پرخاشگری؛ رفتاری که در کودکی متولد و در بزرگسالی رشد می‌کند

وی با اشاره به اینکه پرخاشگری یکی از رایج ترین واکنش‌های کودکان به هنگام ناراحتی و ناکامی‌ است، بیان کرد: در اغلب مواقع، کودکان برای آسیب رساندن به دیگران، کسب پاداش، ارضای نیازهای خود و رفع موانع موجود، رفتارهای پرخاشگرانه‌ای از خود بروز می‌دهند.

این روانشناس تصریح کرد: هدف از انجام رفتار توسط کودک، یکی از نکات بسیار مهمی است که در ارزیابی یک رفتار و نسبت دادن پرخاشگری به آن باید مورد توجه ویژه قرار گیرد؛ چرا که ممکن است دو رفتار یکسان در یک زمان دو هدف متفاوتی داشته باشند، به طور مثال کودکی را در نظر بگیرید که در حال توپ بازی، توپ او به طور اتفاقی با شیشه پنجره اصابت می‌کند و در نتیجه شیشه هم می‌شکند که در این مورد، رفتار کودک پرخاشگرانه تلقی نمی‌شود، چراکه به صورت سهوی این اتفاق رخ داده است، در حالی که اگر همین کودک به صورت عمدی و به قصد شکستن شیشه، توپ خود را به سمت پنجره پرتاب کند، رفتارش پرخاشگرانه بوده و هدفی جز آسیب زدن نداشته است.

وی با بیان اینکه علائم پرخاشگری به دو دسته تقسیم می‌شوند، ادامه داد: پرخاشگری به خود و دیگران دو دسته پرخاشگری هستند که نمونه اول با علائمی چون احساس خستگی، فرسودگی، دروغگویی، نگاه‌های تند و خشن، به هم فشردن دندان‌ها، پیدایش چین و چروک در صورت، بالا رفتن ضربان قلب، افزایش فشار خون، اختلال در دستگاه گوارش، کاهش دقت، گریه کردن و جیغ زدن، حسادت، گوشه گیری، عصیان و حالات دفاعی و در حالت بسیار شدید با اقدام خودکشی همراه است.

پرخاشگری با دیگران، خود را به صورت ایجاد مزاحمت برای اطرافیان، سرزنش کردن دیگران، نبود نظم، دزدی، تخریب، ضرب و جرح، استهزای دیگران، سلطه جویی و زمینه سازی برای ایجاد درگیری بروز می‌دهد.

این روانشناس با اشاره به علل پرخاشگری تأکید کرد: پرخاشگری ممکن است ناشی از اختلالات بیماری‌های جسمی و همچنین اختلال در عملکرد سیستم مرکزی اعصاب، وجود ضایعات مغزی و اختلال در ترشح غدد باشد که در کودکان هم می‌تواند در اثر ناکامی او اتفاق بیفتد، بدین معنا که اگر کودکی به هدفش نرسد و ناکام شود، ممکن است پرخاشگری کند و در این میان اگر یاد بگیرد که از طریق پرخاشگری می‌تواند به خواسته‌های خود برسد به تدریج یاد می‌گیرد که نه تنها در حال حاضر بلکه در آینده هم که بزرگ تر شد با بروز رفتارهای پرخاشگرانه به هر آنچه که می‌خواهد برسد.

بی توجهی و یا توجه افراطی اعضای خانواده به کودک، تنبیه‌های شدید، تبعیض و بی عدالتی‌ها میان کودکان، تشویق‌های نابجا، واگذار کردن مسئولیت‌های خارج از توان به کودک، دخالت‌های بیش از اندازه والدین از جمله عواملی هستند که می‌توانند باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان شوند.

برای کاهش پرخاشگری، ابتدا باید علل زمینه‌ای این رفتار مشخص شود، اما ورزش کردن، انجام کارهای هنری چون نقاشی، تخلیه هیجانات و عواطف، سپردن مسئولیت، آگاه کردن کودک از این که تنها راه رسیدن به هدفش پرخاشگری نیست، آشنا کردن کودک با حقوق دیگران و کمک کردن او برای رعایت قوانین، مطلع کردن کودک از کارهای زشت و ناپسند بودن رفتار پرخاشگرانه و در عوض، آموزش رفتارهای پسندیده و نیکو به کودک و تشویق هر چه بیشتر او برای انجام این کارها و رفتارها، شرکت دادن کودک در فعالیت‌های مفید اجتماعی، آگاه کردن کودک در مورد معنا و هدف واقعی زندگی، تأمین سلامت جسمی و ذهنی کودک و تغییر محیط از جمله عوامل موثری هستند که می‌توانند در کاهش بروز رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان موثر باشند.