الزامی نبودن گواهی کارورزی؛ تبعات احتمالی این تصمیم

پس از کِش و قوس های فراوان در طی سال های اخیر و تغییرات عمده در تصمیم گیری های مربوط به ارتقای کیفیت کار حرفه ای و تخصصی مشاوران و روان درمانگران کشور، امروز شاهد لغو الزامی بودن ارائه گواهی شرکت در دوره کارورزی از سوی سازمان محترم نظام روانشناسی و مشاوره بودیم.

در این مدت نسبتا کوتاه شاهد ظهور آئین نامه کارورزی و شرایط لازم بودیم، چند وقت بعد از آن شاهد ممنوع اعلام شدن برگزاری هرگونه دوره کارورزی بودیم، و بعد هم شاهد توصیه شفاهی مبنی بر الزامی بودن کارورزی پانصد ساعتی بودیم. هر کدام از این تصمیم ها نقاط مثبت و منفی داشت. البته به نظر اینجانب که در متن جامعه مراجعان و مشاوران هستم از میان این گزینه ها، آئین نامه کارورزی به دلیل تلاش آن در جهت ارائه چارچوبی مشخص برای استاد ناظر و نیز کارورزان از همه مفیدتر بود. ممنوع اعلام کردن کارورزی اصلا منطقی و مطابق نیاز مبرم جامعه برای برخورداری از خدمات مشاوره ای و روانشناختی شایسته نبود. ایده های دیگری که از سوی برخی مسئولین محترم سازمان نظام روانشناسی و مشاوره بطور غیر رسمی صادر میشد شامل رایگان شدن کارورزی، پرداختن دستمزد به کارورزان، و جایگزینی کارگاه ها بجای کارورزی است.

شاید همین تنوع آراء و نظرات درباره نحوه اجرای درست کارورزی موجب تصمیم امروز سازمان نظام روانشناسی و مشاوره مبنی بر لغو الزامی بودن گواهی کارورزی شده است. حال آنکه باید پرسید آیا تصمیم جدید با توجه به ضعیف بودن کیفیت کلاس های کارورزی و تمرین عملی کمکی به ارتقای کیفیت مشاوران و رواندرمانگران می کند؟ در پیشنهاد پاسخ به این سوال باید ذکر کنم که تا وقتی که وزارت محترم علوم و دانشگاه های متعدد کشور خود را ملزم به ایجاد تحول و انقلاب اساسی در زمینه آموزش مهارت ها، اصول و فنون این تخصص نکنند، حذف التزام تجربه کارورزی شایسته پس از فارغ التحصیلی بیشتر شبیه حذف صورت مسئله می ماند.


حدس نسبتا هوشمندانه و خوش بینانه اینجانب این است که به دلیل گستردگی عوامل درگیر در کارورزی و عدم توانایی کنترل ابعاد گوناگون آن از جمله هزینه ها، محتوا، شایستگی شرکت کنندگان، و شایستگی مدرسان همکاران محترم سازمان نظام روانشناسی و مشاوره به ناچار این تصمیم را اتخاذ کرده اند. حال آنکه، بهترین و کاربردی ترین اقدام علمی و اخلاقی در شرایط کنونی ارائه چارچوب و آئین نامه ای محکم و جدی در زمینه غربالگری، انتخاب و نظارت دقیق بر استادان ناظر به عنوان خط مقدم جریان تربیت مشاور و رواندرمانگر بود. در غیر اینصورت، و با توجه به برداشتن شرط کارورزی، تعداد متقاضیان پروانه به طور فزاینده ای افزایش خواهد یافت که یکی از ساده ترین تبعات آن طولانی تر شدن مدت زمان انتظار جهت نوبت ارزیابی دقیق داوطلبان و متقاضیان توسط کمیته های تخصصی است.

البته، خوشحال هستم در اعلامیه امروز به جای واژه "ممنوع" از واژه "ضروری نمی باشد" استفاده شده است که می تواند بیانگر توجه مثبت برخی از همکاران به التزام منطقی دوره کارورزی در این شرایط نابسامان آموزشی باشد. در بسیاری از کشورهای پیشرو در زمینه مشاوره و رواندرمانگری به دلیل اهمیت فوق العاده به کلاس های عملی و کاروزی در طول مدت تحصیلات آکادمیک الزامی به گذراندن کارورزی پس از فارغ التحصیلی نیست. امیدوارم هرچه زودتر سازمان محترم نظام روانشناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران که متولی اصلی خدمات و آبروی صنف مشاوران و روانشناسان در جامعه است به فکر اتحاد جدّی و عملی جهت ورود و همکاری تنگاتنگ علمی با وزارت علوم برای احیا و بهینه سازی دوره های کارورزی حین تحصیلات عالی دانشجویان باشد.

توصیه میکنم تمامی استادان محترم مشاوره و روانشناسی فرصت کلاس های درس را مغتنم شمرده و آن را جدی بگیرند. در صورتی هم که احساس میکنند نیاز به کمک دارند از تجربه همکاران مجرب تر بهره مند گردند. به دانشجویان عزیز این رشته ها نیز توصیه میکنم انگیزه درونی خود را در زمینه مهارت افزایی از طریق بهره مندی از استادان و دریافت بازخوردهای سازنده افزایش دهند، و هیچ گاه به حداقل ها بسنده نکنند.

با تشکر و ارادت
یاسر مدنی
دکترای تخصصی تربیت مشاور از آمریکا
هیات علمی دانشگاه تهران