عواقب تلخ بگو بخندهاي به ظاهر معمولي

 اصل شوخي در اسلام مورد قبول است و روح انسان به نشاط نياز دارد. شوخي يکي از راه هاي تأمين اين نشاط است؛ اما همين روح احتياجات ديگري نيز دارد؛ مانند احتياج به حيا و عفت.

دستوراتي هم که در اسلام آمده، نيازهاي مختلف روح را تأمين مي کند تا انسان به رشد کامل برسد؛ به اين خاطر اسلام براي شوخي حد و مرز و سه محور قرار داده و براي هر سه محور حکم تعيين کرده است. محور اول محتواي شوخي، محور دوم هدف از شوخي و محور سوم مخاطب شوخي است. محتواي شوخي بايد مشتمل بر مصاديق گناه مثل غيبت، تهمت و امثال آن نباشد. هدف ازشوخي نيز بايد جنبه رشد داشته باشد؛ يعني بايد به منظور شاد کردن ديگران و رضايت خداوند شوخي کنيم نه به قصد آزار و تمسخر و دست انداختن ديگران.
محور سوم که موضوع اصلي ماست مخاطب شوخي است. ما با کساني اجازه شوخي داريم که حريم عفاف در ارتباط با آن ها حفظ شود. مثلا با هم جنس خود يا محارم مي توانيم شوخي کنيم. بايد دقت کنيم که تمام خويشاوندان و افرادي که در محل کار و محيط بيرون با آن ها در تماس هستيم، محرم نيستند. در قرآن و روايات سفارش هايي شده که حتي بايد مراقب ادبيات گفتاري و لحن صدا در گفت و گو با نامحرم باشيم. در آيه 33 سوره احزاب خطاب به همسران پيامبر(ص) سفارش شده است که در مواجهه با نامحرم لحن صدايتان را کنترل کنيد تا کساني که بيماري روحي دارند به طمع نيفتند.

در حال حاضر روابط اجتماعي افراد بسيار گسترده تر از قبل شده و تعاملات اجتماعي مردان و زنان به مراتب وسيع تر شده است. مسلما تعاملات کنترل نشده، با افرادي از جنس مخالف حتي اگر معطوف به اهداف کاري، اجتماعي و ... باشد، آسيب هاي عمده اي در پي خواهد داشت.

مواجهه پي در پي با اشخاصي که هر يک داراي ويژگي هاي شخصيتي و يا ظاهر جذابي هستند و مقايسه آن ها با يک تن، يعني همسر خود باعث مي شود که فرد احساس کند نکات منفي بسياري در همسرش وجود دارد، حال آن که به اين موضوع بي توجه است که تمامي اين خصوصيات در يک فرد جمع نمي شود. همچنين در اين بگو و بخندها اغلب افراد مي توانند چهره اي متفاوت از خود را به نمايش بگذارند و خود را صبورتر، مهربان تر و دوست داشتني تر نشان دهند.

تصور کنيد آشپزي از صبح در آشپزخانه غذا درست مي کند و تا شب به غذاهاي مختلف ناخنک مي زند و شب که به خانه برمي گردد ميلي به غذاي خانه ندارد. همين طور فردي که از صبح تا شب ناخنک احساسي، رواني و ارتباطي به نامحرم زده، ضمن اينکه مرتکب فعل حرام شده است، وقتي به خانه برمي گردد نيز ميل بالايي به رابطه حلال با همسرش و گفت وگو و تبادل احساسي و رواني با او ندارد. شايد اولين ضرر چنين ارتباطاتي اين است که کانون خانواده سرد و بدبيني ايجاد مي شود.

گناه به گونه اي است که روح انسان با آن سازگاري ندارد. اگر کسي مدام با نامحرم در تماس باشد هر چند لحظاتي به او خوش مي گذرد، اما بعدا از جهت رواني دچار افسردگي مي شود. اين افسردگي ناشي از سرخورده شدن نيازهاي روحي رواني است.

کم رنگ شدن حيا و عفت از ديگر مضرات شوخي با نامحرم است. امام علي (ع) مي فرمايند:« علت پاک دامني حياست. » يعني اگر حيا کمرنگ شود پاک دامني به خطر مي افتد. در شوخي با نامحرم چيزي توليد مي شود که بسيار سمي است و صميميت حرام نام دارد. صميميت بين دوستان هم جنس و محارم و زن و شوهر چيز مطلوبي است و صميميت حلال محسوب مي شود؛ اما در مراوده با نامحرم صميميتي که پيش مي آيد آسيب زاست.

