آشنايي و دغدغه هاي شغلي مهمانداري هواپيما

میگنا: مهماندار هواپیما یکی از سخت ترین و هيجان انگيزترين شغل های جهان است. و در فهرست مشاغل سخت و مشقت بار قرار می گیرند. مهمانداری، کاری خسته کننده اما پرطرفدار است.
 

شاید عده بسیار زیادی باشند که رویای مهمانداری را در سر داشته تا همیشه در سفرهای مختلف باشند. در واقع مهمانداری هواپیما به عنوان یک شغل بسیار هیجان‌انگیز و جذاب به شمار می‌رود چراکه مهمانداران می توانند بدون خرید بلیط هواپیما و به هنگام کار، مسافرت نیز انجام دهند. اما یک مهماندار موفق مهارت‌ها و شخصیت خاص خود را دارد و باید با تعاریفی که برای مهمانداری وجود دارند، مطابقت داشته باشد. اگر دوست دارید به عنوان خدمه پروازی در هواپیما کار کنید، این مطلب سفرستان را دنبال کنید تا با مهارت‌های مهماندار هواپیما آشنا شوید.  

 

مهماندار هواپیما، عضو خدمهٔ هوایی است که توسط خطوط هوایی برای تضمین ایمنی و آسایش مسافران در پروازهای تجاری و نیز جت‌های تشریفاتی ممتاز، به‌کار گرفته می‌شود. وظیفه مهماندار کمک به مسافران برای داشتن سفری راحت، ایمن و لذت بخش است. به عبارتی در یک پرواز هوایی بیشترین مسئولیت پس از خلبان بر عهده مهماندار می باشد مهماندار باید به زبان خارجی مسلط باشد. البته در میزان و کیفیت شرایط موضوع، تفاوتهایی در بین شرکت های هواپیمایی مشاهده می شود.

مهماندار در برخورد با مسافران مختلف باید نرم و قاطع باشد. داشتن مهارت های ارتباطی خوب و توان انجام کارها به صورت تیمی در این شغل بسیار مهم است از لحاظ ظاهری مهماندار باید همیشه مرتب و منظم، با ظاهری آراسته و فرم بدنی متناسب باشد و از لباس های فرم شرکت های هواپیمایی استفاده کند یک مهماندار باید از لحاظ جسمانی نیز دارای توان مناسبی باشد زیرا معمولا ساعات زیادی را باید بایستد و یا در فضاهای کوچک تردد کند. شرایط جوی نامناسب هواپیما نیز گاهی این شرایط را سخت تر می کند ساعت کاری مهماندار نامنظم و متغیر است.


مشتری مداری و مهمان‌نوازی مهم‌ترین ویژگی یک مهماندار است. زیرا مهمانداری به معنای جلب رضایت و خرسندی مسافر از پرواز می‌باشد. مهماندار باید تمام تلاش خود را برای جلب رضایت مسافر انجام دهد و از فراهم نمودن پروازی امن و به‌یادماندنی برای مسافر اطمینان حاصل کند. با این کار مسافر را به پروازهای بیشتر با شرکت هواپیمایی مربوطه تشویق خواهد شد. این خدمه‌های پرواز هستند که طعم مسافرت هواپیمایی را برای خریداران بلیط هواپیما، شیرین و به‌یادماندنی می‌کنند.


معمولا تعطیلات، زمان اوج کاری مهماندار می باشد. در ایران ساعات کاری مهمانداران نسبت به سایر کشورها طولانی تر است و معمولا مهمانداران زمان های زیادی را از خانواده خود دور هستند .در ادامه اطلاعات کاملی در مورد وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازار کار و فرصت های شغلی و میزان درآمد مهماندار هواپیما ارائه می شود.


مهارت های مهماندار هواپیما  

طبقه کد شغلی هالند (Holland Code) معمولا شخصیت مهمانداران به گونه ایست که علاقه به کمک (Helping)، ترغیب (Persuading) و سازماندهی کردن (Organizing) دارند. حیطه کمک آن ها روی کمک، خدمات، مشاوره و یا تدریس متمرکز است. ترغیب بیشتر به تاثیرگذاری، ایجاد انگیزه و فروش بر می گردد و در نهایت از سازماندهی می توان کار بر روی اطلاعات و پردازش مواردی را دانست که می خواهند به طریقه درست پیش رود.


مسافران پروازی نیازهای متفاوتی دارند و مهماندار باید نشان دهد که نیازهای آن‌ها را درک کرده و به آن‌ها احترام می‌گذارد. همچنین سعی دارد تا حد امکان آن‌ها را در برطرف کردن نیازشان راهنمایی و کمک نماید. بنابراین، مهماندار باید دلسوز و مهربان بوده و در برخورد با مشکلات حساس صبور باشد.

آن ها باید شفاف صحبت کنند، به خوبی گوش دهند و با مسافران و دیگر کادر پرواز به آسودگی ارتباط برقرار کنند.

مهمانداران پرواز باید با وقار، با درایت و تدبیر داشته باشند تا شرایط استرس زا را پشت سر بگذارند و نیازهای مسافران را برآورده کنند. آن ها باید بتوانند به طور قاطع در شرایط اضطراری عمل کند.


