زبان بدن در خانواده / چهره ما ويترين ذهن ماست!
شايد تاکنون برايتان اتفاق افتاده باشد که به فروشگاهي مراجعه کنيد و رفتار فروشنده بر اساس اين درک که شما فقط از سر کنجکاوي به آن مغازه رفته ايد تا قيمت‌ها دست تان بيايد و در يک فرصت ديگر براي خريد اقدام کنيد، با شما متفاوت بوده باشد. با اين که شايد شما خيلي با فروشنده وارد صحبت نشده باشيد اما او از روي حالات غيرکلامي شما متوجه مي شود که نيت شما از تماشاي اجناس و قيمت کردن آن ها، خريد کردن است يا صرفا کنجکاوي درباره قيمت لباس ها! در بسياري از موارد فروشنده بدون اينکه شما توضيحي بدهيد سعي مي کند با دادن يک جواب سربالا سوال تان را پاسخ گويد چون مطمئن است که شما تصميم جدي براي خريد نداريد!
به زبان علمي، پيام هايي که توسط دست و حرکات صورت منتقل مي شود، زبان بدن را تشکيل مي دهند. بسياري از افراد در ارتباطات روزانه خود آن قدر به زبان بدن اهميت مي دهند که اگر تناقضي ميان آنچه به زبان افراد مي آيد و آنچه حرکات بدنشان بيان مي کند، وجود داشته باشد، به زبان بدن اعتماد مي کنند چرا که زبان گفتاري کاملا در کنترل و اراده افراد است حال آن که زبان حرکات بدن عمدتا به صورت ناخود آگاه و غير ارادي عمل مي کند و از آنچه واقعا در درون فرد مي گذرد تصوير واقعي تري را عرضه مي کند.
از اهميت رفتارهاي غيرکلامي در جامعه و برخورد با همکاران که بگذريم، به صميمي ترين فضاي ارتباطي يعني روابط بين زن و شوهر مي رسيم که بعضا رفتارهاي غيرکلامي افراد در چنين فضايي خصوصا به هنگام گفت وگوهاي دو نفره، اهميتي چند برابر تصور پيدا مي کند. شايد اگر بگوييم درصد زيادي از موفقيت در يک گفت وگو و ارتباط موثر با همسر يا فرزند، به رفتارهاي غيرکلامي و در واقع زبان بدن فرد در رفتار با اعضاي خانواده بر مي گردد اغراق نکرده ايم. در بسياري از موارد استفاده از اين ابزار ارتباطي حتي مي تواند از بروز تنش و پرخاشگري بين همسران پيشگيري کند.
يکي از اين دو حالت را در نظر بگيريد:
۱- در حالي که مشغول حرف زدن با همسرتان هستيد و از يک رويداد مهم که به فرض ديروز برايتان اتفاق افتاده، با او سخن مي گوييد اما او.... ناگهان از مقابل چشمانتان دور مي شود و به سراغ تلويزيون مي رود، روزنامه را به دست مي گيرد و مشغول مطالعه آن مي شود، يا به آشپزخانه مي رود و خود را با شستن ظرف ها سرگرم مي کند، به سراغ بچه ها مي رود، گوشي تلفن همراه خود را برمي دارد و شروع به فرستادن پيامک مي کند و ... يا بدون نشان دادن هيچکدام از اين رفتارها در کنار شما مي نشيند و به ظاهر شنونده درد دل هاي شما مي شود اما با چشم هايش حرف هاي شما را دنبال نمي کند، انگار «اين گوش در و آن گوش دروازه» است يا سرش را چنان پشت سر هم تکان مي دهد که با زبان بي زباني به شما مي گويد «زودتر کلامت را قطع کن، حوصله ندارم، خسته ام و...».
۲- در حالت دوم همسر شما در مقابل تان مي نشيند، دست هايش را زير چانه اش مي گذارد، با چشم هايش نگاهي پر از توجه را به شما هديه مي کند و همه توجه خود را متمرکز صحبت هاي شما مي کند. ادامه کلام شما يا حتي غر زدن تان باعث نمي شود که او ابروهاي خود را در هم بکشد و رفته رفته مردمک چشمش منقبض شود و صورت يک فرد عصباني را به تصوير بکشد. در اين حالت همسر شما با برقراري تماس چشمي به عنوان يکي از مهم ترين راه هاي برقراري ارتباط غير کلامي نشان مي دهد که براي صحبت شما ارزش قائل است.
