شنبه ۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 20 Apr 2024
تاریخ انتشار :
دوشنبه ۷ دی ۱۳۹۴ / ۱۷:۰۴
کد مطلب: 34834
۳
بررسي و تبيين

جاي خالي كتاب "طراحي مسير زندگي" در برنامه درسي مدارس

جاي خالي كتاب "طراحي مسير زندگي" در برنامه درسي مدارس
متن زير نظرات محمد مصطفوي دكتراي مشاور تحصيلي و شغلي مي باشد كه به بررسي و تبيين جالي خالي كتاب"طراحي مسير زندگي" در برنامه رسمي آموزش و پرورش مي پردازد:
-
دقت نظر در اهداف آموزش و پرورش به صراحت نشان مي دهد، هدف از 9 سال آموزش عمومي دانش آموزان از طرفي، ايجاد بستري مناسب در آمادگي دانش آموزان براي كسب و تضمين مهارت هاي بين فردي و درون فردي اعم از شناخت خود، محيط، ديگران و معبود با تركيبي هماهنگ در ساحت هاي 6 گانه تربيتي (ساحت اقتصادي، اجتماعي ، زيستي و تربيت بدني، اعتقادي، علمي و فناورانه و زيبايي شناختي و هنر) به عنوان كمال مطلوبي است، كه نتيجه اش تربيت انساني، شجاع، با ايمان، سخت كوش، باهوش، متخصص و با نشاط و پرشور است و از طرفي ديگر نيز در پايان 9 سال تحصيل، دانش آموزان بايد بتوانند با شناخت جامع در 4 حيطه ذكر شده (خود، محيط، ديگران و معبود) به تصميم سازي و تصميم گيري نهايي براي ورود به شاخه و رشته تحصيلي و كسب آموزش هاي نيمه تخصصي بپردازند.

اما آنچه آموزش و پرورش امروز ما را بيش از پيش به چالش كشيده است، توجه ناكافي به مقوله هاي ذكر شده و مهم جلوه دادن اهداف ديررس و آرمانگرا به جاي جهان بيني متناسب با فطرت است. مثلاً ترسيم دورنمايي همانند پزشك، مهندس، پول زياد، راحتي و آسايش دروغين مقوله هاي امروزي ما در بحث آموزش و پرورش و فضاي عمومي خانواده و جامعه است . به عبارتي اگر از والدين و يا معلمان، فلسفه حضور دانش آموزان در مدرسه را سوال كنيم چيزي جزء كسب يك شغل پردرآمد و يا جايگاه اجتماعي ويژه (كه البته دومي در مرتبة پايين تري قرار دارد ) پاسخ ديگري نخواهيم شنيد، طرز تفكري كه متاسفانه فضاي رقابتي حافظه محوري و اضطراب گونه را به همراه داشته و نتيجه آن نيز چشمگير نبوده است، مثلاً انتظار مي رود دانش آموز با تحصيلات 9 ساله بتواند حداقل يك مكالمه ساده انگليسي در فضاي بين المللي داشته باشد، اما دريغ از آن كه حتي دكتراي تخصصي هم از اين وضعيت بي بهره اند، ‌تاكيد بر مدرك گرايي، بالا و پايين ديدن افراطي جايگاه مشاغل در كشور و بي توجهي به مقوله كسب شايستگي هاي اساسي زندگي پيامدهايي همچون توسعه قارچ گونه مراكز و موسسات كنكور و موازي كه تنها به فكر راه هاي تقويت حافظه و آموزش تست زني و جادوگري در كسب فرصت بيشتر براي كم نياوردن وقت در سرجلسه كنكور است، نبوده و البته اين موضوع به همين جا ختم نخواهد شد، اكنون ليسانس ،‌ فوق ليسانس و دكتري هم جزء اهداف اين موسسات قلمداد شده اند و فاجعه آميزتر اينكه ذوق، خلاقيت، پشتكار و احساس نياز و رضايت از دانستن و يادگيري جاي خود را به گرفتن مدارك بالا با هر قيمت ممكن داده است و اين واقعيت ها ما را بايد به ريشه مشكلات بدون هيچ گونه متفاوت و توجيهي رهمنون سازد .
آموزش و پرورش در ايران يك رسالت ايدئولوژيك دارد و آن توجه به مفاهيم انسان ساز قرآن مجيد و تربيت صحيح و هماهنگ انسان در تمامي ابعاد است اما سوال اين است،‌ آيا در واقعيت هم موضوع همين گونه است؟ آيا دانش آموزان ما به مسيري هدايت شده اند كه متفكر، نوانديش، پرسش گر و انتقادگر باشند؟ يا اينكه همه تلاش مي كنند به هر طريقي كه شده است وارد رشته هاي پول ساز شوند؟
-
در اين جا لازم مي دانم نگاهي به 6 ساحت تربيتي به عنوان سند ادعايمان داشته باشيم. اولين بخش از ساحت تربيتي مبني بر اعتقاد و جهان بيني است، يعني كمك به دانش آموزان در توجه به ذات اقدس خداوند در تمام جهت گيري فردي و اجتماعي و اعتقاد به اين باور كه هميشه او پشتيبان و راهنماي زندگي در تمامي سطوح خواهد بود، چيزي كه در جريان راهنمايي و مشاوره مي توان از آن به عنوان اطمينان بخشي و حمايتگري در رسيدن به معناي زندگي نام برد. اما دريغ و صد افسوس كه جهت گيري هاي ما به گونه اي نيست تا دانش آموزان به خلق معناي زندگيشان دست يابند. بلكه هدف جاي معنارا غصب كرده است. اصلي كه بنا به گفته روانشناسان و مشاوران بي توجهي به آن تحمل، تاب آوري، پذيرش و مسئوليت را در زندگي غير ممكن مي سازد.