مهمانداران باید از تمام نیازهای مسافران آگاه بوده و مطمئن شوند که آن ها یک تجربه پرواز خوب خواهند داشت. آن ها همچنین باید از هرگونه ریسک های ایمنی و امنیتی اطلاع داشته باشند.

مهماندار باید قادر باشد تمامی وظایف خود را به طور مستقل و بدون کوچک‌ترین نظارت به خوبی انجام دهد. قابل اطمینان بودن مهماندار بسیار حائز اهمیت است زیرا که نشانگر توانایی مهماندار در انجام وظایف و تعهداتش می‌باشد.

یک مهماندار خوب باید نسبت به نیازها و احساسات مسافران و همکاران حساس باشد و برایشان اهمیت قائل شود. در این شرایط باید همدلی و مهربانی کند.

روحیه مهمانداران باید نسبت به تغییرات روی داده در محیط کاری سازگاری و انعطاف داشته باشد. گاهی برنامه پروازی مهمانداران در دقیقه نود تغییر می‌کند و ممکن است بدون اطلاع قبلی در مدت‌زمان کوتاهی به پرواز فراخوانده شوند. در این شرایط باید مهماندار حتی اگر مریض باشد، سازگاری نشان دهد.

مهمانداری یعنی سر و کار داشتن با تعداد زیادی از مردمانی که از فرهنگ‌های مختلف آمده و بلیط هواپیما خریداری کرده‌اند. مهماندار باید قابلیت ارتباط با هر نوع مسافر از هر فرهنگ و قشری را داشته باشد و بدون در نظر گرفتن قومیت، ملیت، نژاد، فرهنگ و رنگ پوست و … برای برطرف کردن نیازهای مسافران تلاش کند و پرواز امن و شاد برایشان فراهم کند. یکی از مزیت‌های مهمانداری آشنایی با فرهنگ‌های متفاوت و گسترش بُعد دیدگاهی نسبت به مردم و جهان است.

تناسب فیزیکی برای شغل مهمانداری بسیار مهم است. زیرا مهمانداران از لحاظ فیزیکی باید آمادگی جسمانی جهت کار در شرایط سخت را داشته باشند و بتوانند بیش از هشت ساعت در روز بر روی پاهایشان بایستند. همچنین، برخی ویژگی‌های فیزیکی و ظاهری مخصوص از طرف شرکت‌های هواپیمایی بنا به استاندارد آن شرکت برای مهمانداران تعیین می‌گردد که ممکن است با سایر شرکت‌ها تفاوت‌هایی داشته باشند.

 از آنجایی که مهماندار نماینده و ایماژ شرکت هواپیمایی به حساب می‌آید، باید از لحاظ ظاهری زیبا و برازنده باشد. نحوه آرایش صورت و موها و همچنین طرز ایستادن و رفتار مهماندار باید کاملاً بی‌عیب و نقص باشد. مهماندار هواپیما با وجود پروازهای طولانی مدت، باید در تمامی لحظات آراسته و تمیز باشد و در پایان پرواز همان گونه باشد که در آغاز پرواز بود.

یک مهماندار باید در تمامی لحظات آرامش و خونسردی خود را حفظ کند و توانایی کنترل احساسات و عواطف خود را در مواقع سخت و بحرانی داشته باشد.

بعضی مواقع ممکن است پرواز بنا بر دلایلی همچون تأخیر پرواز، تعداد زیاد مسافران، مسافران سخت‌گیر و مشکل آفرین و حتی درگیری میان همکاران دشوار و پُر استرس باشد. در این گونه مواقع مهماندار باید روحیه انتقادپذیر داشته باشد و با شرایط استرس زا با آرامش برخورد کند. کنترل استرس در شغل مهمانداری بسیار مهم و حائز اهمیت است.

یکی از اساسی‌ترین مهارت های مهماندار هواپیما توجه به جزئیات است. یک مهماندار باید دائماً حواس جمع باشد و به تمامی اشیاء، وقایع، مسافران و … توجه داشته باشد. همین توجه به جزئیات می‌تواند از بروز حوادث ناگوار زیادی در پرواز جلوگیری کند. به همین دلیل، مهمانداران در طول آموزش مهارت‌های لازم را در این رابطه کسب می‌کنند.

مسئولیت‌پذیری و پیداکردن راه‌حل‌های مناسب و سریع از وظایف مهم مهمانداران است. مهماندار باید بتواند در مواقع خاص مسافران، همکاران را رهبری و هدایت کند و با آن‌ها به تبادل نظر و مشورت بپردازد.

مهمانداری شغلی است که با زمان سر و کار دارد و مدیریت زمان از مهم‌ترین وظایف مهمانداری است. مهمانداران باید همیشه به موقع وظایفشان را انجام داده و به موقع در پروازها و فرودگاه حاضر باشند.

مهمانداران هواپیما باید استعداد خوبی در زمینه حساب و کتاب و ریاضیات داشته باشند. زیرا در طول پرواز در فروش محصولات معاف از مالیات، تبدیل نرخ ارز و محاسبه ساعت جهانی با محاسبات و ریاضیات سر و کار خواهند داشت. در ادامه می توانید با شغل های پرطرفدار فرودگاهی آشنا شوید.


تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل مهمانداری
مهماندار هواپیما بر خلاف بسیاری از مشاغل که نحوه ورود به آنها دارای مراحل ساده و روانی و روشنی است، ورود به شغل مهمانداری، چه از نظر مدارک تحصیلی و مهارتی قابل قبول و چه از نظر مراحل ورود به شغل در ایرلاین های مختلف پیچیدگی ها و ظرافتهای خاص خود را دارد.

افراد علاقه مند دارای دیپلم ریاضی، تجربی، انسانی، هنرستان (مهمانداری) و دارندگان مدرک کاردانی مهمانداری می توانند برای ورود به شغل مهمانداری اقدام کنند.

يكی از معيارهای انتخاب افراد به عنوان مهماندار تسلط به زبان انگليسی است. البته در سطح آیلتس ۶.۵ کفایت میکند.

در برخی شركت های هوایی دارا بودن توانای هایی مانند دانستن چندین زبان و یا دارا بودن مدرك پرستاری و یا آشنایی با كمك های اولیه ممكن است به عنوان امتياز در انتخاب لحاظ گردد.

برخی از شرکت های هواپیمایی و آموزشگاه های آزاد دوره های آموزش مهمانداری را برگزار می کنند که علاقه مندان می توانند در آنها شرکت کرده و مدرک معتبر دریافت کنند. این مدرک در هنگام استخدام ایرلاین ها لازم و مفید است در ایران شرکت های هواپیمایی ماهان و ایران ایر روندی متفاوتی دارند.

داوطلبان برای ورود به این ایرلاین ها باید در آزمون ورودی، مصاحبه، گزینش، معاینات پزشکی و دوره های آموزشی زبان شرکت و در آنها موفق شوند. پس از گذراندن مراحل بالا، مهمانداران باید دوره های آموزشی ایمنی از جمله مدیریت در تخلیه سریع مسافران در شرایط اضطراری، نحوه استفاده از سرسره و قایق های نجات، مبارزه با آتش در طول پرواز و… را بگذرانند.

بعد از آن هم باید در دوره های بازآموزی به منظور افزایش و به روز کردن اطلاعات هوانوردی خود شرکت کنند.


قد، وزن و سن
یكی از معیارهایی كه جهت احراز شغل مهمانداری مورد نظر قرار می گیرد، دارا بودن قد و وزن متناسب می باشد. در اكثر شركت های هوایی این موضوع هم به دلیل آراستگی ظاهری و هم به دلیل شرایط كاری حائز اهمیت می باشد آراستگی ظاهری از آن جهت حائز اهمیت است كه مهماندار به عنوان نماینده و پیشانی شركت هوایی و یك كشور در هواپیما حضور می یابد. به لحاظ شرایط كاری مهمانداران می بایست آمادگی فیزیكی لازم و كافی جهت انجام امور ایمنی در شرایط اضطراری را داشته باشند.

طبق استانداردهای هوایی حداقل قد برای خانم ها 165 سانتی متر و حداکثر 180 و برای آقایان حداقل 175 و حداکثر 190 سانتی متر میباشد.

حداقل سن برای استخدام در شرکت های هواپیمایی 22 سال و حداکثر 28 سال است .که این آیتم بسته به تحصیلات و مدرک تحصیلی شما می تواند تغییر کند چراکه برای سطح فوق دیپلم 2سال و برای لیسانس 4سال در نظر گرفته شده است.

آموزش مهمانداری چگونه است؟
پایه شامل ۷۲۰ ساعت کلاسهای تئوری و عملی است که متشکل از ۳۰۰ ساعت زبان انگلیسی عمومی و ۴۲۰ ساعت آموزش های تخصصی مهمانداری خواهد بود.

کلاسهای عملی دوره شامل Mock Up ، Emergency workshop و First Aid workshop بوده و آموزش های عملی Sept شامل تخلیه سریع هواپیما، پرش از سرسره، آماده کردن کابین هواپیما در صورت وجود دود، تمرینات اطفاء حریق و نجات مسافرین در صورت ditching (فرود روی آب) که همگی بصورت تمرینات عملی با استفاده و بهره گیری از امکانات پیشرفته در مرکز آموزش رسمی خلبانی صورت می گیرد.
 

کوتاه از یک روز مهمانداران
یک مهماندار یک‌ و نیم ساعت قبل از پروازهای داخلی و دو ساعت قبل از پروازهای خارجی در فرودگاه مستقر می‌شود و سپس در یک دفتر کاری به نام «بریفینگ» حضور پیدا می‌کنند تا قبل از پرواز، توجیهات لازم به آنان ارائه شود و بر اساس سابقه کار، پوزیشن‌ های حساس و ساده بین مهمانداران تقسیم می‌شود. بعد از آن مدارک پروازی مهمانداران چک می‌شود و برای ایمنی سفر باید همیشه مدارک پروازی یک مهماندار به‌ روز بوده و دوره‌های بازآموزی را سپری کند.

مهمانداری یک کارتیمی بوده و مهمانداران باید به صورت زنجیروار به یکدیگر کمک کنند؛ چرا که اگر بخشی از کارشان به کندی پیش رود با مشکلاتی روبرو می‌شوند و در صورتی که کار یکی از آن‌ها لنگ شود، سایر مهمانداران به کمک هم می‌آیند تا در یک تایم معینی کارهای خود را به اتمام برسانند. بعد از طی مراحلی، با اجازه از خلبان به کوردیناتور پرواز برای سوار کردن مسافران اعلام آمادگی می‌کنند. سپس آمار مسافران چک می‌شود و در صورت اطمینان از آمار، درب‌ها بسته می شود.

