چرا دریچه ریوی قلب تنگ می شود؟ + راه های تشخیص

تنگی دریچه ریوی یک بیماری است که در آن، جریان خون از سمت قلب به سمت ریه ها آهسته و کند می شود که به دلیل بدشکلی روی دریچه ریوی و یا نزدیک آن است. دریچه ریوی جریان خون را از قلب به طرف ریه ها کنترل می کند.

علل تنگی دریچه ریوی قلب
تنگی دریچه ریوی قلب معمولا زمانی رخ می دهد که دریچه ریوی قلب در طی دوران جنینی به درستی رشد نکند. سایر ناهنجاری های قلبی در کودکان مبتلا به تنگی دریچه ریوی در هنگام تولد وجود دارد (یعنی بیماری های قلبی مادرزادی). معلوم نیست که چه چیزی باعث می شود این دریچه در جنین به طور طبیعی رشد نکند. آناتومی

دریچه ریوی طبیعی و سالم
دریچه ریوی از سه تکه نازک بافتی به نام Leaflet (برگچه) تشکیل شده است که حول یک دایره در کنار هم قرار گرفته اند. در هر ضربان قلب، این دریچه باز می شود و خون از بطن راست قلب وارد سرخرگ ریوی شده و به طرف ریه ها می رود. سپس این دریچه بسته می شود تا خون از سرخرگ ریوی به طرف بطن راست قلب بر نگردد.

چرا دریچه ریوی قلب تنگ می شود؟
تنگی دریچه ریوی قلب معمولا زمانی رخ می دهد که دریچه ریوی قلب در طی دوران جنینی به درستی رشد نکند.
تنگی دریچه ریوی یک بیماری است که در آن، جریان خون از سمت قلب به سمت ریه ها آهسته و کند می شود که به دلیل بدشکلی روی دریچه ریوی و یا نزدیک آن است. دریچه ریوی جریان خون را از قلب به طرف ریه ها کنترل می کند. در قسمت اول این مطلب درباره علل و عوامل خطر این بیماری صحبت کردیم. حالا علل و عوارض آن را برایتان می گوییم.

علل تنگی دریچه ریوی قلب
تنگی دریچه ریوی قلب معمولا زمانی رخ می دهد که دریچه ریوی قلب در طی دوران جنینی به درستی رشد نکند. سایر ناهنجاری های قلبی در کودکان مبتلا به تنگی دریچه ریوی در هنگام تولد وجود دارد (یعنی بیماری های قلبی مادرزادی). معلوم نیست که چه چیزی باعث می شود این دریچه در جنین به طور طبیعی رشد نکند.

آناتومی دریچه ریوی طبیعی و سالم
دریچه ریوی از سه تکه نازک بافتی به نام Leaflet (برگچه) تشکیل شده است که حول یک دایره در کنار هم قرار گرفته اند. در هر ضربان قلب، این دریچه باز می شود و خون از بطن راست قلب وارد سرخرگ ریوی شده و به طرف ریه ها می رود. سپس این دریچه بسته می شود تا خون از سرخرگ ریوی به طرف بطن راست قلب بر نگردد.

افراد مبتلا به تنگی دریچه ریوی بیشتر دچار بی نظمی ضربان قلب می شوند در تنگی دریچه ریوی چه اتفاقی می افتد؟
در تنگی دریچه ریوی، یکی و یا بیشتر از این برگچه های دریچه، ناقص و یا خیلی ضخیم هستند و یا اینکه به درستی از یکدیگر جدا نشده اند. در این صورت این دریچه به خوبی باز نمی شود و عبور خون از آن کند می شود. گاهی اوقات داشتن یک دریچه مصنوعی و یا برخی بیماری ها باعث بروز این مشکل در افراد مسن می شود مثل:
 1- سندرم کارسینوئید: این سندرم مجموعه ای از علائم است از جمله گرگرفتگی، قرمزی پوست و اسهال. رها سازی یک ماده شیمیایی به نام سروتونین از توده هایی به نام تومورهای کارسینوئید در دستگاه گوارش باعث بروز این سندرم می شود. افراد مبتلا به سندرم کارسینوئید در اثر سروتونین دچار مشکلات دریچه قلبی می شوند.
2- تب روماتیسمی: تب روماتیسمی یکی از عوارض بیماری های عفونی ناشی از باکتری استرپتوکوک است، مثل گلودرد چرکی یا مخملک. تب روماتیسمی باعث آسیب دریچه های قلب می شود.

