افسردگی یا سرماخوردگی روانی!؟

شواهد نشان می دهد که داروهای ضدافسردگی فقط روی 30 درصد از افراد افسرده جواب می دهد که همان 30 درصد هم معمولا نسبت به مصرف آن داروها معتاد می شوند و بدتر از آن، اینکه رایج ترین داروهای شیمیای ضدافسردگی، تمایل به خودکشی را در فرد افزایش می دهند و یا موجب نقص جنین در زن باردار می شوند.

درواقع این داروهای شیمیایی همچون غل و زنجیر می مانند که دست و پای خرگوش زندگی را بسته و نزدیک است که توسط عقاب افسردگی شکار شود. لذا منطق حکم می کند که ابتدا ریشه های درخت بی ثمر افسردگی را شناسایی کنیم و سپس آنها را با تیشه درایت و حکمت قطع کرده و از جا بکنیم.

 

1- فقر مادی و معنوی: دسته ای از افراد از نظر مادی فقیر و از لحاظ معنوی ثروتمندند، گروهی دیگر برعکس و برخی از هر دو جنبه فقیرند. پرواضح است که اگر علت افسردگی فقر مادی یا معنوی باشد، مراجعه به روانپزشک و مصرف داروهای ضدافسردگی بی معنا و بیهوده است.

2- افراط و تفریط در رابطه جنسی سالم: در طب سنتی و اسلامی، اعتدال در رابطه جنسی یک اصل مهم و بی بدیل است. باید دانست که از نظر طب سنتی و اسلامی، افراط و تفریط در رابطه جنسی در درازمدت، موجبات افسردگی شخص را فراهم می کند. از این روست که در روایات معصومین علیهم السلام داشتن رابطه جنسی به صورت هفته ای یک مرتبه مستحب و بیشتر از یکبار در هر سه روز مکروه دانسته شده است.

3- تنوع رنگ ها: عدم توجه کافی به ایجاد تنوع رنگی در مبلمان شهری، وسایل نقلیه و پوشش شخصی از دیگر عللی است که آتش سرد افسردگی را در جامعه ایرانی شعله ورتر کرده است. لذا شایسته است که هر شهرداری ها در زیباسازی اماکن عمومی از رنگ های متنوع تر و شادتری بهره ببرند و هم شرکت های خودروساز طلسم تولید خودروهای فقط سیاه یا سفید را بشکنند و برای جبران اشتباه خود در سال های گذشته (یعنی پر کردن جاده ها و خیابان ها از خودروهای سیاه و سفید) حداقل به مدت چند سال متوالی فقط خودروهایی با رنگ های شاد و متنوع تحویل مشتریان بدهند.

 

همچنین باید در نظر داشت که رسول اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) در بیشتر اوقات از پوشش و لباسی شاد بهره می جستند و همواره تاکید داشتند که از رنگ های تاریک و غمگین کمتر و از رنگ های شاد بیشتر استفاده گردد.

4- مصرف هرروزه و بیش از حد شکر سفید، از دیگر دلایل شیوع افسردگی می باشد. اما شکر سرخ، میوه جات شیرین و عسل همگی ضدافسردگی هستند.

5- ازدیاد خلط سودا:  از نظر طب سنتی- اسلامی علت اصلی ایجاد افسردگی، ازدیاد خلط سودا می باشد که این خود می تواند بخاطر تنش های محیطی، اختلافات خانوادگی، مصرف غذاهای فرآوری شده و حاوی نگهدارنده، تماس با مواد شیمیایی و مصرف زیاد غذاهای سودازا نظیر عدس و ترشیجات باشد. لذا طب سنتی- اسلامی به انجام حجامت و پرهیز از حضور در محیط های پرتنش و مصرف بیشتر غذاهای ضدسودا همچون عسل، خرما، انگور، انار شیرین تاکید می ورزد. علاوه بر این دل به دامن طبیعت زدن و تماشای مناظر سبز و خرم به کاهش سودا کمک شایانی می کند.

6- کمبود ویتامین (ِD): می تواند منجر به افسردگی شود در ضمن باید توجه داشت که مطمئن ترین راه برای تامین ویتامین (D) مورد نیز بدن این است که اوایل یا اواخر هر روز پشت پاها و دست ها را به مدت بیست دقیقه در معرض آفتاب قرار دهیم. علاوه بر این می توان تخم مرغ را به مدت بیست دقیقه در معرض آفتاب قرار داد و سپس پخته و میل نمود که در این صورت میزان ویتامین (D) تخم مرغ دو برابر می شود.

 

8- اختلال در عملکرد روده ها: علاوه بر یبوست که در طب سنتی از آن به ام الامراض یاد می شود و گهگاهی فرزند ناخلفی چون افسردگی به دنیا می آورد؛ نباید از اهمیت میکروب های مفید روده غافل گشت چرا که میکروب های مفید روده، هشتاد درصد از سروتونین بدن یک فرد سالم را تولید می کنند و همچنین روده برای جذب ویتامین های گروه B (که کمبود آنها سبب اختلالات عصبی- روانی و افسردگی می شود) نیازمند داشتن میکروب های مفید متعادلی (فلورطبیعی روده) می باشد.

 

بنابراین توصیه می گردد که از مصرف آنتی بیوتیک ها مگر در موارد ضرورت خودداری شود و برای بیشتر شدن میکروب های مفید روده، می بایست بیش از پیش از محصولات پروبیوتیک، سرکه های خانگی طبیعی و سایر غذاهای تخمیر شده یا ورآمده مثل نان های سنتی حاوی خمیر ترش، استفاده نمود و همچنین باید انگل های احتمالی موجود در روده را با جویدن هسته مرکبات و یا با خوردن هفت عدد خرما در صبح ناشتا برطرف نمود.