باید هنگام پرواز درب‌های هواپیما به صورت اتوماتیک باشد تا اگر مشکلی پیش آید مسافران تخلیه شوند، از آنجایی که حادثه خبر نمی‌کند و هرلحظه ممکن است موقع اوج گرفتن هواپیما با مشکلاتی مواجه شویم، باید مهمانداران آمادگی این را داشته باشند تا تمامی مسافران را ظرف ۹۰ ثانیه تخلیه کنند.

دوره‌ های آموزشی یک مهماندار حدود شش ماه طول می‌کشد که در این زمان دوره‌های مختلفی را اعم از آشنایی با سیستم‌ های کنترل هواپیما، آشنایی با کالای خطرناک برای هواپیما، دوره‌ های کمک‌ های اولیه، زبان آموزش اطفای حریق، فرود اضطراری روی آب و … را سپری می‌کنند و هر دو سال یکبار باید این دوره‌ ها تمدید شود.

پیش از استخدام یک مهماندار، چند بار بدون مسئولیت به پرواز اعزام می‌شود، هدف از انجام این پروازها پیاده کردن آموزش های تئوری و از سوی دیگر ارزیابی توانایی انجام کار یک مهماندار است. اگر برای مهماندار شدن و آگاهی از مدارس آموزش رسمی در تهران با سوالی روبرو شدید، با سازمان هواپیمایی کشور سوالات خود را مطرح کنید و از سایت CAO.ir استفاده کنید.

حقوق مهمانداران به نسبت وظیفه خطیر و کار پر ریسکی که انجام میدهند، بر خلاف تصور عموم، فوق العاده نیست و توصیه میشود پیش از اقدام برای ثبت نام در دوره های مهمانداری، با شماری از مهمانداران با سابقه رایزنی کنید. به امید موفقیت و سلامتی همه مهمانداران عزیز خطوط هوایی داخلی.



ناشنیده‌هایی از زبان دو مهماندار هواپیما

آنقدر استرس را تجربه کرده‌اند که نسبت به این موضوع سِر شده‌اند؛ با این وجود هر بار که خانواده‌هایشان خبر سقوط هواپیمایی را می‌شنوند، تلاش می‌کنند با فرزندانشان که مهماندارند تماس بگیرند.
 

مثل بسیاری از مهمانداران، خیلی اتفاقی وارد کار شده است و اصلا به اینکه زمانی این شغل را انتخاب کند، فکر هم نکرده بوده است. به پیشنهاد یکی از دوستانش که وارد یکی از شرکت‌های هواپیمایی شده، فرم استخدام پر می‌کند و بعد از گذراندن دوره‌های مربوطه مشغول به کار می‌شود. مهندس برق است و حالا با ۳۰ سال سن، حدود چهار سالی می‌شود که در حرفه مهمانداری مشغول است. این مرد جوان معتقد است شب‌بیداری و اختلاف فشار هوا را نمی‌توان از این شغل جدا کرد و راهکاری برای آن وجود ندارد اما با توجه به سختی‌هایی که شغلش دارد می‌توان با تدبیر و تصویب یک قانون درست این حرفه را در رسته مشاغل سخت وارد کرد.

به گفته او در حال حاضر برخی از شرکت‌های هواپیمایی به اِزای یک سال کاری مهماندار، یک سال و نیم بیمه در نظر می‌گیرند اما شرکتی که او برایش کار می‌کند چنین شرایطی ندارد.

او یکی دیگر از مشکلات کاری‌اش را مدیریت منابع انسانی می‌داند زیرا هر شرکت هواپیمایی با توجه به سیاست‌های خود منابع انسانی‌اش را مدیریت می‌کند. برای مثال رضایت‌مندی سرمهماندار برای شرکتی که او کار می‌کند اهمیت زیادی دارد به همین دلیل بخشی از حقوق او تحت عنوان ارزیابی عملکرد تعریف شده و طبق شاخص‌هایی که به گفته او «معلوم نیست از کجا آمده و کاملا سلیقه‌ای است» توسط سرمهماندار اعمال می‌شود. او می‌گوید ممکن است مهمانداری که تمام تلاش خود را برای رضایت‌مندی مسافر انجام می‌دهد نسبت به مهمانداری که رابطه خوبی با سرمهماندار دارد حقوق کمتری بگیرد زیرا در هر پرواز فقط  سرمهماندار است که به فعالیت مهماندار امتیاز می‌دهد و فرد دیگری روی این موضوع نظارت ندارد. ممکن است یک سرمهماندار هم به درستی آموزش ندیده باشد و نداند باید به چه مواردی نمره بدهد.