عوارض ناشی از تنگی دریچه ریوی
موارد خفیف تا متوسط تنگی دریچه ریوی معمولا عارضه ای ایجاد نمی کنند، ولی موارد شدید این بیماری، عوارض زیر را در پی دارد:

1- عفونت: افراد مبتلا به مشکلات ساختمانی قلب مثل تنگی دریچه ریوی، بیشتر دچار عفونت باکتریایی لایه داخلی قلب به نام اندوکاردیت عفونی می شوند.

2- مشکلات پمپاژ خون توسط قلب: هنگام ابتلا به موارد شدید تنگی دریچه ریوی، بطن راست قلب برای ورود خون به سرخرگ ریوی بایستی سخت تر کار کند و فشار بیشتری بیاورد. پمپاژ سخت بطن راست باعث می شود دیواره عضلانی بطن ضخیم شود و حفره داخل بطن راست بزرگ شود (هیپرتروفی بطن راست قلب). در نهایت قلب سفت و خشک شده و ضعیف می گردد. اگر بطن راست قلب ضعیف شود و نتواند خون را به درستی پمپاژ کند، نارسایی قلبی بروز می کند. نارسایی قلبی هم باعث ورم پاها و شکم و نیز احساس خستگی و تنگی نفس می شود.

3- بی نظمی ضربان قلب (آریتمی): افراد مبتلا به تنگی دریچه ریوی بیشتر دچار بی نظمی ضربان قلب می شوند. معمولا بی نظمی ضربان قلب در اثر تنگی دریچه ریوی، کشنده و تهدید کننده زندگی نیست، به جز در مواردی که تنگی دریچه ریوی شدید باشد.

افراد مبتلا به تنگی خفیف دریچه ریوی نیاز به درمان پزشکی ندارند و فقط باید هر چند مدت یکبار توسط پزشک معاینه شوند. اما موارد شدید آن نیاز به عمل جراحی قلب باز و یا بالون والوولوپلاستی دارد که انجام هر کدام از این روش ها، بستگی به میزان انسداد دریچه ریوی قلب دارد.
تنگی دریچه ریوی یک بیماری است که در آن، جریان خون از سمت قلب به سمت ریه ها آهسته و کند می شود که به دلیل بدشکلی روی دریچه ریوی و یا نزدیک آن است. دریچه ریوی جریان خون را از قلب به طرف ریه ها کنترل می کند. در قسمت های اول و دوم این مطلب درباره علل، علائم، عوامل خطر و عوارض این بیماری صحبت کردیم. حالا راه های تشخیص و درمان آن را برایتان می گوییم.

راه های تشخیص تنگی دریچه ریوی قلب
اغلب اوقات تنگی دریچه ریوی در دوران کودکی معلوم می شود، اما گاهی هم بعدها مشخص می گردد. اگر پزشک طی معاینه بدنی شما، صدای غیرطبیعی قلب را از قسمت چپ و بالای قفسه سینه شما بشنود، به تنگی دریچه ریوی شک می کند. سپس پزشک از آزمایشات مختلف برای اثبات این تشخیص استفاده می کند که عبارتند از:

1- الکتروکاردیوگرام (نوار قلب): این آزمایش، فعالیت الکتریکی قلب را در هر بار انقباض آن ثبت می کند. در روش الکتروکاردیوگرافی، الکترودهایی روی قفسه سینه، مچ دست و مچ پای شما نصب می شوند که فعالیت الکتریکی قلب را اندازه می گیرند و روی کاغذ ثبت می کنند. این آزمایش به تشخیص ضخیم شدن دیواره عضلانی بطن راست قلب (هیپرتروفی قلب) کمک می کند.

2- اکوکاردیوگرافی: در این روش، از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از قلب استفاده می شود. اکوکاردیوگرافی برای بررسی ساختمان دریچه ریوی، محل و شدت تنگی دریچه و نحوه عملکرد بطن راست قلب مفید است.

3- سایر آزمایشات تصویربرداری: گاهی اوقات پزشک از روش ام آر آی (MRI) و سی تی اسکن برای تشخیص تنگی دریچه ریوی استفاده می کند.

4- میله گذاری قلبی: پزشک لوله باریک و قابل انعطافی را داخل سرخرگ کشاله ران می کند و از آنجا به طرف قلب یا رگ های خونی می فرستد. در این روش رگ های خونی توسط اشعه ایکس مشاهده می شوند. همچنین این روش برای اندازه گیری فشار خون در حفره های قلب و رگ های خونی قلب به کار می رود.