روايتي از امام باقر (ع) در اصول کافي نقل شده است که در آن حضرت براي هر عضو از بدن مثل چشم، گوش و ... گناه فحشا بر مي شمرند. يعني وقتي با نامحرم مي گوييم و مي خنديم نيز به گونه اي مرتکب چنين گناهي مي شويم. بنابراين اگر سفر ابدي را که در پيش داريم در نظر بگيريم بيشتر در نحوه روابط خودمان دقت مي کنيم. در پايان چنانچه همسرتان تصميم به تغيير در رفتارش گرفت به او پيشنهاد کنيد تا حد امکان حيطه و فضاي کاري اش را به گونه اي انتخاب کند تا کمتر با نامحرم در تماس باشد و اگر چنين امکاني وجود نداشت، ارتباطات کلامي غير ضروري خودش را با آن ها به مرور کم کند.

اگر همسرتان در مقوله شوخي کردن به مخاطب خود دقت نظر لازم را ندارد و قصد داريد اين موضوع را خودتان با وي در ميان بگذاريد، توصيه مي کنيم گفت وگو با همسرتان با درنظر گرفتن ادبيات ارتباطي باشد.
ادبيات ارتباطي شامل چند مورد است:

۱ - زمان گفت وگو را از قبل مشخص کنيد: براي شروع گفت وگو از همسرتان اجازه بگيريد؛ يعني آمادگي لازم را در طرف مقابل ايجاد کنيد. تعيين زمان براي گفت وگو باعث مي شود هم کنجکاوي همسر برانگيخته شود هم زماني وارد بحث شويد که حال و حوصله کافي را داشته باشد و نتيجه مناسب از گفت وگو حاصل شود.

۲ - ذکر نقاط مثبت را فراموش نکنيد: در ابتدا با بياني جالب و جذاب، خوبي ها و نقاط مثبت همسرتان را بيان کنيد.

۳ - دادگاه درست نکنيد: بايد و نبايد به کار نبريد و او را محاکمه نکنيد. کسي که احساس حقارت کند حتي در برابر حق هم موضع مي گيرد. لذا به جاي محاکمه، حالت احساسي خودتان را از زماني که همسرتان مشغول شوخي با نامحرم مي شود، توصيف کنيد. مثلا بگوييد: «با ديدن شوخي شما با همکاران خانم، حس سرخوردگي به من دست مي دهد.» يا هر حس ديگري را که پيدا کرده ايد با او در ميان بگذاريد.

۴ - سهم خودتان را بپذيريد: از همسرتان براي حل مشکل مشورت بخواهيد. مثلا بگوييد: «در چه کارهايي ممکن است کوتاهي کرده باشم که باعث شده به چنين رفتاري تمايل داشته باشي؟» در ضمن شما هم به عنوان همسري که حواسش به زندگي اش هست از قبل بعضي از اين موارد را شناسايي کنيد تا همراهي بهتري با همسرتان داشته باشيد.

البته بايد توجه داشت که يک سري اشکالات قطعا متوجه همسر شماست، مثلا شايد يک عادت بد رفتاري از قبل ازدواج داشته که تا الان ادامه پيدا کرده است، اما قرار است طوري با همسرتان گفت وگو کنيد تا انگيزه تغيير در او ايجاد شود. اگر فردي فکر کند مي تواند همسرش را تغيير دهد، وارد يک کوچه بن بست شده است، زيرا هرکس تا اراده نکند خود را تغيير نمي دهد.

به همين خاطر توصيه مي کنيم گفت وگوي محترمانه داشته باشيد زيرا اگر گفت وگو در فضاي احترام اتفاق نيفتد روزنه اميدي براي تغيير در طرف مقابل به وجود نخواهد آورد.

همسر شما شايد در ظاهر به اشتباهات خود اعتراف نکند، اما به خاطر انصاف خدادادي و فطري که دارد بعد از مکالمه به اشکالات خودش نيز پي مي برد.

۵ - نيازهاي خودو همسرتان را بشناسيد: روي دو کاغذ دو ستون بکشيد. در يک ستون بنويسيد نيازهاي همسرم و در ستون مقابل بنويسيد روش رفع نيازهاي او. هم شما و هم همسرتان اين ستون ها را کامل کنيد. اگر احساس مي کنيد نوشتن نيازهاي خودتان ممکن است در همسرتان مقاومت ايجاد کند، فعلا مطرح کردن آن ها را به زماني ديگر موکول کنيد، اما اگر انسان منصف و منطقي است نيازهاي خود را نيز مطرح کنيد.

۶ - بعد از طي اين مراحل درباره مضرات شوخي با نامحرم با او صحبت کنيد.