چرا دیگران از شما سوء استفاده می کنند؟

افشین طباطبایی، روانشناس در روزنامه فرهیختگان نوشت: ممکن است عده بسیاری از مردم این اعتراض را داشته باشند که شأن آنها در مراودات روزانه‌شان رعایت نمی‌شود. من به این دسته از دوستان خود می‌گویم هر وقت حس کردید که اطرافیان‌تان با گفتار و رفتارشان از شما سوءاستفاده می‌کنند از خود بپرسید: چه کرده‌ام که به آنان اجازه سوءاستفاده از خود را داده‌ام. در واقع ما در قبال واکنش اطرافیان‌مان نسبت به خود مسئول هستیم و اگر غیر از این رفتارتان را پیش ببرید مطمئن باشید که تا ابد تحت سیطره افراد باقی خواهید ماند. فردی که شما را مورد سوءاستفاده قرار می‌دهد، شاید به ظاهر به شما اهانت نکند، اما آنچه اهانت‌آمیز است تصویر ذهنی شما از عملکرد اوست.

در واقع هرگونه ناراحتی که از افراد برای ما پیش می‌آید برای این است که ما نمی‌توانیم به خودمان بها بدهیم. چنانچه گفتیم شما بر حسب انتظار و آنچه مورد قبول‌تان واقع می‌شود، واکنش دیگران را در قبال خود تعیین می‌کنید. خیلی‌ها فکر می‌کنند که داشتن قاطعیت در روابط یعنی رفتاری نه‌چندان محبت‌آمیز، در حالی که رفتار محبت‌آمیز با دیگران هیچ منافاتی با قاطعیت ندارد. بسیاری از ما یاد نگرفته‌ایم در مقابل آن چیزهایی که مطابق میلمان نیست یا در توانایی ما نیست یک نه قاطع بگوییم. در حالی که این نه قاطع می‌تواند از حقوق ما حراست کند و در واقع جلوی سوءاستفاده‌های اجتماعی از شخصیت ما را بگیرد.

دانشمندان علم روانشناسی بر این باور هستند که نه گفتن آموزه‌ای است که افراد باید در سنین نوجوانی آن را یاد بگیرند. این توانایی نه گفتن از طریق خانواده‌ها به جوانان و فرزندان آنها منتقل می‌شود. آموزه‌ای که در تمام برهه‌های زندگی افراد می‌تواند کمک شایان و موثری برای آنها باشد.
ما ایرانی‌ها به دلیل اینکه تعارف کردن جزء لاینفک زندگی‌مان شده است و روحیه قهرمانی و کمک به همنوع زیادی را در خودمان پرورش داده‌ایم، به راحتی نمی‌توانیم در مقابل خواسته‌های غیرمعقول دیگران نه بگوییم. این همان مساله‌ای است که آدم‌ها را در شرایطی قرار می‌دهد که هرگز نمی‌توانند بهای واقعی خودشان را در روابط اجتماعی‌شان مشخص کنند. برای همین است که باید یاد بگیریم نه بگوییم.

قبل از هر چیز، باید بپذیرید که «نه» گفتن حق شماست. اگر بتوانید «نه» گفتن را در شرایط صحیح تمرین کرده و انجام دهید، در مدتی کوتاه متوجه می‌شوید که به آن بدی که فکر می‌کنید هم نیست. بقیه کم‌کم شما را درک می‌کنند و مقاومت نشان نمی‌دهند. نگرانی از «نه» شنیدن افراد از طرف ما، در واقع فقط یک نگرانی بی‌مورد و فرضی است.