درمان پزشکی تنگی دریچه ریوی قلب
 افراد مبتلا به موارد خفیف تنگی دریچه ریوی نیاز به درمان پزشکی ندارند و فقط باید هر چند مدت یکبار توسط پزشک معاینه شوند. اما موارد شدید آن نیاز به عمل جراحی قلب باز و یا بالون والوولوپلاستی (balloon valvuloplasty) دارد که انجام هر کدام از این روش ها، بستگی به میزان انسداد دریچه ریوی قلب دارد.

درمان های خانگی تنگی دریچه ریوی قلب
 در حالی که امکان پیشگیری از تنگی دریچه ریوی قلب وجود ندارد و یا خیلی کم است، ولی شما می توانید با استفاده از روش هایی از بروز عوارض و بدتر شدن آن جلوگیری کنید.

داروهای آنتی بیوتیک جلوگیری کننده
در زمان های قبل، به بیماران مبتلا به تنگی دریچه ریوی توصیه می شد قبل از کارهای دندانپزشکی و عمل های جراحی برای جلوگیری از عفونت باکتریایی لایه داخلی قلب (اندوکاردیت عفونی) آنتی بیوتیک مصرف کنند. اما امروزه پزشکان توصیه می کنند که این افراد دیگر نیاز به آنتی بیوتیک ندارند. در عوض، افرادی که در معرض خطر عوارض جدی اندوکاردیت عفونی قرار دارند، بایستی این آنتی بیوتیک ها را مصرف کنند، مثل کسانی که سایر بیماری های قلبی را دارند یا کسانی که دریچه مصنوعی قلبی دارند و یا کسانی که با مواد مصنوعی قلب خود را ترمیم کرده اند. اگر شما به جای دریچه ریوی خود، دریچه مصنوعی قرار داده اید، بایستی این آنتی بیوتیک ها را قبل از کارهای دندانپزشکی و عمل های جراحی مصرف کنید.

روش زندگی برای داشتن یک قلب سالم
اگر روش زندگی شما بر اساس حفظ سلامت قلب باشد، خطر ابتلا به انواع بیماری های قلبی مثل سکته قلبی کم می شود.
این روش زندگی شامل موارد زیر است:
 1- نکشیدن سیگار مصرف سیگار و سایر مواد دخانی خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد. همچنین بایستی از دود سیگار دیگران هم دوری کنید، حتی اگر خودتان هم سیگار نمی کشید.

2- داشتن برنامه غذایی سالم برای قلب غذاهای کم چرب و کم نمک مصرف کنید. میوه، سبزی، ماهی، لبنیات کم چرب، نان و غلات سبوس دار و گوشت لخم (بدون چربی) مصرف کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه روی عبارت "غذاهای محافظ قلب را بشناسیم" کلیک کنید.

3- حفظ وزن سالم بدن وزن اضافی بدن باعث تنگی نفس می شود و عمل جراحی قلب را پیچیده و سخت می کند. لذا سعی کنید همیشه وزن خود را در حد طبیعی و سالم حفظ کنید.

4- ورزش کردن ورزش و فعالیت بدنی باعث حفظ تناسب اندام و بهبودی سریع تر بعد از جراحی قلب می شود. اینکه چه مدت و یا چه شدتی می توانید ورزش کنید بستگی به آن دارد که چه میزان فعالیت بدنی باعث بروز علائم بیماری در شما می شود. لذا قبل از شروع هر نوع ورزشی با پزشک خود در مورد میزان و نوع ورزش خود صحبت کنید.

5- به طور منظم برای چکاپ نزد پزشک بروید. حتی اگر به عنوان یک کودک، بیماری تنگی دریچه ریوی در شما درمان شده است، بایستی مرتب نزد پزشک بروید تا این بیماری در بزرگسالی مشکلی برای شما به وجود نیاورد. پزشک بایستی برای همیشه وضعیت بیماری شما را تحت نظر داشته باشد.

بارداری
 باردار شدن زنانی که دچار موارد خفیف تا متوسط تنگی دریچه ریوی هستند، ایراد و اشکالی ندارد. اما اگر خانمی مبتلا به تنگی شدید دریچه ریوی باشد، خطر بروز عوارض در طی زایمان برای او بیشتر از خانمی است که این بیماری را ندارد. اگر پزشک لازم ببیند، شاید خانمی در طی بارداری هم تحت عمل بالون والوولوپلاستی قرار بگیرد.