این مهماندار در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «به ما می‌گویند ایمنی پرواز اهمیت بسیاری دارد و به همین دلیل هم هر چند وقت یک بار برای مهمانداران دوره آموزشی می‌گذارند و آزمون برگزار می‌کنند. مهماندار در این زمینه یکسری مسئولیت دارد؛ برای مثال اگر اتفاقی بیفتد، مهمانداری که خطا کرده است بازخواست می‌شود به همین دلیل یک مهماندار باید اختیاراتی هم داشته باشد. منظورم این است که در حال حاضر تناسبی بین مسئولیت و اختیارات یک مهماندار وجود ندارد. برای مثال من نمی‌توانم به مسافری که امنیت پرواز را به خطر می‌اندازد تذکر بدهم زیرا همان مسافر در فرم نظرسنجی اسمم را به عنوان مهمانداری که رفتار مناسبی با او نداشته می‌نویسد و موجب بازخواستم از سوی شرکت می‌شود. اگر هم اتفاقی بیفتد که امنیت پرواز با مشکل روبه‌رو شود باز هم شرکت، من را مورد بازخواست قرار می‌دهد که چرا وظیفه‌ام را درست انجام نداده‌ام! در واقع ما روی لبه باریکی کار می‌کنیم که این لبه در بسیاری مواقع حتی وجود هم ندارد!»

او توضیح می‌دهد: «برای مثال باید تعادل هواپیما در هوا برقرار باشد. گاهی اوقات ظرفیت مسافران تکمیل نیست و مسافر دوست دارد صندلی‌اش را جابه‌جا کند. قبل از پرواز به ما اعلام می‌کنند که هواپیما چه اندازه بار دارد و این مقدار بار در کدام قسمت چیده شده، به همین دلیل مسافران نباید از یکسری ردیف‌های مشخص جابه‌جا شوند. ممکن است عمل جابه‌جایی از نظر فیزیکی مشکلاتی به وجود بیاورد. اگر اجازه این کار را به مسافر ندهیم، آن را برخورد نامناسب می‌داند و اگر با این خواسته موافقت کنیم ممکن است امنیت پرواز به خطر بیفتد. البته پروازهای سبکی هم هستند که بار و سوخت کمی دارند و می‌توان به مسافر اجازه داد صندلی‌اش را عوض کند. این فقط یک نمونه کوچک از مشکلاتی است که ما با آن مواجهیم. بارها برای توجیه مسافر درباره بستن کمربند کودک یا باز و بسته بودن میز و مسائل دیگر هم با مشکل روبه‌رو شده‌ایم.»

این مهماندار اضافه می‌کند: «برای مثال برای تیک‌آف و لندینگ هواپیما (برخاستن و فرود آمدن) باید کاور پنجره‌ها باز باشد زیرا اگر سانحه‌ای رخ دهد اولین کاری که باید انجام دهیم این است که مسافران را از هواپیما بیرون ببریم. برای آنکه به این کار سرعت بدهیم باید از پنجره، فضای بیرون را بررسی و از قسمتی که آتش‌سوزی اتفاق نیفتاده، در را باز کنیم و مسافران را به بیرون هدایت کنیم. از طرفی چشم مسافر باید به نور زیاد عادت داشته باشد که وقتی جلوی در خروج قرار می‌گیرد، بینایی کامل داشته باشد؛ در غیر این صورت جان مسافران دیگر را هم به خطر می‌اندازد. بسیاری مواقع مسافران می‌خواهند کاور پنجره را بکشند زیرا نور، چشمشان را اذیت می‌کند و زمانی که توضیح می‌دهیم، اصلا گوش نمی‌کنند و اصرار دارند برای راحتی خودشان هر کاری که دوست دارند انجام دهند. این ایراد به مسافر وارد نیست چون اصلا در این‌باره اطلاعی ندارد اما انصاف نیست که ما به خاطر حرف گوش‌نکردن مسافر توبیخ شویم.»

او درباره ارتقای کاری از مهمانداری به سرمهمانداری هم توضیح می‌دهد: «این امر با توجه به نیاز شرکتی که در آن کار می‌کنیم صورت می‌گیرد و برای این کار سال مشخصی تعیین نشده است. در قانون کار به ارتقای گروه شغلی اشاره شده و این اتفاق با توجه به سابقه کاری افزایش پیدا می‌کند و موجب می‌شود پایه حقوق‌مان مقدار کمی افزایش پیدا کند. البته در شرکتی که من کار می‌کنم سرمهمانداران قدیمی بعد از سه سال مهمانداری ارتقای شغلی پیدا کرده‌اند در حالی که مهمانداران فعلی ۱۰ سالی می‌شود که ارتقاء نداشته‌اند زیرا پیش از این، شرکت به سرمهماندار نیاز بیشتری داشته است و حالا این نیاز وجود ندارد.»

این مهماندار همچنین درباره جذب نیرو در شرکتی که کار می‌کند، می‌گوید: «برخی شرکت‌ها برای جذب بیشتر مسافر، نیروی خانم استخدام می‌کنند! آمار استعفای خانم‌ها در این حرفه به دلیل مسائلی مثل سختی کار یا ازدواج، زیاد است و این امر موجب می‌شود تعداد خانم‌ها در این حرفه نسبت به آقایان کم شود. شرکتی که من در آن کار می‌کنم راهکاری برای این موضوع در نظر گرفت و برای چند دوره فقط نیروی خانم استخدام کرد و این موضوع موجب ‌شد پیشرفت کاری مهمانداران آقا متوقف ‌شود. به خاطر همین درآمد هم‌دوره‌ای‌هایم که خانم هستند دو تا سه میلیون تومان بیشتر از من است.»

