هوشمندسازی مدارس از ادعا تا واقعیت/ جدول اظهار نظرها

  مسئولان آموزش و پرورش در سالهای اخیر بارها از هوشمند سازی هزاران مدرسه در کشور خبر داده‌اند اما اینکه آیا در عمل این وعده‌ها محقق شده و این مدارس هوشمند تا چه اندا‌زه با استاندارهای دنیا تناسب دارند نکته‌ای است که پذیرفتن آن جای تامل و بررسی دارد. به گزارش مهر، نزدیک به دو سال است که مدیران آموزش و پرورش از هوشمند سازی مدارس سخن می گویند و ارقام نجومی را از مدارسی که در استان یا شهر خود هوشمند شده اعلام می کنند که مشخص نیست براساس چه شاخصها و تعریف هایی آن را ارائه می دهند. مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش اولین بار شورای عالی آموزش و پرورش در سال 1380 طرحی را مبنی بر هوشمند سازی مدارس تصویب کرد که طبق آن باید در سال 1381 به تدریج محقق می شد اما مسئولان آموزش و پرورش نتوانستند این امر را دنبال کنند چرا که هوشمندسازی مدارس به ساز و کارهای مبسوطی نیاز دارد تا اینکه "حمیدرضا حاجی بابایی" وزیر آموزش و پرورش وقت در چند سخنرانی طی سالهای اخیر اعلام کرد که می خواهد مدارس کشور را هوشمند سازی کند. همه کارشناسان آموزشی و اهالی تعلیم و تربیت منتظر این  جنبش علمی و فناوری در مدارس بودند اما هوشمند سازی  در اضافه کردن چند تخته الکترونیکی به کلاسها، خریداری چند دستگاه رایانه برای مدارس و اتصال مدارس به شبکه ملی اینترانت و برخی از پارامترهای دیگر ختم شد در حالیکه مدرسه هوشمند(SMART SCHOOL) دارای پارامترها و اهداف دیگری است. وعده‌های مدیران آموزش و پرورش درباره هوشمند سازی مدارس حمیدرضا حاجی بابایی پنجم مهر امسال در حاشیه مراسم بهره برداری از مدرسه نمونه دولتی دخترانه فاطمه الزاهرا(ص) از هوشمند سازی 20 هزار مدرسه خبر داد و گفت: مقرر شده است طی برنامه پنجم توسعه همه مدارس کشور هوشمند شوند ولی ما این کار را در عرض سه سال انجام می دهیم. همچنین رحیم زمانی، مدیرکل آموزش و پرورش شهرستانهای تهران 21 شهریور امسال در مراسم افتتاح 100 مدرسه هوشمند در شهرستان اسلامشهر گفت: یک هزار مدرسه هوشمند در سطح استان تهران تا پایان مهر ماه سال جاری افتتاح خواهد شد. سید علی یزدیخواه، مدیرکل آموزش و پرورش شهرتهران نیز بیست و یکم آذر ماه امسال در گفتگو با یک از رسانه‌ها گفته است: تاکنون هزار و 390 واحد آموزشی در مناطق مختلف شهر تهران هوشمند شده اند و کار هوشمندسازی مدارس دیگر نیز با جدیت دنبال می شود. مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان غربی نیز با ادعای اینکه مدارس این استان در هوشمند سازی در کل کشور پیشتاز هستند، در بیست و نهم آبان ماه امسال گفت: در حال حاضر 600 مدرسه هوشمند در آذربایجان غربی موجود است و طبق برنامه ریزی های انجام شده تا پایان سال تحصیلی 91 - 90 در صورت تامین اعتبار لازم در استان 1500 مدرسه هوشمند ایجاد می شود. مسئول اظهارنظر حمیدرضا حاجی بابایی، وزیر آموزش و پرورش 20 هزار مدرسه را در طول سه سال هوشمند می کنیم رحیم زمانی، مدیرآموزش و پرورش شهرستانهای تهران یک هزار مدرسه هوشمند در سطح استان تهران تا پایان مهر ماه سال جاری افتتاح خواهد شد سیدعلی یزدیخواه، مدیرآموزش و پرورش شهرتهران در زمان حاضر 50 درصد مدارس پایتخت (1390 مورد) هوشمند شده اند و امیدواریم 50 درصد دیگر نیز تا پایان سال 1391 هوشمند شوند سید جواد حسینی، معاون هماهنگی آموزش