتند. همان روزهای اول شیوع بیماری بود که گزارش‌های رسانه‌های مختلف نشان می‌داد که تاثیر بیماری کرونا بر سالمندان بیش از افراد عادی است و همین موضوع باعث شد تا نگرانی افراد سالخورده و سالمند درخصوص ابتلا به این بیماری دو چندان افراد عادی باشد.

هرچند بررسی‌ها نشان می‌دهد این روزها وضعیت شیوع بیماری کرونا در فاز مدیریت قرار گرفته و اغلب استان‌ها از وضعیت مطلوبی برخوردارند اما کارشناسان توصیه می‌کنند هنوز هم باید این بیماری را جدی گرفت و سبک زندگی جدیدی را برای همزیستی با این بیماری تعریف کرد. در این شرایط باید علاوه بر توجه به وضعیت سلامت جسمانی سالمندان بیش از پیش به وضعیت سلامت روان این دسته از افراد توجه داشت. برای بررسی ابعاد تاثیر کرونا بر روح و روان سالمندان با تعدادی از کارشناسان گفت‌وگو کردیم.


تفاوتی بین ابتلای سالمندان با سایر اقشار وجود ندارد
یدالله ابوالفتحی ممتاز دکتری تخصصی طب سالمندان، در این خصوص گفت: «سالمندان هم همانند دیگر گروه‌های سنی در معرض ابتلا به بیماری کرونا ویروس هستند و این شایعات مبنی بر اینکه سالمندان بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند و بیشتر از سایر گروه‌ها به این بیماری مبتلا می‌شود صحیح نیست، این مباحث خصوصا در روزهای اول شیوع بیماری باعث شد که سلامت روان آنها تحت تاثیر قرار بگیرد، سالمندان همانند گروه‌های سنی دیگر در معرض ابتلا به بیماری کرونا ویروس هستند لذا نباید نگرانی کاذبی در این زمینه وجود داشته باشد.»

وی عنوان کرد: «موضوعی که مهم است این است که در شرایط عادی سالمندان باید در قرنطینه بماند یا خیر در پاسخ به این سوال باید گفت که تا زمانی که واکسن یا دارویی درمان قطعی کرونا ویروس کشف نشده است باید نکات بهداشتی را رعایت کنیم و وضعیت فعلی این موضوع به عنوان سبک زندگی مطرح هستند و ما باید پذیرای سبک زندگی جدید باشیم و به این موضوع باور داشته باشیم که شستن دست و استفاده از ماسک باید به عنوان سبک جدیدی از زندگی مورد توجه قرار گیرد و این که بدانیم با گرم شدن هوا بیماری از بین رفته و کاهش یافته تصور اشتباهی است.»

این متخصص خاطرنشان کرد: «تا جایی که ممکن است سالمندان باید در منزل بمانند. در برخی از شهرها و در برخی از استان‌ها شاهد شیوع افزایش موارد بیماری هستیم که این موضوع به دلیل  این تصور اشتباه که بیماری از بین رفته رخ می‌دهد. برخی تصور می‌کنند بیماری از بین رفته اما تا زمانی که دارو برای درمان قطعی کرونا ویروس ساخته نشده باید رعایت نکات بهداشتی را داشته باشیم و تنها برای کارهای ضروری از منزل خارج شویم سالمندان تا حد ممکن باید از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنند و اگر مجبور به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی شدند فاصله اجتماعی را رعایت کنند. در مترو و اتوبوس استفاده از دستکش مد نظر قرار بگیرد و دست‌ها را بشویند و ضدعفونی کنند.»

وی توصیه کرد: «سالمندان باید از خودشان این سوال را بپرسند که چرا فرزندان به آن‌ها اجازه خارج شدن از منزل را نمی‌دهند و باید نگرش خود را نسبت به این هشدارهای بهداشتی اصلاح کنند. باید بدانند این توصیه‌ها برای سلامتی آن‌هاست و در منزل بمانند. فرزندان نیز باید به این نکته توجه داشته باشند که سالمندان نسبت به دستور دادن و امر و نهی کردن حساسند لذا توصیه می‌شود تا با صحبت کردن آن‌ها را نسبت به این توصیه‌ها قانع کنند. می توان با ارائه دادن آمار و ارقام والدین را قانع کنیم و بگوییم بهترین وضعیت در شرایط کنونی در خانه ماندن است.»

ممتاز افزود: «در حوزه درمان باید گفت، درمان سالمندان به خودی خود تفاوتی با درمان جوانان ندارد و فرد اگر به بیماری زمینه‌ای مثل سرطان دیابت و قلبی عروقی مبتلا شود درمان آنها دشوارتر خواهد بود.»


سالمندان را باید از شنیدن اخبار و وقایع کرونا دور کرد
در دوران شیوع کرونا یکی از عوامل افزایش افسردگی در سالمندان بی حوصلگی و در دسترس نبودن وسایل سرگرم کننده برای سالمندان است و برخی از این پدر و مادرها آشنایی چندانی با فضای مجازی و اینترنت ندارند که بتوانند خود را سرگرم کنند لذا نقش فرزندان در هم صحبتی با آن‌ها چشمگیر است.