پایه حقوق او دو میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و دریافتی‌اش حدود پنج میلیون تومان است. تعداد پروازهایی که انجام می‌دهد هم به فصل‌های مختلف از نظر کم یا زیاد بودن میزان سفر بستگی دارد. زمستان‌ها پرواز آنچنانی نیست اما اوایل سال نو یا تابستان‌ها، فصل‌های شلوغ پرواز است. به عبارتی هفته‌ای چهار روز پرواز می‌کنند و ساعت پروازها هم به مقصد بستگی دارد. برای مثال پرواز مشهد از زمانی که از خانه بیرون می‌آیند تا زمانی که به خانه برگردند حدود ۱۰ ساعت و پرواز بانکوک سه روز درگیرشان می‌کند. با وجود اینکه کار مهمانداران قبل از مسافرگیری شروع می‌شود و ممکن است با تاخیرهای چند ساعته هم مواجه شوند اما ساعت پروازها از زمان تیک‌آف تا لندینگ هواپیما محاسبه می‌شود. اگر هم به هر دلیلی پرواز کنسل شود مثل این است که پروازی انجام نداده‌اند و مبلغی در حقوقشان لحاظ نمی‌شود.

این مهماندار درباره تاثیر تحریم‌ها روی کارشان توضیح می‌دهد: «قطعا تحریم‌ها روی صنعت هوایی ما تاثیرات منفی گذاشته است اما من به عنوان مهماندار هر روز به طور مستقیم با این مسئله سروکار ندارم گرچه دل مهندسین پرواز از این موضوع بسیار پُر است. بسیاری مواقع قطعات نیست اما ما مجبوریم پرواز کنیم. برای مثال هواپیما علاوه بر موتورهایی که زیر بال وجود دارد، قطعه‌ای مشابه موتور در قسمت دُم هم دارد که به آن (APU) می‌گویند. بعد از آن که این قطعه دچار مشکل می‌شود چون مشابه آن را در ایران نداریم، جایگرینی هم برای آن وجود ندارد. اگر موتور به هر دلیلی خاموش شد، (APU) وظیفه دارد نیروی اولیه‌ی لازم را برای دوباره روشن‌شدن آن ایجاد کند. مشکل دیگری که تحریم‌ها به وجود آورده‌اند فضای سرد یا گرم داخل کابین در حین پرواز است و بسیاری از مسافران از این موضوع شکایت دارند زیرا قطعه‌ای که باعث می‌شود کولر به درستی کار کند، در ایران وجود ندارد. از لحاظ امکانات داخل هواپیما هم کار ما با کار مهمانداران کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست زیرا داخل هواپیماهای ما همه چیز قدیمی و خراب است و این موضوع استرس کاری ما را زیاد می‌کند در حالی که در هواپیماهای مدرن‌تر همه‌ چیز اتوماتیک است و نیاز به انجام کار فیزیکی و استرس‌زا نیست. اما زمینه کار یکی است و اگر شما با یکی از مهمانداران هواپیماهای خارجی هم صحبت کنید خیلی از مشکلات‌ ما را مثل شب‌بیداری یا درگیری با مسافران دارند.»

او همچنین درباره استرس کاری‌اش می‌گوید: «ما مهمانداران  آنقدر استرس را تجربه کرده‌ایم که نسبت به این موضوع سِر شده‌ایم و من هم به خاطر ندارم آخرین باری که استرس پرواز داشته‌ام چه زمانی بوده است. اوایل، خانواده‌ام برای هربار که پرواز می‌کردم احساس نگرانی می‌کردند اما دیگر شرایط برایشان عادی شده است. با این حال هر بار که خبر سقوط هر هواپیمایی را می‌شنوند، برای برقرای تماس تلاش می‌کنند. البته نکته مهم این است که با وجود تحریم‌ها، سوانح هوایی ما نسبت به تصادفات جاده‌ای بسیار کمتر است. هر روز پروازهای بسیاری در کشور ما انجام می‌شود اما مگر چند هواپیما سقوط می‌کنند؟ من در جاده چالوس بیشتر از داخل هواپیما استرس دارم.»

