هیچ کجا خانه خود آدم نمی‌شود
خانواده از ابتدای تاریخ و در همه اقوام، به‌عنوان اصلی‌ترین نهاد اجتماعی و زیربنای جوامع و خاستگاه فرهنگ‌ها، تمدن و تاریخ بشر به شمار می‌رود. در واقع پرداختن به این بنای مقدس و بنیادین و هدایت آن به جایگاه واقعی‌اش، همواره سبب اصلاح بازه بزرگ انسانی و غفلت از آن، موجب دور شدن بشریت از حیات حقیقی و سقوط به ورطه نابودی است. از این‌رو محققان علوم انسانی معتقدند اگر بنا باشد انواع ناهنجاری‌های اجتماعی، اصلاح شده و با شیوه‌ای صحیح نسل به نسل بچرخد، اولین و مهم‌ترین اقدام باید از سطح خانواده شکل گیرد و در غیر این صورت تغییر تفکر، نوع نگرش و عملکرد غلط افراد کاری بس دشوار و هزینه‌بر است و به عبارتی «خشت اول چون نهد معمار کج، تا ثریا می‌رود دیوار کج».
در این رابطه، رییس نظام روانشناسی و مشاوره استان زنجان حفظ طراوت و شادابی اعضای خانواده را اهم کارکردهای یک خانواده موفق عنوان می‌کند و معتقد است که فقط در صورتی که محیط خانه آرام و امن باشد، می‌توانیم رشد کرده و به پیشرفت‌های چشمگیر دست پیدا کنیم.
سیدعبدالله احمدی‌قلعه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا افزود: آنچه اعضای خانواده باید بیش از سایر مسایل مدنظر قرار دهند این است که استرس‌های شغلی و تحصیلی‌شان را کمتر به یکدیگر منتقل کنند، چراکه گاهی نه تنها از دست دیگر اعضا کاری برنمی‌آید، بلکه بر پریشانی‌شان هم افزوده و در درازمدت منجر به افزایش فاصله میان آن‌ها خواهد شد. در واقع والدین بیشتر از فرزندان وظیفه حمایت و پاسداری از امنیت روانی خانه را بر عهده داشته و باید از هیچ اقدامی در راستای حفظ سلامت روان کودکان‌شان کوتاهی نکنند و یقین داشته باشند که خودشان هم در آینده از نتیجه آن منتفع خواهند شد.
این روان‌شناس ادامه داد: قصور در حفظ سلامت روان فرزندان صدمات جبران ناپذیری به همراه دارد. از این‌رو بزرگان دین اسلام همچون پیامبر خاتم(ص) نیز تاکید زیادی بر اکرام فرزندان و برقراری آرامش در فضای درون خانواده داشته، این در حالی است که بهداشت روان زوجین و فرزندان می‌تواند راه‌گشای بسیاری از مشکلات احتمالی و پیش‌روی افراد باشد.
وی تصریح کرد: در واقع اعضای خانواده باید همه برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات روزمره خود را جهت ارتقای بهداشت روانی یکدیگر انجام دهند و با انجام تفریحاتی مثل مسافرت‌های کوتاه‌مدت و دسته جمعی، انجام ورزش و بازی‌های خانوادگی، تماشای فیلم‌های سینمایی به اتفاق یکدیگر و مواردی از این قبیل محیط خانواده را سرزنده نگاه داشته و با حفظ سلامت روان از روزمرگی رهایی یابند.
البته الگوهای ارتباطی خانواده و این‌که رفتار هر عضو نقش سازنده‌ای در حفظ تعادل این سیستم دارد نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در این راستا «مینا رستمی» جامعه شناسی است که خانواده را به موجود زنده‌ای با چند عضو فعال تشبیه می‌کند و معتقد است؛ سلامت روحی و نشاط در محیط خانه تابعی است از رفتار یکایک اعضا و این موجود زنده مانند سایر جاندران در گوشه و کنار این جهان پهناور متمایل به تعادل است، به همین خاطر زمانی می‌توان خانواده‌ای را سالم نامید که اعضای آن از کوچک تا بزرگ در مجموع رفتار خارج از عرف نداشته و به عبارتی زندگی خصوصی و اجتماعی نرمالی داشته باشند.
وی افزود: در واقع می‌توان گفت مهم‌ترین نقش خانواه به صورت تاثیر و تاثر متقابل از روابط تک‌تک اعضای خانواده روی یکدیگر و در نتیجه نقش آن روی بهداشت روان جوامع بزرگ‌تر است. همچنین آرامش حاکم بر خانواده و بر روابط اعضای آن از مهم‌ترین نشانه‌های بهداشت روان در آن خانواده به شمار می‌رود و نمی‌توان گفت روابط ناسالم و بیمار، دعوا، داد و فریاد و در کل احساس ناامنی بین برخی اعضای خانواده روی بقیه اعضا تاثیر نمی‌گذارد.
متاسفانه امروزه محیط خانواده برای بسیاری افراد فقط حکم خوابگاهی را دارد که از سر ناچاری به آن پناه برده و رغبت چندانی برای گذران ساعات خالی خود با اعضای خانواده ندارند؛ چراکه معتقدند از جانب والدین یا حتی همسر خود درک نشده و مورد بی‌مهری هستند. چنین افرادی در ظاهر بسیار پویا و سرزنده در محافل اجتماعی نمایان می‌شوند اما به مرور زمان و در لوایح پنهان شخصیت خود از نوعی احساس تنهایی عظیم رنج برده و حتی ممکن است برای پر کردن این خلاء و درمان موقتی افسردگی به انواع قرص‌ها، داروهای روان‌گردان، روابط بی‌پایه و اساس و انواع مخدر روی بیاورند.
در واقع این قشر به مرور پرخاشگر و منزوی شده و تنها با حفظ ظاهر با افسردگی خود خو می‌گیرند ، اما زمانی می‌رسد که با خود می‌اندیشند همه دوستان و آشنایان وی را تنها گذاشته و هر کس با خانواده خود مشغول گذران عمر است و اینجا‌ست که متاسفانه تاریخ بسیاری از خودکشی‌ها، خودزنی‌ها، زورگیری‌ها، آزاررسانی‌های سادیسمی به دیگران و ... رقم می‌خورد.
از این‌رو می‌توان گفت محیط گرم خانواده تنها جایی است که در گذر هیچ زمانی ارزش و قیمت خود را از دست نداده و هر چه جوامع متمدن‌تر می‌شوند «خانواده» نیز از جایگاه بالاتری برخوردار میشود، چراکه هر تمدنی هر چقدر هم که غرق در مکانیزاسیون باشد، بی‌شک برای لحظه‌ای در طول شبانه روز نیازمند روی گشاده، بوی غذای خانگی و آغوش گرمی است تا بتواند با فراغ بال خستگی را مچاله کند و دور بیندازد. در واقع هر کسی نیازمند این است که در پایان یک روز کاری سخت در گوشه‌ای آرام و دنج بنشیند و زیر لب بگوید «هیچ کجا خانه خود آدم نمی‌شود».
