پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - 28 Mar 2024
تاریخ انتشار :
جمعه ۱۲ آبان ۱۳۹۶ / ۱۰:۰۸
کد مطلب: 42317
۰
موانع بهره‌گیری مردم از دانش روان‌پزشکی

فقدان آگاهی کافی عمومی از گستره و اَشکال اختلالات رواني

امیر شعبانی. روان‌پزشک
فقدان آگاهی کافی عمومی از گستره و اَشکال اختلالات رواني
به گزارش میگنا، روزنامه شرق نوشت: يکي از اين موانع، فقدان آگاهي کافي عمومي از گستره و اَشکال اين اختلالات است. هنوز بسياري از مردم اختلالات روان پزشکي را معادل با آنچه در گذشته «جنون» دانسته مي شد يا برابر با فقدان تعقل يا رفتار نامعقول مي دانند.
به بيان ديگر، اين اختلالات در منظر بسياري از افراد و حتي جمعيت تحصيل کرده، معادل بخشي از اين دسته از بيماري هاست که در حقيقت «اقليت کوچکي» از گروه بزرگ اختلالات روان پزشکي را شامل مي شود. به عبارتي ديگر، وضعيت هاي روان پريشي که با ويژگي هاي توهم، هذيان و آشفتگي هاي عميق تفکري و رفتاري نمايان مي شود، تنها نسبت اندکي از اختلالات روان پزشکي را تشکيل مي دهد و برخلاف باور عموم، «اکثريت قاطع» مبتلايان به اين اختلالات، همان افراد عادي پيرامون ما و خود ما هستند و هستيم. با وجود ارتقاي نسبي آگاهي هاي عمومي، به شکل حيرت انگيز و عميقي باورهاي نادرست درباره رشته روان پزشکي در ميان عموم گسترده است، به گونه اي که مدت قابل توجهي از کار روزمره درماني روان پزشکان به آموزش مراجعان درباره کارکرد اين رشته و مفيدبودن راهکارهاي درماني آن سپري مي شود و تلاش مستمر آنها براي همراه کردن مراجعان خود و خانواده و اطرافيان آنها با ادامه درمان، امري روزمره و گاه به شکلي طاقت فرسا تکرار شونده است.

نگراني افراد از ادامه درمان هاي دارويي گاه به اندازه اي است که در هر ملاقات با روان پزشک به جاي نشان دادن دغدغه خود براي بهبودي بيشتر يا در جهت مهار بازگشت نشانه هاي بيماري، دغدغه اصلي خود را حتي در شرايطي که به آرامشي آرماني دست يافته اند و رنجي از عارضه جانبي دارو نديده اند، «هرچه کوتاه ترشدن مدت درمان» بيان مي کنند و بهبودي خود را در زماني که در حال مصرف دارو هستند، کم اهميت مي انگارند. اين در حالي است که برخي به توصيه ديگران، مصرف مواد مخدر را جايگزين درمان دارويي مي کنند و اين را بر آن ترجيح مي دهند! براي افراد اخير، نگرش منفي به داروهاي روان پزشکي بسيار بيش از مواد مخدر است. هرچند درباره ساير علوم پزشکي نيز رايج به نظر مي رسد، ارائه توصيه و راهکار درماني توسط افراد عادي يا غيرحرفه اي براي رهايي ديگران از اختلالات روان پزشکي ظاهرا رايج تر است.

از آنجا که روان پزشکي به مسائل ذهني و رفتاري مي پردازد و همه داراي تجارب بسياري در تقلاهاي ذهني و رفتاري در زندگي خود هستند، بسياري مي انديشند که خود مي توانند در جايگاه يک کارشناس به ارائه رهنمود بپردازند. حتي برخي پا را فراتر گذاشته و در عمل به معالجه مردم مي نشينند يا با استنباط هاي شخصي از متون علمي و حتي غيرعلمي، دست به تشخيص و درمان مي زنند. به شکلي ديگر مي توان گفت که «ساده و پيش پاافتاده ديدن» ارائه راه حل براي مسائل ذهني و رفتاري، بسياري از افراد را براي حل اين قبيل از مشکلات خود به نزد افراد مدعي درمان و البته غيرکارشناس مي کشاند. در واقع هنوز براي افراد زيادي روشن نيست که براي مشکلات رفتاري و ذهني نيز دانشي وجود دارد که دستاوردهاي خود را نه بر اساس تجربه هاي شخصي افراد، نه بر پايه باورهاي سنتي آنها و نه حتي با تکيه بر نقل سينه به سينه روش هاي پيشينيان صاحب نام به چنگ آورده است؛ بلکه اين دستاوردها حاصل فرايندي به نام «علم» (Science) است که از سوي دانشمندان و جامعه علمي روشي قابل قبول تلقي مي شود و مورد اجماع آنهاست. در اين فرايند، نظر اشخاص صرفا به دليل پيشينه و جايگاه آنها مورد قبول جامعه علمي قرار نمي گيرد و کسي نمي تواند تنها با استناد به سخنان تاريخي بزرگان علمي کشورش يا مشاهير برجسته جهان در طول تاريخ، رهنمود يا شيوه اي براي درمان يک بيماري يا حل يک مسئله را به عنوان يک يافته علمي مطرح کند.

به جاي همه اينها، يافته اي «علمي» (Scientific) تلقي مي شود که بر پايه «روشي علمي» و در فرايندي مورد قبول «جامعه علمي کنوني» به دست آمده باشد و در اين فرايند، امري که به پرسش گرفتنش نامقبول باشد، وجود ندارد. بنابراين افراد مدعي شيوه هاي درماني، بايد «چگونگي» دستيابي به نتايج خود را «منتشر» کنند و آن را به داوري جامعه علمي بگذارند. در واقع، ارزيابي اثربخشي روش هاي درماني، شيوه اي علمي و پيچيده دارد و برخلاف آنچه به ظاهر به نظر مي رسد، تنها با مشاهده بهبودي يک نفر با يک شيوه درمان، نمي توان اين بهبودي را الزاما به آن شيوه نسبت داد! عکس اين موضوع هم صادق است؛ همواره نمي توان عدم بهبودي يا حتي تشديد يک بيماري را با درماني که براي آن به کار رفته مرتبط كرد.

بنابراين، ارزيابي موثربودن درمان ها را بايد به جامعه علمي سپرد و نه به باورهاي عمومي يا سنت هاي آزموده نشده يا نظرات بزرگاني که هرچند در زمان خود سرآمد بوده اند، اما در عصر حاضر تنها ايده هايي امتحان نشده يا نظريه هايي مردود تلقي مي شوند. هرچند متوليان امر در زمينه هدايت مردم به روش هاي درماني علمي در حيطه اي نظارت شده، داراي مسئوليت هستند و بر آراي مردم اثرگذارند، گرايش مردم به شيوه هاي گوناگون درماني صبغه اي از شيوه تفکر و نگرش آنها به علم نيز دارد و الزاما بر پايه توصيه هاي مراجع علمي يا رسمي، بدون تلاش براي اصلاح نگرش هاي ناکارآمد و باورهاي مستحکم شده نادرست، شکل نمي گيرد. در ادامه اين مطلب و در مجالي ديگر، باز هم به موانع بهره گيري مردم از دانش روان پزشکي پرداخته مي شود.
-
نویسنده: دکتر امیر شعبانی - روانپزشک
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
برای شنا کردن به سمت مخالف رودخانه قدرت و جرات لازم است وگرنه هر ماهی مرده ای هم می تواند از طرف موافق جریان آب حرکت کند.