رضا مجد متخصص طب سالمندی، با اشاره به اینکه برخی برآوردها حاکی از آن است که با توجه به شیوع روزافزون ویروس کرونا، احتمالا دوره اجباری ماندن در خانه‌ها برای چند ماه ادامه یابد و این کار بویژه برای افراد سالمند ضروریست تا احتمال آلودگی آنها به این ویروس به حداقل برسد گفت: «سلامت روان سالمندان در این شرایط بیش از پیش در معرض خطر است به دلیل اینکه انزوا باعث گوشه گیری و افسردگی خواهد شد لذا می‌توان با انجام اقدامات لازم آنها را در برابر این خطرات حفظ کرد.»

مجد با اشاره به اینکه سالمندان از آسیب پذیرترین قشر جوامع هستند، گفت: «با افزایش سن آنان و داشتن بیماری‌های زمینه‌ای، بیماری کرونا در این دوران برای سالمندان تهدیدی بشمار می‌رود و کمک به افزایش آگاهی سالمندان و رعایت نکات بهداشتی با توجه به اینکه این عزیزان دسترسی به اینترنت نداشته، ضروری هست.»

این متخصص طب سالمندی اضافه کرد: «تنهایی یکی از مشکلات سالمندی برای بسیاری از افراد است، پس با آن‌ها بیشتر از قبل تماس تلفنی در دوران قرنطینه خانگی داشته باشید حتی اگر پرستار سالمند در منزل آنان را همراهی کند، برای آن‌ها فایل‌های صوتی و تصویری سرگرم کننده و عکس‌ها و فیلم‌های صوتی خانوادگی بفرستید.»

مجد ادامه داد: «سالمندان را باید از شنیدن اخبار و وقایع کرونا دور کرد و به آنها مشاوره داد و مهربان بود. یکی از خطراتی که افراد سالمند را پس از انزوای طولانی در خانه‌ها تهدید می‌کند، کاهش فعالیت‌های فیزیکی و به خطر افتادن سلامت جسمی آنها بوده و تشویق سالمندان به داشتن فعالیت فیزیکی روزانه حتی در داخل چهاردیواری خانه، بسیار ضروری است.»

مجد تاکید کرد: «فعالیت فیزیکی باید سرگرم کننده باشد تا سالمندان تشویق شوند که هر روز آن را انجام دهند و  برای این کار مثلا می‌توان از ویدئوهای ورزش‌های سبک و موزیکال استفاده کرد یا دست‌کم آن‌ها را تشویق کرد تا دوباره بافتنی کردن را آغاز کنند.»


متوسط سن فوتی‌های کرونا 60 سال!
یکی دیگر از کارشناسان معتقد است که افزایش سن در سالمندان و تضعیف سیستم ایمنی آن‌ها بدن این افراد را مستعد ابتلا به کرونا خواهد کرد، لذا نباید در این دوران افراد سالخورده را از یاد ببریم بلکه باید بیش از پیش به سلامت آنها توجه داشته باشیم.

حمید سوری استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در این خصوص گفت: «سالمندان بیش از سایر گروه‌های سنی درمعرض خطر ابتلای شدید ومرگ ناشی از این ویروس کووید ۱۹ هستند.متوسط سن فوت‌شدگان کرونا در کشور ما نیز بالاتر از  ۶۰سال است. مطالعه‌ای در ایالات‌متحده نشان داد که بیش از ۸۰درصد مرگ‌ومیر در بین افراد ۶۰ ساله و بالاتر رخ‌داده و بیشترین درصد پیامدهای شدید در بین افراد ۸۵ ساله مشاهده‌شده است. از طرفی نیز ممکن است، فاصله‌گذاری اجتماعی و یا قرنطینه به‌ویژه در افراد سالمند سبب بروز مشکلات روانی و شدت یافتن بیماری‌های مزمن آن‌ها شود .»

سوری گفت: «سالمندان باید منابع کافی از مواد غذایی فاسد نشدنی را در دسترس داشته باشند و داروهای لازم برای حداقل ۳۰ روز خود را تهیه کنند تا نیاز نباشد از منزل خارج شوند.»

وی افزود: «مطالعه‌ای نشان داد که آلودگی یک نفر از سالمندان مقیم  یک مرکز نگهداری سالمندان، منجر به آلودگی ۱۲۹ نفر شامل ساکنین، کارکنان و ملاقات‌کنندگان و فوت ۲۳ نفر شد. لذا پیشگیری، غربالگری و شناسایی سریع مبتلایان و اجرای محدودیت‌هایی نظیر ملاقات و تماس‌های فیزیکی غیرضروری حیاتی هستند.  پرستاران علاوه برای تقویت اقدامات بهداشت فردی مانند استفاده از ماسک بخصوص در زمان ارائه خدمات به سالمند، شستن مرتب دست‌ها با مواد ضدعفونی‌کننده و پرهیز از مواجهه با سایر افراد و حضور در اجتماعات یا تماس با افراد مبتلا یا محتمل، برای محافظت از سالمند تحت نظر خود در برابر کووید ۱۹ تلاش کنند.»

به گزارش فارس، بسیاری از پزشکان در این دوران، تنها به درمان بیماری جسمی سالمندان می‌پردازند و ‌افسردگی آنان را نادیده می‌گیرند و بسیاری از این پدر و مادرها از بیان مشکلات خود با فرزندان حذر می‌کنند‌. بی‌توجهی و نادیده گرفتن هشدارها می‌تواند نتایج مخرب روحی دربرداشته باشد و سیستم ایمنی افراد را تضعیف کند. بنابراین‌ شناخت این علائم و جست‌وجوی راه‌هایی برای حمایت از سالخوردگان بسیار بااهمیت است‌.