روابط خانوادگي‌تان رئيس محور است يا بدون قيد و شرط؟
اسباب بازي ها در وسط خانه نخواهد بود، لباس ها وسط اتاق رها نخواهد شد، ظرف هاي کثيف در کنار و گوشه خانه ديده نخواهد شد ، اگر و تنها اگر روحيه همدلي و همکاري بين اعضاي خانواده بالا باشد.
امروز روز خانواده است مي گويند علت انتخاب اين روز به عنوان روز خانواده نزول آيه «هل اتي» در اين روز است. آيه اول سوره الانسان که درباره خانواده و استحکام پايه هاي آن است. بيست و پنجم ذي الحجه يادآور روزي است که حضرت علي(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) براي بهبود بيماري حسنين(ع) سه روز، روزه گرفتند و از قضا هر سه افطاري آن را به نيازمندان بخشيدند در اين روز سوره «هل اتي» در شأن اهل بيت عصمت و طهارت نازل شد. يکي از مهم ترين درس هاي اين موضوع مي تواند اهميت بالاي روحيه تعاون و همکاري و يک دل بودن اعضاي خانواده در حل مسائل خانوادگي باشد.
«وحيد فرهمند» کارشناس مطالعات خانواده و کارشناس ارشد روان شناسي باليني در گفت و گو با خراسان مي گويد که شيوه ارتباطي بين اعضاي يک خانواده، مهم ترين عامل براي همکاري و همدلي آن ها در خانواده است و اگر شيوه ارتباطي صحيحي در بين اعضاي خانواده وجود نداشته باشد، همکاري و همدلي در آن خانواده ديده نخواهد شد. اين کارشناس خانواده در ادامه نکاتي را در همين باره مطرح مي کند.
خانواده اولين محيط اجتماعي است که فرد در آن رشد مي کند و تمام ارزش هاي اجتماعي در خانواده به فرد منتقل مي شود در نتيجه اگر اعضاي يک خانواده با يکديگر تعامل مناسبي داشته باشند، آن ها هم براي يکديگر و هم براي جامعه افراد موثري خواهند بود. اولين نکته اي که در تعامل افراد خانواده با يکديگر به چشم مي خورد، شيوه ارتباطي آن ها با يکديگر است.
اين شيوه ارتباطي از اهميت ويژه اي برخوردار است چون تحت تاثير همين شيوه ارتباطي است که اعضاي خانواده تصميم مي گيرند سازگارانه با يکديگر همکاري کنند يا سر ناسازگاري داشته باشند و فقط به فکر خودشان باشند. در ادامه با شيوه هاي ارتباطي غلط که مهم ترين موانع همکاري و همدلي در خانواده ها هستند، آشنا خواهيد شد.
يکي از شيوه هاي ارتباطي که بين اعضاي بعضي خانواده ها وجود دارد، اين است که يکي از اعضا که معمولا پدر يا مادر هستند نظر خودشان را به عنوان معيار درست يا نادرست بودن هر مسئله اي در خانواده مطرح مي کنند.
در اين خانواده ها، اعضاي ديگر حق اظهار نظر ندارند و حتي نظرشان در انتخاب هاي مهم زندگي شان هم مورد بررسي قرار نخواهد گرفت. اين شيوه غلط ارتباطي يکي از موانع همکاري و تعاون بين اعضاي خانواده است.
از پيامدهاي نامناسب اين شيوه ارتباطي، اين است که اعضاي چنين خانواده هايي معمولا استرس و اضطراب دارند و به خاطر ترس از اظهار نظر اهل مشورت دادن و مشورت کردن نيستند. اين افراد تا زماني که پدر يا مادرشان به آن ها دستور ندهد و مجبور نباشند، در خانه همکاري نخواهند کرد. اين افراد از لحاظ روابط اجتماعي ضعيف هستند و به همين دليل از جمع ها طرد مي شوند. همچنين اين افراد تلاش مي کنند تا بتوانند بر ديگران تسلط پيدا کنند و باعث اذيت آنان مي شوند.