و پرورش کهگیلویه و بویراحمد 25 درصد مدارس استان تا ابتدای سال تحصیل 91-90 هوشمند شده اند محمود نقوی، معاون آموزش متوسطه همدان همه مدارس همدان تا پایان برنامه پنجم هوشمند می شوند مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان غربی هم اکنون 600 مدرسه استان هوشمند شده اند و در صورت تامین اعتبار 1500 مدرسه هوشمند می شوند حاجی بابایی، وزیر آموزش و پرورش 6 مدرسه در قطر هوشمند می شوند حجت الله الماسی، معاون آموزش و پرورش استان کرمانشاه 900 مدرسه در کرمانشاه در مسیر هوشمند سازی قرار گرفته اند اسکندر عباسپور، معاون هماهنگی آموزش و پرورش مازندارن 1500 مدرسه دولتی و 550 مدرسه غیردولتی استان هوشمند می شوند مجید قصاب زاده، معاون پ‍‍ژوهشی آموزش و پرورش گیلان 100 مدرسه استان گیلان هوشمند شده اند نمونه ای از اظهار نظر مدیران استانی درباره هوشمند سازی مدارس در این میان مسئولان آموزش و پرورش تعابیر و شاخصهای متفاوتی نیز برای مدارس هوشمند برشمردند. "مجید قصاب زاده"، معاون پژوهش، برنامه ریزی و نیروی انسانی آموزش و پرورش گیلان از هوشمندسازی 100 مدرسه خبرداد و گفت: مدارس هوشمند مدارسی هستند که تمام فعالیت ها و روند اجرائی مدرسه از جمله مدیریت – نظارت –کنترل – یاد دهی و یادگیری، منابع آموزشی و اسناد مبتنی بر فناوری اطلاعات و آمار (فاوا ) انجام گیرد. در حالی این مدیران آموزش و پرورش و دهها مدیر دیگر مناطق آموزشی از هوشمند سازی مدارس استانهای خود خبر می دهند که هیچیک از آنها تعریف درستی را از مدرسه هوشمند ارائه نکرده و تنها مجهز شدن این مدارس به برخی از امکانات اولیه همچون "تخته های هوشمند، اتصال به شبکه ملی اینترانت، تجهیز مدرسه به چند دستگاه رایانه" را هوشمند سازی عنوان می کنند. سایقه طرح مدارس هوشمند در سال 1984، دیوید پرکینز و همکارانش در دانشگاه هاروارد، طرح مدارس هوشمند (SMART SCHOOL) را به عنوان تجربه ای نوین در برنامه های آموزش و پرورش، با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ارائه کردند. این طرح به تدریج در چند مدرسه اجرا شد و بعدها تا حدودی توسعه یافت، به طوری که امروزه برخی از کشورهای توسعه یافته در امر فناوری اطلاعات، همچون مالزی، از این مدارس جهت تربیت نیروی انسانی در برنامه های توسعه خود استفاده می کنند. در تعریف این نوع مدارس گفته شده است که مدرسه هوشمند یک مدرسه و محیط آموزشی فیزیکی است که کنترل و مدیریت آن مبتنی بر فناوری رایانه و شبکه می باشد و محتوای اکثر دروس الکترونیکی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن نیز هوشمند است ودر فرایند آموزش به تفاوت استعداد وتوانایی دانش آموز توجه می شود . وی‍ژگی مدارس هوشمند دیوید پرکینز و دیگر اساتید دانشگاههاروارد مدارس هوشمند را دارای ویژگی های خاصی عنوان کرده اند که مهمترین آنها عبارت است از " در مدارس هوشمند معلمان می توانند با استفاده از بانکهای اطلاعاتی و برنامه های نرم افزاری و غیره دروس جدیدی را با توجه به نیازها و علائق دانش آموزان طراحی و یا اینکه دروس موجود را تغییر داده و اصلاح کنند بنابراین محتوای آموزشی دروس در این مدارس تا حدودی متفاوت با مدارس است. تعریف دیوید پرکینز و دیگر اساتید دانشگاه هاروارد از مدارس هوشمند در مدارس هوشمند معلمان می توانند با استفاده از بانکهای اطلاعاتی و برنامه های نرم افزاری و غیره دروس جدیدی را با