در ساحت اجتماعي رعايت نظم و قانون، مسئوليت پذيري، آمادگي جهت تشكيل خانواده ، توسعه آزادي فردي و برقراري رابطه سازنده و مناسب مد نظر است.

در ساحت اقتصادي مهم ترين اهداف : تدبير امر معاش و زندگي اقتصادي ، درك و فهم مسائل اقتصادي خود و جامعه ، كسب شايستگي تحصيلي – شغلي و انتخاب آگاهانه شغلي است در ساحت زيستي و بدني، پاسخ مسئولانه به نيازهاي جسمي و رواني خويش، بصيرت نسبت به سبك زندگي، حفاظت و ارتقاي سلامت و ايمني افراد جامعه بر اساس معيار اسلامي مورد توجه است.

همچنين در ساحت زيبايي شناختي و هنري درك زيبايي هاي جهان آفرينش، خلق آثار هنري پرورش حواس و تخيل روان شناختانه و درك معناي پديده ها و زندگي اهداف مهم و اساسي در شناسايي رغبت، استعداد و توانمنديهاست و البته و صد البته مهم ترين روش هاي حل تعارض و رسيدن به شادكامي و امنيت رواني در بستر همين ساحت پايه گذاري شده است.
در ساحت علمي و فناورانه بيشتر بر برنامه ريزي و اجراي آگاهانه فعاليت ها براي دست يابي به خود و جامعه در مسير آينده قابل توجه است، خلق روش هاي نوين و ابزارهاي روان شناختي بومي شده در درك واقعيت هاي انساني و برنامه ريزي هاي تسهيل گرايانه مسائل اساسي اين ساحت است .

در حوزه اجتماعي – سياسي شناخت خود، ديگران، تحمل پذيري،‌كنترل اجتماعي و مشاركت گروهي مد نظر مي باشد حال سوال اين است چه كسي و با چه فرايندي اين اصل مهم امكان پذير است؟ اولا خارج از هر گونه سوگيري بايد بپذيريم يكي از مهمترين وظايف مشاوره، ارائه خدمات مشورتي به تمامي اركان مدرسه است . مشورت در حيطه آموزشي،‌پرورشي، فردي، حمايتي، خانوادگي، تحصيلي و شغلي و منظور از مشورت هم يكپارچه سازي فعاليت ها و خدمات تخصصي همه همكاران مدرسه مانند مشاوره سازگاري - تحصيلي و شغلي مي باشد. يعني مثلاً آنچه دانش آموز در حوزه اعتقادي و جهان بيني مي آموزد در خلق معنا و نگرش زندگي بكار گيرد و نسبت به تعيين اهداف زندگي نقش فعال و سازنده اي با مشاركت مشاور داشته باشد.

در حوزه اجتماعي نيز آموخته هاي تاريخي ، جغرافيايي و مدني، گروهي و جامعه محور دانش آموزان را با نحوه تعامل بين فردي و گروهي، سازگاري اجتماعي، مسئوليت پذيري، جذب و دفع فرهنگي و تاريخي گره بزنيم .

در ساحت فرهنگي، هنري و زيباشناختي مشاوران به دانش آموزان در درك رغبت ها، توانايي ها، استعداد هاي ذاتي چه در جهت گيري و نحوه ترسيم معناي زندگي، ساخت من خلاقانه، شناخت ارزش هاي زندگي كمك مي كنند .
در ساحت زيستي، بايد بدانيم دانشمندان حوزه روانشناختي همچون كرچمر، شلدون ،كتل و ...يكي از مهم ترين زير ساخت هاي شخصيتي را توجه به وضعيت بدني و جسماني و نحوه تغذيه مي دانند،‌ عدم پذيرش جسم و زيباييهاي مرتبط بر آن،‌ اعتماد به نفس دانش آموزان را به قهقرا مي برد . حتي مهم تر اينكه شناخت جسم مهمترين پايه تصميم گيري مسير تحصيلي – شغلي است؛ چرا كه توجه به استعداد بدني (قد،‌ قدرت ، ظرافت ، واكنش سريع) مي تواند موفقيت در انجام شغل را تضمين كند. در ساحت علمي و فناورانه نيز اصل بر شناخت، تدبر، استفاده از تكنولوژي، آمادگي براي دنياي در حال تغيير و يادگيري مادام العمر است، چيزي كه در مشاوره شغلي و تحصيلي از آن به عنوان سازگاري با دنياي مدرن و دائم التغيير فضاي كسب و كار نام مي برند و توجه به اين اصل يعني تضمين رضايت دروني و بيروني و مشاوران با هماهنگ سازي آموزش هاي كسب شده دانش آموزان و ترسيم وضعيت روان شناختي جهان ، اجتماع و محيط زندگي به سازگاري و ارتقا و درنهايت تربيت انسان هاي شايسته كمك شايان مي كنند.