9- بی تحرکی و ورزش نکردن: تحقیقات حاکی از آن است که ورزش و تحرک کافی در رفع افسردگی موثرتر از مصر فداروهای ضدافسردگی می باشد. در حقیقت با ورزش کردن نوعی ماده شیمیایی آرامبخش موسوم به اندروفین در بدن ترشح می شود که علاوه بر داشتن اثر ضددرد، نشاط آور می باشد. علاوه بر ورزش، مصرف برخی از گیاهان مثل فلفل تند، خندیدن و در معرض نور ملایم خورشید قرار گرفتن به افزایش تولید اندورفین کمک می کند.

10- کمبود اسیدهای چرب امگا 3: سه نوع اسید چرب امگا 3 وجود دارد که دو نوع از آن در ماهی قزل آلا وماهی آزاد به فور یافت می شود و نوع دیگر از اسید چرب امگا 3 به حد زیادی در جوانه گندم، بذر کتان، سویا، گردو، بادام، تخم ریحان، کاهو و... وجود دارد.

11- کمبود اسید فولیک: برای تامین اسید فولیک مورد نیاز بدن، باید ذرت، فلفل، لوبیا قرمز، سبزیجاتی نظیر اسفناج، انواع کلم، کاهو و نعناع را در برنامه هفتگی مصرفی خود قرار داد.

12- کمبود روی: کمبود روی در بدن می تواند افسردگی را در فرد تشدید کند. لذا مصرف بیشتر غذاهای حاوی روی مثل تنقلات خام و غلات کامل پیشنهاد می شود.

13- کمبود تستسترون: کمتر از حد طبیعی ترشح شدن هورمون تستسترون هم در مردان و هم در زنان می تواند منجر به افسردگی و اضطراب شود. خوشبختانه می توان با مصرف بیشتر برخی مواد غذایی همچون عسل، سیر (خصوصا خام)، تخم مرغ، گوشت قرمز، بادام، انگور قرمز و انار ترشح تستسترون را در بدن افزایش داد. در ضمن باید دانست که میزان ترشح هورمون تستسترون با مقدار ترشح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) رابطه عکس و با ورزش کردن رابطه مستقیم دارد.

 

لذا هرچه بیشتر از استرس و عصبانیت دوری کنیم و بیشتر ورزش کنیم، به تولید بیشتر هورمون تستسترون کمک کرده ایم. در ضمن باید توجه داشت که نوعی افسردگی در اثر کمبود استروژن در زنان ایجاد می شود که زنان برای رفع آن باید یک قاشق چایخوری پودر رازیانه به صورت یک روز در میان به غذای خود اضافه کنند و یک شب در میان، نصف قاشق چایخوری پودر گل بابونه، دم کرده و میل نمایند.

 

تاریخچه

در این جا لازم می دانم که راهکارهای طب سنتی و طب اسلامی را برای پیشگیری و درمان افسردگی بیان نمایم.

1- عادت به نوشیدن دمنوش افتیمون و زغفران تاثیر شگرفی در درمان افسردگی دارد.

2- توصیه می شود که به ازای هر نفر، از گل گاوزبان، پودر سنبل الطیب و پودر لیمو، هر کدام نصف قاشق چایخوری مخلوط و سپس دم شود. چنین دمنوشی بسیار نشاط آور و انرژی زا می باشد.

3- کسانی که از افسردگی رنج می برند، بهتر است تا حصول بهبودی، هر شب نصف لیوان عرق بهارنارنج یا نصف قاشق چایخوری پودر بهارنارنج در یک استکان آب، دم کرده و میل نمایند. در ضمن می توان از مربای بهارنارنج در وعده شام تناول کرد.

4- روایات اسلامی و تحقیقات جدید حاکی از آن است که بوییدن گل نرگس و یا عطر نرگس تاثیری اعجاب انگیز در جلوگیری از ابتلا به افسردگی دارد. لذا توصیه می شود که حداقل سالی یک مرتبه گل نرگس را بو کرده یا عطر طبیعی آن استعمال گردد.

5- در احادیث از انگور سیاه و مویز به عنوان غذا و دارویی ضدافسردگی و ضدغم یاد شده است.

6- استعمال گلاب خالص به عنوان عطر، تاثیر قابل توجهی در کاهش افسردگی دارد.

7- گاهی اوقات افسردگی ریشه در ضایع کردن حقوق دیگران و ظلم به اطرافیان دارد که در این صورت هیچکدام از راهکارهای فوق الذکر یا شیوه های درمانی روانپزشکان کارگر نیست. در حقیقت این نوع افسردگی، درمانی بجز جبران حقوق از دست رفته دیگران ندارد.

در پایان تاکید می کنم که یکی از علل دیگر افسردگی یا همان سرماخوردگی روانی، سردی روابط در میان خویشاوندان، خانواده و دوستان می باشد. شواهد نشان می دهد که افراد مقید به داشتن روابط نزدیک و صمیمانه با خویشان و دوستان، از نشاط بیشتری برخوردار بوده و کمتر دچار افسردگی می شوند.

-

ماهنامه دنیای سلامت
- فرجاد عباسی -کارشناس ارشد طب سنتی- اسلامی - محقق و مدرس طب سنتی- اسلامی و عضو انجمن حجامت ایران