در مقابل شيوه ارتباطي رئيس محور، شيوه سهل گيرانه يا شيوه بي قيد و شرط است. در چنين خانواده هايي، افراد کاملا استقلال دارند و هر فردي کاري را انجام مي دهد که خودش درست مي داند. در اين خانواده، افراد به نظرات ديگر اعضاي خانواده کاري ندارند. اين افراد به جاي اين که هدف هاي گروهي براي موفقيت داشته باشند، هدف هاي فردي دارند و به نوعي خودخواه هستند. اين شيوه هم پيامدهاي منفي زيادي دارد. يکي از اين پيامدها اين است که اعضاي اين خانواده ها، مسئوليت پذير نيستند و از اعتماد به نفس پاييني برخوردار هستند. اعضاي چنين خانواده هايي در خانه هيچ مسئوليتي براي خودشان نمي بينند و کاري انجام نمي دهند. در اين افراد، حس همکاري در پايين ترين سطح ممکن به چشم مي خورد و معمولا به همکاري با ديگران تمايلي نشان نمي دهند.
بهترين شيوه ارتباطي بين اعضاي خانواده ها، روشي بين شيوه هاي سخت گيرانه و بي قيد و شرط است. در اين شيوه ارتباطي ، اعضاي خانواده با منطق درباره هر موضوعي با يکديگر صحبت مي کنند تا به نتيجه برسند. در اين خانواده ها درباره هر موضوعي به گفت و گو مي نشينند و به هر نتيجه اي که برسند، همه اعضاي خانواده خود را موظف مي دانند که براي تحقق آن هدف به يکديگر کمک کنند. در اين شيوه ارتباطي همکاري و تعامل بسيار بالايي وجود دارد. از پيامدهاي مثبت اين شيوه ارتباطي، اعتماد به نفس بالاي فرزندان و احتمال موفقيت بيشتر در روابط با ديگران است. در چنين خانواده هايي، اعضاي خانواده مسئوليت پذير هستند و براي پيشرفت خانه به صورت داوطلبانه گوشه اي از کارهاي خانه را انجام مي دهند.
برنامه ريزي براي بعضي از برنامه هاي خانوادگي مي تواند افراد خانواده را به يکديگر نزديک کند. به طور مثال، اگراعضاي خانواده اي بخواهند اسباب کشي کنند، والدين بايد اين موضوع را براي فرزندان شان توضيح دهند و بايد به آنان بگويند که به کجا خواهند رفت و محل جديد چه خوبي ها و بدي هايي دارد و نظر فرزندان شان را جويا شوند. با اين کار بچه ها خود را در اين برنامه شريک مي دانند.
در اين صورت، به جاي ترس و نگراني از محيط جديد در بسته بندي وسايل و اثاث کشي نيز کمک مي کنند و وقتي به خانه جديد رفتند، دوباره در چيدن لوازم و حمل و نقل وسايل خانه به پدر و مادرشان کمک مي کنند. يکي از راه هايي که سبب موفقيت خانواده ها مي شود، همکاري بين آنان است. والدين بايد کارها را ميان اعضاي خانواده براساس سن و توانايي آنان تقسيم کنند. هرکسي بايد مسئوليتي داشته باشد مانند خريد کردن، نظافت خانه، نظافت وسايل شخصي، گذاشتن سطل زباله بيرون از خانه و آشپزي. با تقسيم کار، اعضاي خانواده احساس مسئوليت و اعتماد به نفس بيشتري پيدا مي کنند. بعضي از مواقع لازم است، والدين در مورد مسائل و مشکلات با فرزندان خود صحبت کنند. پدر و مادرها بايد با فرزندان خود صميمي باشند و در مورد مسائل مختلف با آنان مشورت کنند. البته بايد به هنگام مشورت، به سن و ميزان درک آنان توجه کنند و مسائلي را با آنان در ميان بگذارند که سبب ناراحتي روحي و رواني آنان نشود.