توجه به نیازها و علائق دانش آموزان طراحی و یا اینکه دروس موجود را تغییر داده و اصلاح کنند دانش آموزان خودشان سرعت یادگیریشان را تعیین می کنند و ساعات یادگیری محدود به ساعات مدرسه نیست ‌نقش معلمان تا حدود زیادی از آموزش و ارزشیابی دانش آموزان به پیگیری آموزش شخصی آنان تغییر می یابد دانش آموزان اغلب بجای کیفهای مملو از کتب حجیم، با کامپیوترهای کیفی (lab top) در سر کلاس درس حاضر می شوند ارزشیابی از دانش آموزان به جای اینکه در مقاطع و نوبتهای فاصله دار (در پایان هر فصل یا هر ترم و ...) صورت پذیرد هر روز و به شکل آنلاین خواهد بود دانش آموزان هنگام ورود و خروج از مدرسه، با کارت دیجیتالی که در اختیار دارند، والدین خود را از ساعت آمد و رفت خود مطلع می سازند والدین دانش آموزان نیز می توانند با یک آموزش ساده به سیستم ارزشیابی مدرسه متصل شده و به این وسیله از وضعیت وروند پیشرفت تحصیلی فرزند خود آگاهی یابند دانش‌آموزان نقش یاددهنده و یادگیرنده را برعهده دارند. در این مدرسه، برنامه درسی محدودکننده نیست و به دانش‌آموزان اجازه داده می‌شود از برنامه‌های درس خود فراتر گام بردارند سیستم بر روی کامپیوتر مرکزی مدرسه نصب می شود و با اتصال به تعداد زیادی از خطوط تلفن در طول شبانه روز آماده ارائه خدمات است دانش آموزان با داشتن یک رایانه در منزل همیشه با سیستم مدرسه خود در ارتباطند لذا می توان گفت مدارس هوشمند هیچ وقت تعطیل نیستند با این تعاریف از مدرسه هوشمند شد به سراغ "یوسف نوری" رئیس مرکز آمار، برنامه‌ریزی و بودجه وزارت آموزش و پرورش که مسئولیت مستقیم اجرا و نظارت بر مدارس هوشمند را نیز دارد رفتیم و از وی خواستیم که توضیح دهد چه مدارسی از نظر مسئولان وزارت آموزش و پرورش هوشمند است و آیا این آمارهایی که مدیران استانی در کارتابل خود عنوان می کنند صحت دارد یا خیر؟ اگرچه نوری تعریف دقیقی از مدارس هوشمند ارائه نداد اما گفت " مدارس هوشمند باید از نظر سخت افزاری و زیرساختی سه ویژگی داشته باشند اول اینکه باید به شبکه ملی اینترانت متصل باشند، دوم دارای تجهیزات رایانه ای در کلاسهای درس و دفتر مدرسه باشند و سوم اینکه دارای نرم افزارهای عمومی همچون حضور و غیاب معلمان و حسابداری الکترونیکی باشند. نوری افزود: از مهمترین ویژگی های مدرسه هوشمند، دسترسی دانش آموزان به محتوای درسی الکترونیک، چند رسانه ای و تعاملی است تا آنها بتوانند در کلاس درس بهترین آنها را با هدایت معلم خود برگزینند و پژوهشی غنی را ارائه دهند. رئیس مرکز آمار، برنامه ریزی و بودجه وزارت آموزش و پرورش درباره آمار مدارس هوشمند اعلام شده از سوی مدیران استانی گفت: طبق آخرین آمار مرکز ما، 5 هزار و 939 مدرسه در کل کشور هوشمند شده اند. با تعاریفی که از مدارس هوشمند از سوی دیوید پرکینز و همکارانش در دانشگاه هاروارد و دیگر تعاریف بین المللی ارائه شد، این پرسش به وجود می آید که کدام یک از مدارس ایرانی هوشمند هستند در حالی که هنوز معلم در کلاسهای درس حرف اول را می زند و به جای لب تاب کتاب های کاغذی در کیف دانش آموزان است و از دانش آموزان در پایان دو نیم فصل امتحان گرفته می شود و هنوز دفترچه روزانه پل ارتباطی بین معلم و والدین دانش آموزان است و هنوز بسیاری از معلمان مبانی اولیه رایانه و برنامه نویسی را نمی دانند و دانش آموز در پایان ساعت مدرسه ارتباطش با آموزش قطع می شود و دهها مورد دیگر ....