این مهماندار درباره کیفیت غذاهایی که در هواپیما سِرو می‌شود و اینکه تا کنون مهمانداران دچار مسمومیت غذایی شده‌اند یا نه هم بیان می‌کند: «من تا به حال با مسمومیت غذایی مواجه نشده‌ام اما از همکارانم شنیده‌ام که برخی از مهمانداران با غذاهای هواپیما مسموم شده‌اند. البته نمی‌توان تشخیص داد این مسمومیت برای خوردن غذای هواپیما بوده یا غذایی که روز قبل مصرف شده است. به ندرت هم ممکن است حشرات یا کرم ریز در کاهو یا سبزیجات دیده شود اما تقریبا هر روز با مسافران برای غذاهای هواپیما دچار مشکل می‌شویم. غذای مسافران بیزینس با اِکونومی فرق می‌کند. برای مثال مسافر بیزینس‌کلاس، منوی غذایی دارد و می‌تواند یک غذا را از سه نوع انتخاب کند. طبق قانون هواپیمایی مشخص شده که مهماندار باید از کجا سفارش بگیرد و این کار را در کدام قسمت تمام کند. بیزینس‌کلاس ۲۴ صندلی دارد که گاهی همه صندلی‌ها پر است و از غذای داخل هر منو به تعداد ۹ ظرف به مهمانداران تحویل می‌دهند. اگر همه مسافران بخواهند یک مدل غذا را انتخاب کنند، به همه آنها نمی‌رسد و این اتفاق بارها افتاده است. معمولا یک غذا کم می‌آید و ما مجبوریم از مسافران دیگری که درخواست همان غذا را دارند، عذرخواهی کنیم. گاهی مجبور می‌شویم غذای پرسنل پرواز را بدهیم و بابت این کار از مسافران عذرخواهی کنیم. اما درگیری‌هایی که در این موارد به وجود می‌آید چندان بحرانی نبوده است. یکی دیگر از مواردی که امنیت پرواز را به خطر می‌اندازد همین سرویس‌دهی‌ها برای سِرو غذاست چون مثلا در یک پرواز کوتاه، خلبان اعلام بستن کمربند می‌کند ولی مهمانداران هنوز درگیر جمع‌آوری ظرف‌های غذا هستند. به همین دلیل نمی‌توانند به نکات ایمنی مانند بسته بودن میزها و بستن کمربندها توسط مسافران نظارت کنند. پروازی که یک ساعت و نیم زمان می‌برد نیاز به سرو غذای گرم برای ۲۵۶ مسافران اِکونومی ندارد. به نظرم این موضوع، فرهنگی است چون بارها از مسافران شنیده‌ام که این همه پول پرداخت کرده‌ایم تا این غذا را جلویم بگذارید؟ واقعیت این است پولی که بابت پرواز پرداخت می‌شود برای این است که فرد از نقطه A به نقطه B برسد. بسیاری از شرکت‌ها هم برای جذب مسافر وجه تمایز خود را روی سرویسی که ارائه می‌شود، می‌گذارند.»


با وجود همه این مشکلات، او از شغلش راضی و معتقد است این رضایت به روحیه خودش برمی‌گردد. بسیاری از سختی‌های کار، او را بر خلاف همکاران دیگرش آزار نمی‌دهد. یکی از دلایل رضایت کاری‌ از شغلش این است که صفر تا صد کار در یک روز انجام می‌شود و هر قدر هم که پرواز سختی را پشت سر گذاشته باشد، بعد از آن موضوع مهمی نیست که بخواهد فکرش را درگیر کند.

اما شرایط کاری برای مهمانداران زن کمی متفاوت‌تر است. از فرم لباس‌هایشان گرفته تا ازدواج و تصمیم به بچه‌دار شدن روی روند کاری آنان تاثیر می‌گذارد.

۲۵ ساله است و در رشته‌ علوم سیاسی تحصیل کرده است.  زمانی که دانشجو بوده از طریق فراخوان استخدام وارد حرفه مهمانداری شده و بعد از گذراندن یک دوره چهار ماهه جذب کار شده است. بابت دوره آموزشی که گذرانده هزینه‌ای پرداخت نکرده اما قبل از استخدام از او و هم‌دوره‌ای‌هایش تعهد گرفته‌اند که تا چند سال نباید ترک خدمت کنند و فقط برای شرکتی که با آن قرار داد بسته‌اند کار کنند. همچنین حق بچه‌دار نشدن به مدت پنج سال پس از استخدام، یکی از بندهای قراردادی بوده که آنها باید امضا می‌کرده‌اند! تضمین پایبندی آنها به این مفاد، چک و سفته‌هایی است که باید همان ابتدا و به مبلغ ۳۰ میلیون تومان پرداخت می‌کردند. به گفته او مدت زمان تعهد به شرکت هوایی از پنج به ده سال افزایش پیدا کرده است: «اصولا دوره‌های آموزش مهمانداری شش ماهه است اما چون نزدیک عید نوروز جذب شرکت شدیم و با زمان شلوغی سفر روبه‌رو بودیم این دوره‌ها در مدت زمان چهار ماهه برگزار شد تا هر چه زودتر مشغول به کار شویم.»

این مهماندار درباره سختی‌های کارش بیان می‌کند: «با انجام هر تیک‌آف و لندینگ به سلول‌های خاکستری‌مان آسیب می‌رسد. بیشتر مهمانداران واریس، پا درد و کمردرد دارند. حداکثر پرواز ما ۹۰ ساعت در ماه است که در ایام عید به ۱۲۰ ساعت هم می‌رسد. فکرش را بکنید ۹۰ ساعت پرواز برای اینکه آسیب جدی به بدن وارد شود، کافی است. برای هر پروازی که انجام می‌دهیم ۸۰۰۰ تومان می‌گیریم. پرواز داخلی و خارجی هم فرقی نمی‌کند و زمان کاری‌مان هم مشخص نیست. معمولا یک روز در هفته تعطیل و باید یک روز هم آماده به کار باشیم تا اگر مشکلی پیش آمد و تماس گرفتند، در محل کارمان حاضر شویم. این دلایل موجب می‌شود که ریزش نیروهای خانم بیشتر از آقا باشد. پایه حقوقمان وزارت کاری است و عیدی کارگری می‌گیریم. حقوق ماه پیش من سه و نیم میلیون تومان بود و مثل همه بعد از  ۳۰ سال بازنشسته ‌می‌شویم.»