به راستي شما با زبان بدن کدام يک از اين افراد «هم زبان تر هستيد»؟
۱- ارتباط چشمي و نگاه محبت آميز با همسرتان برقرار کنيد:
در بسياري از موارد زوجين به دليل خستگي از کار، مسئوليت زياد بچه ها، شنيدن خبر ناگوار بيماري يا فوت يکي از نزديکان، يکنواختي و دلسردي از زندگي و... از برقراري ارتباط چشمي با همسرشان طفره مي روند. از دست دادن نگاه محبت آميز در زوجين باعث ايجاد فاصله و دور شدن تدريجي همسران از يکديگر مي شود و زمينه ايجاد يک ارتباط مطلوب را مسدود مي کند. اغلب زوجيني که ارتباط چشمي موثر با يکديگر ندارند توان حل مشکلات زندگي و مهارت حل مسئله را نيز از دست مي دهند چون ارتباط شان در همان لحظات اول با يکديگر قطع مي شود.
۲- «چگونه بگوييم» مهم تر است از «چه بگوييم»:
بار ديگر به مثالي درباره دو حالت غيرکلامي متفاوت همسرتان به هنگام صحبت کردن شما از يک مشکلي که اخيرا پيش آمده دقت کنيد.
شايد جالب باشد که بدانيد حتي فردي که مشغول غرغر کردن يا شکايت کردن از پاره اي از نواقص که در همسرش وجود دارد، است چنانچه گلايه کردن را با يک چاشني شيرين و سنجيده از زبان بدن و رفتار غيرکلامي تلفيق کند مي تواند اين پيام را به همسرش منتقل کند: «من در حال درد دل کردن با تو هستم نه غرغر کردن و تحقير کردن تو». متاسفانه در بسياري از خانواده ها توجه به اين موضوع که «چه بگوييم» بسيار مهم تر از اين است که «چگونه بگوييم»!
۳- تفاوت هاي يکديگر را در رفتار غيرکلامي درک کنيد:
از آنجا که زبان بدن ما بازتاب «احساس» ماست و از آنجا که خانم ها به لحاظ احساسي از ظرافت هاي بيشتري نسبت به مردان برخوردارند در نتيجه با رفتارهاي غيرکلامي افراد از جمله همسر خود آشناترند.
شايد به همين دليل است که زن ها زودتر از مردان از حالات صورت، وضعيت بدن و حرکات همسر خود در مي يابند که او خوشحال است يا محزون و افسرده در حالي که آقايان از قدرت کمتري براي تحليل رفتارهاي غيرکلامي همسرشان و يا همان «ذهن خواني» بهره مندند. چنانچه مايليد ارتباط سازنده تري با همسر خود برقرار کنيد قبل از آن که با محتواي کلام او ارتباط پيدا کنيد، رفتارهاي غيرکلامي او را بشناسيد.
شايد باور نکنيد اما در اين صورت به محض ديدن او مي توانيد تشخيص دهيد که آيا الان وقتش هست که فلان خواسته يا موضوع را با او مطرح کنم يا صحبت کردن راجع به آن خواسته با توجه به علائم موجود، مي تواند زمينه ايجاد يک تنش يا درگيري شديد را فراهم کند؟ به بيان ديگر زوجين با اندکي آگاهي از رفتارهاي غيرکلامي همسرشان نه تنها مي توانند از بروز پرخاشگري، تنش و يا دلزدگي جلوگيري کنند بلکه به همسرشان نشان مي دهند که از قدرت همدلي بالا نيز برخوردارند.
۴- از برتري رفتارهاي غيرکلامي در مقابل زبان کلامي استقبال کنيد:
خوبي زبان بدن آن است که معمولا چندين حرکت در کنار همديگر قرار مي گيرد و يک پيام را منتقل مي کند. مثلا اگر فرد درحال دروغ گفتن باشد، علاوه بر پلک زدن سريع آب دهانش هم خشک مي شود يا اگر به هنگام گفت و گو، همسرتان با قسمتي از صحبت هاي شما موافق نباشد، کم کم به سمت عصبانيت پيش مي رود و مجموعه اي از حرکات بدن او مثل مشت کردن دست ها در يکديگر، تکان دادن سريع تر سر، بي قراري و برافروختگي صورت، در مجموع به شما نشان مي دهد که رفته رفته، دارد عصباني مي شود. در شماره آينده توضيحات بيشتري درباره آموزش زبان بدن و رفتارهاي غير کلامي ارائه خواهيم داد.