در ساحت اقتصادي نيز مهمترين هدف آشنايي با مشاغل مشروع، كسب آمادگي هاي شغلي، شناخت دنياي كسب و كار، كار آفريني، روش كسب روزي حلال و توجه به توليد اثر بخش و مولد به جاي توجه به مصرف گرايي و دلال گونه و همچنين پول شويي است، اهميت دادن به مقوله مشاوره شغلي يعني دريافت اين ساحت مقدس و اثر گذار در ارتقاي سلامت و سعادت فردي و اجتماعي است.
تلفيق آموخته هاي دروس رسمي و ايجاد آمادگي هاي روانشناختي وظيفه اصلي مشاوران در اين حيطه است . به راستي، حال اين يكپارچي با چه متد و استراتژي امكان پذير است ؟ بعضي ها معتقد به كاركرد پنهان آموزش و پرورش در اين حوزه و مقوله اند؟ اگر اين اصل را بپذيريم چند نكته مهم قابل تأمل مي باشد :
1- آيا بصيرت بخشي و ايجاد تفكر سيستمي در جمع آوري داده ها و آموخته ها به خودي خود امكان پذير است .
2- آيا يكپارچه سازي، فرآيند و روش علمي خاص خود را ندارد كه بايد به صورت پنهان و خودبخودي اتفاق بيافتد .
3- آيا مسئله تصميم سازي و تصميم گيري و ارتقاي سلامت رواني، تحصيلي و يا شغلي از اهميت ويژه برخوردار نيست كه بايد به عنوان كاركرد دوم مدنظر قرار گيرد؟ و سوال مهم تر اينكه آيا روح سند تحول بنيادين اعتقاد به مشاوره فرايندي و هدايت تحصيلي تدريجي با بكارگيري همه اركان آموزش و پرورش مدنظر نيست؟ به راستي كه اين امر با توجه به ساختار آموزش و پرورش كه همه چيز در فضاي ساعت رسمي اتفاق مي افتد، منافات دارد. لذا بايد به ضرورت حضور مشاوران با يك ساعت درسي مشخصي از دوره پيش دبستاني تا پايان متوسطه اذعان كرد و پذيرفت كه اختصاص 2 ساعت از برنامه درسي هفتگي به درس تحت عنوان "طراحي مسير زندگي " از مهم ترين اهداف آموزش و پرورش است . گامي كه اگر به درستي انجام شود داراي فوايد زيادي از جمله :
- ايجاد فضايي آرام، ايمن و همراه با پرسشگري جهت خودشناسي و ديگر شناسي
- بستري مناسب براي درك مفاهيم اساسي نظير خيرخواهي، همدلي، مسالمت جويي، بسط آينده روشن و درك موقعيت اجتماعي و مشاركت محلي
- درك ويژگي هاي جسماني و روان شناختي و بصيرت نسبت به سبك زندگي
- كسب شايستگي هاي لازم جهت تكوين هويت حرفه اي و شغلي و كمك به دانش آموزان در انتخاب شاخه و رشته تحصيلي متناسب با استعداد، رغبت، توانايي از يك طرف و امكانات و نيازهاي جامعه از طرفي ديگر
- برنامه ريزي و كمك به دانش آموزان براي دستيابي به آينده مطلوب است.

اميدواريم كه اين ضرورت در بطن آموزش و پرورش به درستي درك گردد و بيش از پيش از ارتقاي توانمندي هاي دانش آموزان با الگوي انسان در تراز جمهوري اسلامي ايران باشيم .
-
-
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

۱۰ شگرد رسانه‌ای برای اثرگذاری بر باورهای مخاطب
پنج اقدامی که والدین باید در مواجهه با کودکان کابوس زده انجام دهند!
«آلیس در سرزمین عجایب»؛ اختلال روانی عجیب
سندروم مسأله با پدر / آسیب‌های بی‌مهری پدران به دختران
روانشناسی که دنیای سرمایه گذاری را ۱۸۰ درجه تغییر داد
چرا گاهی نمی‌توان بخشید و فراموش کرد؟!
مغز چطور خاطرات ماندگار می‌سازد؟
روانشناسی جمع‌آوری اشیا و یا کلکسیونر شدن
دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
زندگی درس حساب است، خوبیها را جمع، بدیها را کم ، خوشی ها را ضرب و شادیها را تقسیم کنیم