حالا حدود چهار سالی می‌شود که سابقه کار دارد. به خاطر خم و راست شدن زیاد و حمل چرخی که غذاهای مسافران داخل آن است، چند مهره‌ی کمرش مشکل پیدا کرده و هنوز هم نتوانسته مرحله درمانش را کامل کند: «باید برای سرویس به مسافر، میل کات (چرخی که با آن به مسافران سرویس داده می‌شود) را تا سر کابین بکشیم. هواپیماهای ایرباس ۳۰۰ - ۶۰۰، گَلی (آشپزخانه) وسط داشته که آن را در اینجا برداشته‌اند و به جایش صندلی گذاشته‌اند. به همین دلیل ما باید میل‌کات را از انتها تا سر کابین حمل کنیم که این کار به کمرمان فشار می‌آورد.»

او درباره مرخصی زایمان بعد از گذراندن تعهد کاری هم توضیح می‌دهد: «مهماندارانی که باردار می‌شوند، فقط تا دوماهگی می‌توانند پرواز انجام دهند و بعد از دو ماه، پروازهای مکرر برایشان خطرناک می‌شود. به همین دلیل باید تا زمان زایمان مرخصی بگیرند اما بعد از به دنیا آمدن بچه باید دوباره پروازها را شروع کنند و اگر نخواهند سرکار بیایند از مرخصی بدون حقوق یا مرخصی استحقاقی استفاده کنند. البته مدتی است که مرخصی بدون حقوق حذف شده است و مهمانداران خانم باید از مرخصی استحقاقی خودشان استفاده کنند. به همین دلیل بیشتر مهمانداران خانم بعد از به دنیا آمدن فرزندانشان استعفا می‌دهند. با این حال بسیاری از مهمانداران هواپیما زن هستند که به دلیل نیاز مالی مجبور به پذیرفتن شرایط شده‌اند و کارشان را انجام می‌دهند.»

این مهماندار درباره استرس کاری‌اش می‌گوید: «شاید من استرس زیادی برای پرواز نداشته باشم اما در شرایط خطرناک، استرس ما هم کمتر از مسافران نیست زیرا هر مهماندار وظیفه نجات ۵۰ مسافر را دارد. خانواده‌های ما همیشه نگران هستند زیرا بارها پیش آمده که پرواز تاخیر داشته و خانواده‌هایمان نتوانسته‌اند با ما تماس بگیرند. برای مثال چند وقت پیش در پرواز به یکی از کشورهای خارجی ۲۰ ساعت زمین‌گیر شدیم، اینترنت نداشتیم و نمی‌توانستیم با خانواده‌هایمان ارتباط برقرار کنیم.»

او همچنین درباره فرهنگ استفاده مسافران از هواپیما بیان می‌کند: «مسافران برخی مسیرها که زیاد در سفرند، با فرهنگ پرواز آشنا شده‌اند و مهمانداران را اذیت نمی‌کنند اما مسافرانی که برای اولین بار سوار هواپیما می‌شوند، درخواست‌هایی دارند که باید برایشان بارها دلیل نپذیرفتن درخواست‌ را توضیح دهیم. برای مثال در یکی از پروازها ظرفیت نانی که با غذا سرو می‌شد، محدود بود. طبق دستور سرمهماندار باید همان مقدار نان بین همه مسافران توزیع می‌شد. یکی از مسافران درخواست نان بیشتری کرد و توضیح دادم اجازه دهید سرویس‌دهی به همه مسافرها تمام شود، اگر اضافه آمد برایتان می‌آورم. مسافر شروع کرد به داد و بیداد کردن که من بچه دارم و شما حاضر نیستید یک بسته نان اضافه به من بدهید؟ در حالی که فرزند او نوزاد بود و صندلی نداشت. این مسافر در انتهای پرواز، موضوع را در فرم نظرسنجی قید کرد و شرکت، من را برای آن بازخواست کرد و مجبور شدم روزی که تعطیل بودم و به استراحت نیاز داشتم برای ارائه توضیحات به شرکت بروم و عذرخواهی کنم.»

این مهماندار می‌گوید اگر شغلی به او پیشنهاد شود که درآمدش بیشتر از کار فعلی‌اش باشد، می‌پذیرد: «همین موضوع موجب شده بسیاری از مهمانداران شرکت‌های ایران ترجیح دهند دنبال کار با شرکت‌های خارجی باشند. برای مثال سال گذشته بسیاری از مهمانداران مجرد برای کار به شرکت‌های هواپیمایی عربی رفتند. مهماندارانی که جذب این شرکت‌ها شده‌اند، می‌گویند دریافتی‌شان حدود ۳۰ میلیون تومان است. حالا شرکتی که در آن مشغول به کار شده بودند چندان هم خوب نیست اما به هر حال سکوی پرتاپ و پیشرفت برای بسیاری از مهمانداران محسوب می‌شود. شرکت‌های هوایی ایرانی از ما توقع دارند در حد مهمانداران شرکت‌های هوایی بزرگ به مسافران خدمات دهیم در حالی که حقوق و خدمات شرکت‌های داخلی با خارجی اصلا قابل مقایسه نیست.» / ايسنا